Ph ng Quán

Tui Th D Di

(Tp mt)

Thay li ta

Ph ng Quán (1932- 1995) Sinh ti Tha Thiên - Hu, 13 tui tham gia V Quc 

Quân - chin s Trinh sát Trung oàn 101 (tin thân là Trung oàn Trn Cao Vân) 

* * * 

C cuc i ông là mt ni bun to ln, dng dc ca mt tâm hn yêu nc, thng 

nòi, ngay thng, chân tht mà phi chng kin quá nhiu bt công di trá:

"Tôi mun úc th thành n 

Bn vào tim nhng k làm càn 

Nhng ngi tiêu máu ca dân 

Nh tiêu giy bc gi! 

Tôi ã n d nhng phiên toà 

Hp sut ngày lun bàn x ti 

Nhng con chut mc qun áo b i 

c cm khoét áo chúng ta 

n cp máu dân i chác ng h 

Kim phút kim gi lép gy nh bng ói"

"Yêu ai c bo là yêu 

Ghét ai c bo là ghét 

D ai ngon ngt nuông chiu 

Cng không nói yêu thành ghét 

D ai cm dao do git 

Cng không nói ghét thành yêu 

Tôi mun làm nhà vn chân tht 

chân tht trn i 

ng mt công danh không làm ngt c li tôi 

Sét n trên u không xô tôi ngã 

Bút giy tôi ai cp git i 

Tôi s d ng dao vit vn lên á"

"Tôi có quyn gì c no hn nhân dân tôi mt ming n? 

Tôi có quyn gì lên xe xung nga 

Khi gót chân nhân dân tôi nt n bi ng?"

"Mt nim yêu tôi không i thay 

Mt nim tin tôi không thay i, 

Vit trên giy có k giòng 

Là nhà vn, 

Tôi ã vit sut 30 nm 

Là chin s, 

Tôi là x th cp kin tng trung oàn 

Tôi có th vit nh bn 

.... 

Không có gì p hn 

Vit ngay và vit thng 

Là nhà vn 

Tôi yêu tha thit 

S ngay thng tt c ng 

Ngay thng thu chung 

Ca mi ch vit"

"Có nhng phút ngã lòng 

Tôi vn câu th mà ng dy"

"...Vi mt Gavroche, Vitor Hugo ã vit nên nhng trang bt h. Tr em ca 

chúng ta ã anh dng, hn nhiên tham gia cuc u tranh trng k gian kh c ng 

vi cha, anh; không kém gì nhng Gavroche trên chin lu cách mng Pháp. Th mà 

sách v vit v mt này còn quá ít. Nhà vn Vit Nam còn mc n các em rt nhiu. 

Vi TUI TH D DI, Ph ng Quán ã bt u tr n mt cách chính áng. Sách 

dày 800 trang mà ngi c không bao gi mun ngng li, b lôi cun vì nhng nhân 

vt ngây th có, khôn ranh có, anh h ng có, vì nhng s vic khi thì ly k, khi thì hài 

hc, khi thì gây xúc ng n a nc mt... Tôi ch mong làm sao cho tt c các em 

thiu nhi Vit Nam c c sách này"

Nguyn Khc Vin

Phn Th Nht

"Tr gic, ba tui vn còn him là mun" 

Cao Bá Quát

1.

Mt tun trc ngày Hu n súng kháng chin, dân trong thành ph c lnh tn 

c ht v các v ng quê. Nhng qua my ngày u ánh nhau, tin tc thng li t Mt 

trn a v dn dp. Tin thng li mt n mi, mi n trm, nên ng bào chc 

mm ti Tây sp u hàng n ni ri. Do ó, không ai bo ai, mon men kéo dn v 

phía thành ph. H nóng lòng st rut c mau mau tr v dn dp li nhà ca, ph 

xá, tr v vi công vic làm n thng ngày. 

Cui c ng h t tp li ông úc phía bên này cu Bao Vinh. Bên kia cu thuc khu 

vc mt trn A, ai mun sang phi có giy phép ca Ban ch huy Mt trn cp. 

Nh ã thành l, t m sáng là ng bào túa ht ra ng, kéo n ng chen chúc  

u cu, ch nghe tin tc thng li ca Mt trn êm qua. H chen ln, n n mi lúc 

mt sát n ch bc á bc lên cu. Nu không có anh V Quc Quân cm ngang 

khu súng trng dài nh cây sào chn vt ng gác ngay trc mt, chc c khi 

ngi chen chúc này ã tràn qua bên kia cu nh nc v b. 

Ðng bào nhao nhao hi anh lính gác: 

- Ðêm qua quân ta mn n có khá không anh? 

- Nn ti Tây v trí mô mà súng, lu n n nh rang bp c êm ra? 

- Liu ti hn sp sa "hô-lê-manh" cha, cho bà con v dn dp nhà ca, ph xá? 

B bà con hi ti tm mt mi, anh lính gác ch còn bit nhn nhó ngh: 

- Xin bà con ng xê xê ra cho tôi mt chút! Ðng sát vô tui ri còn bit gác xách làm 

rng? 

Sáng hôm ó, t trong ám ông chen chúc n ào y, có thng bé li dng úng lúc 

anh lính gác còn mi nhn nhó ngh vi ng bào, lun ra sau lng anh và chy tót 

sang bên kia cu. Anh cha kp quát gi li, nó ã mt vào dãy ph kê u cu bên 

kia. 

Không th b trng ch gác uii theo, anh ch còn bit dm chân dm cng, làu 

bàu bc tc: 

- Con cái nhà ai mà nghch hn qu! 

Có my a bán ko gng, u phng rang cng lp lõm nh bt chc chú bé va 

ri, nhng anh lính gác ã nhanh tay tóm c áo lôi li ht. 

Mt thng bán ko gng, mt lác thiên lác a, tr môi nói vi a bn va b tóm c 

lôi li: 

- Ti bay không bt chc ni thng ni mô! Hn lanh hn chut nht. Chi trn tìm, 

mi, th a ba ba... vi hn ch có thua. Ðng hòng mà s c vào ngi hn. 

- Rng mi bit? 

- Tao chi mãi vi hn còn l chi. 

- Hn khoe t hôm n súng, hn ã tót c qua khu vc Mt trn ba, bn ln.- Chú 

bé bán u phng rang nói chen vào. 

- Hn lt qua bên ó làm chi? 

- Coi chi! 

- Hn có k chuyn chi hay không? 

- Khi! Nhng thú nht là sáng mô hn cng gp mt toán V Quc Ðoàn mà ch nh 

bng ti ta thôi, nhiu a còn nh hon. Toán ni chy dc theo b sông, tp quân s 

mt hai, tp ném lu n, bn súng...vui ghê lm. Hn ng coi mà thèm ru c nuc 

ming! 

- V Quc Ðoàn mà ch nh bng ti ta thì ánh tây rng c? Hay là hn nói láo? 

- Rng không ánh c? - Thng bán u phng rang vênh mt lên nói. - Chánh ph 

c th ly tau vô V Quc Ðoàn coi, có cht cha ti Tây không? 

Thng bán ko gng mt lác ci ngo: 

- Ly mi vô V Quc Ðoàn thì thà ly tau còn hn! Tau chng cn súng n gì ht - 

Nó rút trong túi qun ra mt cái súng cao su, kéo cng hai si chun. - Có cái ni, tau 

nhm trúng mt ti Tây, ti Vê-giê* tau n. Cha con hn tha h mà m . 

* * 

Toán "V Quc Ðoàn con nít" lúc này ang ni nhau thành hàng mt, rm rp lên 

phía cu Ðông Ba c. 

Chy dn u là anh V Quc Quân ch huy. Anh trc hai ba, hai bn tui, dáng 

ngi tm thc, vai rng ngc n, tóc búi kiu móng la, c eo lng lng chic còi 

m kn sáng loáng. Sáng hôm ó tri lnh ct rut, anh ch mc c chic may ô trng 

và qun i xanh ng bó sát i. 

Còn toán tr n mc tp nham. Quá na mc áo qun V Quc Ðoàn sa ngn li. 

Nhiu a bi trong nhng chic áo trn th rng nh áo thng t. Có n hn chc 

a nai nt "xanh-tuya-rông" da, có khoá ng to tng và eo c bao n. Có tri 

bit c trong nhng cái bao n st so, méo mó y, chúng ních nhét nhng gì! 

Dãy ph ven ng ca óng then cài kín mít. ng bào khu vc này ã tn c ht t 

êm u kháng chin. Hàng chc con chó lc mt ch, hp thành àn chy long 

qung trên ng, tranh nhau ngi bi các ng rác kim n. Con nào con y hai 

hông lép kp, xng sn nhô cao nh va nut hàng chc chic cp r vào bng. 

Khi toán tr rm rp chy qua, l chó s hãi, tán ton. Chúng chun ht vào các hm 

ph, chõ mõm ra sa váng. Bn tr dm chân, v i, do li l chó. 

Con ng n ào hn lên trong chc lát. 

Lên n cu ông Ba c, anh ch huy thi mt hi còi dài lnh lót. Toán tr dng li. 

Nhiu a nghch ngm v mt à âm chúi vào lng a chy trc... 

- Tp hp ba hàng dc! - Anh ch huy quay li dõng dc hô. 

Toán tr lp tc tr li trt t. Loáng mt cái chúng ã sp thành i hình ba hàng 

dc, vi t th rt nghiêm chnh. 

- im s! 

áp li ting hô anh ch huy, nhng a dng hàng dc bên trái, ni tip nhau m 

to nh hét : Mt! Hai! Ba! Bn! Nm! Sáu! By! Tám! Chín! Mi!...Ht. 

- ......D cha ht...Mi mt! - Mt a ng l ra mt mình cui i cung 

quýt kêu toáng lên. - Báp cáp anh, em b l hàng ! 

- L là th nào? - Anh ch huy hi vn li, nh hoàn toàn không tin cái chuyn vô lý 

ó. - Toàn i chúng ta có ba mi em, tp hp thành mi hàng ba, làm sao li l 

c. 

- D ra mà em b l thit . - Thng b l hàng nhn nhác nhìn ngc nhìn xuôi, nhn 

nhó, bi ri tr li. 

- Các em kim tra li xem có hàng nào ng hai không? - Anh ch huy nh vn tin 

chc rng ây ch là trò nghch ngm ca bn tr mà thôi. 

Nhng c i sau khi nhn nháo kim tra hàng ng, ng thanh tr li: 

- Báo cáo anh, hàng mô cng ng ba c ! 

Anh ch huy ri ch ng, i dc xung phía di, a mt kim tra tng hàng mt, 

ming lm bm: 

- Quân s di ang ba mi bng hoá ra bm mt là ngha lý gì? 

Nhng chính anh cng âm ng ngác. ng là hàng nào cng ng ba và cui i 

vn l ra mt a. 

Anh lin i ngc tr lên, soát k li ln na. Kt qu anh lôi c mt thng l hoc, 

không bit t âu chui ra ng lt vào gia i. 

C i trn tròn mt kêu lên: a! 

Hai a ng c ng hàng vi thng bé l hoc này, há hc mm vì quá sng st: 

- U tri! Ra mà t nãy ti ch t c tng hn là thng Hoà-en! Nc da hn cng 

en thui có khác chi anh Hoà-en nhà mình mô các cu! 

Cái a có tên là Hoà-en ng cách ó hai hàng, nghe vy lin cau mt, nói vi lên: 

- Lm, lm cái chi l ra? T en nhng ch en va va!... 

Mt a ng bên trái v mt lin láu, a tay vut vut ngc Hoà-en ngoác ming 

ra ci: 

- a ta vut bt cc t ái xung cho. H, h, h...en va va hay en thui thì cng 

là h "ct nhà cháy" c thôi mà. 

Thng bé l hoc chui ba vào hàng ng i, chính là cái thng lun sau lng anh lính 

gác, tót qua cu Bao Vinh lúc nãy. Nó cng trc tui Hoà-en, vóc dáng cng sàn sàn, 

nhng nc da, ca áng ti, có en hn tý chút, Hoà-en t ái k cng phi. Cách n 

mc nó cng kém xa Hoà-en. Hoà-en din quân phc vi áo trn th rng nh áo 

t, còn thng này ánh c cái áo cc nâu ngn h c rn vi cái qun i xanh bc 

phch, ít vá hai ming to tng. 

Anh ch huy nm cht cánh tay nó kéo li sát trc mt, hi to gn nh quát: 

- Em âu? Tên là chi? Sao dám c gan chui ba vào hàng ng V Quc oàn ? 

Thng bé s hãi cúi mt nhìn xung ng, bàn chân di di mt hòn t, tr li lý nhí 

trong c hng, chng ai nghe c gì. Anh ch huy st rut không mun mt thì gi 

thêm, b tay nó ra, nghiêm mt nói: 

- Em phi ra ngay khi khu vc này. ây là khu vc Mt trn em nh cha? 

Anh quay li nói vi c i: 

- Các em tht l là, vô ý thc. Có mt k l mt chui vào hàng ng mà chng hay bit 

gì ht! 

C i thì thào hi nhau: 

- Không bit hn lt vô gia i mình lúc mô mà tài ra hè? 

- Chc cái lúc ti mình còn mi trêu chc l chó. 

- Thng y chui cng rp hát rp xic chc bm phi bit! 

- T cho hn chi cú y c. T là t phc ó! - Cái a có b dng lin láu va trêu 

chc Hoà-en lúc nãy, va nói va gt gt u.

2.

Anh ch huy thi mt hi còi dài, ct t ting thì thào bàn tán. Anh ng nghiêm, 

nói: 

- Anh báo trc các em bit, khoa mc tp hôm nay hi khó, òi hi các em phi 

gan d, bình tnh. - Anh cao ging hi to. - Trong i ta có em nào cha bit bi, a 

tay lên anh xem? 

Không mt a nào gi tay. Tr con sinh ra và ln lên bên b sông Hng, không bit 

bi ln là chuyn him. 

- Tt lm. - Anh gt u. - Khoa mc tp hôm nay là nhy t trên thành cu xung 

sông. - Anh a tay ch lên cái thành cu st sn en, ngay phía trên u bn tr. 

C i nhìn theo tay anh ch. Tt c c ng rt vai, lc u lè li: 

- i trng chi cú khoa mc ni coi b gay go ây! 

- Cao n ba mét ch không ít! 

- Ba mét rng c! Xoàng xoàng cng phi nm mét! 

Bn tr nhn nhác ht nhìn xung sông li nhìn lên thành cu, c lng chiu cao 

sp phi nhy. 

C i nhy qua các bc á xây, chy lên cu. Vn không quên nghch ngm, chúng 

dm chân tht mnh, làm cho ván cu kêu rm rm. 

Ma ph n ã tnh, nhng gió lnh vn thi tng cn không ngt. Bn tr ci áo qun 

vt lên thành cu. Tt c rét run, ni ht da gà. Chúng ng nép sát vào nhau, ming 

xuýt xoa nh n t, hai tay vòng lên ôm c, lng cong li nh lng tôm. 

i trng trèo ng lên cái ct bê tông gia cu, quay li nhìn c i, nghiêm mt 

nói: 

- Tt c các em ng thng lên! B hai tay ra khi c. Hiên ngang lên anh xem nào? 

àng hoàng là nhng V Quc Quân sp ra trn git gic cu nc mà s gió, s lnh 

à! Th thì trc bom n nh ma ca gic, các em s còn s n mc nào? Các em 

có mun mang ting là nhng chin s hèn nhát không? 

- Không ! Không ! - C i nhao nhao tr li. Tt c lp tc ng thng ngi, 

ming thôi xuýt xoa. Có a còn làm b hiên ngang, ngc n ra, bng thót li, tay 

khunh khunh chng nnh. Nhìn b iu chúng, anh ch huy mt ang nghiêm th 

mà phi bt phì ci. Anh rt hiu, i vi các chin s nh tui ca mình, không có 

li ng viên nào hiu qu bng chm n lòng t trng. Anh nói tip: 

- Khoa mc hôm nay tuy khó nhng các em phi gng tp cho c. Trong hoàn cnh 

a hình chin u ca thành ph Hu chúng ta, rt có th các em s gp trng hp 

phi nhy t nhng v trí rt cao xung sông. Do ó, chúng ta cn phi tp trc cho 

quen. Các em chú ý, xem anh nhy th phm ri các em tip tc nhy theo sau. 

Anh quay mt ra sông, ng thng tp trên ct tr nh pho tng trên b, hai cánh tay 

a thng trc mt, ôi cng chân vm v sn chc nhng bp tht, kh nhún nhún 

rt do. Anh tung ngi lên cao. Thân hình anh nh mt mi tên bay chênh chch 

xung sông, cp php vào làn nc xanh ngn ngt, ln tn gn sóng. C i chm 

ht lên thành cu nhìn theo. Chúng chc chc li trm tr: 

- i trng "lông-giông" * tuyt p bay hè! 

- Còn phi nói trc ây anh tng làm "sm-pi-ông" * bi ca Hu mình mà! 

Di sông, i trng ã tri u khi mt nc. Anh a tay vut vut mt, nhìn lên 

cu gic: 

- Nào các em nhy i! Em nào b chut rút ã có anh cu. 

Bn tr a n n a kia: 

- Cu nhy trc i! 

- Thì cu nhy trc i! 

- Thành cu cht ri ng nhy mt ln rng c! 

Nhng ri chng a nào dám nhy trc. My a trèo lên thành cu li tt xung, lè 

li: 

- Ngp quá! C nh là ng trên nóc lu ch ông Ba mà nhy xung y! 

- i trng bày ra chi ra cái khoa mc gay go ri không bit! 

- Xê ra, xê ra! - Cái thng có b mt lin láu ban nãy trêu chc Hoà-en a tay gt 

các bn ra hai bên, làm iu b hng hái trèo lên thành cu. - Không cu mô dám 

nhy thì t nhy trc cho coi, ri gng mà bt chc nghe! Khó cóc chi mà c kêu 

là khó! 

- A, a, anh T-dát li dám xung phong nhy trc! Chuyn ni e tri sp cái rm mt 

thôi. - C i reo m lên. 

- Anh T-dát chuyn ni nhy c, nht nh ti mình phi i tên là T-gan. 

- Nhng gan chi mi c ch? 

- Gan th! 

Mc cho các bn trêu chc, T-dát mt vn pht tnh. nó ã ng thng lên c trên 

cái tr i trng va ng, hai u gi va nhau lp cp. Nó nói vi các bn, u 

không ngoái li: 

- Anh em m to mt mà coi tài lão gia! 

T-dát làm iu b in ht i trng. Hai tay cng a thng ra ng trc, b giò 

nh hai ng sy cng nhún nhún khá do. Nhng i trng ch nhún vài cái, còn nó 

thì nhún lin t tì hàng chc cái, làm các bn nhìn theo hoa c mt. 

T-dát bt thình lình hô to. 

- Hai...ba! Này! 

Nó hô dõng dc n ni làm cho c i tng là nó ang lao xung sông. Nhng bt 

ng nó ngi thp xung ct cu, ngho u, méo mm, trn mt làm trò h. C i b 

mc lm ôm bng ci bò. Hình nh c i ã quá quen vi nhng trò a ca T- 

dát. 

i trng chy lên cu, hi to: 

- Em nào dám xung phong nhy trc làm gng cho c i anh xem nào? 

C i thin thít a mt nhìn nhau. Cái vinh d "nhy trc làm gng cho c i" 

xem ra a nào cng thèm. Nhng c nhìn t thành cu xung sông, cp dò chúng ã 

bn rn. 

i trng gng hi: 

- Không em nào dám nhy à? 

- D em! Em xin nhy! 

C i quay li. Tht không ng. "Em xin nhy" li chính là thng bé l hoc chui ba 

vào hàng ng i lúc nãy. Nãy gi nó vn cha chu i mà lén trèo lên cu, ng co 

ro l cu bên kia, tò mò theo dõi bui tp. 

Vi v s st, lo lng, va nói nó va hp tp bc sang l cu bên nay. Không i 

i trng có ng ý hay không, nó bíu tay trèo pht lên thành cu. 

- Ai mn mà cng làm trng!... 

- Tau dám nhy! 

- Chc li nhy kiu T-dát ch chi! 

Nh không thèm ý n ting xì xào khích bác ca c i, nó ng thng trên thành 

cu, quay li nói vi i trng, ging khn khon: 

- Em mà nhy c, anh cho em vô i vi anh h! 

Nghe ging nói và nhìn v mt nó, c i lin hiu ngay nó s nhy tht! Chúng bng 

thy xu h và t ái ghê gm. cho mt thng không bit t xó xnh nào chui ra, òi 

nhy trc làm gng thì tht xu h cho c i! 

Còn thng bé không kp bit i trng có ng thun hay không, quay mt luôn ra 

sông, nhún kh hai chân mt cái, và bay thng xung sông. i trng but ming 

khen: 

- Chú này nhy khá lm! 

- Ui tri! - Nhiu ting kêu sng st. - Nó nhy mà vn nguyên c qun áo t! 

Mt sông xanh bic. Ln tn sóng, ón ly nó, nh nhàng, thân thuc, ch không m  

nh ón nhng anh mi tp nhy. Thân hình nó un cong, lun sâu xung nuc và 

ni lên rt nhanh. Nó lc lc u gi nc, khoát tay bi ln vòng, nga mt nhìn lên 

cu và bt ng toét ming ci. C i c quá, au giy lên nh bt thình lình b ai 

qut roi mây vào mông. 

Th là quên ht s hãi và chng cn ai dc, chúng ào ào trèo lên thành cu thi nhau 

hét to: 

- Hai..ba...này! - Ri lao m m xung sông. 

Trên cu lúc này ch còn tr li mt mình T-dát. V lin láu ã bin i âu ht. Nó 

ht nhìn xung sông li nhìn lên thành cu, iu b lung cung nh gà mc tóc. i 

trng nhìn nó mm ci, nh nhàng hi: 

- Th nào? Chng l em nh eo mãi cái tên T-dát sao? 

T-dát vt ng thng ngi, nhìn i trng nói to: 

- D không! Ln này em nht nh i c cái tên T-gan-cóc-tía! Ri nó trèo pht 

lên thanh cu. 

Và chng cn nhún nhic gì ht, nó nhm mt nhm mi, nhy ba xung sông. 

Bn tr ang bi li ì op, hò nhau tránh dt ra hai bên T-dát khi nhy trúng lên 

u. Chúng reo vang c mt sông: 

- A...a...Anh T-dát nhy d ! Anh T-dát nhy d ! 

T-dát nhy không chúc u mà hai chân xung trc. Nó ri ánh m nh qung 

xung sông c hòn á tng. Nc vt lên n gn thành cu. Nó chìm nghm khá lâu 

mi thy ni lên. Các bn bi xúm li quanh nó, mng r nói: 

- Ui chao! Cu làm ti t ht c hn...Tng cu t hi luôn di ó. 

T-dát th ly th , khc khc nc, hn hn nói: 

- Va ln xun áy sông t gp ngay mt anh cá gáy to bng hai bàn tay xoè. Anh ta 

ln qua trc mt t, qut c uôi vô trán. T rt theo chp luôn. Chp nm sáu cú 

lin, mt cú trúng uôi, mt cú trúng vây, hai cú trúng u! Ra mà anh ta v ng thoát 

c ht! Tic quá, không thì tra ni i ta c ba cháo cá lu b . 

Nhiu a b sc nc phì ci.

3.

i trng thi còi báo xong bui tp. C i bi vào b, rm rp chy lên cu, v 

vi qun áo mc vào ngi. Lúc này tt c mi thm lnh. a nào a ny run cm 

cp. Chúng nghiêng u nhy cho nc trong tai chy ra. Ván cu kêu rm rm. 

i trng hô i tp hp ngay trên cu, nhn xét bui tp. Riêng thng bé l hoc 

chui ba vào hàng ng i, mt mình ng nép vào l cu bên kia. Nó ci qun áo 

t sng, vt khô nc ri gi phi lên thành cu. 

i trng hi: 

- Em ban nãy âu ri? 

- D, em ây a. - Nó cm cái qun cc ang vt d hp tp chy sang, ng khép nép 

trc mt i trng. 

C i tr mt nhìn nó, phá lên ci. Nhiu ting xì xào: 

- Cu ni vô phép quá! Ai li i l trung mà nói chuyn vi cp ch huy! 

