Chất cổ điển và tinh thần thời đại trong bài thơ Chiều tối (Mộ – Hồ Chí Minh).

1. Mở bài

– hoàn cảnh sáng tác bài thơ: Bài thơ Chiều tối được Hồ Chí Minh viết trên đường chuyển lao. Bài thơ được làm lúc chiều tối – thời điểm ngày đã tàn, Bác đã trải qua cả một ngày dài trên đày ải, cơ cực trăm bề.

– Bài thơ được viết với những cảm xúc chân thực được gợi lên từ những cảnh, những người mà Bác đã gặp, đã thấy. Bài thơ chỉ có bốn câu ngắn gọn, giản dị nhưng rất tiêu biểu cho vẻ đẹp cổ điển và tinh thần thời đại của Nhật kí trong tù.

2. Thân bài

– Chất cổ điển: Chất cổ điển trong bài thơ Chiều tối thể hiện ở những phương diện sau:

+ Bức tranh chiều tối với những nét vẽ chấm phá, giàu sức gợi ở hai câu thơ đầu (cánh chim mỏi, đám máy lẻ loi) gợi lên một cảnh chiều nơi núi rừng tĩnh lặng, trầm buồn.

Một cánh chim bé nhỏ gọi về không gian chiều như những buổi chiều đã từng đi về trong thơ cổ (thơ , thơ Bà Huyện Thanh Quan,...). Và cảnh ấy như ẩn chứa một nét tâm trạng của nhân vật trữ tình (cũng mỏi mệt, đơn côi nơi xứ người), đủ gợi cho ta niềm đồng cảm với một gặp bước gian lao.

+ Thủ pháp miêu tả không gian, trong hai câu thơ sau: lấy ánh sáng đổ diễn tả bóng tối, lấy nhịp quay của chiếc cối xay ngô dưới bàn tay của người thiếu nữ để diễn tả vòng quay của .Câu thơ hàm súc, lời ít ý nhiều và dồi dào sức gợi.

– Tinh thần thời đại:

+ Tinh thần thời đại thể hiện ở sự vận động của cảm hứng thơ: Hai câu thơ đầu mang đến cho người đọc cảm giác u buồn, cô đơn khi cảnh chiều đồng thời có cảm giác rằng nỗi buồn, nỗi cô đơn sẽ càng trĩu nặng khi màn đêm buông xuống mà người tù thì vẫn mỏi mệt trên bước đường gian lao. Nhưng thật bất ngờ khi ở hai câu cuối, người tù lại hướng tâm tư, cảm xúc của mình đến ánh lửa hồng và gương mặt của người thiếu nữ sơn cước đang xay ngô bên . Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh lò than rực hồng – điểm sáng nổi bật giữa màn đêm, điểm sáng ấm áp của sự sống, cũng là nguồn sáng của tình đời, tình người và vẻ đẹp khoẻ khoắn của người ,...

+ Tinh thần thời đại còn thể hiện ở sự vận động của tâm hồn thi sĩ – chiến sĩ: Bài thơ mở ra với những hình ảnh và cảm hứng mang đậm chất cổ điển về một bức tranh chiều tĩnh lặng và u buồn, nhưng mạch thơ lại có sự chuyển đổi thật khoẻ khoắn, hướng về sự sống, ánh sáng, niềm vui. Đó chính là sự thể hiện tinh thần lạc quan và tấm lòng nhân ái của người tù – chiến sĩ – thi sĩ Hồ Chí Minh.

3. Kết bài

– Đánh giá chung: Với vẻ đẹp cổ điển và tinh thần thời đại, bài thơ Chiều tối đã đưa ta đến với những nỗi niềm, những tâm tư rất chân thật của một con người nhưng hơn hết là một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim bao la và một sức mạnh tinh thần lớn lao luôn nhìn ra vẻ đẹp khoẻ khoắn, đầy sức sống của , con người. Trong cảnh lao tù, Hồ Chí Minh đã thực sự là con người tự do.

– Cảm nhận riêng của cá nhân về vẻ đẹp của bài thơ.

Chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối

Chiều tối là bài thơ nổi bật cho phong cách thơ Hồ Chí Minh, đặc biệt quan trọng thể hiện được tư tưởng sáng tác cũng như chất thơ độc đáo của tác giả. Chính chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối đã cho thấy một tinh thần thép của một người chiến sĩ và một tâm hồn nhạy cảm của người thi sĩ ở Hồ Chí Minh.

Phân tích chất tình trong bài thơ

Chiều tối (Mộ) gồm có bốn câu thơ, được chia làm hai phần, hai câu đầu thể hiện khung cảnh thiên nhiên núi rừng đầy hiu quanh, hai câu cuối cho thấy tinh thần sáng sủa của người chiến sĩ. Hồ Chí Minh đã sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, những câu thơ đầu đã cho thấy một ánh nhìn xa xăm cùng với khát vọng tự do mãnh liệt được như cánh chim trời, hay sự tha thiết với cái vẻ nhẹ nhàng tự do của chòm mây.

