1/ Xã hội học là một môn khoa học

1.1 Khái quát chung về xã hội

a)Khái niệm xã hội

Có nhiều quan điểm về xã hội theo những mục đích nghiên cứu khác nhau như: xã hội nguyên thuỷ, xã hội hiện đại...Ngoài ra còn có:xã hội nông nghiệp, xã hội công nghiệp, xã hội Kitô giáo, xã hội Hồi giáo, xã hội Khổng giáo... Mặc dù vậy,quan niệm chung về khái niệm xã hội như sau: xã hội là một hệ thống các hoạt động và các quan hệ của con người có đời sống kinh tế, chính trị, văn hoá chung cùng cư trú trên một lãnh thổ ở một giai đoạn phát triển nhất định của lịch sử.

b)Bản chất của xã hội

Bản chất của xã hội thể hiện qua sự vận động của 4 vấn đề cơ bản sau:

-Các hình thức tổ chức xã hội thích ứng với từng giai đoạn vận động của xã hội.

-Hệ thống hành động của các cá nhân, nhóm và tổ chức xã hội nhằm những mục tiêu nhất định của mình.

-Hệ thống các quan hệ xã hội qua lại giữa các cá nhân, nhóm và tổ chức xã hội trong hành động xã hội hằng ngày.

-Tác động qua lại của các cá nhân,nhóm và các tổ chức xã hội nhằm giảm thiểu các xung đột xã hội.

1.2 Lịch sử phát triển của môn xã hội học

a)Bản chất của xã hội học

Xã hội học là môn nghiên cứu lô gíc,biện chứng giữa con người và xã hội,xã hội và con người nhằm xây dựng một xã hội ổn định và phát triển vì sự phồn vinh và hạnh phúc cho nhân dân.Trước hết xã hội học đề cập đến con người với tư cách là chủ thể hành động xã hội có những mục đích,lợi ích, quyền lợi, thói quên khác nhau trong hành động xã hội.Do vậy xung đột xã hội là tất yếu xảy ra. Sau đó xã hội học đề cập đến xã hội với tư cách là một hệ thống xã hội thống nhất trong không gian và thời gian vận động của no.Từ đó xã hội học xác lập trách nhiệm của cá nhân đối với xã hội và xã hội đối với cá nhân sao cho xung đột xã hội là nhỏ nhất.

b)Lịch sử phát triển của xã hội học

3 giai đoan:

+Giai đoạn tàng hình tức là xã hội học lẫn vào các khoc học khác như kinh tế,chính trị luật pháp,triết học...Giai đoạn này có các triết gia nổi tiếng như:Phương đông có Quản Trọng, Khổng tử, Mạnh tử, Lão tử, Tuân tử, Trang tử,Hàn phi tử...phương tây có Platon, Aristote....Sau này có Thoms Hobbes, Juhn Locke, Xanh ximông,Hegen...

+Giai đoạn hiện hình tức là xã hội đã thể hiện rõ là một khoa học độc lập.Bắt đầu từ nhà khoa học Đức Kant đã gọi khoa học nghiên cứu các quy luật khoa học của cuộc sống con người là xã hội học, và đến năm 1838 Auguste Comte (người Pháp 1978-1857) đã xây dựng nên môn XHH và giảng dạy ở các trường đại học.Sau đó phải kể đến hàng loạt các nhà xã hội học khác xuất hiện như; Emile Durkhiem, Frederic Le Play, Karl Mark,Max Weber, Talcott Parsons...Đến cuối TK 19, XHH đã phát triển mạnh thành chuyên nghành và đặc biệt hình thành hàng ngàn các viện nghiên cứu XHH ở hầu hết các nước công nghiệp phát triển trên TG để nghiên cứu những vấn đè XH phục vụ cho hoạt động tổ chức quản lý XH.

+Giai đoạn ngày nay:XH càng phát triển văn minh cao thì XHH càng có giá trị lớn trong cuộc sống, dặc biệt là nó đã trở thành căn cứ lớn cho hoạt động tổ chức và quản lý XH.Giai đoạn này XHH đã phát triển thành chuyên nghành với 2 lĩnh vực lớn là XHH đại cương và XHH chuyên nghành.XHH đại cương đã thống nhất các lý thuyết XHH,nội dung nghiên cứu XHH và xây dựng hệ thống các phương pháp nghiên cứu XHH, dặc biệt XHH đại cương đã ứng dụng các lỳ thuyết của toán,thống kê vào nghiên cứu bản chất các sự kiện hiên tượng XH phục vụ cho tổ chức quản lý XH.XHH chuyên ngành là môn học nghiên cứu các biểu hiện bản chất của sự kiện hiện tượng xã hội trong những mặt,lĩnh vực XH riêng biệt làm cơ sở cho các nghiên cứu khác.Hiện nay XHH chuyên ngành có khoảng 29 môn học khác nhau như: XHH nông thôn,XHH đô thị,XHH gia đình,XHH lao động, XHH kinh tế...

1.2 Một số lý thuyết XHH

a)Lý thuyết XHH thực chứng

+Tác giả: Auguste Comte, Emile Durkhiem, Talcott Parsons...