Lúc này nó mi cht nh ra. Nó gi gi cái qun t x chân vào. Nhng vì vi và 

cung, chú x hai chân vào mt ng qun, và ngã chng knh xung ván cu. i 

trng cng phi phì ci, cúi xung nó dy, ôn tn nói: 

- Không sao, c trung th cng c. ng mc qun áo t mà lnh. Anh quay 

sang hi c i: 

- Có em nào mc hai áo hai qun, ci cho em này mn bt mt. 

Lp tc có hn chc em ci áo, qun chy li dúi vào tay nó. 

Nó ng sng, a c hai tay ôm y mt ôm áo qun, mt ngn tò te. T-dát nhanh 

nhn bc ra khi hàng, n ôm qun áo cho nó, va ci va nói: 

- lão gia giúp cho mt tay, ch coi b dng chú mi cha quen din loi "com- lê" 

ho hng ni mô. 

T-dát vt c ng áo qun lên thành cu: Cm tng chic mt m th vào ngi 

thng bé. Chic nào coi b không va, T-dát vo viên ném tr li a cho mn. 

Chn ht c ôm mi c hai cái áo và mt cái qun tm va ngi chú. T-dát nói, 

ging anh nt yêu em: 

- Mc ngay b "com- lê" ni vô không thì lnh sng phi cht bây gi. Ai bo nghch 

cho lm! 

T-dát va giúp nó mc áo qun va méo mm trn mt làm trò h, chc ci các 

bn. 

Khi áo qun coi b ã tm tt, i trng hi nó: 

- Em tên là gì? 

- D, em tên Mng. 

- Em my tui? 

- D, mi hai. 

- Nhà em mô? 

- D, di Bao Vinh tê... 

- Ra cha m em làm ngh chi? 

Mng ngc ng mt tý, ri lý nhí tr li: 

- D...em không có cha m... 

i trng chm chú nhìn em, ngc nhiên hi. 

- Không có cha m thì em vi ai? 

Mng cúi mt nh c tránh cái nhìn ca anh, ging ngp ngng: 

- D... em i gi em,... 

- Ch nhà hay ánh chi em lm phi không? 

- D... 

- Th em có bit i này làm công vic chi không mà xin nhp? 

Mng ngây ngi nhìn anh. 

- D...d...làm...làm...- Chú a mt nhìn c i, nh mun nói: "Các anh bày giúp 

cho tui vi" 

Nhiu em bng thy thng hi Mng, thì thào nhc: 

- Làm trinh sát...Làm trinh sát... 

i trng a tay ra hiu không c nhc. 

Nh m c trong bng, Mng vi vã áp: 

- D, làm khinh sát! 

- Làm chi? 

- D làm khinh sát . 

Trong hàng có ting càu nhàu: 

- Nhc mt àng quàng mt no. Làm khinh sát là làm cái cóc khô chi? 

Trên môi i trng thoáng n ci. Anh nói: 

- Thôi c. Nu qu úng là em không còn cha m na, thì anh ng ý cho em gia 

nhp i. i chúng ta không phi làm khinh sát, mà trinh sát. i Thiu niên trinh 

sát Trung oàn Trn Cao Vân. Công vic ca ngi i viên trinh sát, sau này em s 

c hc. Có iu chc chn nht là nay mai i chúng ta s c ra Mt trn c ng 

vi các anh ln, ánh Tây. Em có thích ánh Tây không? 

Mng mt sáng lên, hm h áp: 

- D thích lm! 

- Ti sao thích? 

Câu hi cc c này mi càng khó tr li. Mng ngp ngng p úng mãi. Ri bt ng, 

chú ngng nhìn i trng tr li khá rành rt: 

- D...d...vì ti Tây hay á ít ngi mình. 

C i trn tròn mt nhìn nó, c ng là nó nói gin. Nhiu em bng mt vì c nhn 

ci. i trng cng c nhn ci, hi: 

- Th em ã trông thy Tây á ít ai bao gi cha? 

- D có ch! xóm em có bác Húng là cha cu Ngò chi thân vi em. Bác y làm 

ngh kéo xe. Mt ba, có thng Tây râu ria xm xoàm, to chình ình nh con bò, thuê 

xe bác y t ga ln n cu An Cu mà chng tr c cho bác y mt xu. - Nét mt 

Mng l v tc ti - ã ra hn li còn á giày vô ít bác y, chi "cô-soong, cô- 

soong"* bác y ngã dúi, va u vô ct in, loã máu. 

Bác y phi nm lit ging, không i kéo xe c. Ra là c nhà cu Ngò b ói... 

i trng quay sang hi c i: 

- Theo các em, Mng tr li úng hay sai? 

- D, sai, sai! 

- Sai toét! 

- Em nào tr li úng, th nói anh nghe xem nào? 

Mt chú ng hàng th hai, gi tay ri ng nghiêm, tr li nh c bài hc thuc 

lòng: 

- Em ánh Tây vì chúng là bn thc dân cp nc. Hn tám mi nm chúng ã ô 

h nc ta, gây bao cnh lm than ói kh... 

i trng ngt li. 

- Em nh c ht c bài hc chính tr va hc êm qua có phi không? Theo anh, em 

Mng tr li không nhng không sai mà còn rt hay! Ti Tây là mt ti ht sc tàn ác 

và láo xc. ã i xe qut li còn á ít c ngi kéo xe! Các em phi bit ly ó làm 

iu cm tc nay mai ra trn càng thêm dng cm, hng hái c ng vi các anh nn 

chúng tht ích áng tr th cho bác Húng và còn bit bao nhiêu ng bào ta b 

chúng c hip. Chúng ta nht nh phi tng c ht chúng nó v nc, ngi Vit 

Nam ta không còn b chúng hành h na. 

Mng m to mt nhìn i trng có v nh cha dám tin là anh khen mình tht. Còn 

c i, sau khi nghe i trng nói rõ thêm ý ngha câu tr li ca Mng, u cm 

thy tc ti Tây thc dân a máu! 

- C t chúng nó ch! - Nhiu em thm ra. - ã i xe qut không bit nhc li còn 

chi ngi ta "cô-soong" vi á ít ngi ta làm loã u chy máu! 

i trng hi Mng: 

- Th em có th làm c gì ánh Tây? 

- D, bi . - Mng hm h tr li. 

- Tt lm, tài bi ln ca em thì anh và các bn ã c trông thy ri y. Ngoài bi 

ra em còn bit làm gì na? 

- D trèo cây ! Cây cao my em cng trèo c! 

- Rt tt, trèo leo là mt môn rt cn cho ngi chin s trinh sát. 

- D nu cm ! 

- Nu cm cng rt cn. Mi ngi chin s u phi bit t nu ly n lúc cn thit... 

- D..d em còn bit bng em ... 

- H h h... - Ting T-dát ci to. - Hn bng em gii ra, nay mai ra trn h bt 

c thng t binh mô là giao ngay cho hn bng v np cp ch huy! 

Mng tng T-dát nói tht, lo lng nói vi i trng: 

- Nhng thng Tây to ra em s bng không ni... 

- To cng phi bng! To cng phi bng! Ai khin cu khai là bit bng em làm chi! - 

C i ci ngt, nhao nhao hét to trêu Mng. 

i trng xua xua tay, mt nghiêm li nói: 

- Các em không nên ci. Ngi chin s trinh sát cn phi bit bng em và làm bt c 

vic gì giúp nhân dân. 

Mng c i trng khen, ã tr nên hot bát mnh dn hn. Nó nhn nhn trán, 

c nh xem mình còn có th làm c gì na. Nó mang máng oán rng, nu mình 

càng làm c nhiu vic thì cp ch huy càng d cho nhp i. 

- Ht ri phi không? - i trng t tay lên u Mng mm ci hi. 

- D...d còn... 

- Còn thì k i! 

- D, chi d . 

C i ln này phi bò ln ra ván cu mà ci. T-dát gò lng ôm bng ci ngt ngt 

không thành tin, chy c nc mt nc mi. Nó nói t quãng qua ting ci: 

- i, i, i...hn làm t n t rut mà cht mt thôi các cu i! i, i, i... 

i trng cng ci ngt, xoa u Mng hi: 

- Chú mình chi d có khá không? 

- D nht hng ! D em ã lên ài là h o ván ht tt c d ca ti bn em trong 

xóm! 

- Th thì cho em c sp vào hàng. Bt u t gi phút này tr i, em c chính 

thc công nhn là i viên i Thiu niên trinh sát Trung oàn Trn Cao Vân. Em 

nh cha? 

- D, nh ri ! - Mng áp nh reo, ri chen luôn vào ng gia hàng. Có l nó 

cho rng có ng chính gia nh vy mi chc chân trong i.

4.

Doanh tri i Thiu niên trinh sát là mt ngôi lu hai tng kiu bit th, xung 

quanh có hàng rào st bao bc. Hai cánh cng st s m ra trc cái sân rng, ri 

si. ng sau là mt khu vn ln, um t m nhng tán cây c th. 

V n doanh tri, i trng gi Mng vào phòng làm vic. Anh hi rõ h tên nó  

ghi vào s quân tch. 

- Em h chi? 

- D...d em tên Mng. 

- Tên thì anh bit ri, anh mun hi h em kia? 

Mng ng ngn nhìn anh ngc nga ngc ng mt lúc ri áp: 

- D...d h chi chi y... 

- H chi chi là h gì mi c ch? - i trng l l ng nhìn nó. - Trn hay Lê, hay 

Nguyn, hay ng. 

Ming hi há ra, nó ht nhìn i trng li nhìn cun s to giy trng m rng trc 

mt anh. Mi ln có ngn gió lnh t ngoài ca s l a vào, các trang giy phn pht 

nh cánh con chim trng v mun bay. 

- Th nào? Em ã nh ra h gì cha? 

Mng da ngc vào mép bàn, mt nhn nhó thiu não. Nó có v ngh ngi lung lm. 

- D...d em không có h, - nó t ngt nói. 

- Sao li không có h c h chú mình? Ai có tên mà chng có h? 

- D, em không có h thit mà... - ging Mng gn mun khóc. - C xóm em, ai cng 

gi em là thng Mng, chng ai gi h em c... 

Lý do không có h ca nó l i cha! My em ang ng quanh ó u bm ming 

c nhn ci. T-dát ci rung c ngi, chy vt ra khi phòng, rm r loan báo: 

- Các cu i, các cu i! Vô mau bung ca i trng mà coi thng i viên mi ca 

i ta không có h! Không Trn, không Lê, không Nguyn, không ng, không có 

cóc khô chi ht a! 

Gn na i ang chi trc sân, b ht các trò chi, xúm quanh T-dát hi: 

- Hn không có h thit à? Cu ch ba thôi? 

- T mà ba thì t cht không kp ngáp! Cu mô không tin c chy vô mà coi. 

- Nhng ti rng li không có h c? 

- Ti...ti c cái xóm Bao Vinh ai cng gi hn là thng Mng, không thy ai gi h 

hn c! - T-dát ôm bng ci tng mun t hi. - Hn nói k cng có lý! i ra 

ng, gp ai h: Ê, Mng! Ch không thy ai gi: Ê, Lê Mng, Ê, Trn Mng hay Ê, 

ng Mng, thì có tài thánh cng không bit c h mình là chi! 

Th là tt c xô nhau chy rn rn v phía bung i trng ngi làm vic. T-dát va 

chy nh nga t va reo: 

- Mau lên các cu i! Mau lên! Chc chn ang còn nói nhiu câu tc ci na, không 

nghe c thì tic lm. 

Chúng kéo vào ng vây kín bàn giy ca i trng, vòng trong vòng ngoài. Tt c 

chm chm nhìn vào ming Mng, hi hp ch nó nói thêm nhng câu tc khác. 

Mng thì vn mt mc: 

- Em nói thit... em không có h... 

Gng hi mãi không c, cui c ng i trng ành phi ghi ct ln c mt ch: 

Mng vào ct "H và tên". Anh ghi thêm vào ct "b chú": "Em này l quên mt h". 

Ri anh duyt li danh sách các tiu i các t, xem nên b trí chú i viên mi này 

vào t nào. Du - tiu i trng tiu i mt, cúi xung nói thm vào tai i trng: 

- Anh cho Mng vào tiu i em. Tiu i em còn thiu mt... 

oàn - tiu i trng tiu i hai, ng vòng ngoài, chôm ngi, vít vai my bn 

ng trc xung, nói chen vào: 

- Anh Du khôn nghe! ngh i trng b trí Mng vào tiu i em. Tiu i em 

còn tha ch nm. 

- c, c! - i trng gt gt u nói - anh còn xem ã. 

My phút sau anh ngng lên nói vi Mng: 

- Anh b trí em vào tiu i ba, t bn, do em Vnh làm t trng. 

T-dát tc tc li: 

- Tic quá, tic quá! i trng mà cho hn vô t t thì t ch ci cng no, chng 

cn cm nc chi ht! - Nó ghé vào tai Mng thì thm xúi: 

- Cu xin vi i trng v t sáu ca t hn. T t vui nht i. ng di mà t 

bn ca Vnh-sa. Cu y là k lut st gm lm. 

Mng vn da ngc vào mép bàn ng im có v chng hiu u cua tai nheo ra sao 

ht. T-dát huých huých c i ch vào sn Mng gic: 

- Cu xin i, xin ngay i! 

Va lúc ó i trng ngng lên gi: 

- Em T! 

- Có mt! - T-dát rp hai gót chân nghe p to nh ting gót giày inh rp vào nhau, 

ng nghiêm ngay li. 

- Em chy i gi em Vnh vô ây cho anh. 

- Có mt! - T-dát áp to vang c gian bung. Nó làm ng tác ng sau quay rt 

úng, rt p và nghiêm chnh. Và cng rt bt ng, nó git cái m bêrê tím i trên 

u, tung lên cao n tn trn nhà, ri nhy phc lên vi iu b ngi gi gôn bt 

bóng, bt ly cái m, ôm ghì vào ngc và chy bin ra khi phòng.

5.

Vnh - t trng t bn, ang ngi cnh b nc trc ca nhà bp, nht rau giúp 

các ch cp dng. Nó trc mi bn tui, mc b quân phc màu t, sa ngn li, 

vi chic áo trn th rng th ng thình. Ngang lng tht cái tht lng da to bn, mt 

bên hông eo cái bao n da c k, méo mó. Nhng cái khoá tht lng và cái nút cài 

bao n bng ng c ánh bóng vàng choé; nh vàng tht. c bit hai bàn tay 

em chng có chút gì là bàn tay tr con, chúng to, thô, lòng bàn tay y chai, và nhiu 

vt rn en trên các móng tay. ó là bàn tay ca nhng ngi tng quen công vic 

nng nhc. 

Hai hàm rng Vnh tha rch nh rng cá voi, nên các bn trong i gi em là Vnh- 

sa. 

Cuc i ca Vnh-sa cng là cuc i ca khá nhiu i viên khác trong i... 

M côi cha t nh, m b i ly chng. Ngi bác rut em nó v nuôi. Bác làm th 

ngui nhà máy èn Hu. Gia ình bác mi ngày mt thêm túng bn vì quá ông 

con, vi ng lng cht ói. ang hc lp t, nó phi thôi hc nhà bng em, thi 

cm cho bác. Mi chín, mi tui u, nó ã phi làm vic qun qut sut t sáng 

n ti. Ngi bác gái ác nghit thng xuyên ánh p nó chng khác gì a . Bác 

trai i làm sut ngày nên không thu c ht tình cnh v mình hành h a cháu 

nh m côi... Còn nó thì c nín lng, s bác bit bác bun, em thng bác lm. Mt 

ln nó mang cm tra n xng cho bác, gp lúc thng cai Tây ang c bác cái gì ó, 

ri dang tay tát bác hc c máu mi. Nu bác không kp trng mt ra hiu thì suýt na 

nó ã qung cái cp lng cm vào mt thng Tây. 

Nm mi mt tui, bác xin cho nó vào hc vic xng. Ni nghip bác, nó hc 

ngh ngui. Bàn tay nh bé ca nó bit cm cái kìm, cái búa, cái da... t ó. Cách 

mng tháng Tám thành công: Vnh-sa vn tip tc hc ngh nhà máy in. Nhng 

bây gi hc ngh vui lm. Ti ch Tây ã b cách mng tng c i ht. Bác ca Vnh 

c bu vào ban Qun c xng ngui. Vnh còn nh mãi, hôm bác c bu, tr 

v nhà, bác khóc ròng nói vi nó: "Ân tình cách mng to ln quá cháu i! Bác cháu 

mình cho d ti cht e cng không n áp ni!" 

Tháng sáu nm 1946, mt n v V Quc oàn thuc tiu oàn Tip phòng quân, v 

óng quân trong khu vc nhà máy. Cng nh bao chú bé khác, gp dp may him có 

này, Vnh xon ngay ly n v V Quc oàn, và không ri ra na. H có phút nào 

rnh ri là nó t xng máy tót ngay sang vi các anh b i. Nó tìm cách giúp các 

anh nhng công vic vt làm v sinh doanh tri, tìm gi vi du luyn cho các anh lau 

súng... Nó còn tr ngh th ngui, cha giúp các anh b phn súng b hóc. Bàn tay 

cm cái da, cái ca st, c st... nom cng ra dáng lm. 

Mt hôm, chính tr viên n v ng ngm Vnh-sa trong b qun áo lm lem du 

m, chm chú, thn trng da mt b phn súng b hóc, tm tm ci nhn xét: "Nh 

bng cái u n ra mà chú mình nom ã có th mt tay th súng lành ngh". T 

hôm ó, anh gi Vnh là "Chú th súng nh". C n v cng bt chc gi theo. 

Do ó, n v thiu mt liên lc chy công vn giy t. Mt hôm, nhân nó sang chi, 

chính tr viên n v gi nó vào bung làm vic, mi ung nc chè xanh quy 

ng, t tê hi rõ hoàn cnh gia ình nó. Sau ó, anh ng ý mun tuyn nó vào làm 

liên lc cho n v. ang ngi Vnh ng bt ngay dy. Nó nh không còn tin vào l 

tai mình na. Ngay c trong m nó cng không thy c mt hnh phúc ln n nh 

th có th n vi mình. Nó nói không kp th: "Em ã mun xin vi các anh t lâu, 

nhng em s... em không dám... ã ra anh cho em li ây luôn, chiu ni em không 

v nhà na..." Chính tr viên nói: "Em cng cn phi v nhà ly c qun áo, 

vi xin phép bác em ch?". Vinh nói: "Bác em ang làm vic bên xng, em chy 

qua ó xin phép luôn. Còn c qun áo, em chng có chi, ngoài b áo qun ang 

mc". Trong bng Vnh s lúc mình chy v nhà, các anh thay i ý kin, không 

ng ý nhn mình na. Còn chính tr viên nghe nó nói mà thng quá. Anh nh 

bng sau khi Hu gii phóng, anh s a nó v nhà mình nuôi, cho i hc. 

Chiu hôm ó, Vnh-sa chính thc ra nhp V Quc oàn, liên lc viên ca i i 

ba, tiu oàn Tip phòng quân. Hu n súng kháng chin, i i ca Vnh ánh nhau 

Mt trn khu C. Nó c d my trn ánh m màn ác lit ni ting: cu Kho Rèm, 

nhà hàng Sáp-Phng-rông, Trng Thiên Hu. Trong trn xung phong vô trng 

Thiên Hu, chính tr viên b thng nng. Vnh-sa i sát bên các anh, khóc sut t 

Mt trn v n trm quân y. Trc khi tt th, anh gi Vnh li bên cáng, xoa u âu 

ym nói: "Lau nc mt i em. Em gi ly cái áo trn th ca anh mà mc, ng chôn 

nó theo anh, phí i. Ra trn nhìn cái áo ca anh thì nh tr th cho anh..." Cái áo trn 

th rng th ng thình nó ang mc chính là ca chính tr viên hy sinh li. 

Sau ó my hôm, Vnh-sa c lnh triu tp v i Thiu niên trinh sát trung oàn 

va thành lp. 

V i ch my hôm, em ã c i trng c bit tín nhim, c làm t trng t 

bn, kiêm tiu i trng tiu i ba. Hu ht các bn trong i u yêu và n nó, có 

bn s là ng khác. Hc tp, công tác nó u gng mu. Làm bt c vic gì d nh 

nht n âu nó cng làm n ni n chn. 

Chu áo, tn tu, k lut, ó là nhng c tính Vnh-sa ã hc c ca chính tr 

viên trong nhng ngày sng cnh anh. Cht ri, anh li cho nó cuc sng mu 

mc, trong sch, tt p, c ng tình thng yêu ca anh qua hi m chic áo trn th 

ngày ngày nó vn mc... 

Ch cn nhìn cách thc Vnh-sa gi gìn chic áo trn th cng ã bit nó thng nh 

anh n chng nào. Trc khi i ng bao gi nó cng ci áo ra gp vut tht thng 

np, gi lên u. i tp v nu có mt vt b n nh dây vào là nó phi ly nc gt 

cho k sch... Hi cha v i, mt ln nó chy liên lc, gp mt anh V Quc Quân 

cao ln, mc cái áo len mi tinh màu ru chát, vác mt khu i liên ui-d-xt. Anh 

i i gi nó li, t khu súng xung, ci cái áo len a cho nó và nói: "Mc cái len 

thng hng ni mà khu i liên du m en ngòm tht phí hoài. Em ci cái áo trn 

th a ây anh, rôi cm cái áo len ni mà din". Anh tng chú liên lc chc phi 

sng mê ngi v s i chác quá li này. Nhng tht bt ng, Vnh-sa chng bun 

nhìn cái áo len. Nó lc u nói vi anh: "Anh có em tt c len d ca thành ph Hu 

mình mà i ly áo trn th ni, em cng không i mô". Nói ri nó chy bin, anh 

V Quc Quân vi cái áo len thng ho hng trong tay, ng sng nhìn theo kinh 

ngc không hiu làm sao chú ta li òi n mc y? 

Tuy ch mi bit c bit vit, nhng nh tp luyn ht sc chm ch nên các khoa 

mc trinh sát rt khó nh v bn , ánh tín hiu bng c, Vnh-sa là mt trong 

my i viên gii nht. Mi li th danh d ca V Quc oàn nó "c ngc" 

c, nh li T-dát khen. 

Riêng tinh thn k lut ca nó thì không chê vào âu c. i trng phân công t 

nó ào mt cái h rác sâu tám mi phân. ào xong, nó ly thc o hn hoi. Không 

sâu hn mà cng không nông hn. Ni quy i ra. Nhng êm không tp khoa 

mc trinh sát, mi gi phi lên ging ng. Th là úng mi gi nó bt c i phi 

lên ging, d ang chi vui, rôm r n my. Trc khi i ng nó không bao gi 

quên khám chân các t viên. a nào chân bn, nó dng dy bt i ra cho bng 

c. Nu c nhy, cãi li, lp tc nó lên ging gii thích: "K lut quân i là k lut 

st. Nu không có k lut thì quân i không th chin u c." ó là nhng câu 

nó hc c ca chính tr viên, và ch ch dp là a ra áp dng. T-dát nói: "Vnh- 

sa là k lut st gm lm" là do vy. 

* * 

- Vnh-sa i, Vnh-sa! Lên ngay, lên ngay! i trng có vic thng khn gi cu! 

- T xa, T-dát ã réo gi m . - Cu ngi ây mà t c chy quanh tìm b hi tai. 

Cha kp Vnh-sa hi, T-dát lin láu nói luôn: 

- Lên, lên mà nhn t viên mi, không nó sng mt thì tic lm. Hn tên là Mng, 

nhng không có h! Không Trn, không Lê, không Nguyn, không ng, không có 

cóc khô chi ht a, h h... - T-dát li ôm bng ci ngt và tin chc Vnh-sa cng 

s ci theo vi cái tin ng nghnh ó. 

Nhng T-dát chng hng. Vnh-sa không h nhch mép li còn cau mt nói: 

- Không có h thì có cái chi áng ci mà cu cng ci? ã không bit c h 

mình là chi, chc nhà hn phi kh lm... 

V lin láu trên khuôn mt T-dát bin mt. Chú ta cng li, tng l rút lui êm. Nó i 

vào nhà bp, v hi cm ã chín cha. 

