❝ Tôi yêu em: đến nay chừng có thể.
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.

Tôi yêu em âm thầm không hy vọng,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm,
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em. ❞

— Alexander Puskin, 1829.
Bản dịch của Thuý Toàn.

1.

Gã thấy em thẫn thờ bên ô cửa nhỏ. Vầng trăng buông rũ rượi nơi khung cửa, phảng phất thứ ánh sáng mờ nhạt trong không khí. Dẫu vậy, gã vẫn có thể cảm nhận được từng đường nét trên gương mặt em; rõ ràng như thể ánh nắng vẫn đương thắp sáng gian phòng nọ. Và gã ước gì đôi đồng tử ấy đang đặt tại nơi gã, chăm chú. Gã ước gì đấy là một cái nhìn trìu mến. Nhưng cũng như bao lần khác, mắt em ráo hoảnh. Em cô đơn. Em vẩn vơ nghĩ đến những điều mà em không thể nào chạm đến khi gông xiềng mang tên tình yêu gã đang trói chặt em.

Tâm trí em trôi dạt đến miền đất nào, gã không thể đoán được. Nhưng gã biết, nơi đó ắt hẳn khiến trái tim em nhẹ tênh những bận lo.

Em ngẩn ngơ. Em ngân nga vài điệu khúc gã chẳng biết đã quên mất tên tự lúc nào. Giữa đêm trăng lặng câm, gã thấy tiếng trái tim mình vồn vã khi đứng trước em.

Ôi, sao mà gã nhỏ bé!

2.

Mùa đông. Tấm hồn thi sĩ nơi gã bất chợt trốn mất sau những ngọn đồi xa, dưới những đụn tuyết dày của đêm giá rét vừa qua. Gã thấy lòng mình sao trống hoác những nồng nàn của tình yêu.

Gã muốn tìm về em, muốn khảm lên cơ thể gã thứ mùi hương vương vấn nơi em, muốn ôm trọn lấy những dịu dàng và đằm thắm nơi gò má em bao giờ cũng hây chiếc màu đào. Gã muốn tìm về em, để thấy trái tim mình thôi lạnh lẽo, để thấy hồn gã tựa phơi phới dưới nắng xuân.

Có em bên vòng tay mình là có tất cả. Em đã khẽ khúc khích khi gã bảo thế. Có lẽ em nghĩ rằng gã thật khờ. Rằng em có là gì đâu, để gã gọi em bằng cả thế giới. Có lẽ em nghĩ rằng gã thật sến sẩm. Đến độ em chẳng thể kìm lòng mà run đôi bờ vai gầy guộc, để gã nghe tiếng em mà trái tim cũng chợt đau nhói. Rằng gã thật si tình, dẫu gã biết trái tim em mãi không thuộc về gã.

Em là những sớm xuân mơn mởn xanh màu hoa lá. Em là những hạt nắng vàng sưởi ấm lòng biết bao kẻ lại qua giữa cuộc đời tấp nập. Gã là những ngày thu đượm nồng cái thứ mùi cô đơn ảo não. Gã là những ngọn gió sao lạnh lùng mang đến những ưu phiền cho nhân gian.

Gã gặp em. Gã yêu lấy cái sắc xanh ấm áp nơi đấy.

Em gặp gã. Em cười bảo quanh gã sao chỉ phảng phất nỗi trầm buồn của cô đơn.

Mùa đông.

Đôi môi khô ráp. Cây lá trụi trơ. Mảnh đường nứt nẻ. Dường như trái tim gã cũng vỡ làm hai.

3.

Em lớn lao quá chừng trong đôi mắt gã. Mỗi khi gã nghĩ về em, dường như những giông tố nơi đáy lòng cũng thôi hung tợn. Gã thấy môi mình vô thức vẽ thành một nụ cười. Ấy mà, gã hiểu rằng, gã trong đôi mắt em chẳng giữ được niềm vinh dự của một người tình như thế.

