Muốn biết tâm hồn thực sự của người Đan bạn nên xem hết bộ phim Matador. Bộ phim dài nhiều tập của Đài Truyền hình Đan Mạch (DR) từ những năm 1978-1982 kể về giai đoạn Chiến tranh thế giới thứ hai, khi Đan Mạch bị phát xít Đức chiếm đóng. Người Đan yêu thích bộ phim này vì họ thấy bản thân mình được tái hiện qua các nhân vật trong phim, có yêu, có ghét, có vinh, có nhục.

 Trong phim có mặt hầu hết những diễn viên, nghệ sĩ lớn của Đan Mạch. Trước tiên phải kể đến Gitta Nordby – nữ hoàng điện ảnh của Đan Mạch. Cùng đóng trong bộ phim với bà là một người đẹp không kém, Helle Virkner, phu nhân của thủ tướng Đan Mạch thời kỳ đó . Tôi đã xem phim Helle đóng khi còn trẻ. Bà đẹp không kém Grace Kelly và cuộc đời bà cũng tràn ngập ánh hào quang. Ngoài ra trong phim có sự góp mặt của nhiều nghệ  tên tuổi như Ove Sprogøe, Malene Schwartz, Sonja Oppenhagen và Susse Wold.

 Bộ phim được chào đón nhiệt liệt vì nó tái hiện hình ảnh Đan Mạch trong chiến tranh dưới nhiều sắc thái mà người Đan tự nhìn nhận mình: cần kiệm và nhân hậu như vợ chồng lái lợn, hào hoa, lịch lãm như nhà giám đốc nhà băng Varnæs, nhạy bén nắm bắt thời cơ và có chút vụ lợi như nhà Skjern, lý tưởng hóa như nhà Đỏ, sẵn sàng giúp người khi cần của Maude, tinh thần yêu nước và sẵn sàng hy sinh cho đất nước của nhóm người hoạt động bí mật chống phát xít. Còn có những vấn đề rất mới như quan hệ đồng tính, kết hôn giữa tầng lớp giàu- nghèo, hay giải phóng phụ nữ.

 Phim cũng không né tránh vấn đề người Đan cộng tác với Đức quốc xã, nhưng đặt nó trong hoàn cảnh làm người xem có thể thông cảm với nhân vật, ví dụ như người chồng cũ của Ingerborg, luật sư Hansen, hay cô hầu "Ối tay tôi" (vì là câu nói cửa miệng của cô) dan díu với lính Đức. Điều này đã giải tỏa vấn đề tâm lý của cả một dân tộc. Đó là nỗi đau âm ỉ của người Đan về cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, khi họ lựa chọn đầu hàng người Đức, sau đó là hợp tác trong một chừng mực nhất định để bảo toàn dân tộc nhỏ bé với dân số 3.844.000 người vào thời điểm năm 1940 (Wikipedia). Vì thế nên đừng dại dột hỏi người Đan rằng Đan Mạch đã làm gì để chống phát xít Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Câu hỏi sẽ biến bạn thành kẻ khó chịu.

 Nói về phim Matador tôi không khỏi nhắc tới một chuyện liên quan. Đó là buổi phỏng vấn của Đài Truyền hình quốc gia DR với một cây viết nữ người Mỹ chuyên viết về cuộc sống ở Đan Mạch bằng tiếng Anh cách đây nhiều năm. Tác giả được đài truyền hình phỏng vấn do cô mới xuất bản sách về văn hóa Đan Mạch. Người nữ phóng viên của đài truyền hình đã hỏi một câu tưởng như vô tình: "Cô đã xem phim Matador chưa?". Nữ tác giả cười hồn nhiên đáp: "Chưa, chưa xem bao giờ". Đáp lại là một cái nhăn mũi coi thường của nữ phóng viên chỉ trong tích tắc. Và tôi nhận ra rằng tác giả đã hủy hoại cuốn sách của mình trong mắt người Đan chỉ bằng một câu nói.