Vnh-sa ng lên, bng r rau ã nht sch vào bp. Nó tr ra b ra tay, lau khô, 

sa li quân phc chnh t ri chy vào gp i trng.

6.

Vnh-sa dt Mng v ch nm ca t mình. Có n na i rng rn theo sau. 

Chúng tò mò mun xem cung cách các bn t bn tip ón t viên mi nh th nào. 

Ch nm ca t bn là hai tm phn kê lin nhau, sát bên ca s góc trái ngôi nhà. 

u phn giáp tng hai chic chn n gp vuông vn, c ng vi ba chic ba lô nm 

thành mt hàng thng tp, c ly rt u nhau. Vnh-sa nói vi Mng: 

- ây là "nhà" ca t bn mình. Cu Bng nm ngoài, ri n cu Kim, ch thêm cu 

na ri n t. Cho cu nm gia cho m. Có ra vn cu nh i li ca trc, ng 

nhy qua ca s mà tha ht t cát vô phn. 

Mng ngoan ngoãn gt u. 

Vnh-sa quay li ch mt bn trc mi bn, mi lm tui, mt mi xinh trai, mt 

mt mí: 

- ây là cu Kim. Còn ây là cu Bng - Bng cng trc mi ba, mi bn, ngi 

thp, mt vuông, trán ngn, tóc húi cua. 

Vnh nói vi Kim và Bng: 

- i trng dn t ta phi yêu thng, chm sóc Mng nh a em út trong nhà. 

Mng mi vô i, li nh tui nht t... Thêm na, Mng không có cha m, anh em, 

nhà ca chi ht... 

Bng và Kim ng sát bên Mng, v lúng túng vì cha bit nên bt u li dn ca 

i trng nh th nào. 

Vnh-sa li nói: 

- Ch t mình phi kim thêm cho Mng vài b áo qun thay i. i cho n khi 

c ban Quân nhu Mt trn cp phát còn lâu. Vi li phi sa son cho Mng cái ba 

lô. Mai kia ra Mt trn không có ba lô, bit ly chi ng qun áo l? 

- Phi ó, phi ó! - Bng và Kim lp tc hng ng. 

Kim nhy phóc lên phn, lôi cái ba lô con cóc Hng o sinh (Hi còn nhà, Kim 

ã vào i Sói Con Hng o sinh) lc ly ra mt cái s mi cc tay vi ca rô và cái 

qun ka ki xanh còn mi, y ti trc mt Mng: 

- Cu ly b ni mà mc...Mình mc hi cht, cu mc chc va... 

Bng cng m ba lô lôi ra mt tm nhung màu huyt d, rng gn bng cái mn n. 

Nó gi rng tm nhung ra, ri gp li, t vào tay Mng, ging hào hip: 

- Cho cu ó làm mn p. Ngó b mng ra ch p m gm lm. 

Mng há ming, mt m to nhìn không chp, tm nhung chói trong tay. Cha bao 

gi nó c nhìn thy mt cái gì chói li n th, rc r n th. Nó but kêu lên khe 

kh, ging gn nh s st: 

- Ui cha, cái chi mà p d ri anh? 

- Nhung! - T-dát ng ngay phái sau chen vào nói - Ch mi cha nhìn thy nhung 

khi mô à? 

T-dát cm ly tm nhung trong tay Mng, a cao lên, ngoo u bên này ngoo u 

bên kia, làm b ngm nghía: 

- Th nhung ni là t tin gm lm y. - Nó gt gt u làm b mt quan trng. - 

Trc Cách Mng, Hu ch có Nam Phng hoàng hu vi t là hay d ng th nhung 

ni thôi. Hoàng hu thì may áo dài, còn t thì may qun i. 

Trc khi v i, Bng là liên lc ca tiu oàn mi by. Trong trn xung phong 

khách sn Mô ranh, v trí kiên c nht ca bn gic trong thành ph Hu, Bng xo 

tm nhung này cái màn sân khu rp chiu bóng ca khách sn. 

Nó ct gi cn thn lm, tri lnh ct rut cng không gi ra p. Th mà bây gi nó 

ly ra cho pht Mng. 

Va lúc ó các bn nhng t khác cng kéo n. Hoà-en mang cho Mng mt cái 

thìa bc (cng ly c v trí gic) và mt cái chén n cm. Hoà-en nói vi Mng: 

- i b i, sau súng n, thì hai th ni là quan trng nht ó nghe. 

Châu t by mang cho Mng mt cái áo len ngn tay. Hin t mt lao sm sm t trên 

cu thang gác xung, tay vung vy cái túi dt vi bt. Nó quàng luôn vô c Mng, l i 

li mt bc ngm nghía: 

- Va p! Cu nh ngi, eo cái túi dt ni còn tin gp trm cái ba lô. Cu ng 

khinh nó nh. C tng th vô ó nm b qun áo coi! Lt thm! 

Các bn khác cng n n mang n cho Mng nào áo, nào qun, nào tht lng da, 

bao n, và bao nhiêu vt linh tinh khác. Vnh-sa phi xua xua tay kêu lên: 

- Thôi các cu, thôi các cu! Cho nhiu ri cu ta tha làm rng cho ni! 

l, qun áo, các bn mang n trang b cho Mng, cht thành ng to tng trên 

phn. Mng ng sng nhìn ng c các bn cho, ming c mp máy nh nói gì 

mà không nói c. Hai mt nó t nhiên hoe: 

Hoà-en ng cnh, nhìn mt bn, ngc nhiên hi: 

- , rng mt cu ra? 

- Không bit có con chi hn bay vô mt tui y... - Mng a nm tay lên di di mt, 

p úng nói. 

- a t thi bi cho. - Hoà-en chm môi ghé vào mt bn. Mng b nm tay ra, hai 

mt t nhoà... 

Vnh-sa ngi chm hm trên phn, chn áo qun l cn thit xp vào túi dt cho 

Mng. Va xp nó va rên rm: 

- Các cu y cho lm c ri thì ba lô túi dt mô mà ng cho xu? 

Khi trong phòng ch còn li hai a, Mng ngi xung cnh Vnh, r r nói: 

- c vô V Quc oàn sng quá anh hè? 

Vnh-sa ngng lên nhìn Mng, cp mt long lanh m áp: 

- Còn phi nói chi na! Sng nht hng...

7.

Sáng hôm ó, i trng c in ca ban Tham mu Trung oàn triu tp có 

vic khn. Anh cho i ngh bui tp bàn giao cho Du, tiu i trng tiu i hai, 

làm trc nht. 

êm qua, c hai Mt trn Khu B và Khu C, ting súng n rt d. Pháo sáng t các v 

trí gic vt lên ti tp, sáng rc mt góc tri Nam thành ph. "Ông già by lm" "ho" 

dn dp gp my nhng êm trc. Lúc ông "ho" c i u thc, nm im nhm m 

theo tng phát mt. 

i trng va i khi, c i a ht ra sân mc du tri vn lc rc ma. ng tm 

nm tm ba trên sân, chúng bàn tán tranh cãi, phng óan v kt qu trn ánh êm 

hôm qua. Hin t trong nhà chy ra, nhp vào mt nhóm ông nht ang t tp di 

gc cây m u, ang tranh cãi rt hng. Mng cng trong nhóm này, nhng nó ch 

ng im há ming lng nghe. Nó ht nhìn bn này n bn khác, v thán phc. Hin 

chen vào gia nói: 

- Cãi nhau làm chi cho mt! Chút na i trng v s có thông báo ca Mt trn. 

Ch có vic ni là hay hn c. Có cu mô thích tp xic thì theo t tp cho vui i! - 

Không thy có bn nào hng ng, Hin quay sang Mng, cm ly cánh tay Mng nn 

nn và nói: 

- Cu nh ngi mà chc ghê. Cu tp xic nht nh phi mau thành tài. Cu có thích 

tp xic không? T dy cho. 

Mng ng ngác: 

- Xic nh my ông bán du c là ch ông Ba? 

Hin cha kp tr li, T-dát ã chen vào: 

- Cu ng có nghe hn d ngon d ngt, tp xic tp xót mà u u gãy c có ngày. 

Khi cu trong i nghe hn d ngon d ngt theo hn tp xic cót, mc sng trc 

trán ri ó. - Nó ci quay li nói vi Hin. - Cu cng nên dp cái môn xic xót ca 

du i cho anh em nh. Quay i quay li cng ch có trò nhào ln vi trò trng cây 

chui... 

Hin mt cãi: 

- Ngi ta còn có trò i trên dây thép... 

- i trên cây tre gác lên hai cái gh thì có! - T-dát tr môi nói - Nhát gan nh t cng 

chy trên ó c. 

Hin c quá, c chng ch: 

- Môn xic chính ca t là môn dy thú kia. Nu có gu t cng dy c. 

T-dát càng trêu già: 

- Cu dy c gu thì t dy c c s t, tây ngu (Tê giác), bò tót. - T-dát quay 

sang nói vi Mng. - Cu bit không, hi mi v i, không bit cu ta tròng c  

âu con chó mc b lc mt ch, lôi v i dy i xe p. Cu ta chm anh chó hn 

m chm con, nhn c phn cm cho chó n. Cu ta dy d tài gii n ni con chó 

quay li p cho mt cú vô bp v, máu chy t c qun... 

- Ch con chó y mô ri? Mng nhìn Hin tò mò hi. 

- Hn dt t xích chy mt t i tám hoánh! - T-dát tr li tranh. - T mà nói láo 

t i u xung t. Cu mun có ngày b chó di cn cht, c vic theo cu ta mà 

xic vi xót. 

Hin c mun phát khóc, nhng không làm sao nói li vi cái mm lin láu ca T- 

dát. Nó a mt lm T-dát, ri nh b i ch khác. Nhng T-dát không chu 

buông tha, níu tay Hin li, ch v phía mt gc cây vông ng gn cui sân: 

- Có cu V mi v i chiu hôm qua kia kìa. Theo t, cu nên tp xic cho cu y 

hn. B cu y ng ng mà hin nh con gái ra, c chu khó d ngon d ngt, rng 

cu y cng theo. 

V là i viên th ba mi hai ca i. Nó n nhp i vào nm gi chiu hôm qua. 

Trc ây, nó là liên lc ca trung i Ca- nông By lm. Hi Hu mi n súng, nhiu 

bn trong i thnh thong vn gp nó ci con nga ô, lóc cóc i theo sau khu Ca- 

nông, trên ng di chuyn v trí. 

V trc tui Vnh-sa, thân hình rt mnh gi cân i. Gng mt nó không p 

nhng có mt v ht sc d thng. Cp mt to, sáng, du dàng nh mt lai, thng 

ánh lên mt v bun bun rt l. c bit nó có cái u to quá c y nh u ngi ln 

chp vào, i cái m ca lô d tím rt din. Nhng món tóc en nhánh nh lông qu 

thò ra ngoài m, xon xon thành búp. Mi v i chiu hôm qua, nó ã c các 

bn tng luôn cho cái bit hiu: V-to-u. 

Lúc này, V ang ng khom lng, hai tay chng gi, chm chú xem Vnh-sa da 

mt v n ui- xt làm cán dao nhíp. 

- V i V! ti ây, ti ây, có vic ni hay lm. - Ting T-dát gi to. 

V chy li, T-dát túm ly tay, hi: 

- Cu có thích tp xic không, t xin gii thiu vi cu, - T-dát ch vào Hin, - ây là 

mt ông thy xic tài nht nhì ông Dng... 

V mt chp chp, ht nhìn T-dát li nhìn Hin nh có v ly làm l lm. 

- Trc khi vô V Quc oàn, cu cng i làm xic à? - V hi Hin. - Cu gánh 

nào vy? 

T-dát l i li phía sau bm ming nhn ci. Bng chc mm ã cho c cu i 

viên mi vào "xic" và nht nh s có nhng pha ci nôn rut. 

Hin min cng tr li V: 

Mình có gánh nào âu...Hi còn ang i hc, mình mê xic lm. Bao nhiêu gánh 

xic ti Hu. Mình chng b sót gánh nào. T Duy Hin này, Long Tiên này, ô-cô- 

ha-ma này... Mình i coi nhiu ln ri v bt chc t tp ly. Khi mô ánh Tây xong, 

mình s xin i theo mt gánh xic... 

- Th cu ã tp c nhng trò gì ri? - V chm chú hi. 

- Ch mi c có my trò... Trng cây chui, i bng hai tay, i trên dây thép... 

- Cu y còn nhai c c cm cháy rau ráu nh là nhai mnh chai bóng in y. Tài 

ghê lm V - T-dát chêm vào. 

V không ý n li trêu chc ca T-dát. Nó nói vi Hin, ging hi hp: 

- Cu din th vài trò cho mình xem vi. Lâu lm mình không c xem xic: 

- i, i li ng kia mình din cho coi. - Hin cm tay V-to-u nh kéo i. - Ri 

tu cu chn, thích tp trò nào mình s dy cho trò y. Không khó lm âu. 

- Trng cây chui vi i bng hai tay thì âu chng din c? - V ngc nhiên hi. 

- Nhng ây toàn á vi si, ng kia có bãi c, l ngã au hn. Nhng mình s 

là s cho cu mi tp, ch vi mình âu chng chi c! 

Hin xn hai ng tay áo, nhy l i li mt bc, chun b din trò trng cây chui. Nó 

nh bng s tr ht tài, din tht xut sc, làm cho tay i viên mi này phi lác mt, 

và s nng nc xin theo hc. 

Nhng ba nay nó b xúi quy quá! Sau khi ã nht ht nhng viên á nhn. Hin cn 

thn chúi u xung t, gng sc tung hai chân dng ngc ngi. Nhng hai 

chân li nng n ri xung c y nh b buc á vy. Si á n vào u nó au ing 

ngi. Mt nó bng vì gng sc. 

T-dát lin bc li, túm ly hai c chân Hin vui v dng ngc lên, ci nói: 

- t trng giúp cho. Chui trông c b xiêu b sp mãi ra thì t ht r còn chi! 

Hin ng lên va c va ngng. Nó xoa xoa hai u gi, chng ch: 

- Ti my ba ni chân t hi b au, ch mi ln t ch h mt cái là lên ngay. 

V-to-u nãy gi vn chm chú theo dõi Hin din xic. Khi Hin ng lên, V a 

tay phi phi nhng si rác trên tóc bn. Nó bng lt cái m ca lô d tím ra khi u 

và cn thn lun vào gia cu vai áo quân phc. Các bn ngc nhiên thy trên u nó, 

gia nhng món tóc xon xon en nhánh nh lông qu, có ba bn cái so to dài 

nhn bóng nh nhng vt chém. 

V nh nh nói vi các bn ang ng xung quanh: 

- Mình cng bit ít trò xic... 

Trc nhng cp mt nghi ng ca các bn, V t ngt hét lên mt ting nghe rt l 

tai. Và nhanh không kp chp mt nó chúi ngi ln nhào hai vòng ri ng lên 

ngi thng tp. Cha kp cho các bn ngc nhiên, nó chng hai tay xung t, 

dng ngc ngi, và c th i bng hai tay, rt nhanh v phía ngôi nhà khi còn cách 

tng chng hai bc, nó làm mt ng tác nhào ln ht sc p mt trc khi ng 

thng lên. Bc tng trc mt có mt khuôn ca s hình tròn, không có cánh ca. 

Nó li thét lên mt ting chói tai, tung ngi bay lt qua khuôn ca s, vào bên trong 

nhà. 

Các bn nh ào vào bên trong nhà xem V có vic gì không. Nhng bên trong ã 

nghe ting V thét lên và c ngi ã bay vt ra bên ngoài. Chp mt nó ã ng 

thng trc mt các bn, ngi không h chao o ng nghiêng. 

Tt c c tròn xoe mt nhìn theo V, ming kêu: "...", ri tt c c ng mt lúc, nhy 

lên nh choi choi, v tay rôm rp: 

- úng là xic chính cng! úng là xic chính cng! B-ra-vô V-to-u! B-ra-vô 

V-to-u. 

Trc s tán thng nng nhit ca các bn, gng mt hng lên. Vì cao hng, vui 

thích, nó dn các bn i thng n ch si dây thép phi qun áo góc bên trái sân. 

Si dây to bng u a, cao quá tm tay vi, cng t hai gc cây m u cách nhau 

chng mi thc. Trên dây ung a nào áo trn th, khn mt, qun s mi... T-dát 

oán là V sp din trò i dây thép, nó lin chy ti trc, v tt c áo qun cun li 

thành mt bó và qung lên thành b nc cnh ó. 

V nhy lên níu si dây thép, gn sát ch buc và gc cây, ri nhún ngi u lên. 

Loáng mt cái nó ã ng lên si dây thép, ngi hi lúng ling mt chút. Nhng nó 

dang thng hai tay, ly c thng bng mt cách d dàng. Khoan thai nh nhàng nó 

bc tng bc ngn, vng, i sang u dây thép bên kia, di nhng bc chân si 

dây thép hi võng xung, kh ung a... Khi còn cách gc cây chng non mt bc, 

nó bng trt chân, nhào nghiêng ni. Các bn kêu rú, s ha, chy xô ht c li, gi 

tay ra nh . Nhng hai kheo chân nó ã l làng ngoc vào si dây thép, treo ngc 

ngi, u dc xung t. Té ra nó làm ng tác gi do các bn chi. Vn treo 

ngi trên dây thép, nó ngng lên nhìn v lo lng s hãi ca các bn vi ánh mt du 

dàng nh mt nai, và mm mm ci rt d thng. 

Va lúc ó i trng i hp v. Anh n ngay trc mt V lúc nào không hay. V 

cht nhìn thy anh, mm ci bi ri. Nó vi vàng vn tay vào vai Hin, nh nhàng 

buông mình xung t. 

i trng gi V vào phòng làm vic. C i a vào theo, ng cht gian phòng. 

i trng quyt nh b xung V vào t Hin. Sau ó anh hi chuyn nó ti sao bit 

làm xic, và tp xic t bao gi. 

Té ra trc khi gia nhp V Quc oàn, V là din viên nhào ln ca mt gánh xic 

rong. Nó k: 

... Gánh xic rong ca nó do mt ông Khách (Ngi Tàu) to ln, có cp mt xch 

ngc nh mt tng hát bi, làm ch gánh. Ông này trc là din viên tr ct ca 

mt oàn mãi võ Sn ông, chuyên bán thuc cao, rt có ting tm Sài Gòn- Ch 

Ln. Sau vì mt chuyn xích mích gì ó vi ngi trng oàn, ông ta tách khi oàn 

và lp mt gánh xic rong sinh sng. Gánh xic này vn vn có nm din viên: 

Ch gánh, V, mt anh l n, mt con kh và mt con gu. Gánh xic rong nh bé ca 

nó tng i din khp lc tnh Nam K, sang c Nam Vang. Lúc này c i mi hiu ra 

vì sao ging nói ca V l l á ging Sài Gòn.

8.

Ln u tiên Hin và nhiu bn khác trong i mi c bit cuc i ca ngi 

làm xic rong chng mê ly vui thú nh chúng vn thng tng tng. Trái li, ó là 

mt cuc sng gian truân, vt v, cc nhc n ghê ngi. Cuc sng y ã li 

trong trí nh chú bé có cp mt du dàng nh mt nai này bit bao k nim hãi h ng... 

Chính ngi Khách mãi võ Sn ông va làm ch gánh va dy xic cho các din 

viên. Ông ta dy anh l n tung hng ném dao, dy con kh, con gu múa thanh long 

ao, i xe p, dy V nhy qua vòng la có cm dao c ng các trò nhào ln, i trên 

dây thép... V các môn xic, ông ta tuyt gii, không mt môn nào ông không t n 

mc iêu luyn. Nhng ông cng ác vô c ng. Lúc dy, tay ông ta không bao gi ri 

cây roi da. Con kh, con gu, anh l n và V, mi ln làm sai, làm hng, ông ta qut 

không tic tay, li còn pht nhn ói. Nhìn ông ta ánh con kh vi con gu mi 

thng! Di nhng trn ma roi da, hai con vt ôm mt kêu rú lên, ln ln di t, 

chp tay ly ông ri rít... 

cnh tranh vi hàng trm gánh xic rong hi ó, ông ch bt anh l n và V din 

nhng trò ht sc ghê rn, làm ngi xem phi dng tóc gáy. Lên mi tui, V ã 

phi phi thân bay qua vòng la cháy rn rt có cm mi hai li dao nhn hot. Phi 

i trên dây thép cng cao hai thc, và bc ti âu, ông ch y theo ti ó mt bàn 

g có bn bánh xe, bên trên cm ngc mi hai li dao nh sn sàng ch nó ngã 

xung... Nhng khng khip hn c là trò nó phi làm bia sng cho anh l n ném dao. 

Ngi din viên có tài tung hng và ném dao tuyt vi này xu xí d s. Anh ta cao 

ch hn mt mét nhng ôi vai rt rng nên trông c nh ngi vuông. Anh có cái 

u to ht c. Trong bin qung cáo, anh thng c trng là "Ngi l n nht th 

gii v tài tung hng và ném dao" 

Làm bia sng cho anh l n ném dao, V phi ci trn, mc qun cc thun bó sát ngi. 

Nó ng da lng vào mt tm ván mng dng trên cái giá g, hai tay dang thng, hai 

chân xoc rng, toàn thân không nhúc nhích, nh ã b óng inh vào tm ván. Anh 

l n ng cách xa nó chng mi bc, tay cm mt nm dao gm sáng loáng. Sau 

mt hi ánh phèng phèng c ng, ông ch hô lên mt ting nh sm "T l này!". 

Lp tc anh l n cm tng con dao mt ném phm php vào quanh ngi V. Dao cm 

sát nh u, sát hai vai, lun di hai nách, hai bên hông, hai bên bn, cui c ng là 

di hai bàn chân. Va úng mi hai li. Li nào cng cm cách ngi nó ch vài 

ba phân, có li dính sát da... Và càng ném cm sát dao càng c ngi xem tung 

tin thng. Lúc V bc ra khi tm ván, mi hai li dao cm trên ván v thành 

mt hình ngi nho nh... 

Mc du ã ng làm bia sng hàng my trm ln, nhng V không làm sao quen 

c. K n ây, bt giác nó r ng mình. Tht khng khip! Lúc ó hai mt nó nhm 

nghin nên nghe càng rõ ting dao rít quanh mình. Mi ln li dao bay n cm 

php vào ván, rung lên bn bt, cht thép lnh ch chm kh vào da tht mà nhói thu 

n tn óc. Mt cm giác kinh hoàng không sao t xit làm cho khp ngi nó m hôi 

vã ra nh tm. M hôi chy ròng ròng sut t chân tóc n hai gan bàn chân. Nhiu 

ln cng thng quá, nó tng có th ngã gc xung cht ngt. Nhng nó ã c ht sc 

ng vng, không run. Nu run và ch cn mt li leo xê dch, dao s cm vào 

ngi nh chi. 

Nhng vt so dài nh chém trên u V chính là nhng vt dao anh l n l ném hi 

quá tay... 

Ngi nghe V k chuyn làm xic, hai thái dng i trng m hôi rn lm tm. Anh 

sng s kêu lên: 

- Th cha m, quê quán em âu mà phi lu lc vô tn Sài Gòn làm xic rong? Nó 

k: 

... Nó theo gánh xic t ngày còn nh lm, nó không nh là nm lên my na. Cha m 

quê quán thì ch còn nh là c nhà nó sng chui rúc di mt cái gm cu st to lm. 

