(I) TÌM HIỂU CHUNG:

1. Xuất xứ: Trích từ "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. Thuộc phần hai: Gia biến và Lưu lạc.

2. Vị trí: Từ câu 723 đến câu 756.

3. Bố cục: 3 phần

- Phần 1: 12 câu đầu: Thuý Kiều tìm cách thuyết phục, trao duyên cho Thuý Vân.

- Phần 2: 14 câu tiếp: Thuý Kiều trao kỉ vật và dặn em.

- Phần 3: Còn lại: Thuý Kiều hướng về tình yêu và Kim Trọng.

(II) ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:

1. Tâm trạng của Thuý Kiều khi giải bày lí do thuyết phục Thuý Vân thay mình kết duyên cùng Kim Trọng:

- Hai câu đầu: ". . . Cậy em em có chịu lời,

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa."

=> Thể hiện không khí trao duyên trang trọng thiêng liêng, sự việc bất ngờ, phi lý nhưng hợp lý, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sắp nhờ, ta còn thấy sự nhạy cảm, khôn khéo và tinh tế của Thuý Kiều.

=> Lời nhờ cậy của Thuý Kiều đối với Thuý Vân trước một việc thiêng liêng, hệ trọng

- Mười câu tiếp: Lời giải bày và thuyết phục của Thuý Kiều.

* Lời giải bày:

- Cảnh ngộ của Kiều:

+ "Đứt gánh tương tư": Mối tình dở dang, đứt quãng.

+ "Sóng gió bất kì": Tai hoạ ập đến.

+ "Hiếu tình khôn lẻ hai bề vẹn hai".

+ "Mối tơ thừa mặc em": Mối duyên tình Kim - Kiều chắp nối mà Thuý Vân là người phải nhận lại mối duyên tình dở dang đó, Thuý Kiều uỷ thác lại cho em.

- Kể vắn tắt mối tình của Thuý Kiều và Kim Trọng:

+ "Kể từ khi gặp chàng Kim".

+ " Khi ngày hẹn ước, khi đêm chén thề": Đính ước.

=> Nhấn mạnh tình yêu sâu nặng, bền chặt.

- Lời lẽ Thuý Kiều thuyết phục Thuý Vân:

+ "Ngày xuân em hãy còn dài": Thuý Vân còn trẻ, còn có tương lai.

+ "Xót tình máu mủ": Tình chị em ruột thịt thiêng liêng.

+ "Thịt nát xương mòn", "Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.": Thuý Kiều nói đến cái chết của mình để gợi sự thông cảm của Thuý Vân.

-> Lý do trao duyên: Mối tình dang dở của Kim - Kiều, Thuý Kiều muốn em mình làm người chắp mối.

-> Kiều cậy nhờ Thuý Vân để trao duyên vì tình chị em máu mủ ruột rà có thể chia sẻ, cảm thông dễ dàng nhất.

- Lý trí đã làm chủ tình cảm: Thuý Kiều là người sắc xảo, tinh tế, thông minh bên cạnh đó nàng là một đứa con hiếu thảo, là một người yêu nặng tình nặng nghĩa

=> Đoạn tho là lời nhờ cậy, giải bày, thuyết phục Thuý Vân trước một sự việc hệ trọng đã lay động được lòng trắc ẩn của Thuý Vân trong đêm trao duyên.

2. Tâm trạng của Kiều khi trao kỉ vật và dặn dò em

* 6 câu đầu ( từ 13-18):

- Kỉ vật: chiếc vành, bức tờ mây, phím đàn, mảnh hương nguyền.

-> Kỉ vật tình yêu của Kim - Kiều.

- Lời dặn 1: Duyên này thì giữ >< Vật này của chung: Tâm trạng của Kiều đầy mâu thuẫn.

* 8 câu tiếp ( từ 19-26):

- Lời dặn 2:

+ Từ ngữ giả định: Mai sau dù có: Kiều tưởng tượng cảnh tượng tương lai của mình.

+ Hình ảnh: Lò hương, ngọn cỏ lá cây, gió, bồ liễu đền nghì trúc mai, dạ đài, giọt nước, người thác oan.

-> Gợi ra cuộc sống cõi âm đầy thần linh ma mị.

+ Nhịp điệu: Chậm rãi, tha thiết, nghẹn ngào, tức tưởi như tiếng khóc não nùng cố nén lại để không bật lên thành lời.

+ Nghệ thuật: Miêu tả, độc thoại nội tâm bậc thầy của Nguyễn Du.

+ Đang sống mà Kiều lại nói cho cái chết.

-> Nối đau của Kiều dồn lên đến đỉnh điểm qua đó thể hiện tình cảm bền chặt, mãnh liệt, thuỷ chung của Kiều.

3. Tâm trạng của Kiều khi hướng về tình yêu của mình và Kim Trọng.

- Nỗi đau đớn tuyệt vọng đến mê sảng, Kiều tự cho mình là người phụ bạc, người có lỗi lớn với Kim Trọng:

+ Thành ngữ: "Trâm gãy xương tan", "Nước chảy hoa trôi", "Bạc như vôi": Chỉ sự tan vỡ dở dang, bạc bẽo, trôi nổi của tình duyên và số phận con người.

+ Câu cảm thán, từ cảm thán: Gồm 5 câu cảm thán.

+ "Lạy": Lạy tình quân.

+ Điệp từ.

+ Nghệ thuật độc thoại nội tâm.