Diễn giải theo ý nghĩa khác, chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối được thể hiện hài hòa đan cài trong từng câu thơ. Nhìn chung, hai câu thơ đầu thiên về chữ tình với phong cảnh thiên nhiên lúc chiều tà trong con mắt người chiến sĩ – thi sĩ sau một ngày bị giải lao mệt mỏi.

"Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không"

Ý nghĩa tả thực trong câu thơ đầu là hình ảnh một cánh chim cuối chiều mệt mỏi với hướng bay về rừng nhằm mục tiêu tìm chốn ngủ sau một ngày sải cánh. Một bức tranh thiên nhiên cuối ngày như hiện lên trước mắt người đọc chỉ với vài nét phác họa tài tình của nhà thơ. Một buổi chiều tối êm đềm đầy tĩnh lặng là chất tình trong tác phẩm này.

Chính cái buổi chiều tà cuối ngày ấy lại khiến tâm trạng còn người đang nhớ nhung quê nhà lại càng trở nên khắc khoải hơn. Đó là cảm giác nhớ người thân, nhớ hình bóng tổ quốc, nhớ khói lam chiều vương vấn... Một chút lạc lõng ấy lại càng làm nổi bật lên chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối.

Chỉ với hai câu thơ nhẹ nhàng, ngắn dọn, giản đơn ấy lại chứa đựng một nỗi lòng thiết tha với quê nhà. Cái khát khao được tung bay, được sải cánh như chim trời, được nhẹ nhàng như đám mây kia. Đơn giản qua hai dòng thơ này, Hồ Chí Minh đã khiến người đọc cảm nhận được cảnh chiều tà lặng lẽ, u buồn nơi đất khách cùng với hình ảnh đơn độc, lạc lõng, xiềng xích của người chí sĩ giữa trời đất chiều tà mênh mông hiu quạnh. Thông qua đó, nhà thơ cũng thể hiện khát khao tự do thông qua hình ảnh cánh chim tròi và đám mây giữa tầng không.

Chất thép và chất tình trong bài thơ Việt Bắc tiếp tục được thể hiện ở hai câu thơ cuối. Tất cả chúng ta thấy chất tình rất nên thơ từ hình ảnh giản đơn của con người:

"Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết lò than đã ửng hồng"

Cô gái xóm núi hiện lên như điểm nhấn làm tỏa sáng cả bức tranh thiên nhiên chiều tà. Đó là hình ảnh hài hòa, là sự việc gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Chính cái sự lãng mạn, thơ mộng này của cô em gái xay than đã chứng tỏ chất tình rất thơ trong tác phẩm. Sự chăm chỉ, mải miết của cô gái xay ngô như đang gợi nên vẻ đẹp lao động của chính con người Việt Nam.

Có thể thấy, trong chiều tối một bức tranh chiều tà u buồn tĩnh lặng hiện lên cùng với điểm sáng từ hình ảnh cô thôn nữ xóm núi đã khiến bài thơ mang vẻ đẹp lãng mạn đầy chất tình.

Cảm nhận chất thép trong bài thơ

Chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối là nội dung độc đáo trong tác phẩm này. Bên cạnh chất tình, tất cả chúng ta còn cảm nhận được chất thép đầy rắn rỏi mạnh mẽ của một người chiến sĩ. Giữa cái khung cảnh chiều tả lặng lẽ u buồn ấy, người chiến sĩ vẫn không hề cảm thấy tẻ nhạt mà vẫn ấm lòng với một khát khao tự do, một ước vọng mạnh mẽ được giải phóng như cánh chim và đám mây đó.

Hai câu thơ cuối bài thể hiện chất thép thâm thúy và đậm nét hơn hết. Cô gái miền sơn cước trong sự lao động chăm chỉ mê say đã cho thấy tinh thần thép trong thơ của Hồ Chí Minh. Chỉ với tính từ "hồng" đứng cuối câu mà nhà thơ như xóa tan đi mọi sự mỏi mệt, chỉ còn sót lại tinh thần sáng sủa, sự hân hoan hướng về phía ánh sáng.

Màu hồng của lò than, từ hình ảnh cô gái lao động đó là niềm tin, là sự việc sắt đá trong tư tưởng người chiến sĩ, và chũng đó là chất thép trong bài thơ này. Quả thât, chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối được hòa quyện thật tinh tế. Cô gái xay ngô miệt mài bên ánh lửa hồng không chỉ thể hiện tư tưởng của Bác bỏ luôn rực cháy mà còn cho thấy cái tình mênh mông, bát ngát mà Hồ Chí Minh đã giành cho con người và cảnh vật.