Ngi gng gánh, ô tô, tàu ho i li rm rp trên u sut ngày, sut êm. Cha nó 

thng mc b áo qun xanh, rách ri, nng nc m i vôi. Nó không nh mt cha 

nhng cái m i vôi nng nc trên áo qun cha sau mi bui chiu i làm v, thì cho 

n tn bây gi nó vn nh còn ngi thy... C chiu n nó li trèo lên mt ng 

nha ón cha. Thy bóng cha t xa, nó chy ào n. Cha bng nó lên tay, hôn hít ri 

móc móc túi... Cha bt nó nhm mt, há ming tht to, ri l làng út vô ming, khi 

cái ko cau, khi cái ko bi, ngt cho n tn bây gi... Mt bui chiu, nó ng ón 

cha hoài, ón n ti câm ti m cng không thy cha v. Chiu hôm sau, ri chiu 

hôm sau na, cng không thy cha v. Má nó thì c ln lóc di t, u tóc r ri, 

khóc gào nh ã hoá iên. Má ôm ghì nó, v i nó vô trong ng tóc ri bi, bê bt t 

bi, ri li ln lóc, li kêu khóc... Ri mt bui sáng, nhng ngi chèo ò vt má nó 

t di sông lên. Tóc má trét y b n. Ngi ta xúm li ào mt cái h to gia bãi 

bp, bó má xung h, lp t li. Nó ói quá, c ngày ng trên ng xin n. Ngi 

cho ming bánh, ngi cho cc cm... Mt hôm có mt ông mt mi d tn nh ông 

tng cm gm trc ca n hin ra trc mt nó. Ông ng chng nnh, không 

nói, không rng trng trng ngó nó mt lúc lâu. Nó s co rúm ngi li. Ông này bt 

thình lình chp ly bàn tay nó ang nga chìa ra xin n, dt i gn nh kéo. Nó s quá 

nên chng dám kêu, cng chng dám khóc. Hai chân lt qut chy theo ông. Ông ta 

a nó n mt quán cm, cho n c ng vi mt con kh, mt con gu, và mt anh l n 

tt, u rt to... Lúc u nó s ngi l n này lm, còn s hn c cái ông kéo nó i. 

Nhng anh l n ci vi nó hin khô, d: "ng s, ng s em . Anh ch l n thôi. 

Mà ngi l n thì hin hn c con nít". Anh gp ming tht trong bát ang n b vào 

bát nó. 

Sau ó cái ông mt mi d tn y a nó lên tàu c ng vi anh l n, con kh, con gy. 

Con tàu chy sut ngày sut êm, n mt ni nào ó rt xa... Ông y chính là ngi 

Khách mãi võ Sn ông, ch gánh xic rong... 

Câu chuyn ca V làm nhiu bn ni ht gai c, lo s thay cho bn và thng bn 

quá chng. Nhiu a quay mt i giu vi nc mt. Mng thì khóc tht s, nó gc 

u vào vai Bng, khóc nc lên thành ting. Bng cng khóc nhng ch nc lên khe 

kh và ngc mt chy lng l trên hai gò má thô ráp. T-dát gi b ci nhng ming 

méo xch thành mu. Vnh-sa a ng tay áo di cp mt hoe, lp bp, tc ti hi 

V: 

- Kh n nc y rng cu không b trn quách, c èo queo mãi vi cái thng cha 

ch xic y làm chi? 

- Nhng bit trn i mô c? - V hi li nh mun nói vi tt c các bn có mt  

ó. Cp mt to du dàng nh mt nai ca nó ánh lên mt v bun sâu thm. 

- Hi ó làm chi ã có V Quc oàn nh bây gi cho mình trn theo? - V kh th 

dài - Thêm na mình cng thng anh l n lm. Anh y tuy thân mình mt mi xu xí 

ht ch nói nhng tt bng nh ông Bt. Anh y thng mình, thng c con kh, con 

gu, nh má thng con. Mi ln chúng b ch ánh hoc din trò b thng chy 

máu, anh y pha nc mui ra vt thng cho chúng, tìm mua lá du, thuc cao dt 

vt thng... Anh lén ông ch, ly ng pha nuc cho chúng ung. Anh nng d 

chúng khác chi m d con. Mình mà m, anh y ngi cnh bên u ging sut êm, 

xúc bón cho mình tng thìa cháo nh... Mình trn i, không có ai ng làm bia sng 

cho anh y ném dao, lão ch s ui anh mt. mà anh y không làm xic thì còn bit 

làm chi mà n? 

i trng hi: 

- Th em gia nhp V Quc oàn trong trng hp nào? 

- Cách Mng Tháng Tám thành công, gánh xic ca em ang din Nha Trang. Ít lâu 

sau ó, bn Pháp tr li, tn công vào thành ph. i bác chúng t di tàu bin, rót 

lên trúng cái quán gánh xic chúng em ang tr. Lão ch và anh l n b trúng mnh 

n cht ngay ti ch. Còn con kh, con gu, hong lon dt t xích chy bin. Sau 

t i bác, các anh V Quc Quân mt n v Nam tin óng quân gn ó chia nhau 

i tìm cu nhng ngi b nn. Các anh tìm thy em nm cht gic dc cái h rác 

cnh quán. Em không b thng, ch b sc ép. Các anh b em v cu cha. n v 

Nam tin này toàn ngi Hu, va ánh nhau Mt trn Nam Trung B rút v ây, 

chun b lên tàu tr ra Hu. Các anh thay phiên nhau sn sóc em và t cho em cái tên 

mi là V, tc V Quc oàn. Hi còn gánh xic, lão ch t tên cho em là Tiu La 

Thành. Còn tên ba má t thì em không còn nh na. Ra n Hu anh ch huy n v 

c Ban ch huy Trung oàn iu ng v ch huy trung i ca nông by lm ly. 

Anh y em em theo làm liên lc cho n v t ó n nay. 

Hin hi: 

- Ra cu không nhn c lnh ca Ban tham mu Trung oàn triu tp v i 

Thiu niên trinh sát hay rng mà mãi chiu hôm qua cu mi n? 

- Có... nhng các anh trung i ca nông không chu cho mình i. Các anh y nói: 

"Chú mi ây ri các anh dy cho làm pháo th, oách bng my ti Thiu niên trinh 

sát, i làm chi!". Mình khóc ht nc mt các anh cng không cho. Mình c qua, b 

n hai ba lin... Mãi n chiu hôm qua, anh trung i trng thng mình ói mi 

chu ký giy cho mình v nhp i. 

T-dát lúc này ang ngi vt vo khung ca s. Nó bng nhy phc xung t và 

kêu lên vi ging ngc nhiên tht s 

- t! Ra là i mình li thêm mt thng na không có h!

9. 

Tri sp ti. Bu tri êm thp nng l thng. T phía ca Thun An mây en 

xám xít, tng tng lp lp c n n kéo mãi v nh mun lp cho bng kín khong 

tri thành ph. 

Góc tri phía Nam thành ph cht loé sáng. ó là ánh chp t ming "Ông già by 

lm" t lng núi Ng Bình, khc n xung khu vc Pháp, m u cho t tn 

công ca quân ta êm nay, êm th hai mi sáu ca cuc chin u bao vây thành 

ph. 

Theo lnh ca i trng, toàn i Thiu niên trinh sát ã tp hp thành i hình ch 

U gian bung gia. 

Im lng. Ch i. Hi hp. 

Ngn èn bão t trên bàn kê sát tng, chiu sáng nhng b quân phc th ng thình, 

nhng cái m ca lô, bê rê, m cng Tip phòng quân... Chiu sáng nhng cp mt 

long lanh, nhng cái mi hch lên ch i, nhng cái ming hé m st rut... 

Cp! Cp! Cp! i trng t ngoài ca chính bc vào vng chãi trong b quân 

phc màu xám. Lng tht xanh-tuya-rông da, chân dn giày inh cao c. Dáng anh 

tht p. Anh i m ca lô d màu rêu, hi lch mt tí, l na mái tóc chi mt. 

Trc mt các chin s nh tui ca mình, i trng bao gi cng n mc, i ng, 

nói nng rt úng tác phong k lut quân i. 

Toàn i rt hãnh din v ngi ch huy ca mình. 

Nhiu a còn c bt chc anh t cách i, ng, hô khu lnh, n tt c nhng c 

ch a tay a chân. Có a còn chú ý nhn xét i trng bao gi bc i cng 

bc i cng bc chân trái trc, và tp làm theo. 

Ti hôm ó, Vnh-sa làm trc nht. Nó cng gn gàng chng chc không kém gì i 

trng, ch mi ti b quân phc khá rng, nên không c oai cho lm. 

T trong hàng bc ra, Vnh hô toàn i ng nghiêm. Ging nó sang sng, rt úng 

quy cách khu lnh. Bt chc i trng, nó ng yên lng my giây, a mt nhìn 

bao quát c i, kim tra hàng ng khi ã tht ng ý, mi rn ri tin li trc mt i 

trng vi nhng bc i u. Nó dng li cách i trng ba bc, git mnh cánh 

tay a lên ngang vành m chào, dõng dc báo cáo quân s: 

- Toàn i tp hp ba mi hai chin s. ! Ht! 

i trng a tay chào li, cho i tr v t th ngh và ngi xung. Anh nhìn chin 

s trc nht, nhìn toàn i vi ánh mt âu ym khác hn mi hôm. 

Anh bc n cnh bàn, rút cun s tay trong túi ngc, t xung ngn èn bão. Anh 

báo cáo vi i: 

- êm qua quân ta, c hai Mt trn khu B và khu C ã ng lot tin công quyt lit 

các v trí ca gic nh ga-ra La-c-roa, Vin Dân Biu, nhà Dây Thép, lu Công 

Chánh... Mt n v cm t thuc Mt trn khu B ã khiêng bn qu bom vào chính 

gia khách sn Mo-ranh git sp mt tng lu, git gn nm mi tên gic, thu tám 

súng trng, mt tiu liên, thiêu hu mt kho xng và nhiu lp ô tô... Trên con 

ng trc ca hàng Ngân Hàng, mt chic xe tng ca gic có gn i bác bô-pho, 

bn dn dp vào mt n v quân ta b trí gn ó. Va bn chic xe tng va chm 

lên, lao thng vào gia i hình quân ta, nh chà nát c n v di xích st. Tính 

mng my chc chin s ta ch còn treo trên si tóc. Ngay lúc ó, mt chin s ng 

pht ngay dy, ôm mt trái bom ba càng, xông thng n trc mi chic xe tng. Anh 

lao c ngi c ng trái bom vào khi thép s nh hòn núi. Chic xe tng gic n 

tung, xích st t lìa, nm bp dí mt ng nh ng b n. Ngi chin s cm t hy 

sinh nhng n v ã c cu thoát... 

C i gn nh nín th, ming há ra, mt không chp, nut ly tng li ca i 

trng. Nhiu ting xuýt xoa bt lên, c i v tay rn rn, hoan hô chin công tuyt 

vi ca ngi chin s cm t. i trng ng lng mt phút nhìn các em. Chính anh 

cng lây ni xúc ng bng bt ca các em. Mt câu vn có ln anh c trong mt 

cun sách nào ó, lúc này vt chói ngi trong trí nh anh: "Nhng hành ng anh 

h ng, nhng tình cm cao c, nhng s tích phi thng, là món n tinh thn tt nht, 

nuôi dng tui th." 

T-dát ngi hàng phía sau, nhúc nhích ca quy liên tip nh b kin t, nó quay 

sang bên phi, bm kh vào i Vnh-sa, ghé sát ming thì thm vào tai bn: 

- Lao ch cu? 

- Lao cái chi? - Vnh-sa cau mt hi. 

- Còn lao cái chi na! Lao c ngi vi bom ba càng vô xe tng ti Tây y? - T-dát 

thì thm tr li vi v mt c bit nghiêm trang ít khi thy nó. - Nu gp trng 

hp nh anh cm t quân i trng va k, cu có dám lao bom nh anh y không? 

- Ra cu? 

- Nht nh là t lao! - Cp mt T-dát loé sáng hm h - Cht là c ng ch chi? Mt 

mình cht cho bao nhiêu ngi sng, cht nh ra mi sng! 

Vnh-sa t trc n nay vn cho T-dát ch c cái gii làm h chc anh em ci 

ch chng làm c cái gì ra trò. Nhng lúc này, nhìn v mt và nghe ging nói khác 

l ca bn, Vnh-sa bng tin là cu ta có th lao c ngi và bom ba càng vào xe tng 

gic tht. 

Mng ngi phía sau Vnh-sa, dng tai nghe hai bn trò chuyn. Nó cht ghé sang hi 

T-dát: 

- Anh T này, ra trái bom ba càng to c chng mô anh? Có nng lm không? 

- To nh thì vic chi n cu? - T-dát hi li Mng. Mng rt rè nói: 

- Tui s trái bom to quá tui na (ôm, mang vác, bng) rng ni mà lao? 

- a, cu mà cng òi lao c bom ba càng na kia à? 

- Anh lao c thì tui cng lao c! 

- Ban ch huy Trung oàn sáng nay ã quyt nh.- Ting i trng ct cao, ct 

ngang câu chuyn ca hai a. Anh rút t giy ánh máy có du son , kp trong 

cun s tay, ghé bên ngn èn bão, dõng dc c: "Do tình hình khn trng ca 

Mt trn, i thiu niên trinh sát ca Trung oàn tm dng t hun luyn. úng 

tám gi sáng ngày... tháng 12 nm 1946, toàn i phi có mt y ti Ch huy s 

Mt trn khu C nhn nhim v chin u. 

C i ngi lm có n mt phút. Im lng n ni nghe rõ ting con thch s ng tc 

li trên trn nhà. Bt thn vt lên nh nhng chic pháo thng thiên, c i vt ng 

dy. Các em lt m, tung ti tp lên trn nhà, va nhy nh choi choi va v tay hoan 

hô n mun v c ngôi lu doanh tri. Nh hng ng ni vui mng cun nhit 

ca các chin s nh tui, úng lúc ó, phía mt trn ting súng các c, ting lu 

n, bom mìn... r lên tng t dài không ngt. 

Và nhng phút nh th này không th làm sao không hát! 

Tt c chng i ai bt nhp, c ng mt lúc vn thng ngi, cng lng ngc, ct cao 

ging rp ràng hát vang: 

"oàn V Quc Quân mt ln ra i. 

Nào có mong chi âu ngày tr v 

Ra i, ra i bo tn sông núi 

Ra i, ra i thà cht không lui..." 

Khi i ã tr li trt t, i trng nói ging mm hn i: 

- Anh ht sc xúc ng và cng ht sc vui mng thy các em náo nc n th khi 

c tin sp ra Mt trn! Nhng ngày sp ti i vi ngi chin s trinh sát chúng ta 

s là nhng ngày tuyt p, nhng ng thi cng y gian kh him nghèo. Trong 

chin u các em có th b thng, b gic bt, thm chí có th hy sinh. Nhng cha 

lúc nào nh lúc này, anh thy tin tng mt cách sâu sc rng, nhng ngày sp n d 

vp phi gian kh him nghèo n âu, nht nh các em cng s làm úng c nh 

li các em va hát: "Ra i, ra i thà cht không lui..." 

Ging anh bt cht vang to lên nh ang nói trc c mt oàn quân: 

-...Chúng ta quyt nh ra i thà cht không lui, góp phn c ng các anh ln ánh 

ui bn thc dân cp nc ra khi b cõi T QUC thân yêu ca chúng ta. Khi 

t nc ã t do, T QUC ã hoàn toàn c lp, thì nht nh ngi Vit Nam 

chúng ta s c hng mt cuc i sung sng, hnh phúc gp trm nghìn ln hôm 

nay... La tui các em s không còn phi i , i làm xic rong, i bán ko, bán báo 

kim ming n hàng ngày nh các em trc ây ã phi chu ng. Tui nh ai ai 

cng c cp sách n trng, c ca hát vui chi... n tui khôn ln các em s 

c tho sc em ht tài nng sc lc ca mình cng hin cho Nhân Dân, T 

QUC. Ngi già lão s c vào an dng ng an dng tui già. Nhng ngi 

m au, bnh tt s c vào nhà thng không mt tin, có y thuc men cha 

cho lành bnh... 

T trong hàng bng có mt a rt rè a tay lên, làm i trng phi ngng li. Anh 

cm cây èn bão a cao nhìn xem em nào. 

- Mng y à? - i trng hi, hi nheo mt li - Em mun hi gì à? 

Mng bi ri ng lên. Nó rt chân xuôi hai tay ng nghiêm, chp chp mt p úng 

hi: 

- D... d tha anh... d n lúc ó thì ngi b mc bnh hen suyn khinh niên có 

cha c lành không ? 

C i ngonh li nhìn Mng. Nh mi bn chc nhiu em ã phá lên ci vì cu hi 

ngn ngn ng ng ca Mng. Nhng lúc này không em nào ci. Nhiu ting sut 

sut ra hiu cho Mng không c hi ba láp nh th na. 

Vnh-sa ht hi nhn ngi lên, túm ly tht lng Mng kéo r xung, kh gt: 

- Cu không thy i trng ang nói chuyn quan trng ánh Tây cu nc... cu li 

i hi chuyn by b ho suyn kinh niên? 

Vnh nhìn lên i trng nh có ý xin li v s thiu sót ca t viên mình: "Mng nó 

mi vô V Quc Quân, nó còn di lm, anh tha li cho nó" cp mt nó nh mun nói 

vy. 

i trng vn không ri mt nhìn Mng. Anh ang t hi: 

"Làm sao chú bé không nhà ca, không m không cha không có c h này li c bit 

quan tâm n ngi mc bnh hen suyn?". Anh cht nh cách ây dm hôm. Lúc ó 

cng ã n mi, mi mt gi êm, anh ang ngi son khoa mc cho bui tp 

sáng mai. Cht Vnh-sa y ca bc vào ng nghiêm báo cáo: "Báo cáo anh, 

Mng nó rt vô k lut. Em va bt gp nó trèo tót lên tn ngn cây bút bút ng sau 

doanh tri, cái cây cao nht vn mà anh có lnh cm không c ai trèo lên y...". 

Anh phi s hãi kêu lên: "Tri! Cái thng! êm hôm khuya khot th này nó trèo lên 

làm gì trên y? Ngã mt cái thì tan xng còn gì". Vnh nói: "D, nó trèo hái lá tm 

gi u cheo leo trên cái ngn chót vót nht y. Hái c mt ôm tng". Em gi nó 

xung hi: "Cu hái làm chi cái th lá ba láp ó mà trèo cây gia lúc na êm, l ngã 

mn rng?" Nó cãi li em: "Th lá tm gi ni quý lm ch anh tng! Ct nh, phi 

khô, sao vàng, h th, ri sc lên mà ung thì mc bnh hen suyn kinh niên nng 

my cng lành". Em tc quá hi: "Ai bày by b cho cu ra mà cng di dt nghe 

theo?" Nó nói: "C Ba trà già nht trong xóm tui bày. ây là môn thuc gia truyn 

quý nht ca c. C thng tui lm c mi bày cho. Ch ngi khác a, có thuê vàng, 

c y cng chng bày cho mô"...Chc trong cuc i chú bé này có mt un khúc gì 

ây?" Anh ngh vy ri ôn tn hi: 

- Em mun bit sau khi ã ánh ui ht bn thc dân, nc ta ã c hoàn toàn 

c lp, thì nhng ngi b mc bnh hen suyn kinh niên có th cha lành c 

không, có phi th không em? 

- D phi ... - Mng tr li, ging hi hp. 

- Vy thì anh xin c quyt nói vi em rng, không nhng ch bnh hen suyn kinh 

niên, mà c nhng bnh him nghèo khác, cng s c cha khi. Vì lúc ó mi th 

thuc men tt nht, mi th máy móc dng c cha bnh công hiu nht, u c 

dành cha cho nhân dân lao ng, trong ó có các em, cha m, ông bà các em. 

Nhng th này, di thi nô l, ch dành riêng cho bn thc dân, vua quan, bn giàu 

có, lm tin nhiu ca mà thôi, nhng ngi nh anh em chúng ta ng có hòng mà 

r n! Em còn mun hi gì thêm na không? 

- D thôi . - Mng vui sng áp to. Cp mt ca em ngi lên, long lanh di bóng 

sm vành m cng i sp quá na mt, ngc nhìn i trng cm kích, bit n. 

Ri nh không sao kim gi ni nim sao xuyn, bng bt trong lòng, Mng chm 

qua vai Vnh-sa thì thào nói vi T-dát: 

- Anh T nì, c lp sng quá anh hè? 

T-dát cho câu hi ca Mng là tha. Nó áp, không thèm quay u li: 

- Chuyn! c lp mà không sng thì ti v chi c nc ln lng ra Mt trn nn 

nhau vi ti Tây, b u chy máu!

10.

Phía mt trn ting súng tha dn. Mt vài tràng n ri rc trc khi tt hn. êm 

ã khuya lm, bên ngoài tri vn r rích ma... 

Trong ngôi lu "doanh tri" ã im hn ting rì rm chuyn trò ca các chin s nh 

tui. 

Tng t mt, nm úp thìa trên nhng tm phn, nhng mt bàn kê lin nhau, ôm nhau 

ng ngon lành. Nhiu chic chn b p tung, mp mé tt xung t. Có a nm 

xoay ngang u ln xung chân, chân gác lên bng bn nm bên cnh. Có a bt lên 

ci khúc khích, ú nói mê... Có l ây là gic ng ngon lành bình thn nht ca 

nhng chin s trc gi ra trn. 

Ngôi lu chìm nghm trong bóng ti sâu thm, t át ma êm. Ch còn mt khong 

sáng rt nh tng gác hai. ó là gian phòng làm vic ca i trng. Anh ang ngi 

cm cúi vit di ánh sáng t m ca ngn èn bão. Anh chun b giy t cho các t 

sáng mai n nhn nhim v các n v. Anh nghiên cu sp xp phiên ch li các 

t, làm sao mi t u có i viên ã tng c tham gia chin u, và i viên 

mi; i viên gii chuyên môn, nhanh nhn, tháo vát và i viên chm, ít sáng kin... 

Sau khi soát li danh sách i viên và c k lý lch ca các em, anh phát hin ra rng 

quá hai phn ba s i viên ã nhp ng rt sm. Các em Du, Phát, Chà, Ngha- k, 

Ba, Châu, Lm, Qunh, T, Dt... có em nhp ng tháng 12 nm 1945, có em tháng 

1 nm 1946. Hn mt na s i viên ã tham gia chin u t ngày u n súng. 

Trng hp nhp ng ca nhiu em tht c bit và khá tc ci, him thy trong lý 

lch các chin s ln tui. Nu Cách Mng là mt dòng sông, và cuc i ca mi 

chin s là mt con sui vào dòng sông ó, thì các em li là nhng tia nc nh bé, 

bt ng vt ra t mt k á, mt vt nt trên thân cây, hoc trút xung t mt ài hoa 

gió thi nghiêng... Nhng cái iu k thú là nhng tia nc mng manh nh bé y ã 

t len li hoà vào dòng sông Cách Mng h ng v, lúc nào không ai hay. 

Trc khi vào V Quc oàn, Hoà-en làm ngh bán u phng rang nóng dòn. 

Em Bng li chuyên ngh "bánh mì mi ra lò" t nm mi hai tui. Nhng bui sáng 

m a ông ma dm lnh ct rut, trong lúc nhng a tr khác bng tui nó còn nm 

cun tròn trong chn m, mu máo vi quà sáng, Bng phi mong manh áo cc, qun 

i, ng run lp cp trc lò bánh ch n lt m bánh. m xong, nó khoác cái 

b bánh to che khut c ngi lên vai, i vòng ht ph này sang ph khác. Nó c ly 

hi rao cho nhng ngi ang cun tròn trong chn m nghe ting: "Bánh mì nóng 

giòn mi ra lò ê...ê...ê". Hi bn Tàu Tng còn óng Hu, mt hôm, nó tha c 

nng luôn ca mt tên lính Tàu say ru, khu súng "tôm- sn" nc thép còn xanh 

bic. Nó tun khu súng vào b bánh mì, ri àng hoàng khoác lên vai lnh lót rao: 

"Ai... bánh mì nóng mi ra lò ê...ê..." Nó i thng n n v V Quc oàn ang  

Cung An nh mà sáng sáng nó vn thng bán bánh cho các anh. Nó np các anh 

khu súng mà báng và nòng còn nóng sc vì b v i gia ng bánh mì nóng mi ra 

lò. Nó ng h luôn c b bánh mì các anh "thi" cho m bng. Nó nói: "B bánh là 

ca nhà ch. Mt bt mt b, lão ta chng nghèo i mô mà các anh lo. Còn khu súng 

là ca em. Các anh phi thng công cho em, cho em c vô V Quc oàn. Em 

chán cái kip i t cho ngi ta lm ri!" 