Biết bao lần gã tự hỏi, liệu em có nghĩ về gã, trong những chiều muộn em ngẩn ngơ đung đưa chân mình bên hiên nhà vắng? Liệu em có nghĩ về gã, trong những giấc mơ ấm nồng trái tim em, trong những cơn ác mộng nuốt trọn lấy trái tim em?

Liệu em có nghĩ về gã, và trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, đã nhớ hơi thở của gã như cách gã nhớ em?

Có lẽ là không. Gã đã nghĩ thế.

Gã đã nghĩ thế, và gã đắm chìm trong biển lòng của mình.

Gã đang rơi. Không phải rơi vào đôi mắt em long lanh những sóng nước. Không phải rơi nơi lưới tình sao giày vò trái tim gã đơn côi. Gã đang rơi. Rơi xuống lòng đại dương sâu thẳm. Vẫy vùng.

Vẫy vùng, gã chẳng tìm thấy lối ra.

Và một ngày nào đó, gã sẽ thôi cựa quậy. Gã sẽ thôi đấu tranh vì một ngày mai hạnh phúc. Gã sẽ thôi mơ những cơn mơ sao thấm đẫm nỗi tham lam của loài người. Và khi ấy, gã mong gã chết, thật nhanh.

Gã sẽ chết mà chẳng để em phải u hoài.

Dù gã biết, em ơi, chắc em cũng không màng đến gã đâu!

4.

Em đi rồi. Em trốn mình giữa những rặng mây trắng. Em đi khuất nơi dãy đường xa. Gã chẳng bất ngờ. Gã đã đoán trước có ngày ngọn gió sẽ đưa em về vùng đất mới. Về nơi không gã.

Không gã, nhưng em vui.

Em đi rồi, gã chẳng bất ngờ. Mà gã đau. Trong suốt những tháng ngày dài nối đuôi nhau, gã thấy bản thân nhớ em đến điên dại. Gã không thể yêu em, không thể chạm đến em, suốt đời này không có vinh dự sánh bước cùng em. Ừ, thì gã khờ. Ừ, thì gã si.

Ừ, thì gã ngốc.

Em là chiếc thuyền vung vẩy nơi sóng nước, em hân hoan biết bao nỗi niềm của thế gian. Gã là cả một vùng đại dương rộng lớn. Tình gã trao em tựa những hạt nước, lấp đầy bể lòng vốn cô đơn. Nhưng chiếc thuyền mang tên em chẳng hề dừng lại để mơ hoài những ngọn sóng bạc đầu và bể trời thênh thang; nó cứ trôi, trôi mãi về nơi phương xa.

Nó đi tìm hạnh phúc.

Hạnh phúc của nó ở nơi nào? Là cái vườn địa đàng mà vùng nước ấm ấy chẳng thể ban tặng cho nó. Là cái mùa hạ vô tư lự chỉ hoài hoài màu nắng và tiếng chim nô đùa líu lo. Đại dương, có lẽ, chỉ có thể sẻ chia cho nó những cơn mưa. Những cơn mưa khiến lòng nó ảm đạm. Những cơn mưa gọi sóng về, nuốt chửng trái tim nó thật mau.

Em đi rồi, trái tim gã đơn côi.

Gã chỉ mong sao vùng đất hứa em vẫn hằng chiêm bao sẽ đầy ắp những làn hoa rộ nở và ánh vàng ấm áp tựa những ngày xuân sang bên hiên nhà cũ. Và dẫu em có tìm thấy bến đỗ để trái tim em nguôi ngoai bao kiệt quệ những đêm dài bên gã lặng thinh, thì gã cũng mong em hạnh phúc. Dù gã biết, niềm vui bé nhỏ ấy chính là dấu chấm hết cho cuộc đời gã — cho những mộng mơ chưa thành, và những đắng cay chẳng thể nào dứt.