09/2024, Thông báo: "Thục Tiết Công chúa" nằm trong một tập truyện ngắn sắp xuất bản của Việt Chi. Để bạn đọc có những trải nghiệm tốt nhất khi đọc truyện, Việt Chi xin ẩn một phần nội dung truyện trên các nền tảng đăng online. Hy vọng khi tác phẩm phát hành sẽ nhận được sự yêu thương, ủng hộ của bạn đọc. Cảm ơn các bạn rất nhiều!

___ 

I. Thông tin sơ lược về nhân vật chính

1. Công chúa Phất Kim

- Là công chúa thứ ba của vua Đinh Tiên Hoàng, được sinh ra trước khi Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, chưa rõ năm sinh và là con của vị hoàng hậu nào.

- Công chúa được vua cha gả cho tướng Ngô Nhật Khánh.

- Công chúa mất vào khoảng năm 979, ngày nay đền thờ công chúa Phất Kim hay còn gọi là phủ Bà Chúa thuộc quần thể di tích cố đô Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình.

2. Phò mã Ngô Nhật Khánh

- Không rõ năm sinh, tước hiệu Ngô Lãm Công hoặc Ngô An Vương.

- Xuất thân từ dõng dõi nhà Ngô, khi loạn 12 sứ quân xảy ra đã lãnh đạo một sứ quân lớn mạnh, trấn giữ Đường Lâm.

- Đinh Bộ Lĩnh lấy mẹ của Ngô Nhật Khánh – Ngô phu nhân. Năm 968, sau khi Ngô Nhật Khánh quy hàng cũng được vua Đinh gả công chúa Phất Kim cho, trở thành phò mã nhà Đinh.

- Năm 979, Ngô Nhật Khánh mưu phản, mượn quân Chiêm Thành muốn tiến đánh Hoa Lư nhưng gặp bão lớn nên vong thân ngoài khơi.

II. Bối cảnh lịch sử, các sự kiện chính

Theo Đại Việt Sử ký toàn thư: "Nhật Khánh là con cháu của Ngô Tiên chúa Quyền, trước xưng là An Vương, cùng 12 sứ quân mỗi người chiếm giữ một vùng. Tiên Hoàng dẹp yên, lấy mẹ Khánh làm hoàng hậu, lấy em gái Khánh làm vợ Nam Việt Vương Liễn, còn lo sinh biến, lại đem công chúa gả cho Khánh, ý muốn dập hết lòng oán vọng của hắn."

Em gái của Ngô Nhật Khánh cũng được gả cho Nam Việt Vương Đinh Liễn – con trai trưởng của vua Đinh. Trước đó, vua Đinh Bộ Lĩnh đã cưới mẹ của Ngô Nhật Khánh, phong bà làm hoàng hậu, bà sinh ra hoàng tử Đinh Hạng Lang, dù là con thứ nhưng vẫn được lập làm Thái tử.

Đầu năm 979, lo ngại Ngô Nhật Khánh lợi dụng việc phụ tá cho em ruột còn nhỏ tuổi, Nam Việt Vương Đinh Liễn lập mưu sát hại Hạng Lang. Vua Đinh Tiên Hoàng không xử Đinh Liễn tội chết nên Ngô Nhật Khánh vô cùng phẫn nộ, nuôi hận trong lòng.

Cũng trong năm đó, Ngô Nhật Khánh lấy cớ đưa vợ về vùng Thanh Hóa để xin vua cha cho thuyền hộ tống mình và Phật Kim cùng đi về phía nam. Tới cửa biển Nam Giới (thuộc địa phận tỉnh Hà Tĩnh ngày nay), công chúa Phất Kim thấy thuyền hướng về phía biển đông đi tiếp, hỏi ra mới biết Ngô Nhật Khánh muốn sang Chiêm Thành. Công chúa hết mực khuyên ngăn chồng nhưng không thành. Ngô Nhật Khánh còn hứa hẹn với nàng đợi quân Chiêm Thành cho mượn binh đánh theo đường thủy, quân Tống đánh theo đường bộ, Khánh sẽ chiếm lại Hoa Lư, khi Khánh lên ngôi sẽ phong cho công chúa làm hoàng hậu. Dù vậy, công chúa vẫn cương quyết không thuận theo, Ngô Nhật Khánh tức giận, tàn nhẫn rút dao rạch mặt nàng (có tài liệu nói là xẻo mặt), rồi bỏ nàng lại, chuyển sang thuyền khác để tiếp tục đi Chiêm Thành. Đoạn này, trong Đại Việt Sử ký toàn thư có chép:

"Nhật Khánh bề ngoài cười nói như không, nhưng trong lòng vẫn bất bình, bèn đem cả vợ chạy sang Chiêm Thành, đến cửa biển Nam Giới rút đao ngắn xẻo má vợ kể tội rằng: "Cha mày lừa dối ức hiếp mẹ con ta, lẽ nào ta vì mày mà quên tội ác của cha mày hay sao? Cho mày trở về, ta đi đằng khác tìm kẻ có thể cứu ta". Nói xong bèn đi. Đến đây nghe tin Tiên Hoàng băng, Khánh dẫn người Chiêm vào cướp."

Công chúa được đưa về Hoa Lư chạy chữa thuốc men, trong lòng nàng vô cùng đau đớn, thất vọng về người chồng của mình. Không bao lâu sau vua Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị sát hại. Đại Việt Sử ký toàn thư chép:

"Phò mã Ngô Nhật Khánh dẫn thuyền quân Chiêm Thành hơn nghìn chiếc vào cướp, muốn đánh thành Hoa Lư, theo hai cửa biển Đại Ác và Tiểu Khang, qua một đêm, gặp gió bão nổi lên, thuyền đều lật đắm, Nhật Khánh cùng bọn người Chiêm đều chết đuối, chỉ có thuyền của vua Chiêm thoát trở về nước."

Công chúa Phất Kim hay tin, càng thêm tuyệt vọng, công chúa đã nhảy xuống giếng nước ở lầu Vọng Nguyệt phía tây bắc kinh thành Hoa Lưu để tự vẫn. Người đời thương cảm trước số phận long đong của nàng, đồng thời cảm phục tấm lòng hiếu thảo của nàng với cha, sự trung thành của nàng với đất nước, sự trung trinh của nàng trong tình nghĩa vợ chồng nên đã lập đền thờ nàng ở ngay trước cửa cung Vọng Nguyệt – nơi nàng ở khi còn sống.

Trong đền có bài vị đề "Thục Tiết công chúa thần vị" (bài vị thờ công chúa Thục Tiết), đôi câu đối:

"Thiết thạch nhất tâm, khí nhiếp Nam Chiêm vạn lý.

Kim tương nhị tự, lưu danh Cồ Việt ức niên."

Tạm dịch:

Một tấm lòng son, khí phách át Nam Chiêm vạn dặm.

Nhũ vàng hai chữ, tên lưu Cồ Việt muôn năm.

Thục Tiết (theo lý giải của cá nhân tác giả), bao gồm hiền thục và tiết liệt, chỉ người con gái hiền thục, biết giữ đúng lễ nghĩa, kiên trinh, dù mất mạng cũng một lòng giữ gìn sự trong sạch. Công chúa Phất Kim xứng đáng với danh xưng trên và là tấm gương sáng để người dân Việt Nam đời đời tôn kính, noi theo.

III. Tài liệu tham khảo

1. Đại Việt Sử ký toàn thư, quyển 1, kỷ nhà Đinh – Tiền Lê.

2. Các bài báo mạng về công chúa Phất Kim, phò mã Ngô Nhật Khánh, cụ thể:

- Bài đăng về Đền thờ công chúa Phất Kim, công chúa Phất Kim, phò mã Ngô Nhật Khánh trên trang wikipedia.

- Bài viết về Đền thờ công chúa Phất Kim trên trang web du lịch Travel News, trang thông tin của tỉnh Ninh Bình.

(Đang cập nhật)

Lưu ý:

- Truyện ngắn "Thục Tiết" được tác giả lấy cảm hứng từ câu chuyện về số phận cuộc đời của công chúa Phất Kim. Bạn đọc vui lòng không đánh đồng các chi tiết trong truyện với chính sử, truyện không phù hợp với mục đích tham khảo, nghiên cứu khoa học. Tác giả khuyến khích bạn đọc tự tìm hiểu thêm các thông tin, các nguồn tài liệu khác.

- Thông tin về bối cảnh lịch sử, các sự kiện chính mà tác giả cung cấp là các chất liệu tác giả tìm được trong quá trình viết truyện. Quá trình tìm hiểu, tổng hợp, chắt lọc, sử dụng thông tin không tránh khỏi còn nhiều sai sót, rất mong nhận được sự thông cảm, góp ý của các bạn để "Thục Tiết" được hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày 19 tháng 07 năm 2023

Thập Nhị - Mèo Ma Kết.