T-dát, cái chú i viên ming lin láu sut ngày, lúc nào cng làm trò h chc cho c 

i ci, và nhát gan thì không ai bng, th mà ã tng làm mt vic liu lnh nht 

i. Trên ng i hc v - nó hc nm nht trung hc trng Khi nh - Nó ghé 

vào Ga Ln xem tàu ho li. úng hôm ó, c oàn tàu ch V Quc Quân nam 

tin. Các anh ngi trên các toa tàu cng y khu hiu, biu ng: "Nam b là máu ca 

máu Vit Nam, là tht ca tht Vit Nam!" "Thà cht không quay li i nô l!..." Các 

anh rp ràng v tay hát vang: "Xp bút nghiên lên ng tranh u... Xp bút nghiên 

coi thng công danh..." Nó lin ling luôn cái cp sách xung sông, lén nhy lên tàu, 

trn theo oàn quân Nam tin. Tàu n ga Trui, nó mi b phát hin và gi li. 

Ngi ta nh chuyn tàu ra Hu gi tr chú v nhà. Nhng nó c bíu cht ly các anh 

V Quc Quân Nam tin mà khóc: "Các anh mà tr em v nhà thì cha m em tut 

xng em ra. Cha m em d òn lm!" Các anh hi: "Nhng chú mình ngh ngi cách 

rng mà ang i hc li nhy ba lên tàu trn vô thu ây?" Chú lin láu nói: "Ch ti 

các anh ht. Các anh c v tay mà hát rm tri: Xp bút nghiên lên ng tranh u... 

làm em không nhn ni, phi xp bút nghiên theo các anh...", - "Ra bút nghiên chú 

mình xp vô mô c ri?", - "D em xp ht xung sông Hng vi c cái cp da mi 

na... Bi ra ch mà v nhà thì cha m em tut xng em ra...". Chú c va mu, 

va khóc va lin láu làm các anh không nhn c ci. Cui c ng các anh ành 

phi cho chú nhp n v. n v chú vào n ga Lng Cô, c in ca Ban ch 

huy trung oàn ch th li ây b xung cho tiu oàn Mi Tám lúc này ang óng  

v ng Nc Ngt, Cn Hai. T-dát tr thành liên lc viên ca tiu oàn Mi Tám t 

ó. 

Ri trng hp nhp ng ca các em Lm, Châu, Ba, K, Qunh... Ca V-to- 

u...Và gn ây nht là trng hp nhp ng ca Mng... Mà mi ln cht ngh n 

anh li phi bt ci: Cái thng... 

i trng Lê Thng trc cách mng Tháng Tám là hc sinh trng K Ngh thc 

hành Hu. Ngay sau ngày Cách mng thành công, anh ra nhp V Quc oàn và c 

bt làm Trung i trng ch huy mt trung i Tip Phòng Quân. My tháng sau, 

anh c iu ng v ban Tham mu trung oàn công tác Phòng Tình báo. Hu 

n súng. Ban Tham Mu quyt nh tp trung tt c các em liên lc ca trung oàn, 

thành lp i Thiu niên trinh sát. Tham mu trng ch nh anh v ph trách i. 

Tht tình lúc c trao nhim v, anh chng ly gì làm phn khi. 'Mt s quan tình 

báo li v ch huy mt sp tr con h mi cha sch, tht chán cht!". Anh thm ngh 

vy. Nhng ch sau mt thi gian sng gn gi các em, tâm tình tìm hiu hoàn cnh 

gia ình và trng hp tham gia b i ca mi em, anh tr nên gn bó, yêu mn cái 

n v nh bé này bit bao. 

Tht ra, khi cha tip xúc vi các em, anh ã ngh v các em vi kinh nghim cu bn 

thân. i anh cng có mt quãng tui th nh các chin s nh tui mà anh ang ph 

trách, ch huy. Nhng ó là mt tui th tm thng. Chng có gì áng ghi nh... 

Nhng trò nghch ngm ranh mãnh, nhng trn òn ca b m, nhng lo lng hi 

hp trc các k thi.... Quãng tui th ó lt qua cuc i anh không li du vt 

gì, nh dòng nc lng l chy qua mt khong tri bng phng và dc. So vi tui 

th các chin s bé nh anh ang ph trách, khác xa bit bao! "Trong tng lai - anh 

thm ngh - các i viên ca anh, qua cuc chin u v i này, s hi tng li tui 

th ca mình. Ôi, tui th ca i ta p bit bao! Nó ã c gn lin vi vn 

mnh, vi s sng còn ca t nc và ca Cách Mng t thu còn trng nc!"

11.

i trng mi mê chìm m trong công vic và suy tng, nên không nghe thy 

ting cánh ca kt m và ting chân rón rén bc vào phòng. 

Mt ngn gió lnh thi thc vào làm ngn èn du trên bàn lung lay, chao o. Anh 

vi a bàn tay khum khum che ch thng trên bóng èn và ngng lên. 

Vnh-sa ang ng trc mt anh. Anh ngc nhiên, t bút xung hi: 

- Sao em cha i ng? Có vic gì th em? 

Vnh-sa ng nghiêm li: 

- Báo cáo anh, Mng nó b trn khi i! 

- Trn à? Trn t bao gi? - i trng hi nh có v không tin chuyn ó. - u 

uôi ra sao em k anh nghe xem nào. 

- Cách ây khong na gi, em ang ng bng choàng tnh dy. Em a tay s thì 

không thy Mng nm cnh em. Em tng nó ng mê ln rt xung t nh my ln 

trc. Em nhy xung t, s khp c bung cng không thy. Em oán hay là nó au 

bng ra vn i ca-bi-nê. Em nm ch mt lúc lâu không thy nó tr vô. Em lo quá, 

l nó ang dâu gp phi gió lnh ri ngt luôn ngoài ó. Ra là em chy ngay ra 

vn tìm. Vn ti quá li thêm ma lc rc. Em tìm quanh tìm qun mãi. Cht 

nghe có ting khóc thút thít ch góc cui vn. Em chy li hi: "Có phi mi ó 

không Mng?" Nó không nói chi ht, c ngi thu lu gc cây mà khóc to hn. Em 

hi chi nó cng không nói, c khóc hoài. Tc quá, em nói: "c, cu c ngi ó mà 

khóc cho chán i. T vô báo cáo vi i trng là ang na êm cu b trn khi 

i" Ra là nó ng ngay dy, níu ly tay em van v: "ng, anh ng báo cáo vi 

i trng mà ti tui... Anh tha cho tui ln ni, ln sau tui không dám làm ra na 

mô..." 

- Th bây gi Mng âu ri? 

- D nó ã i vô ng trong mái hiên gn bp. Mà nó c khóc, em d chi nó cng 

không nín. 

- Nhng em cn c vào âu mà cho là Mng nh b trn khi i? 

- Nó không nh b trn thì can chi na êm li mò ra ngoài vn ngi khóc mt 

mình di tri ma? Em chc nó nghe tin ngày mai i ra mt trn, nó s, nh b 

trn. nhng ra n ngoài vn tri ti quá, không bit ng mô mà mò i, nên ành 

ngi khóc... Em không ng nó hèn n nc y! Nó làm xu mt cho c t em! Vnh- 

sa kt thúc câu chuyn vi ging tc ti, phn n. 

- Em xung gi Mng lên ây anh gp. 

- Rõ! Vnh-sa a tay lên ngang mày chào anh, quay ra vi ng tác ng sau quay. 

i trng nhìn theo cái dáng nh bé ca Vnh, khut dn di các bc cu thang, 

thm ngh: "Chú bé này tng lai s là mt chin s kiu mu trong sinh hot cng 

nh trong chin u. Và nu chú ta c bt làm chính tr viên, chc chn s là 

mt chính tr viên rt c". 

Lát sau, Vnh-sa dn Mng vào phòng. Vnh ng l i li khut sau cái b lò si. 

Mng bc n gia phòng ng sng li, nhìn i trng vi ôi mt ca ngi sn 

sàng nhn ti. Cái m cng và b quân phc rng th ng thình ca nó thm li tng 

mng ln vì thm t nc ma. Chc nó ngoài tri ã khá lâu, hai má và mt nhoè 

nhot nc ma ln nc mt. C gng mt nó có mt v gì bun kh khôn t. Nhìn 

nó i trng bng thy nhói trong tim. 

- Li gn ây anh hi. - i trng nói ging c bit du dàng. 

Mng rt rè bc li, tì ngc vào mép bàn: 

- Ti rng ang na êm em li ra ngi ngoài vn mà khóc? 

Mng va nói va nc nhè nh: 

- D... Em l ln ni... Anh tha cho em... Ln sau em không dám ra na... 

- Có phi em nh b trn khi i không? 

Mng cúi u kh gt: 

- D... 

- Ti sao em li trn? Có phi em s ra mt trn không? Nu s, em c vic báo cáo 

vi anh, anh s cho em ra ngay khi i, vic gì phi trn? 

- D... em có s chi cái chuyn ra mt trn... - Mng nc to, mt git nc mt ri 

xung mt bàn, nó vi a tay ch i i và nói tip, ging thn thc. 

- D, em ch trn i mt lúc ri em li quay v thôi mà... 

- Em nh trn i âu mà ch trn có mt lúc? 

- D... d... em trn v thm m em... 

- Thm m à? - i trng sng st. - Sao hôm xin nhp i em khai là không có cha 

m chi ht, i gi em cho ngi ta? 

- D em nói ra bi s anh không cho em nhp i, bt phi v xin phép m... 

- Ra m em làm ngh chi? Ngoài m ra nhà em còn ai na không? Em ngi xung 

ây ko mi chân. 

i trng kéo Mng ngi xung cái gh u cnh anh. Anh d m t thm nc 

trên u nó, t vào góc bàn, và rút m i xoa lau mt cho em. - Hãy k cho anh nghe 

chuyn nhà em i. - Ging anh nh ging m d con. 

Mng bit là không th giu i trng c na. Không k cho anh nghe ht mi 

chuyn, e chc anh ui mình ra khi i mt, nó t nh thm vy. 

Tranh cái nhìn dò hi ca i trng, hai mt nó nhìn chm chm vào cái m t 

thm nc ma góc bàn nó k không mch lc, chc chc phi ngng li, cp 

môi run ry c nut ting khóc nc chc trào lên c... 

... Nhà em cui ng kit nhp nhúa nht xóm Bao Vinh. - cái xóm ngoi ô nghèo 

kh phía bc thành Hu. 

Mi ln tri ma to, nc chy t tung trong nhà, m em phi ly mo nang mà di. 

Di c ch ni li dt qua ch khác. Nhiu ba ngi trong nhà mà hai m con phi 

i nón. Trong nhà ch có bc phn mt gãy mt mt chân, phi kê thay chng gch. 

Vi thêm cái chõng tre va hai m con nm. Cái sân trc nhà rêu ph xanh lè lè, tri 

ma, vô ra không bm chân là v ch ngay... 

M em là ch Nim, làm ngh bán bún bò gánh. Bún bò ca m em ngon mà r nht 

ch Bao Vinh. Bui sáng, ai cng hong hóng ch "Gánh bún bò ch Nim" mi n. 

Trc tê nhà còn có cha em. Cha em tên là Nm, mt rt dài nên c xóm gi là ông 

Nm-nga. Cha em cao to mà d tn ghê lm, ngc xm y rng rn. Cha em rt gii 

võ, trong ngi lúc mô cng dt dao. C v ng Bao Vinh ai cng king. ã có hai tay 

anh ch ngoài bn Bao Vinh b cha em chém x cánh tay.... 

Cách ây ã lâu, cha b m em, i ly v hai bên Phú Cam ri luôn bên ó. Nhng 

c nm ba na tháng, cha em li mò v nhà, hch sách hành h m em. Bt m em 

phi mua ru, lòng heo, nc mm ngon v cho n, n xong li qut ming i. Gp 

ba m mua phi lòng heo không béo, không ngon, cha co chân á phc ht xung 

t, ri chi, p m em ti tm mt mi. Nhiu ln cha còn lt ht áo qun ca m. 

Ct tóc m vô chân ct nhà, ri cm thanh ci mà phang. ánh chán, cha c mc 

m nm ó, b i. Em phi tháo tóc ra cho m, m em ngi dy. u m em loà 

lên nhng máu... máu bt tóc li thành nm... Tóc m trc kia dài lm, th ra chi 

gn chm gót. Ra mà ch rng gn ht, búi li ch còn ln nh hn nm tay em... 

Mi ln thy bóng cha v thp thoáng ngoài ngõ là em li ngay xung bp hay chui 

rào tót ra ngoài ng. Ri c ng ó khóc nghe cha mng chi ánh p m trong 

nhà. Ch cho cha i khut, em mi dám chy vô, ôm m mà khóc. Có ln em tc quá 

hi m: "Cha ã ánh p m hoài ra, li b m mà i, rng m còn c mua ru, 

lòng heo vi nc mm ngon cho cha n làm chi cho ung?". M em ôm em khóc mà 

nói: "i m ng cay cc kh lm con i...! Cha hành h ánh p m chng ó ch 

hn na m cng phi cn rng mà chu. M mc n cha con nng lm con i...". Em 

thc mc: "n chi ra m?". Nhng m em ch ôm cht em hn khóc nc không thành 

ting, nhìn em vi cp mt bun ri ri: "Con còn nh di quá... m làm rng nói 

cho con hiu thu c lòng m con i!" 

Mt ba, em ra sông tm, lúc chy v n u ngõ thì nghe ting cha quát tháo trong 

nhà. Em lin vòng ra li sau chui rào, rón rén i vô hè nhà, ghé mt nhìn qua l phên 

thng. Cha em ang ngi trên phn, trc mt là cái mâm g t mt a lòng heo, 

chén nc mm, chai ru. Nhng không thy cha n ung chi ht. Cha ngi mt 

chân co trên phn mt trng trng ngó m. M ngi xt di t, ngc lên nhìn cha. 

Cha dn ging quát: "Không có lôi thôi, mi có a ây không thì nói cho tao bit!". 

Em thc mc: "Không bit cha òi m a cái chi mà gt gao ra?" M khóc mu máo, 

nói: "Tui ly anh trm ly, nghìn ly. Anh thng ly m con rui, c i rui cht bóp, 

nhn ói nhn khát, mi dành cho con c mt chút ó. Ch anh mà ly i thì cc 

m con tui quá anh i! Thân tui ây, anh mun hành h, ánh p chi tu ý, nhng 

xin anh ng ly... Ti nghip tui lm anh i...". Cha em h lên mt ting hung tn: 

"ánh mi ch thêm nhp tay! ánh mt con thì thà ánh con chó còn hn!" Nghe 

cha nói, em suýt kêu to lên: "Ui chao! Rng cha li n nhic mng m cái ting xu xa 

ó?" Mng cht nh có mt ln, c ng vi ti bn trong xóm, nó chy ui theo mt 

ngi àn bà, qun áo xc xch, mt mi son phn loè lot. Nó c ng vi các bn c ng 

hò reo, va ném lõi bp, v chui vô lng, vô u tóc ngi àn bà: "Con ! Con 

!" Có mt a ném hòn á trúng u ngi àn bà, máu rn ra t c chân tóc. 

Nó không bit "con " là con chi, ch ham vui h a theo ti bn và mt s ngi ln, 

hành h ngi àn bà ti nghip ó. Trong trí tng tng ca nó "con " là mt 

loi ngi xu xa gm ghic cng nh con chó di, con rn c... Mt bng bng vui 

thích, nó chy mt mch v nhà, gi m t ngoài ngõ: "Con ! M i con ". M t 

trong bp bc ra ng chôn chân nhìn em mt tái xanh nh tàu lá. Nó nhìn m, t 

nhiên phát s, lo lng hi: "M au hay làm rng ra m?" Mt m vn tái xanh run 

ry hi: "Con va kêu m cái chi ra con?" Nó khoe: "Ngoài ph có con m . Ti 

con chy theo qung v chui, c i bp, nh ma! Qung sng tay thôi! Con qung 

cho con cái c i bp trúng bp gia lng!" Nó tng m s ci khen: "Con ca m 

qung gii thit!" Nhng m không ci. Môi m t nhiên trng nht nh t giy. Cp 

mt m nhìn nó lúc ó sao ging ht cp mt con chim nh lúc ngi ta bóp c cho 

cht làm tht! Nó níu vt áo m hong s kêu: "M, m! Làm rng ra m?". M t 

bàn tay lên u nó, nói ging run run: "Rng con li i ném ngi ta làm chi con? Ln 

sau con không c làm nh ra mà ti cht ó con". Nó nói: "Nhng là con mà 

m?" M bng nh b kit sc, không ng vng c na, ngi thp xung t, kéo 

vào lòng. Ging m nh sp khóc "Ngi ta c ng ng kit li mi n nông ni ó 

con i.... Phi thng xót ly h... Con còn nh di quá... con ã hiu chi vic i". 

Câu chuyn c hin lên nh mt cái dm ln âm sut trí nh nó. Nó thy rut au 

qun l k, hai bàn tay phi bíu cht vào cái ct mái hè, mi ng vng. 

Mng nc n k tip: 

... Bên trong nhà, mt m bng anh li, nhìn cha vi cp mt ca ngi c ng ng. 

M nói: "Anh có git tui thì git, ch tui không a cho anh mô!" Cha em tr môi phì 

mt ting, nói: "Git mi làm chi cho thêm nhp tay. Mi mà không a, tao ngi ây 

ch thng con mi v tao s nói rõ ngn ngành cho hn bit mi là mt con àn bà nh 

nhp nh rng. Thng con mi s khinh mi chng khác chi con chó!" Nh b cha p 

mt búa trúng gia thóp, m kinh hoàng ngi dt l i li, kêu to:" Ui chao ôi, rng mà 

anh c ác n nc n! Anh róc xng hút tu c mt i tôi cha , mà anh li 

còn n lòng mô?..." 

M chng tay run ry ng lên, vn vn dc theo phên i vô bung, lát sau m tr li, 

mt bàn tay nm cht kh kh cái gì ó. i n trc mt cha, m m xoà bàn tay ra. 

Gia lòng bàn tay m là ôi bông tai vàng. ôi bông tai mà m thng ct trong cái 

hp diêm nhét y bông gòn, thnh thong li ly ra cho em coi và nói: "M ct  

dành khi mô con ln m ci v cho con...". M em nói, mt rúm ró. Ging lào thào 

nh ngi b ht hi: "Còn mt chút ây, anh ly luôn i, ri anh i i, i luôn i cho 

khut mt tui! Xin anh ng v ây mà hành h m con tôi..." Nh con cp thy mi, 

ang ngi, cha chm ngay dy, chp ly ôi bông tai vàng trong tay m út lin vô 

bc. M vn ng sng, ngó trân trân lòng bàn tay trng rng, cp mt di hn i. Bt 

ng m kêu to mt ting xé rut, ri ngã vt xung t nh b cht lìa ngang chân. 

Cha em bc qua ngi m, cm u i thng ra ngõ... 

"i mô con dám khinh m, m i!" Mng bng nc n tng nh trc mt không 

phi là i trng mà là m ang nm vt di t, u tóc r ri. Nó oà khóc, nc 

mt chan hoà trên hai má, nh liên tip xung bàn. i trng phi ng lên, ôm cht 

nó vào lòng. Hai mt anh cng hoe... 

- Nín i em, nín i... Anh không ng em li kh n th! 

"...M em b mc bnh hen suyn nng. - Mng lau nc mt, k tip. - Thêm vô ó 

cha em c nhè vô gia ngc m mà á, mà p, nên càng ngày càng nng hn, h 

ng tri là cn hen suyn li hành h m. Có khi hai ba ngày lin, m ngi gò lng 

ôm ngc mà ho khan, khò khè kéo suyn, em không sc nào chu ni. Em thy ngc 

em cng tc ran theo nh b ai dìm lâu xung nc. Thng m, em khóc ht nc 

mt. Em rang mui, bc vào cái vt áo rách, chm ngc cho m. Em chm cho n 

tn êm khuya, hai tay mi ri, các nhà hàng xóm ã tt èn i ng ht, vn còn 

chm... M em c gic hoài: "Con i ng i, m thy nhiu ri!" em vn không 

chu i. n lúc mt quá, em gc vô lòng m ng thip lúc mô không hay... 

Mt ba, c Ba Trà già nht xóm, mách cho em: "Th lá tm gi u trên ngn cây 

bút bút tht cao, cha bnh hen suyn còn hay hn thuc tiên. Nhng phi hái vào lúc 

na êm, lúc lá ang n khí tri, ung sng móc, thì mi công hiu. Lá phi khô, 

sao vàng, h th, b vô ni t, nm chén nc trong, sc ly mt chén. Ch ung 

chng nm chén là bnh rút, chc chén là bnh khi".

T ba ó, nó quyt i tìm th lá thuc tiên ó, cha bnh cho m. Khp c mt 

v ng Bao Vinh, Bãi Dâu, không có ngn cây bút bút nào nó cha trèo lên tìm lá tm 

gi. Nhng không tìm thy. Nó tìm ln lên các ngn cây bút bút v ng ông Ba, Gia 

Hi. Tìm ht c v ng ni ri mà cng không thy, nó qua bên tê sông Hng, tìm t 

p á, qua trng Khi nh, lên n Ga Ln. Ri vòng v Bn Ng, lên mit Nam 

Giao... 

i tìm lá thuc nó phi du m. M mà bit, i nào m cho i. M s nó trèo cao, 

l ngã cht tan xng mt ging. ã bit bao nhiêu ln nó ngi khóc mt mình di 

các gc cây bút bút, sau khi ã trèo lên tt xung, sy ht c da bng... 

Trc ngày Hu n súng chng mt tháng, tình c nó phát hin c, trên ngn cây 

bút bút cao nht trong khu vn ng sau doanh tri này, có u mt tán lá tm gi 

rt to. Nó mng quá. Nhng khó cái là do ó ngôi lu doanh tri có V Quc oàn 

óng ông lm. Ngoài cng st lúc nào cng có các anh cm súng ng gác. Rào st 

vây xung quanh vn tuy cao, li có mi nhn nhng nó tha sc trèo vào. Nó ch s 

các anh nghi là Vit gian, trèo rào vô n cp. ã hàng my chc ln nó i vòng quanh 

hàng rào st ngôi lu này, mt hong hóng ngó vô vn... Các anh lính gác lin sinh 

nghi, mt ln nó ã b mt anh gi li, nghiêm mt hi: "Làm chi mà ngày mô tôi 

cng bt gp chú loanh quanh ln qun ây, h? Tôi mà còn bt gp mt ln na tôi 

s cho chú vô t nghe cha?" Sau cái ln ó, nó không còn dám bén mng n gn 

ngôi lu này na. Ch dám ng t xa mà ngó li. 

Sau ngày Mt trn Hu n súng, nó oán chc ngôi lu b trng, vì b i phi ra Mt 

trn, li ó làm chi? Nó tìm cách lt qua cu Bao Vinh, chy mt mch n ngôi lu, 

bng mng khp khi, chuyn ni rng cng tìm c thuc cho m. Nhng ai ng b 

i ngi ln rút i ri, li có b i con nít ti óng. Nó bun phát khóc lên lúc ó  

nhà m li ang lên cn hen suyn. Nó v nm ngh mãi, cui c ng tìm ra c mt 

mo: "Vt qua cu Bao Vinh tht sm, chy theo toán b i con nít ó, ri la lúc 

không ai ý lén chui vào gia hàng mà v ngôi lu. Khi ã vào c bên trong ri, 

nó s ln ra vn, trèo tót lên ngn cây bút bút, nm ch trên ó cho n lúc na 

êm... Ch cho n lúc lá tm gi n no khí tri, ung no sng móc, nh li c Ba 

Trà dn. Nó s hái mt ôm tht to, cho m ung c my chc ln ri trèo rào ra 

ngoài, tr v. Cái mu mo hay ho ó, làm cho nó thao thc hoài không ng c. 

Nó tin chc ln này công vic rng cng trót lt. Nhng nó còn lo b áo qun. Nó  

ý c i không ai mc áo qun nh mình. a nào áo qun cng rt oai nh b i 

ngi ln. Mc áo qun xu xí nh nó chui vô hàng e không khéo l mt... Hi u 

nm, m có may cho nó mt b áo qun rt p. Cái áo "th- mi" có c tai chó vi cái 

qun "soc" vi xanh, hai bên có hai cái túi, mi túi ng c mt lon y bp rang. 

