César-Auguste Jean-Guillaume Hubert Franck (1822 - 1890) là nhà soạn nhạc trường phái Lãng mạn Pháp, ông cũng là nghệ sỹ piano, organ và là giáo viên âm nhạc. Âm nhạc của Franck đặc biệt nồng nhiệt, biến chuyển cảm xúc không ngừng bởi các bước chuyển điệu liên tục, đặc biệt chịu ảnh hưởng từ F.Liszt và R.Wagner, âm hưởng dày đặc bởi kết cấu phức điệu chặt chẽ - điển hình cho phong cách Lãng mạn thời kỳ cuối.

Rất nhiều sáng tác của Franck có bố cục mang tính tuần hoàn, với các chương gắn kết với nhau bởi một chủ đề, chất liệu hoặc giai điệu cơ bản. Cách làm này đã được vận dụng trong lịch sử sáng tác từ thời Baroque đến Cổ điển, ví dụ nổi bật nhất là mô-típ 'Định mệnh' trong giao hưởng số 5 của Beethoven. Với Giao hưởng Re thứ của mình, Franck cũng đã triển khai các chủ đề chính cho mỗi chương từ một mô-típ mầm mống, như trong Giao hưởng Re thứ, ông đặt mô-típ đó ở ngay mở đầu chương 1.

Chất nhạc của Franck nồng nhiệt, tràn ngập cảm xúc tha thiết. Đó không phải thứ âm nhạc đơn giản, thư giãn, bông đùa, mà luôn khiến người nghe chiêm nghiệm, cảm nhận một bầu không khí thành kính, và sâu sắc. Điều ấy thể hiện càng rõ ở Giao hưởng Re thứ, chủ đề mở đầu của Franck hoạ lại của mô típ "Muss es sein?" ("Phải vậy sao ?") trong chương kết tứ tấu dây cuối cùng của Beethoven - một câu hỏi đầy triết lý quen thuộc với những ai đọc Milan Kundera.

Chương I được đề chỉ dẫn nhịp độ cho kết cấu sonata ở tốc độ Allegro ma non troppo - nhanh nhưng không quá mức. Mô típ 3 nốt mở đầu được chuyển dịch sang nhiều điệu tính khác xuyên suốt chương nhạc. Sau phần khởi đầu bão tố, phần trình bày đưa ra hai chủ đề tươi sáng, chủ đề đầu tiên nhẹ nhàng trữ tình và chủ đề hai rạng rỡ.

Chương 2 Allegretto cũng là tốc độ nhanh, nhưng không bằng nhịp độ Allegro của chương trước. Chương nhạc nổi tiếng bởi giai điệu da diết của kèn cor Anh thổi trên nền gảy tiếng của đàn harp và dàn dây. Cả chương phân tách thành nhiều phần nhỏ tương phản.

Chương 3 lại được đề chỉ dẫn Allegro non troppo như chương 1, bắt đầu với một giai điệu tươi sáng. Coda cuối chương tổng hợp lại các chất liệu đã xuất hiện.

Tác phẩm sẽ được nhạc trưởng Lê Phi Phi và VNSO trình diễn trong buổi hoà nhạc đặt vé trước số 146 ngày 14.9.2022 tại Nhà hát lớn Hà Nội.

Ảnh: tượng đài César Franck, 1891, quảng trường Samuel-Rousseau, Paris, điêu khắc gia Alfred-Charles Lenoir.