Xuất hiện nỏi bật trong bức tranh Chiều tối đó là cô gái sơn cước đang xay ngô với một vẻ khỏe khoắn của con người lao động. Đây là một bước phát triển trong chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối và cũng của chính tác giả. Nếu như trong hai câu thơ đầu, thiên nhiên hiện lên vào trạng thái nghỉ ngơi thì hình ảnh con người gợi lên nhịp sống mạnh mẽ, dẻo dai và sinh động. Phải chăng lò than rực hồng của người thôn nữ ấy đã nhóm lên trong đếm tối niềm sự sung sướng, sự sáng sủa xua đi cái lạnh lẽo trong trái tim người tù xa nhà.

Chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối còn được thể hiện ở tinh thần tân tiến trong hai câu thơ cuối bài. Lúc này, hình tượng thơ vận động tốt với sự kết thức màu hồng sáng sủa của lò than. Và quan trọng hơn hết, đằng sau bức tranh ấy đó là tâm hồn của một thi sĩ, một tinh thần sáng sủa của người chiến sĩ cộng sản luôn hướng về cuộc sống với việc yêu đời và đầy tin tưởng dù cho tuyến phố đang lựa chọn chứa nhiều chông gai và khó khăn.

Tinh thần chiến sĩ bình tĩnh, dữ thế chủ động trước gian khổ cũng như biết vượt lên trên mọi hoàn cảnh đó là chất thép trong bài thơ. Nhà thơ Hoàng Trung Thông từng viết về thơ Bác bỏ "Vần thơ của Bác bỏ vần thơ thép/Mà vẫn mênh mông bát ngát tình..."

Nhận xét con người Bác bỏ qua chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối

Qua tác phẩm trên, qua chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối, tất cả chúng ta cảm nhận được ở ở Bác bỏ đó là con người thép cứng cỏi đầy mạnh mẽ, từ một con người bình thường mà thành vĩ đại, một tâm hồn thi sĩ hòa quyện với con người chí sĩ. Bác bỏ đó là một con người gẫn gũi lại khiến ai cũng phải yêu quý, khâm phục và kính trọng.

Qua bài thơ trên, ta còn cảm nhận được một phong cách thơ rất riêng và độc đáo của Hồ Chí Minh. Đó đó là sự giao hòa tuyệt đẹp giữa lý tưởng chiến sĩ và sự lãng mạn của tâm hồn chiến sĩ. Chất thép và chất tình trong bài thơ Chiều tối đã thể hiện một phong cách thơ này.

Vẻ đẹp cổ điển và tân tiến trong bài thơ Chiều tối qua chất thép và chất tình

Không chỉ tạm ngừng ở chất théo và chất tình trong bài thơ Chiều tối, Bác bỏ của tất cả chúng ta còn khéo léo đưa vào tác phẩm này vẻ đẹp cổ điện và tân tiến. Chiều tối – Mộ của Hồ Chí Minh mang vẻ đẹp cổ điển bởi phong cách thơ điển hình cho thơ ca truyền thông phương Đông – cụ thể là thơ Đường. Gần đó, vẻ đẹp cổ điển trong Chiều tối còn thể hiện cả qua nội dung và hình thức, cụ thể như:

Bài thơ mang phong thái cổ điển, giàu cảm hứng về thiên nhiên.Nhân vật trữ tình hiện lên với phong thái điềm tĩnh, ung dung, an nhiên tự tại,Hình thức thơ cổ điển chặt chẽ với quy phạm rõ ràng, niêm luật, số lượng câu chữ hạn định cùng với tính hàm súc và cô đọng.Ngôn ngữ mang tính tạo hình cao.Văn pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng.Chất liệu thơ sử dụng các hình ảnh tượng trưng và giàu tính ước lệ.

Vẻ đẹp cổ điển và tân tiến trong Chiều tối là điều nổi bật của tác phẩm này, đặc biệt quan trọng sự tân tiến trong bài thơ có thể nhắc đến như:

Thể hiện tinh thần của Cách mệnh, tinh thần thời đại mới, thể hiện phong thái và chất thép của người chiến sĩ.Nhân vật trữ tình đó là hình ảnh người chiến sĩ trong lao tù đang trên đường đầy ải.Thẩm mỹ của bài thơ đặc tả một không gian lặng lẽ, yên tĩnh nhưng không gian lại như vận động mạnh mẽ cùng với ý tưởng, cảm xúc về việc sống, về tương lai và ánh sáng...Sự hòa hợp giữa vẻ đẹp cổ điển và tân tiến trong Chiều tối là sự việc gắn bó nhuần nhuyễn và rất khó có thể rạch ròi.