Qun không có di rút mà xung quanh cp có nhng cái quai lun nt da. Nhng 

m nó cha mua c nt. Ly áo qun th may v là m ct luôn vô rng. Nó xin 

mc m nói: "Ct ó khi mô n Tt hoc con c vô i Thiu nhi ánh trng cà 

r ng nh my a trên ph thì m ly cho mà mc. Ch bây gi con mc ch nhy 

my ba là rách tan thôi. Mình là con nhà nghèo, phi n mc t ng tim con !". Nó 

lin tung chn chy xung bp, nói vi m: "M i, sáng mai m cho con mc b áo 

qun mi m hí!". Nó không dám nói l cho m bit chuyn "Ngoài ph, ti bn con 

a mô cng mc áo qun mi c. M cng cho con mc ch ct hoài làm chi m?" 

M nói: "M ã nói ri, mình là con nhà nghèo, ngày thng n mc t ng tim rng 

xong thì hôi. B áo qun p ó phi dành khi mô có l lt ri hng mc." Nó ni 

di "Ra thì thôi, con không mc na. M c ct cho n mc thì thôi!" M ni tc, 

quay li phát cho nó mt cái vào mông: "Không mc thì tao cho a khác mc! i lên 

i ng". Nó leo lên ging nm khóc tm tc mãi... 

Sáng hôm sau, nó lt qua cu Bao Vinh, chy theo i lên n cu ông Ba ri chui 

by vào hàng... 

i trng hi: 

- Th cái hôm u tiên nhp i em có ra vn trèo lên cây bút bút hai lá tm gi 

không? 

- D có... 

- Sao em không trèo rào trn i nh ã nh mà li? 

- Ti... anh vi các bn thng em quá. Vi thêm anh Vnh nói vi em: "Không chi 

xu xa bng ã vô b i li ào ng". Sau ó em còn c nghe anh ging ánh ui 

ht ti Tây cp nc, giành c c lp ri thì ai ai cng c sung sng. Nhng 

ngi cc kh nh m em d có mc bnh chi nng my cng c Chính ph cha 

cho lành... Em mun theo các anh ánh Tây cho nc nhà c c lp, sau ni l 

m em có mc bnh chi còn nng hn c bnh hen suyn, cng c Chính ph cha 

cho lành..." 

i trng gt gt u, mm ci: 

- Em bit lo xa nh th là rt phi. Th bó lá tm gi hái c em có còn gi không? 

- D còn ch!... Ti ni em nh trn v mt lúc mang bó lá thuc ó v cho m 

em. Em s mai lên mt trn l bom n làm cháy mt thì tic lm... 

- Em nó âu ri? 

- Em giu trong cái hc di chân cu thang. Em s anh bit, anh la... 

- Em xung ly lên ây cho anh coi th. Anh cng cha c bit mt mi th lá 

thuc quý ó. 

Nét mt Mng vt ti hn lên. Em ngc nhìn anh nh còn cha tht tin. Ri bt 

ng, em ng lên chy vt ra khi phòng. My phút sau, em chy voà, tay ôm mt cái 

gói. Em rt rè t nó lên bàn cnh èn bão. Cái gói khá to, bc bng mt ming vi 

bt nhem nhuc xé bng dây in thoi. i trng m ra, bên trong còn hai lp giy 

báo c na. Nhng cành lá khô màu xám nht, rt dài, c b gp li thành nhiu 

on: thong bc lên m i nng và hng nng ng ca lá cây phi khô. 

- Em phi t bao gi mà khô c th này? 

- D, em phi t ba lâu ri... H hôm mô có nng là em em ra phi, em phi trèo 

lên nóc nhà tri phi trên mái ngói. 

- Tri t! - i trng kêu lên, ging không giu c s hãi. - Mái nhà lu ba tng 

trn tut, l trt chân mt cái thì còn gì là ngi! 

- D!... Phi trên ó cao, nhiu nng, nhiu gió, lá mau khô... vi li em s phi  

di các bn không bit, l nghch vt i... 

- Nu gp phi mt cây bút bút cao gp hai gp ba ngôi lu ni liu em có dám trèo lên 

hái không? 

- D cao my em cng trèo... Min sao cho m em c lành bnh... 

Nghe ging nói và nhìn v mt chú i viên nh ca mình, i trng bng thy tin 

mt cách l l ng rng, chú ta s sn sàng trèo tut lên bt k mt cây nào trên trái t 

tìm thuc cho m. 

Anh cn thn bc bó lá tm gi li nh c, t vào tay Mng và nói: 

- Có dp anh s cho em v phép, mang v cho m, còn bây gi em phi xung i ng. 

ã quá na êm ri, mà sáng mai chúng ta còn phi lên Mt trn sm. 

Mng ng lên, i m, ng nghiêm chào anh ri c ng vi Vnh-sa bc ra khi 

phòng. 

Anh cng ng lên, nhìn hút theo em, tim au nhói, thm ngh: 

- Nh nhoi th kia, mà chú ta ã phi chu ng nhng ni kh nhng y!

* * * 

ang ng rt say, Vnh-sa vt choàng tnh dy. Có ting khóc thn thc ngay cnh 

tai em. Nó ngi hn lên. Hoá ra Mng khóc, va khóc, va nói m (nói mê, nói m). 

Vnh a tay s má bn, ui chao, c hai má nó t m nc mt nóng hi. Nc mt 

chy xung thm t c vt áo trn th cu tra ang gi u. Vnh phi lay gi mt 

hi lâu, Mng mi tnh ng. 

Vnh cúi xung thì thào hi: 

- Mi nm m chuyn chi mà khóc d ra? 

- Tui nm mê c i trng cho phép v thm m. - Ging Mng còn t nc 

mt. - Tui mc b áo qun V Quc oàn rt oai, li còn eo trên vai khu súng mi 

va cp c ca ti Tây. Tui va bc vô n sân, m tui ang ngi nu xáo bò 

di bp, chy ra on chào mi: "Anh vô nhà xi nc, n bún bò". M tui tng 

tui là anh V Quc oàn mô. Tui b m ra, ngó m, mà ci. Ra là m tui ng 

sng, ngõ tui trân trân ri kêu oà lên: "Úi chao ôi, con i! Ra ch my lâu con b m 

con i mô, làm m khóc ht nc mt nc mi ra con i là con i!". Tui nói: "Con 

i V Quc oàn ánh Tây cho nc c c lp ch i mô na m. Nc c c 

lp thì sng lm m n. L m có mc bnh chi nng my cng c chính ph cho 

vô nhà thng cha cho lành ht m . M i, con ã tìm c lá tm gi u trên 

chót ngn cây bút bút, ch i con . Th lá ni cha bnh hen xuyn là hay nht 

hng m . Hay hn thuc tiên! con vô ly ni sc ngay cho m ung m hí!". M 

tui lin cm bó lá tm gi, chy long tong khp xóm, gp ai cng níu li khoe: "Thng 

con tui nó cha cht. Nó i V Quc oàn ánh Tây. Nó kim c lá tm gi hay 

hn thuc tiên v cha bnh cho rui... E ch nay mai là tui lành bnh bà con ... Bà 

con mng cho tui i..." 

Va lúc tui vô nhà tìm c cái ni t sc thuc cho m, thì anh gi thc tui dy... 

Tic quá!

Chú thích:

* Vit gian 

* Plongeon: nhy (ting Pháp) 

* Champion: vô ch (ting Pháp) 

* cochon: con ln (li x v, ting Pháp)

Phn Th Hai

1. 

Sáng hôm sau. 

Không i còi báo thc ca i trng, c i ã hò nhau thc dy t lúc tri cha t 

m sáng. Ngôi lu doanh tri lp tc n ào nhn nháo tng nh có c mt tiu oàn 

b i óng, ch không phi ch có ba mi hai i viên thiu niên. 

Các em gp chn, gi chiu, buc ba lô, tìm ca bát, tìm m... i li, chy lên chy 

xung chóng c mt, gi nhau í a í i. Qunh, qun ca ca i, c các bn t cho 

bit hiu là Qunh-sn-ca, vai khoác ba lô cóc, nhy ng lên trên cái bàn kê chính 

gia phòng, nó trc tui Mng, tóc óng mt nh t, da trng mn nh trng gà bóc, 

môi nh son ti. Nó là i viên c nht trong i bit c các bn nhc, bit 

chi àn mng ô lin, pianô. Nó là con viên quan tun Ph, có ngôi bit th hai tng 

p nht v ng V D. Trc Cách Mng, nhng ngi trong v ng thng kính cn 

gi cha m nó là c Tun Vi. Ngày ó, Mng còn i lang thang tìm thuc cho m, 

nhiu ln ã i qua ngôi bit th ca Qunh. Mi ln ngang qua ây, th nào nó cng 

dng li mt lúc, nép mình bên hàng rào st sn xanh, lng nghe ting àn thánh thót 

vng qua khung ca s trên tng gác hai. Khung ca s m rng, trên thành ca có 

t nhng chu hoa hng n y hoa. Thnh thong ting àn cht ngng li và 

Qunh bc ta ngc vào thành ca s nhìn xung ng... Mng vi nép kín di 

chân rào nhìn lên. Nó tng nh Qunh là mt hoàng t hin ra t các chuyn i xa 

mà c Ba Trà thng k, và không hiu sao lúc ó mt cm giác bun ti không c ng 

dâng lên nghn c c, làm nó mun khóc... Bây gi Qunh và Mng tr thành ôi bn 

thân. Nhng bui ngh tp hai a thng r nhau chi bi, chi d... hoc chi trn 

tìm ui bt, khoác tay nhau i tha thn trong khu vn ng sau doanh tri. Nhiu 

bui ti, hai a ôm nhau ng trên cái bàn, p chung nhau chic chn trn th... Cái 

ba lô cóc ca Qunh rt to, nhng ch ng vài b qun áo tr con nên lép kp nh 

qu banh xì hi. Nó nhún nhún th my cái xem ba lô ã chc cha, ri bt ng nó 

vn thng ngi lên, hi a ngc v phía trc, ct cao ging hát: 

"Bao chin s anh h ng..." 

Ging Qunh trong vt, cao vút, vang ngân... Ôi, t ging hát n dáng iu ca nó 

lúc này sao ging ht con chim sn ca ang lao thng lên gia bu tri lng lng 

chm hng, ct ting hát theo à bay, chào mng nhng tia nng u tiên... 

Th là i t bn phía góc nhà, ngng tay, ng yên, c ng n ngc vn c hát tip 

theo Qunh: 

"...Lnh l ng vung gm ra sa trng... Quân xung phong, nc non ang ch..." 

C ngôi lu phút chc tràn ngp ting hát ti non mà không kém phn h ng tráng 

ca oàn quân tí hon sp lên ng ra trn. 

"Bao chin s anh h ng" là bài hát t ca i. Không ngày nào các em không hát nm 

by ln. Nhng cha bao gi chúng hát say sa, hào hng nh sáng nay. chúng tng 

nh nhng li sc sôi ngha khí, hào h ng, quyt lit, chúng ang hát, chính là nói 

v mình. 

"... Là trang nam nhi... Quyt chin sa trng... sng thác coi thng..." 

Ting còi ca i trng gic giã ni lên. 

Toàn i tp hp ngay ngn trc sân doanh tri. Tt c u gn gh, chnh t, m 

trên u, ba lô trên lng, túi dt bên vai. 

i trng hô i ng nghiêm, c danh sách các t mi c sp xp, phiên ch 

li. i c chia thành tám t, mi t bn i viên. T ca Vnh-sa bây gi gm 

có: V to u, Qunh và Mng. 

Mt hi còi dài. i t giã doanh tri, dàn thành hàng mt, i v phía Mt trn. 

Tri ma bi lt pht. Bu tri lp lp mây chì. 

Càng i gn v phía Mt trn ng sá càng ba bn ngn ngang, nh thành ph va 

tri qua trn bão nm Thìn. Cây to, ct in, quân ta h gc nm chng cht lên nhau 

kín c mt ng ngn chn xe tng gic. Dây in tng búi ln long ngong nh 

tóc ri. Nhng súng xây bng bao cát, nhng chng ngi vt làm bng ging t, 

chum vi, cánh ca, st ng tàu... Phi i vòng, phi trèo qua. 

Con sông Hng thân thit xanh ngn ngt hin ra trc mt, m o trong màn ma 

bi nh bt rây. Hai nhp cu Tràng Tin chính gia b cht t, gc xung sông, st 

cu vn xoáy v . C i t nhiên i chm li. a nào cng c nhón chân, nghnh 

c nhìn cái cu thân quen gãy gc. Chúng u tc li xuýt xoa nhng không phi vì 

tic chic cu p b phá hu. Hng ch trm tr thán phc sc mnh trái bom ã 

"chi" ni cái "anh cu" st thép s kia. 

Mng quay li hi T-dát i ng sau: 

- Qu bom ni chc phi to lm anh hè? 

- To cóc chi! Hai trm cân ch my! 

Ting anh i trng i cui hàng hô vng lên. 

- Tn khai thành hàng mt, c ly cách nhau mi bc. 

Bn tr vi vàng xa nhau ra, úng c ly quy nh, men theo hè ph, qua Phu Vn 

Lâu, qua ca Thng T, Ct C... i v phía cu Bch H. 

Cu st Bch H bc ngang sông Hng là chic cu c nht ca Hu cha b git 

sp. Nhng hai mái cu ã c b trí sn hai qu bom, ch ch lnh là n. 

Khi c i i n u cu, mt trong hai anh V Quc Quân công binh ph trách cu 

bc ra khi công s ào sát mép sông. Anh cao ln lc lng, nc da en cháy, mt 

vuông ch in, lông mày mi mác, ming rng n mang tai. Hai ngón tay kp iu 

thuc lá qun kiu xì gà, to bng ngón chân cái. Mt tay chng nnh, anh ci ci 

hi: 

- My chú em i mô mà kéo oàn kéo l i ông ra? 

T-dát lin thong ch tay sang bên kia sông áp: 

- Bn em qua bên tê sông chi nhau vi ti Tây mi lõ coi ai c anh . 

Anh công binh nheo mt nhìn T-dát ci l hai hàm rng bàn cui vàng kè nha 

thuc lá. 

- Nht nh là các chú mình c ri!- Anh nói. - Các chú ch cn h mi, bc ghèn 

(R mt) mà qung, ti Tây cng cht ln cu quay, ch cn chi n bom n nh 

các anh ây! 

C i ci rân: 

- Ha ha ha! Chuyn ni T-dát bí ri nghe! Cu ta t cho mình là tay mm mép i áp 

ghê nht i ó anh . 

Anh công binh ua iu thuc lá lên hút, iu thuc cháy ng ng nh bó uc. Anh 

phà khói thuc, nháy mt nói: 

- V quýt dày gp móng tay nhn! 

i trng i n chào anh công binh, nói: 

- ngh ng chí cho i chúng tôi qua cu. 

- Các ng chí c vic qua. Các ng chí thuc n v mô mà coi b to ln, già l 

kh ra? 

- Chúng tôi là i Thiu niên trinh sát ca Trung oàn. 

- Hay! - Anh công binh t nhiên but ming khen. - Lúc qua cu các ng chí nh cúi 

thp ngi xung, mà i xa xa nhau ra nghe. Ti tây óng bên trng Thiên Hu mà 

ngó thy là câu móoc chê qua lin. Lúc ó thì cng hi mt! 

T-dát b anh chi cho câu ''bc ghèn mà qung"! c t nãy n gi, ch lm lm ch 

dp tr ming. Nó nói: 

- Anh ng chi x chúng em, ch cho chúng em ra n gia cu git bom nghe? 

Anh công binh tr li mt tnh khô: 

- ây mà nga tay thì cng cha bit chng! 

Mng t nãy ti gi ng nhìn anh công binh không chp mt. Nó bt cht kêu to" 

- Ui chao, anh So! 

Anh công binh quay li, mt trn lên nhìn Mng nh do, ri bc li a bàn tay to 

nh li xng nâng cm nó lên hi: 

- Mi ó à Mng? Chao, cái thng ! Mi i ây vui thú ra ri mà nhà thì m mi p u 

p óc khóc ht êm ht ngày. M mi c inh ninh là mi cht trôi mt xác ngoài sông 

ông Ba ri. Ngày mô m mi cng cm cm vi trng i dc b sông, v ti Mu Tài, 

Dng N hú hn vía mi. Trong nhà, m mi lp c bàn th có bài v tên mi... 

Mng ng sng nghe anh k, mt tái nht. Nó lp bp hi không thành ting. 

Thit à anh... 

Anh công binh nhìn Mng ging anh t nhiên nh li: 

- Trúng ba ó anh xin c phép n v tt v thm nhà. Anh ghé vô m em nh 

làm vài tô bún bò cho thèm. ra mà m em túm luôn ly anh, nn n anh ra sông 

ln mò xác em em v chôn ct. "Em làm n làm phc giúp ch. Chim mà còn 

sng trên i ni là cng vì con mà sng. Ch con cht mt xác, không có ly c 

mt nm m mà hng khói cho con... Cay ng cho i ch quá em i!" M em nói 

vi anh nh ra ó, làm anh cng khóc luôn. Tri ba ó lnh thy m ni m ngoi, 

ra mà anh cng phi hp ln sut c mt bui di sông mò xác em. Ti hôm ó 

v n v, anh b cm lnh tng cht... 

i trng hi anh So: 

- ng chí có bit gia ình em Mng? 

Anh So kéo Mng ng sát vào mình, t bàn tay nng quá á tng lên vai nó, nói: 

- Chú ni là con ch Nim, bán bún bò giò heo ngon nht ch Bao Vinh. Trc tui làm 

cu li bc vác bn ch, chuyên n chu bún bò ca ch... nên cng có bit s qua. 

Nhng i viên i trc ã t chân lên u cu. 

i trng vi xc li ba lô, nói vi anh So: 

- Ba ni tôi bn, nên không nói chuyn lâu vi ng chí c. Nhng hôm nào có 

dp, th nào tôi cng xin c gp ng chí hi chuyn v gia ình em Mng. - 

Anh quay sang nói vi Mng. - cho em li ây mt lúc na nói chuyn vi anh So, 

ri c chy nhanh ui theo cho kp i. thôi chào ng chí. - Anh bt tay anh So, 

chy nhanh lên phía trc iu khin i qua cu. 

Anh So nh sc nh, lc tìm khp túi áo túi qun, lôi ra c mt thi chocolate dính 

y bi và si thuc lá. Anh a lên ming thi ph ph , dúi vào tay Mng: 

- n ming cho thm ming em, chin li phm anh ly c trong trn tn công nhà 

hàng "Sáp-Phng-rông" ti ba tê ó. Mai mt anh có công tác v Bao Vinh ây, em 

cn nhn chi vi m, anh nhn cho. 

V mt thn th, bi ri, Mng nói mà nc mt chy vòng quanh: 

- Em ch nh anh nói rng cho m em ng gin em cái ti b trn i V Quc 

oàn... Mai mt ánh Tây xong, cp ch huy rng cng cho phép em v thm m... 

- c, c ri, anh nói cho. Chc m không gin mô em . - Anh quàng tay ôm rit 

em vào lòng, bàn tay to ln vng v xoa xoa lng em nh d dành. - Thì ra anh em 

mình c ng h nhà "trn" c. Anh ây cng phi trn v mi i c V Quc oàn 

y ch em! 

- A chút na thì em quên, - Mng m vi cái túi dt eo bên hông, lôi bó lá tm gi 

a cho anh So. - Nh anh mang bó lá tm gi ni v cho m em. Nhn m em sc 

ngay mà ung. Trc khi sc nh sao vàng h th, nm chén nc trong sc ly 

mt chén... ch ung chng ba bn ln là khi bnh hen suyn... 

Anh So m bó lá ra coi, lt qua lt v nhìn, a lên mi ngi, có v ly làm l lm: 

- Lá chi ri mà cha lành ngay c bnh hen suyn ra em? 

- Lá tm gi u trên ngn cây bút bút ó anh . Em phi trèo lên ngn cây bút bút 

cao hn c ngôi lu ba tng, nm ch trên ó cho n na êm mi hái. C Ba Trà nói 

hái c nh ra thì cha bnh suyn còn hay hn thuc tiên. Em chc m em rng 

cng lành c bnh... - Nc mt Mng bng a ra. Em qut nc mt, thn thc 

nói tip. - Làm rng anh cng c a c cho m em anh hí. ch anh cho em chy 

theo cho kp i... 

- , i em qua ht khi cu ri ó, em chy lên... còn chuyn em nh thì khi lo. 

Anh mà còn sng trên i thì bó lá tm gi ni rng cng n tay m em. 

Mng hi h chy lên phía trc. anh So cm bó lá tm gi bc bng mnh áo súng 

và buc chng dây in thoi, ng nh ct tr st trng bên mép sông. Anh nhìn dõi 

theo cái dáng bé bng ca thng em lính trinh sát nh bi trong b quân phc, ang 

chy bng bng qua cái cu st ging ging ma bi... 

Anh nhìn cho n lúc bóng em khut hn trong màu ma bi trng tri trng t phía 

b bên kia, phía Mt trn. 

Cái ming rng ngm iu thuc lá to bng ngón chân cái ã tt t lúc nào, t nhiên 

méo hn i nh mu, anh chép ming: 

- Chao cái thng! Chng n tui u mà ã bit lo c vic nhà ln vic nc! Ngày 

mình bng tui hn mình ã bit cóc khô chi?

2.

Vt qua cu Bch H, i trng dn i i vòng lên phía dc Nam Giao, theo 

con ng á n ch a T àm, ni Ch huy S Mt trn khu C óng. 

Va t chân sang ây, c i u thy lòng bn chn náo nc khác thng. Mt trn 

ã ngay sát nách, ch cách con sông ào An Cu và my dãy ph hp. 

T ch a T àm xung ht mt quãng ng dc ngn s thy chic cu bê tông gãy 

sp. Bên kia m cu có mt súng ln xây bng bao cát và st tà vt. Bên trong  

súng ló lên thp xung nhng chic m ca lô, m st ca các anh V Quc Quân. 

Khu i liên Chiêu Hoà hai nòng ca Nht cha thng theo con ng ri nha, âm 

thng vào khu vc bn Pháp. Cui ng, mt chic xe gíp b bom ca quân ta git 

, chng bn bánh lên tri. Xa xa, thp thoáng sau nhng ám cây um t m, nhng 

ngôi lu v trí gic. ng bên này m cu, nhìn bng mt thng cng thy nhng bao 

cát cht bt kín ca s ca ln. Qua li trên nhng con ng trong khu vc này phi 

cn thn, rt d n n nhng tên gic bn lén núp sau nhng bao cát im lìm kia. 

Tt c nhng cái ó i vi các i viên Thiu niên trinh sát hp dn l thng. Tt c 

nh ang nói vi các em: "ây chính là Mt trn! ây chính là ni các em s sng, 

chin u, lp công; và có th b thng hoc cht. Nhng ó là mt cuc sng, cái 

cht khác thng, cha tng có trc ây, làm náo nc sôi sc lòng ngi bi v p 

cao c ca nó..." 

Dc ng các em gp nhiu toán V Quc oàn êm qua va xung phong v trí 

gic, rút v ch ngh ngi. Anh nào áo qun cng lm lem b n t, gng mt mt 

mi, mt sâu hom vì mt ng nhng u ánh lên v kiêu hãnh và nim vui. Nhiu 

anh u, tay qun y bng trng loang l thuc và nhng vt máu khô bm. Có 

anh bc tp tnh bên ngi bn xc nách. Tng toán, tng toán dân quân, t v t 

các min làng quê rm rp kéo v chun b ti nay tham chin. H mang vác, khiêng 

nào bom, mìn, rm, chai xng ngâm c rp, thang tre... xung phong t v trí gic. 

H gi nhau í i, chuyn trò bô bô, ci ha h... Ngi nào cng dt, eo lng cng 

nào dao gm, mã tu, trng kim, dây da trói t binh... 