+Bản chất của lý thuyết: Thuyết XHH thực chứng cho rằng bản chất của XH nằm ở bản chất của các sự kiện hiện tượng XH và thể hiện trong đời sống XH hằng ngày.Do vậy muốn chỉ ra đc bản chất của XH chúng ta phải có hệ thống các phương pháp khoa học thực sự nghiên cứu đời sống XH hằng ngày để chỉ ra bản chất của các sự kiện hiện tượng XH. Lý thuyết này đã phủ nhận các quan điểm trước đó về bản chất Xh do tư tưởng Xh quyết định mà tư tưởng này do trời sinh ra. Lý thuyết này đã mở đường cho nghiên cứu các thực tại XH để kết luận chính xác về bản chất XH.Ngoài ra lý thuyết này còn đè cập đến các hành vi cá nhân và các thiết chế Xh có mốt quan hệ nhân quả,và Xh phát triển theo quy luật tiến hoá của sinh vật không cần cách mạng xã hội.

b)Thuyết đòng cảm XH

+Các tác giả của lý thuyết: Chủ yếu là Emile Durkhiem chủ xướng và các nhà XHH khac sphát triển.Lý thuyết này lấy giá trị,chuẩn mực của nề văn hoá làm nền tảng cho hành vi XH của cá nhân và cộng đồng và coi sự kiện XH như là cơ sở để quan sát và kết luận về bản chất và hành vi của XH.

+Bản chất của lý thuyết: Thuyết đòng cảm XH cho rằng các cá nhân, nhóm XH đều có nguồn gốc chung là nền văn hoá xã hội gồm các giá trị,chuẩn mực Xh chung do đó họ có sự đồng cảm XH chung,đây là nguồn gốc thống nhất XH.Từ đó cho rằng xung đột XH là không chấp nhận đc và là hành động đi trái với gia trị và chuẩn mực XH.Thuyết này đã chỉ cho ta thấy đc nguồn gốc của thống nhất XH,song nó không cho ta thấy đc sự khác biệt lợi ích XH đã dẫn đến xung đột XH nthe nào.Đây là thuyết nhìn bản chất XH theo một chiều nhất định.

c)Thuyết cấu trúc chức năng

+Tác giả: Các nhà XHH phương tây Talcott Parsons.Thuyết này lấy cơ cấu XH và thiết chế Xh làm trụ cột chi phối đến hành động Xh của các cá nhân và các nhóm XH.

+Bản chất của lý thuyết: Mỗi cá nhân,nhóm và tổ chức XH đều có chức năng XH nhất định theo sự phân công lao động XH,đã tạo thành hệ thống XH đồn nhất có cơ cấu cụ thể như cơ cấu của cái máy hay cơ cấu sinh học.Mỗi phần tử trong hệ thống làm tròn bổn phạn của mình sẽ làm cho XH ổn định và phát triển.Thuyết này cho ta thấy sự thống nhất tất yếu của XH trong sự phân công lao động XH.Song nó không chỉ ra đc sự khác biệt lợi ích Xh đã dẫn đến xung đột XH.Cũng giống như thuyết trên nó chỉ nhìn bản chất XH theo một chiều.

d)Lý thuyết hành động XH

+Tác giả:Max Weber.Thuyết này chia động cơ hành đọng của con người biểu hiện trong 4 dạng hành động Xh là:hành động cảm xúc,hành đọng theo truyền thống thói quen,hành động theo giá trị,hành động có mục đích.

+Bản chất của lý thuyết: Các cá nhân,nhóm và tổ chức XH đều hành động trên những khung quy chiếu hành động nhất định do: mục đích,lợi ích,động cơ,tình cảm,thói quen,truyền thống quyết định.Trong thực tế XH các khung quy chiếu hành đông này khác nhau rất nhiều thâm trí chúng đối lập với nhau, do đó xung đột XH là tất yếu.Để giảm thiểu đc xung đột,nhà nước cần phải thống nhất tương đối các khung quy chiếu hành động XH.Thuyết này cho tao thấy rõ nét nhất bản chất XH trong không gian và thời gian cụ thể.

e)Các nguyên lý cơ bản của XHH Macxit

+Nguyên lý định luật Xh như: nguyên tắc vật chất quyết định ý thức, nguyên tắc tồn tại XH quyết định ý thức XH, Nguyên tắc cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng XH,nguyên tắc hoạt động vật chất quyết định hoạt động tinh thần của các chủ thể XH.Do vậy trog quá trình xây dựng Xh chúng ta phait tập trung xây dựng cơ sở vật chất Xh vững mạnh để làm cơ sở cho phát triển các mặt khác.

+Nguyên lý phát triển: XHH Macxit cho rằng XH vận động và phát triển không ngừng theo quy luật là sự phát triển của lực lượng sản xuất dẫn đến sự thay đổi của quan hệ sản xuất cho tương ứng.Đó là quá trình vừa tiến hoá,vừa cách mạng phù hợp với các quy luật khách quan.Do đó trong quá trình phát triển Xh chúng ta cần có các cơ chế tổ chức quản lý thích hợp với sự phát triển của lực lượng sxuất.Từ đó cho thấy chúng ta cần phải thường xuyên đánh giá các cơ chế tổ chức quản lý XH để sửa đổi kịp thời.

+Nguyên lý tính hệ thống: XHH Macxit cho rằng XH là một hệ thống thống nhất các phần tử có quan hệ tác đông qua lại với nhau theo nhiều chiều biến động thường xuyên và phát triển liên tục.Do vậy phát triển XH phải giữ trong trạng thái cân bằng tương đối các phần tử để đảm bảo tính ổn định tương đối,tránh trạng thái đột biến hoặc thái quá một vài phần tử nào đó.