Xét nghiệm creatinin máu và ứng dụng trong lâm sàng - p2

CÁC YẾU TỐ GÓP PHẦN LÀM THAY ĐỔI KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM

- Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu có thể làm thay đổi kết quả XN.

- Nồng độ creatinin máu vào cuối buổi chiều sẽ tăng cao hơn 20 - 40% so với buổi sáng.

- Chế độ ăn chứa quá nhiều thịt cũng có thể làm thay đổi kết quả XN.

- Các thuốc có thể làm tăng nổng độ creatinin máu là: Amphotericin B, androgeri/arginin acidascorbic, barbiturat, captopril, cephalosporin, chlorthalidon, cimetidin, clofibrat, clonidin, corticosteroid, dextran, disopyramid, doxycyclim, fructose, gentamicin, glucose, hydralazin, hydroxyurea, kanamycin, levodopa, lithium, mannitol, meclofenamat, methicilin, methyldopa, metoprolol, minoxidil, nitrofurantoin, propranolol, proteinm pyruvat, sulfonamid, streptokinase, testosteron, triamteren, trimethoprim.

- Các thuốc có thể làm giảm nồng độ creatinin máu là: Cefoxitin, cimetidin, chlorpromazin, marijuana, thuốc lợi tiểu nhóm thiazid, vancomycin.

LỢI ÍCH CỦA XÉT NGHIỆM ĐỊNH LƯỢNG CREATININ MÁU:

Xét nghiệm không thể thiếu:

1. Để lượng giá các tình trạng

- Nôn và buồn nôn.

- Lú lẫn.

- Hôn mê.

- Đau lưng.

- Đái máu.

2. Ở các BN được điểu trị bằng các thuốc được biết là gây độc đối với thận (nephrotoxic)

- Kháng sinh nhóm aminoglycosid.

- Thuốc lợi tiểu.

- Thuốc ức chế men chuyển angiotensin.

- Cisplatin.

Phenacetin.

- Glafenin.

3. Ở các BN có tình trạng

- Tăng huyết áp.

- Đái tháo đường.

- Luput ban đỏ.

- Tăng axit uric máu.

- Tăng canxi máu.

- Sỏi thận.

- Viêm thận - bể thận.

- Đa u tủy xương.

- Thận ứ nước

- Khối u đường niệu-sinh dục (bàng quang, tuyến tiền liệt, tử cung).

Ghi chú:

1. Định lượng creatinin không giúp làm sáng tỏ các biến đổi chức năng thận kín

đáo, như được thấy trong tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc ở các người có tuổi.

2. Xác định hệ số thanh thải (Clearance) của creatinin cho phép đánh giá tốt hơn chức năng thận của BN miễn là tiến hành thu góp đầy đủ nước tiểu 24h.

3. Trong trường hợp không thể thu góp nước tiểu một cách đầy đủ, tính hệ số thanh thải (clearance) của creatỉnin dựa trên tuổi, trọng lượng cơ thể và nồng độ creatinin máu, cho phép đánh giá chính xác và dễ dàng chức năng thận của BN.

4. Nồng độ creatinin máu thường được định lượng cùng với nồng độ urê máu khi muốn đánh giá chức năng thận.Tỉ lệ urê/creatinin máu bình thường nằm trong khoảng 6:1 đến 20:1.

CÁC CẢNH BÁO LÂM SÀNG

- Cần đánh giá cả nồng độ urê và creatinỉn máu trước khi dùng bất kỳ một thuốc nào được biết có thể gây độc cho thận.

- Theo dõi nồng độ creatinin máu cơ sở và mỗi 12 tháng/lần đối với các BN bị ĐTĐ týp 2 được chì định dùng metformin. Do thuốc có thể tích tụ và là nguy cơ tiềm ẩn gây tình trạng nhiễm toan lactic ở các BN bị suy thận.

Hết.