Các ch, các m, các o t v ng quê tp np gánh quà lên u lo Mt trn, i thành tng 

oàn dài. Thôi thì th: bánh tày, bánh tét, bánh ít, bánh khô, gà vt, heo... cc cc, 

cc cc, eng éc, váng c óc. Dc các con ung dn v mt trn, c mt quãng li có 

mt trm "u lo chin s " dng ngay bên ng bng cót, phên tre... Trm nào cng 

la khói nghi ngút, sôi s ng sc nhng ni ln chè u en, u xanh, cháo gà, cháo 

vt, bún bò giò heo, vi nhng rá xôi cao nh núi. H là V Quc Quân c vic ghé 

vô n ung th xng, không mt tin. 

Tc hành quân ca i Thiu niên trinh sát chm hn li. Bi ngang qua trm u 

lo nào các em cng xin phép i trng vô nm th. Cái n v V Quc oàn tí 

hon này li c các m các ch c bit yêu chiu. H ra ón tn gia ng, kéo c 

i vào trm. Mun vòi chi c ny. Cháo gà, cháo vt thì hai phn tht mt phn 

cháo. Chè u en ch húp ly nc. 

Bòng bng nh trái bí ao, n kho có ting th mà mi ghé vô hai trm ã no th 

không ra hi. C i em nào cng lén ni tht lng hai ba ln... 

Tri va hng nng, bu tri thành ph ã vang m ting ng c máy bay gic, máy 

bay c ngng nhào lôn, gm rít ra oai, ym h ti máy bay a kô ta th d tip t cho 

bn gic b bao vây. 

Tình hình bn gic b bao vây lúc này ã ht sc khn n. Lng thc chúng ã cn. 

Nhiu v trí, n chúng bn bt u dè xn. Chúng ã git chó béc giê n tht. Máy 

bay chúng phi thng xuyên n th d tip t. Mi ln nh vy khp Mt trn li 

ran lên ting súng. Súng quân ta bn chn không cho chúng ra ly d tip t, và súng 

ca chúng bn ym tr nhau liu cht xông ra... 

tình hình Mt trn ang ht sc khn trng. Có tin vin binh gic t Pháp a sang 

ã gn n b bin Tha Thiên. Trong my ngày gn ây quân ta quyt dc ht sc 

hy vng tiêu dit c chúng trc khi vin binh chúng n kp. Bn ch cng liu 

cht c th ch quân cu vin. 

Cha lúc nào quân dân Tha Thiên li sôi sc quyt tâm tiêu dit gic nh lúc này. T 

các min quê trong tnh, trai gái già tr, c các c, c con nít, ngày êm rm rp kéo v 

Hu. H tìm n gp các cp ch huy, nng nc òi c ra trn. H tình nguyn c 

làm i viên quyt t, ly mng mình i mng gic. Cp ch huy không ng ý là h 

làm m lên: "C H ã kêu gi "Thà cht không quay li i nô l!" Ra mà các anh 

li ngn tr không cho bày tui "thà cht", bày tui kin ra thu C H cho coi!" 

i Thiu niên trinh sát n s ch huy Mt trn Khu C úng lúc có hn mt chc c 

già thuc i Bch u quân làng Thanh Thu - mt làng cách Hu chng nm cây s 

- b cp ch huy t chi không cho "thà cht". "Vic ni nng nhc, nguy him lm. Xin 

các c vui lòng phn cho các con cháu gánh vác..." Các c m c không chu v. 

Va thy các i viên Thiu niên trinh sát ba lô, túi dt, bao n... thành hàng ng 

chnh t t ngoài cng i vào, th là các c xúm li la m lên: 

- My a con nít â cha sch ct trâu ni, còn nh hn sp cháu ni, cháu ngoi tui 

nhà, ra mà cp ch huy còn cho ti nó i quyt t! Còn bày tui thì cp ch huy li 

mi v nhà ngh là ý ngha làm rng? 

Các em tò mò xúm quanh các c hi chuyn. Mt c râu ba chòm, tóc búi c hành, 

u qun khn nhiu tam giang, mc áo on vi à, tay cm cây mác lào li mài 

sáng quc, hi các em: 

- Ra các cháu cng c cp ch huy tuyn vô i Quyt t à? 

T-dát lin láu áp: 

- Tha ông, tng vô cái chi ghê hn ch vô cái quyt t thì chúng cháu vô lâu ri. 

Mt c lng mã tu, i m rng vành, kêu: 

- Cha cha! Mi chng n tui thì ã làm c cái chi mà cng uc Chính ph cho vô 

quyt t vi quyt sanh! 

Lm có cái rng ca st nên c i gi là Lm st, nghe c nói vy, lin ni t ái, 

áp: 

- Ông i, ra mà có ngi còn nh hn ti cháu nhiu cng ã quyt t ánh cho ti 

cp nc ti bi khói la ó ông . 

Ông c trn tròn mt, hi: 

- Ch ai ra cháu? 

- D, Thánh Gióng! 

Ông c phá lên ci ha h, làm rung c thanh mã tu dt bên lng: 

- Khá lm! Khá lm! úng là khu khí ca con nít thi i c H Chí Minh! - Ri c 

cao hng, gt g ngâm nga: 

- Tr... tc... n him tam tuê... vãn (Tr gic ba tui i vn còn him làm 

mun)

3.

Chiu hôm ó, Ch huy trng Mt trn khu C n gp i ti ngôi ch a nh cnh 

ch a T àm, ni i tm trú quân. 

Ch huy trng Mt trn khu C kiêm Tham mu trng Trung oàn Ph ng Quý ông 

(ông quê xã Thy Dng thuc thành ph Hu. Dã hy sinh trong kháng chin chng 

Pháp, c Chính ph truy tng Huân chng Quân công) là ngi ã ký quyt nh 

thành lp i thiu niên trinh sát. 

Ông trc ba mi tui, dáng ngi cao, xng xng. 

c bit ông có cp mt rt sâu. ông mc b ka ki màu c úa, lm láp t bi, ng da 

trát y b n, i cái m cát rng vành màu t sét, quai m buông xung bc quanh 

cái cm vuông có góc cnh nh o bng á. Hình nh ông va ngoài chin hào v 

thì i thng n ây. 

Các em ý thy ch huy trng bên hông không eo súng lc nh phn ông các 

cp ch huy khác. Trên vai ông khoác mt khu súng hai nòng, nc thép xanh bic 

báng súng bóng loáng màu h phách có chm tr rt p. 

Ngang lng ông tht mt cái tht lng da to bn, dt kín nhng viên n to bng ngón 

chân cái, u n màu trng chì. 

Vnh-sa ng trong hàng, mt không ri khu súng trên vai ch huy trng, kh nói 

vi Mng ng sát bên cnh: 

Khu súng ni trc ca vua Bo i d ng sn voi n nó có th bn thng c xe 

bc thép. Ta ly c khi vô chim An nh cung. 

Nhiu em trong i ã c nghe các anh ln k nhiu chuyn v ch huy trng 

trc khi gp ông. 

Là mt ngi ch huy gan d, nghiêm khc, nhng bit yêu thng binh s không ai 

bng. Không êm nào ông không ln li ngoài mt trn vi khu súng sn voi. ông 

n tng n v, tng chin hào, tng súng kim tra ôn c bàn bc giúp các 

n v t chc chin u. Gp lúc cn thit ông cng cm ngay ly súng và chin u 

dng mãnh nh mt con s t. Ông s dng thành tho tt c các loi v khí: súng 

trng, tiu liên, trung liên, i liên, móc chê, và c i bác. Tài bn súng lc ca ông 

c truyn tng khp Mt trn: Ông có th bn rng cái u thuc lá lp lèo trên 

ming ngi ang hút... 

Nhng ông thích d ng hn c là khu súng sn voi ca Bo i. T hôm ly c v, 

hu nh không my khi thy ông ri khi vai. i ng ông cng dng súng cnh u 

nm. Vi khu súng này ông ã h ít nht là mi tên gic và bn mt chic xe bc 

thép khu vc trng K Ngh... 

i vi nhng chin s gan d, anh dng lp công, th nào ông cng tìm n tn ni 

thm hi, khen ngi. Nhng vi nhng k hèn nhát, không chp hành y mnh 

lnh chin u, thì thái ông tr nên rt nghiêm khc. 

Vi tt c nhng iu truyn tng ó v Ch huy trng, các i viên Thiu niên trinh 

sát ã i ch cái phút ông n gp, lòng hi hp, nôn nao... Ht nh tâm trng nhng 

thí sinh sp bc vào bung thi có v giám kho ht sc nghiêm ngt. 

Mi lm phút trc khi ông n, i ã tp hp trc sân ch a ón ông. Các em 

nhc nhau sa sang li quân phc tht chnh t. Va nhìn thy cái dáng cao cao, 

xng xng ca ông bc lên nhng bc cng Tam quan, t nhiên mt em nào cng 

hi tái i. 

i trng hô nghiêm, chy ra chào ông và báo cáo quân s. Ông a bàn tay có 

nhng ngón rt dài nh bàn tay ngi chi dng cm lên vành m chào li. ng tác 

chào ca ông mnh và tht p. 

Ông bc n, nhìn khp i mt lt, u nh có v bng lòng tác phong àng 

hoàng chng chc ca các chin s nh bé ca ông. Nhng nét mt ông không h 

thoáng ánh ti ci hoác l v âu ym nh thng tình ngi ln lúc nhìn tr con. 

C i, em nào cng thy gai gai sng lng khi cp mt sâu và sáng lnh ca ông lt 

chm qua ngi. Nhng chính cái v nghiêm lnh khô khan ó ca ngi ch huy ni 

ting này li làm cho các em cm ng Vì qua cái v ó, các em nhn cm rt rõ rng: 

Trc mt ông mình không phi là nhng a con nít thò lò mi xanh, mà là nhng 

V Quc Quân tht s. 

Mình có y trách nhim và vinh d nh tt c các chin s ln tui khác di 

quyn ông ch huy. Nu mình gan d, dng cm trong chin u cng s c ông 

khen thng xng áng, và nu mình hèn nhát cng s b ông x pht nghiêm khc 

không mt chút chiu c. 

Ch huy trng cho i v t th ngh. 

Ông nói chuyn vi i, ging nói cng nghiêm, không khác gì v mt. Ông nói tóm 

lc tình hình chin s ca toàn Mt trn Hu trong mt tun va qua. ông thông báo 

tin tc kháng chin ca Th ô Hà Ni, ca thành ph Sài Gòn và nhng tnh min 

Nam T QUC. Nhng thng li mà quân ta ã giành c, nhng tn tht và nhng 

khó khn ln lao mà quân ta ang phi ng u... 

Ông im lng giây lát ri nói tip, ging nh li nh th l mt li tâm s: 

- Các em , cuc chin u ca chúng ta sp bc vào mt thi k vô c ng gay go và 

quyt lit. Rt có th không phi mt tháng, hai tháng mà phi nhiu tháng, nhiu nm 

na, chúng ta mi ánh ui c ht bn gic nc, gii phóng c T QUC, 

gii phóng thành ph thân yêu ca chúng ta. Nhng d sng, d cht, chúng ta, nhng 

chin s V Quc, nht quyt làm tròn li kêu gi thiêng liêng ca Ch tch H Chí 

Minh: "Hãy quyt t cho T QUC quyt sinh". Nu th h chúng tôi cha làm xong 

c s mnh v i này, thì th h các em phi ni tip xc ti, hoàn thành cho bng 

c. 

Va lúc ó mt liên lc viên xung nga trc cng Tam quan, nhy ba bc thm 

mt, chy vào chào ông và báo cáo: 

Báo cáo Ch huy trng, có in thoi ca Trung oàn trng gi: 

Ông a tay lên vành m, chào i. 

- Chúc các em lên ng thng li. Tôi s còn nhiu dp gp các em ngoài Mt trn. 

Ch huy trng va i khi, i trng m s tay ph bin nhim v: 

- Theo lnh ca Ban ch huy Mt trn, ngay chiu hôm nay i chúng ta phi có mt 

ti các n v chin u. 

Mt t li ch huy s c ng vi anh, làm nhim v lin lc chung. Các t khác s v 

tham gia chin u các i i thuc mt trn khu B và khu C. Ngay sau ây, các 

em t trng gp anh nhn giy gii thiu và sa son lên ng cho kp.

4.

T ca Vnh-sa c i trng chn gi v tham gia chin u i i quyt 

t trn gi khu vc cu Kho Rèn. 

Bui u tiên n nhn công tác, c i i hu nh không mt ai tin tng bn chú 

bé "u cha sch ct trâu" này li có th giúp ích c gì cho nhim v nng n mà 

n v h ang m nhim. Cp trên ã giao xung thì cng phi min cng mà 

nhn thôi. 

Bi vy, hai ba hôm u, Ban ch huy ch giao cho bn em nhng công vic vt nh 

chy liên lc v các trung i, a công vn th t lên Ch huy s... êm n, cho các 

em i theo các tiu i ym tr " làm quen dn vi súng n". Và mi ln thy bn 

em tr v, i i trng li hi: "Có chú mô ái ra qun không ó?". 

Không th nhn thêm c na, Vnh-sa ã ng nghiêm li nói: 

- Báo cáo i i trng, cái vic xu xa ó ch có ti Tây mi quen làm, ch chúng 

em cha khi mô bit n. 

i i trng Nguyn Thi trc Cách mng là th rèn nhà máy xe la Hu. Dáng 

ngi thp m, vm v, x xì nh mt thi gang úc. Tính ông nóng nh la nên c 

i i gi ông là Thi Trng Phi. Lúc nghe Vnh-sa nói, ông hi chng ngi li 

nhìn em. ông không ng chú bé này li i áp vi mình bng mt ging gay gt n 

th. ông nheo mt mt li nh lúc bn súng, nhìn Vnh-sa, ri bt cht phá lên ci 

ha h. ông v vai em mt cái làm cho em gn sn vai, nói: 

- n nói nh ra mi gi là bit n nói. Ra thì c, ti nay tôi s cho các chú i 

chi nhau vi ti Tây mt trn, cho ti hn bit cái gan ca con nít Hu mình. 

C ngày hôm ó, các em rt hi hp, ch s i i trng quên mt li ha. Nhng 

không, khong bn gi chiu, ông i n gian phòng ca các em, gi các em lên 

bung làm vic ca Ban ch huy. Và tht tai hi, ông bc vào phòng úng lúc bn 

em ang say sa chi d. Các em ht hong dúi vi nhng con d cng, d nòi, d c 

vào các xó xnh trong bung. Các em lo lm: Chuyn ni rng cng b i i trng 

xc cho mt trn ra trò ây. Cng có th vì chuyn chi d mà ông không cho i 

chin u cng nên. V Quc Quân mà còn chi chi d, nht nh là khuyt im to 

ri. Vi cng v t trng, Vnh-sa lo lng hn c. Em âm cáu vi Mng: Ch ti 

hn u têu ht! Hn bày t ra cái trò chi chi d làm c t âm ham. Mà không bit 

hn moi ra c mô con d u si chi khe n ra? Bao nhiêu d ca mình, cu 

V, cu Qunh lên ài u b con d nòi ca hn cho "nc ao" ht. 

Tc không chu c... 

Nhng cng tht bt ng. Khi lên n bung làm vic, i i trng li hi chúng v 

chuyn chi d và nghe rt chm chú. Ông ci, gt gt u nói: "Khi mô ri các em 

em d lên ây chi cho anh coi vi. Ngày nh bng các em, anh cng là mt tay chi 

d sng s nht xóm". ông m ngn kéo ly cho mi em mt cc ng phèn to nh 

qu trng vt: "n cho vui các em". 

Ông va lau khu "pc hoc" va nghiêng nghiêng lai lng nghe ting nhai ng lóc 

cóc ca bn chin s. 

Gng mt th thun phác ca ông phng pht mt n ci trìu mn ca ngi cha. 

ông cht dng tay lau súng hi: 

- Trong bn em, có em mô bit ngôi lu thng L-b-rít không? 

D em. - Mng suýt vt nc bt và ngm nhanh viên ng phèn vào mt bên má, 

tr li. 

- Em có thuc ng trong khu vc ngot ngoéo ni không? 

D thuc làu làu. Bt mt em th em vô trong ó em cng tìm c ng ra... Bi 

trong khu vc ni nhiu cây bút bút lm. Trong vn nhà thng L-b-rít cng có hai 

cây bút bút rt cao. My ln em ã trèo qua rào st, ln chui vô vn, trèo lên ngn 

cây... 

i i trng Nguyn Thi l l ng nhìn Mng, hi: 

- Em trèo lên ngn cây bút bút mà làm chi ra? 

Vnh-sa k vn tt cho i i trng nghe chuyn Mng i tìm thuc cho m và 

trng hp Mng gia nhp V Quc oàn... i i trng ci ngt. Ông t khu 

súng pc hoc lên bàn, bàn tay th to ln en nh du súng, nâng cm Mng lên nhìn 

sâu vào ôi mt em: 

- Chú em khá lm! Ti ni tôi giao cho chú dn ng trung i cm t mang bom vô 

chong nhà thng L-b-rít, liu chú có dám làm không? Mà chú phi nh ti nay là 

ti ba mi, ti nga bàn tay không thy ó nghe. Dn ng mà lc là coi nh trt 

ht k hoch. 

Mng lin ng bt ngay dy, nhìn thng vào mt ông tr li: 

- Anh c giao cho em. Em mà dn lc hng, v anh c cht u em i. 

i i trng nheo nheo mt mt nh lúc bn súng nhìn Mng, nói ging không có 

chút gì là a ct: 

- Chú phi nh ã ha là tôi cht tht y! - Ri ông mm ci t bàn tay nng tru 

lên u em, ging tr nên âu ym khác thng:. 

- Anh tin chc là em s hoàn thành c nhim v. Dn ng cho b i i tiêu dit 

bn gic nc cng là i tìm thuc cho m phi không em? 

- D... - Mng áp, môi run run. Câu nói ca i i trng vang vng rt lâu trong 

trí nh ca em. 

Vnh-sa cng ng lên, hi hp nói: 

- D ra còn my a em? 

- Cho c my chú c ng i theo trung i cm t ánh bom. Các chú có nhim v liên 

lc, trinh sát, phát hin các mc tiêu bí mt ca ch. Chú nào lp c công s có 

phn thng ln. 

Các em mng rn suýt na nhy ht c lên. Các em bng tin chc rng trên i ni 

không ai tt bng i i trng Thi Trng Phi.

5.

Lúc tri gn sâm sm, Qunh-sn-ca bng gp phi chuyn không may. Em và 

Mng r nhau i ngoài, lúc nhy qua giao thông hào phía sau doanh tri, em dm phi 

mnh chai nhn hot. Em kêu lên mt ting, ri ngã qy xung t. Mng ht hong 

chy li, nâng bàn chân bn lên. Mt em tái ngt. Cái mnh chai màu xanh âm ngp 

khá sâu úng gia gan bàn chân bn. Em ly ht can m rút mnh chai ra, mình sn 

ht gai c. Máu chy chan hòa t c bàn chân Qunh, git git xung t. 

Ln u tiên Mng thy máu chy nhiu nh th, mà là máu ca a bn thân nht 

i. Em bi ri n m c ngi. Chính Qunh li bnh tnh hn, mc du em au 

lm. Em lt cái m ca lô trên u a cho Mng: "Cu lau sch t vi máu ri kim 

cái gì bng li cho mình. Mng lau gn t ht cái m ca lô mà máu vn chy ra 

không ngt. Em cht nhy lên nh ngi phi la, kêu to: "Suýt na thì t quên'". 

Không kp bn hi, em lao v phía cui vn, ni có nhng bi chui um t m. Em 

tìm vít mt t chui cun tròn nh cây gy xanh, ghé rng cn mt khúc ngn nhai 

ngu nghin. Em nh ming t chui ã nhai nát ra lòng bàn tay, qu xung nâng 

bàn chân bn lên, và p ming nhai vào vt thng. Vt thng qu nhiên cm máu. 

Mng dt cái khn quàng c bng vi d pháo hiu mà chiu nay em va xin c 

ca mt anh trung i hai, bng vt thng cho bn. Em hi, ging hi hp, xót xa: 

cu có thy au không?" "Có, nhiu ri". Qunh mím mím môi tr li. 

"Thuc chi ca cu mà hay d ra?". 

- Thuc ca c Ba Trà bày cho mình ó. C nói ây là thuc du ca ti n trm tài 

danh. t chui non nhai nh p vô, vt thng to my cng cm máu ngay. Có 

thêm my ht mui nhai ln vô na thì thuc tiên cng không hay bng. Ch my ba 

là kín ming ngay. C còn bày cho mình nhiu môn thuc du hay lm. Thuc tr rn 

cn, chó cn, bò cp, rt cn, ri thuc tr hc lào, gh l. 

- Ti rng c hay bày cho cu ra? 

- Ti mình hay qua nhà c chi, xách nc ti vn giúp c, c thng c mi bày. 

Ch ngi khác có tr tin nhiu my c cng không bày mô. 

Qunh vn vai bn, run run ng lên, xuýt xoa: 

- Nu không i V Quc oàn, c ngày trong nhà lu, chân lúc mô cng i giày i 

dép thì làm rng mà bit c môn thuc du hay ri cu hè? 

- . Mà da chân cu mm thit, nh... nh là thch y. Cái mnh chai ó mà âm vô 

chân mình thì chc không sâu n ra mô. 

Em cúi lng xung trc mt bn:"Coi b cu au lm. i mt mình không c mô. 

minh cõng cu vô nhà...". 

- ng, - Qunh lc u, - mình t i ly thôi. 

Cu mà cõng, Vnh-sa nó bit mt. 

- Bit cái chi?- Mng ngc nhiên nhìn bn. 

- Bit là mình p phi mnh chai y. Bit thì i mô cu y chu cho mình i tn 

công nhà thng L-b-rít ti nay. Vnh-sa là k lut st gm lm. 

- Nhng chân cu sp què ri thì i làm rng c? - Mng kêu lên lo lng. 

- Mình bit ngay mà, - Qunh phng phu gin di - C cu cng không mun mình 

i... Các cu ch mun sng ly mt mình, còn mình thì bt phi nm èo queo  

nhà... - Cp mt trong veo en ngi ca Qunh rm rm nh sp khóc. 

Yêu bn quá, ch s bn gin, Mng gãi u bi ri: 

- Ch bit làm rng hè... 

Cu phi giu không cho Vnh-sa bit là mình p phi mnh chai. Bit, rng hn 

cng báo vi i i trng bt mình phi nhà. 

c ri, c ri, - Mng ôm vai bn d dành, - mình s giu... Nhng chân cu 

còn au lm không, ch lo cu không theo kp c n v thôi... 

- lm ri, mình sp ht au ri. Thuc du ca cu hay hn thuc tiên. Cha 

chng hn lin ming ri cng nên. 

Qunh ch tay xung bàn chân au c nhon ci. 

ôi môi em nh son ti ngi lên trong ánh chng vng khu vn um t m bóng 

cây. Và chng t vt thng ã sp liên ming, Qunh nhy lên mt cái. 

Nhng chân va chm t em bt rên mt ting khe kh, mt tái nht. Mng không 

nhanh tay kp chc em ã ngã khuu xung t. 

- Không vic chi, không vic chi... - Qunh hp tp nói - Mình gi ò au da cu 

chi y mà. - Em quay mt tht nhanh giu bn nc mt ràn ra vì au.

6.

Trung i Cm t tp hp trc sân doanh tri chun b xut phát. Lúc này khong 

mi gi êm. Trinh sát ca Mt trn cho bit mt b phn tham mu quan trng ca 

gic hin óng trong ngôi lu kiên c ca thng thc dân cáo già L-b-rít. T ngày 

n súng quân ta ã bn ln t chc tn công nhng không h ni. êm nay là trn tn 

công th nm. 

Mng - chin s liên lc dn ng ng trc hàng quân "Liên lc dn ng là 

ngi quan trng nht ca trn ánh ti nay. Dn trúng ng, không l, là coi nh 

trn ánh ã thng mt na" ó là li ca i i trng lúc giao nhim v cho em. 

Thp bé nht n v, em ng ch cao n ngc anh chin s vác trái bom ng sát 

sau em. Em i m Tip Phòng Quân, quai m buc cht di cm, lng tht xanh 

tuya- rông, dt hai trái lu n OF, tay cm mt qu lu n m vt, qun xn quá u 

gi. Nhìn em ã ra dáng là chin s lm, nhng là chin s trong câu chuyn c tích. 

"i quân tí hon i ánh nhau vi bn khng l hung ác". Cui hàng quân là Vnh- 

sa, V-to-u, Qunh-sn-ca. Chân trái Qunh c qun to s nh viên tng i 

hia trong tung c. Em ly cái áo s mi mi tinh bng th hàng len mng mà ngày y 

ch con cái nhà giàu mi mc qun bàn chân au. Vnh-sa ngc nhiên hi: "Cu 

qun chân qun cng làm chi ra?" Qunh nói mt tnh khô: 

lúc vô trinh sát v trí gic c êm, có i sát bên tai ti hn, ti hn cng không 

bit, c ngáy khò khò". 

Nghe cng có lý nhng Vnh-sa thc mc: "Ti rng cu ch qun có mt chân thôi"? 

- "Ti t bc nng v bên chân trái" Mc du ã qun k nh vy, nhng bc chân 

i l chm phi vt gì cng, vt thng vn làm em but nhói n tn óc. Em phi 

nghin cht rng mi có th i thng ngi c giu không cho Vnh-sa bit. 

n v lên ng, tin sâu vào khu vc gic. i trc n v, chc chc Mng li t 

tay lên ngc. Bàn tay en i nh bé bu cht ly áo trn th nh mun ghì gi trái 

tim trong lng ngc. Tri i, nó p d quá! 

Ting p ca nó mi vang to làm sao? Mng cm tng c n v u nghe ting tim 

mình p. Nhiu ln ch chc bt lên khóc vì không sao kim ch gi nó tr li nhp 

p bình thng. Em xu h thm nh: "Các anh mà nghe ting trng ngc mình p 

chc các anh s cho là mmh s'! Tht ra thì em không s mà lo. Ln u tiên trong 

i, vào lúc va tròn mi ba tui, em cm nhn c sc nng ln lao ca hai 

ting:"Trách nhim chin s". Lúc ng trc mt i i trng, em hm h nói: "Em 

mà dn lc ng, anh c cht u em i" Em cha hình dung c ht tt c s 

nghiêm trng ca li nói ó. Nhng bây gi bt tay vào vic thc hin li ha, gánh 

nng ca ni lo càng ln mãi và c h mun è em qu xung. 

L l ng thay, trong bóng ti, không h nhìn thy mt mà anh trung i trng Cm t 

nh thy ht tn gan rut Mng. Anh bc lên i cnh Mng, t tay lên vai em và nói 

nh: "Em c bình tnh, không phi lo lng gì ht. Càng lo ngi ta càng d ri trí và 

d quên ht nhng iu mình vn thuc lòng...". Anh nói có vy mà t nhiên Mng 

thy vng lòng, nhp tim p bình thng tr li. Em bt lên thì thm nh mt li cu 

khn: "M i, m dt con i trúng c con ng con i tìm thuc cho m trong êm 

ti ni m i!" Không bit có phi th thách Mng chng, mà êm nay tri ti ghê 

gm, tng nh bóng ti ca mt ngàn êm trc c êm cô c li mà làm ra 

bóng ti êm nay... 

Nhng càng tin sâu vào khu vc gic óng, Mng càng thy vng bng hn. Mt em 

nh mi lúc mt sáng hn, trí nh em nh tinh tng hn... ng ph Hu c 

trng nhiu phng, vông ông, m u, bút bút. Cây bút bút có phn ít hn ba loi cây 

trên, nhng dáng ca nó li rt d nhn ra trong êm ti. Cao ln, um t m, tán cây rt 

ln. Da nó khá nhn nhi. Nu không nhn ra bng mt có th nhn ra c bng tay. 

Mng thì nhn ra cây bút bút bng tt c thân th em, t trán, má, môi, tay, chân n 

i, bng... ã bao nhiêu ln em ôm nó vi toàn b gân sc bé bng ca em, trèo 

lên ngn nó, tìm thuc cho m. 

Con ng dn n v tri gic khá ngot ngoéo, rt nhiu ngã ba, ngã nm và cây bút 

bút trng hai bên hè ng có tha hn nhng ng ph khác. Nhng b li cây nào 

cng rt ln, rt cao. Lá tm gi u trên ngn cây bút bút cao chng nào cha bnh 

hen suyn càng hay chng y. Do ó mà hu nh tt c nhng cây bút bút trong khu 

vc này em u ã trèo lên ngn, ít nht là mt ln. Và trèo vi trái tim p mnh xao 

xuyn trong lng ngc vì hi hp, hy vng... Rt nhiu gc cây ã thm nhng git 

nc mt nóng hi ca em Nhng git nc mt au bun tht vng. Nhng git 

nc mt rt xung trong ting kêu thm nc n: "M i cây bút bút ni cao ri mà cng 

không có lá tm gi... 

Bit khi mô cho m lành c bnh suyn m i"'. Tt c nhng cái ó làm cho dáng 

dp ca mi cây trong khu vc này ghi hn vào trí nh em Và êm nay, nhng cây ó 

ng sng sng trong êm ti làm nhng cc tiêu khng l ch ng cho em dn 

trung i V Quc oàn Cm t mang bom ánh thng vào hang ca bn gic 

nc. 

Anh trung i trng i sau em cách vài bc chân Anh ch cn nhìn dáng i ca em 

hi cúi thp, r bóng ti nh ngi bi r nc, thn trng vng vàng tin lên phía 

trc, anh cng bit là em ã nhn ra úng ng. n nhng ch ngã nm, ngã ba, 

nhng quãng ng cây ci, ct in, xác xe c ca gic b bn cháy lp kín, phi i 

vòng, em ch dng li mt chút, u ngc lên phía các ngn cây, quan sát, ri tin 

vào li i ã chn vi bc chân không mt chút ngp ngng. 

Mt vài a im tn công phía ông, phía tây Mt trn, ting súng, bom mìn, lu n 

bt u r lên, mi lúc mt cng thng. Pháo hiu l ni nhau vt lên thinh không 

n c nh nhng hòn than bn vt ra t mt cái b rèn khng l. Nh mt ám 

cháy gp cn gió nam, ting súng tn công gic lan rng ra rt nhanh. Ch chc lát ã 

tr m lp khp c Mt trn. 

Chính vào lúc ó thì Vnh-sa t di cui hàng quân chy vt lên gp anh trung i 

trng, báo cáo ging ht hi: 

- Báo cáo anh, Qunh b lc mt ri ? 

Trung i trng gi Mng li. Anh hi Vnh: 

- Lc vào lúc nào? 

- D chc lc lúc phi i vòng tránh con ng b cây ci, ct in lp kín y. Nó 

i trc em vi V. 

Nhng không hiu ti rng nó c i chm li, ri tt hn ng sau, ngi nó cúi lom 

khom, bc thì tp ta tp tnh. Em hi nó: "Cu i kiu chi l ra?" Nó nói: 

- Mình i kiu ni tránh n mi tt. i nh các cu n n ti bn ta có chu'" Lúc 

vt qua khi on ng vòng, em nhìn li sau thì không thy nó na. Chc nó lc 

mt ri... ging Vnh nh mun khóc. 

- Chà, lôi thôi quá hè. Trung i trng chc li nói. 

- Anh cho em quay tr li tìm. - Vnh nói. - Em s nó i lung tung âm u vô gia v 

trí gic thì nguy. 

Quãng ng vòng n có nhiu ch r ngang r dc lm. Em còn nh ng không? 

- D.. cng hi nh thôi... Nhng rng cng phi tìm... Nó nh mà yu t nht i 

em... Ngày cha Cách mng, nó i mô mt bc cng ngi trên xe nhà. ng sá 

trong thành ph hn có thuc chút chi mô anh... 

Gi quy nh tn công ã sp n. Không th chm tr c Trung i trng ành 

phi gii quyt. 

- Th thì em quay li tìm bn i. Tìm ra, hai em dn nhau v doanh tri, không phi 

quay li ây na nghe. 

- D. Vnh ngp ngng mt tí ri chào anh và chy vt v phía sau. 

Mng ng nh b chôn chân, ming há ra, mt m trân trân nhìn hút theo Vnh. Tim 

em au nhói nh bt ng b cm mt ming mnh chai. "Ch ti mình ht! úi chao. Em 

thm kêu. Mình giu chuyn chân hn p phi mnh chai, nên ch hn mi b lc..." 

Trung ôi trng phi gic n ln th hai em mi nghe ra: 

- i thôi em. Sp n gi tn công ri!

Chng hai mi phút sau, Mng dng li u mt ngã ba. ch tay v phía trc 

nói thì thào vi trung i trng: 

Ngôi nhà lu th hai có hàng rào st cao nghêu là nhà thng L-b-rít ó anh n. 

Anh c m cng mt nhìn theo tay ch ca chú em liên lc. 

Gia ting bom n ang n rm tri bn phía xung quanh, ngôi nhà này c bit im 

im hu nh không có ngi . Anh hi ng? 

- Có chc không em? 

- Rng li không chc? - Mng nói ging qu quyt. 

Nhà hn có hai cây bút bút. Cái cây có cành ngã ra gn hàng rão st tê, mt ln em 

trèo lên suýt na b con chó béc giê nhà hn cn cht. Còn cái cây mc chính gia 

vn ngn cao quá c mái lu tê thì em ch dám ng ngoài ng ngó vô, ru nc 

ming mà thèm. Bác H ng xóm em nói trong ti Tây Hu mình, thng L-b-rít là 

d nht. i qua ây em ngó thy hn luôn. Mt hn râu mc nhiu nh r bèo. Hn 

hút cái ng iu dài nh cái cây ánh khng, tay dt chó béc giê. Hn hay syt chó cn 

ngi lm. Ti em h i qua nhà hn là ua nhau réo tht to: "Thng L-b-rít n mít 

chm ng en, n ghèn chm vi mi, n ci chm vi than, n vàng chm vi 

ct". Ri v ng chy cho tht nhanh. Hn mà tóm c thì cht. 

Không mt li ch dn trinh sát nào mà trung i trng thy tin chc hn li ch dn 

ca Mng. Sau khi quan sát k toàn b ngôi nhà, anh ã hiu ra: Bn gic qu quyt, 

không ng tnh là gi bí mt ni c quan ch huy quan trng ca chúng óng. 

Anh nói vi Mng: 

- Nhim v dn ng ca em n ây coi nh hoàn thành. Bây gi em phi quay 

ngay li phía sau tìm Qunh và Vnh. Anh lo chúng nó lc lm. V s li vi 

trung i làm nhim v trinh sát liên lc. 

Anh ngoc tay ra hiu. C trung i ang dàn hàng ngang phía sau, lp tc nm rp 

xung, bí mt, thn trng bò lên tip cn ngôi lu v trí gic. 

M ng thèm c li tham d trn ánh lm. 

Nhng ngh n bn, em lao nhanh v phía sau r bóng ti dày c nh ngi bi r 

nc...

7.

ã hàng chc ln Qunh s song tìm bám vào nhng bi c mc nham nh 

quanh thành h c ht sc trn lên Nhng ln nào cng ch mi nhích lên c 

mt chút, em li b ri tt tr li xung áy h. Hai bàn tay em cm cht hai túm c b 

nh ra khi thành h. Cái h hp nhng khá sâu, thành h gn nh dc ng, t sét 

thm nc ma, trn nh bôi m. Em ã s song quanh thành h rt. k Không có 

mt ch hõm nào kh d có th bám chân mà trn lên. Li thêm cái chân au nó 

phn em... 

Qunh b lc n v không phi ch quãng ng vòng nh Vnh-sa oán, mà lc 

gn cái ngã ba cách ó chng dm trm thc. 

Mt cách ngây th. em tng rng qun c mt cái áo d mm vào chân nh th thì 

vt thng s không còn au na, có th theo kp các anh Cm t, c ng vi các bn, 

i ánh nhà thng L-b-rít. Em li còn quá tin tng cái th thuc du thn hiu ca 

Mng, "th thuc du ca nhng tay n trm tài danh", rt vào là vt thng hàn 

ming... Nhng em ã lm. Mi i theo n v c vài trm bc, bàn chân em ã 

tr li nhc but ghê gm. Nht là khi dm phi cnh mt viên gch v hòn á hoc 

cành cây. Vt thng au nhói n tn óc. Em có cm giác máu li bt ra. nong nóng. 

n t, dinh dính di gan bàn chân Em c cn cht hai hàm rng khi bt ting 

rên Em c m cng mt tránh dm phi nhng vt cng. Nhng không hiu sao c 

càng c tránh li càng dm phi gch v, á, cành cây, mnh st, nh c ng h a nhau 

âm cái cnh sc nhn nht ca chúng vào úng gia vt thng. My lp d áo s mi 

bc chân cng có v coi chng m i m gì. "c, mày ã mun buc mun bng, 

chúng ông càng âm cho mày bit tay'" Chúng nh gm ghè nói vi em vy. Em au 

n m c mt. Em c i tht thng không cho các bn bit là mình au, nhng ngi 

em c co rúm li, và i lch hn v mt bên. Càng i, vt thng càng but nhói. Em 

tt dn phía sau các bn. 

Cái áo s mi sp tut hn, kéo lê vng víu di chân. 

Không th gng gng thêm c na, em phi ngi thp xung buc li. Buc xong 

ng lên em không còn thy các bn trc mt na. Em chy vi lên, gp phi mt 

ngã ba. Em mun gi nhng s làm l bí mt trn ánh. 

Mà em y à! Cht thì thôi ch i nào chu mang ting trn ánh vì mình mà tht 

bi. áng l phi i v li trái thì em chy ba sang li phi. Và em bt u lc t ó. 

Chy khong vài trm thc em bc tt xung mt cái h khá sâu nm gia li i. 

Tri ti quá nên em không nhìn thy. áy h lõng bõng b n và nc. u em p 

mnh vào thành h. Em tng cht ngt vì au. Nhng em gng dy c. Em mò 

mm c ht sc tìm cách trn ra khi h, nhng vô ích. Hàng chc ln trn lên tt 

xung làm cho em kit sc. Vt thng dm lâu trong b n lng càng xót but d di. 

Hai chân em t nhiên run ly by nh lên cn ng kinh, không còn sc ng 

vng, em ngi pht xung áy h. b n và nc ngp n tht lng. Ting súng gic 

bng nh mt àn chó ngao hung tn bt thn t trong bóng ti chm ra sa cn iên 

cung c bn phía quanh em, ting n rít rt gn, nghe âu nh ngay trên ming h. 

Kit sc, au n, tuyt vng, lo s và lnh n thu gan rut... c ngi em dng ht 

gai c... u em choáng váng hai thái dng au but, nh có ai d ng mt vt gì ó 

rt cng sit cht... Và em ngt i. Em bng thy mình ang ngi nhà. trên cái ôn 

cao bng g trc chm tr, vi chic m nhung màu chói. Trc mt em là chic 

àn dng cm thân thuc, mt g có vài vt xc, nhng ting hay vô c ng. Trên 

thành khung ca s cnh cây àn, cây hng nhung trong chic chu s nc men 

xanh ngi khoe vi em my bông hàm tiu, bên ca s, con sông Hng nh màu 

men chu s, lúc n lúc hin, sau nhng vòm cây xanh m xa xa... Em mi mê do 

àn, bn Dòng sông a- nuýp xanh. Em àn và em m... Bao gi mình tht gii nhc, 

mình cng s vit mt bn nhc hay không kém gì bn Dòng sông a- nuýp xanh, t 

con sông Hng... Tt c nhng ngi chi àn trên th gii u thích chi bn nhc 

sông Hng xanh ca mình. Ai ã nghe bn nhc cng ao c c n thm con 

sông Hng... M ph thy mt mi d s gm ghic trong tp truyn c tích ting 

Pháp và ch Trang em ang c d trên mt àn, bng ca quy ri bc ra khi 

tranh v. M cm gy thn phang rt mnh xung u em... Em bng hóa thành mt 

con nhái xanh bé nh. M nh phang na nhng em ã vt c qua ca s... Em b 

ri tõm xung cái h rt sâu lõng bõng b n nc. Mt bn con Tây rt ông không 

bit t âu kéo en vây quanh ming h. Trong tay a nào cng cm gch v, á, 

súng cao su... Chúng nhìn em, nhng cp mt vàng nh mt rn. Chúng hò nhau 

nhm em ném ti tp á, gch, nhng thanh g nhn, bn súng cao su... Di lòng h 

hp em c ht sc nhy tránh trong mt nim ut c, kinh khip khôn c ng. Nhng 

hòn á, hòn gch cnh sc nham nh bay sát st qua ngi em, làm bn tóe b n nc, 

ph kín t u n chân em... ôi, cnh tng hãi h ng này sao mà ging ht cái ln 

em nhìn thy gn h Tnh Tâm. Hi y em còn nh tí cha i hc. Ch Trang và em 

ngi xe tay nhà, vào do h Tnh Tâm. Hai ch em xung xe, ch dt tay tha thn 

quanh h. Em cht nhìn thy phía trc có mt ám con nít rt ông ang reo ci, 

v tay, bu quanh ming mt cái h cnh l ng. Tò mò, em g tay ch ra, chy n 

xem chúng làm gì mà vui th. Chúng thi nhau cy gch bên l ng ném ti tp 

xung áy h. Di áy h mt con nhái xanh ang nhy trn cung cung. Con nhái 

ti nghip hp ln sâu xung lp nc c ngu, nhng ngt th quá nó li ni u 

lên Và trn ma á gch li ti tp ri xung quanh mình nó. Cp mt con nhái xanh 

vn ã li li càng thêm li ra vì khip s và nh ang ngc nhìn em van ly cu 

cu, ôi cái nhìn ca nó nh xuyên sut trái tim em. Em lp bp kêu to: "ng ném nó 

mà ti nghip! ng ném nó mà ti!". Nhng ting kêu xin ca em li càng làm cho 

bn tr thích thú hn. Chúng càng ném hng hn Và mt a, thng ln nht bn, ã 

ném mt hòn gch v trúng gia lng con nhái. Con nhái kêu lên mt ting thm 

thng, xé rut. 

Bn chân con nhái git git ri ni bnh lên mt nc c ngu, phi cái bng trng 

bch. Bn chân nó thôi git, dui thng . Và cp mt thao láo ca nó vn ang nhìn 

em nh nó cha cht.. Em r ng mình và bt òa khóc nc n. Và tht bt ng, em xông 

ào n trc mt cái thng va ném cht con nhái. Nó ln nht bn. Em ng mi ch 

n ngc. Em chp ly bàn tay va ném á ca hn, cn tht mnh vi tt c s hung 

d ca mt con sói con b ngi ta dm phi uôi. Mc du nó khe gp ba em, 

nhng b tn công bt thình lình nó phi kêu, nhy l i tr li nh mun b chy. Bàn 

tay b cn khc nhng du rng rm máu. Khi ã hoàn hn, nó lin nhào ti nh 

ánh em tr th , nhng may mn va lúc ó ch em và ngi kéo xe kp chy 

n... 

Cnh tng hôm ó ã gây mt vt bng rt sâu trong trí nh ca em. Tuy chuyn xy 

ra t ngày em còn bé tí, nhng mi ln bt cht nh li, hai mt em li cay xè, rm 

l... Trc ngày vào V Quc oàn em có sáng tác mt bn nhc ngn bn câu nhan 

: "Cái cht ca con nhái xanh nh bé". Nhiu ln em ngi mt mình àn li bn 

nhc sáng tác u tay ca mình va do àn va khóc nc n, âm nhc ã làm cho cái 

cht ca con nhái ti nghip hn, nhc nhi hn, bi thng hn. Và lúc này, cng 

chính cái thng ln nht bn y, ny c tng á lát ng rt ln, nâng lên bng c hai 

tay, ném trúng bàn chân trái ca em vi mt ting n d di làm chao o thành ph. 

Em kêu thét kinh hoàng và bng tnh cn ác mng. Xung quanh em ting n ran ran. 

Chc chc li b ng lên mt ting n rt ln làm mt t chuyn rung nh ting pháo 

ng gia tràng pháo ci, ting n ca bom, mìn ba càng, i bác. Chính là ting n 

em nghe thy trong m: Mt trn ang vào gi cao im tn công. 

Ngi dm lâu trong b n và nc em thm lnh thu xng. Em c di ngi nh 

ng lên nhng hai cng chân em không làm sao nhúc nhích ni nh ã b bi lit 

Sau nhiu ln gng ht sc nhng u vô hiu. Mt ni hong s, kinh khip cha 

tng thy xâm chim trái tim nh bé ca em. Em bt khóc to thành ting.

8.

Qunh i! Qunh! Qunh i! Qunh!

Ting ai gi tên em t ngt ct lên gia ting súng dy tri. Em không còn tin vào 

tai mình na. Em ng quá, chc là mình tng tng ra y thôi. Nhng ting gi mi 

lúc mt vang to gn hn, nh mun át c ting súng. Lúc này thì em không th nhm 

c na. Và em còn nhn c ra ting ca Mng. Em mng n nghn th. ó là 

ni mng ca ngi chc chn là mình s b cht chìm bng hai chân chm n t 

cng. C i em, em cha bao gi nghe ai gi tên mình thân thit n th, cm ng 

n th, k c cha em, m em, hai ch rut ca em. Em nga c lên, thu ht bao nhiêu 

hi sc còn li kêu to: 

i! i! i! Qunh ây, Mng ...i...i! Ting gi, ting áp tan i gia ting súng trn 

và êm ti dày c. Em bng nghe ting Mng hi ngay trên ming h: 

Qunh i, Qunh mô ó? 

Mình di h ni. Mình b b rt xung h. 

Có sâu lm không? 

- Sâu sâu lm. 

Không leo lên c à? 

- Hai chân mình b què ri... Mà h trn lm. Mình không ng dy c....- Qunh 

tr li qua ting khóc thút thít. 

Ch làm rng hè... mình tt xung a cu lên nghe. Di ó có mnh chai cc 

nhn chi không? 

- Không, ch có nc xp xp vi b n thôi. 

Huch! Mng tt t trên ming h xung, ng ngay trc mt Qunh. y h hp, 

mt hai em nh gn sát vào nhau mà không nhìn rõ nhau. Phía trên ã ti, áy h 

càng ti hn. 

- May quá, - ting Mng hn hn, - nhy xung mình ch lo p phi bàn chân au 

ca cu. 

Mng ngi thp xung. Hai em ôm cht ly nhau trong vòng tay, và c ng khóc. C 

hai c ng cm thy nc mt ca bn m nóng trên má mình. Qunh hôn bn, nng 

nàn trìu mn, cm kích: 

- Không có cu thì chc mình cht luôn di h ni... 

Mình ã nh tìm thêm mt lúc na mà không thy, mình s núp vô mt ch mô ó, 

ch n sáng mai tìm thì rng cng thy. 

- Ch ni là khu vc gic, i tìm mình ban ngày ti gic ngó thy, hn bn cht. 

- Cht thì cht, s cóc chi! Mình chân lành ti hn có bn, mình còn chy còn núp 

c. Qunh chân au, chy núp làm rng c, phi chu ngi mà hng n. Ngh 

ra là mình không còn thy s chi na ht. 

Ting súng tn công khp Mt trn lng du dn. iu ó báo hiu êm ã chuyn 

sáng. Mng lin xc nách bn, nâng bn ng lên. Có bn giúp, sau mt lúc gng 

gng, Qunh ã ng dy c. 

- Úi chao, ra mà mình c tng hai chân mình b bi ri. Ch làm rng mà lên c 

hè. Chân mình au quá nhc không ni... 

Mng s song quanh thành h. H trn nhn, không có qua mt l hõm nào có th 

t chân bám tay mà treo lên. Mng bi ri. 

Chà, trèo lên c cái h ni ngó b còn khó hn cà trèo lên my cây bút bút to nht  

phía bên trên bn ò Trng Súng. - Cht Mng reo kh: 

A, ngh ra c cách ri! Ch cu xoay ngi li, áp sát ngc vô thành h, c ng 

cho vng nghe. 

Qunh nghe theo bn nhng cha hiu bn nh làm gì. Mng q y thp xung di 

chân bn, ngâm na ngi trong b n và nc thò tay nm c chân phi ca bn, hi: 

Chân ni là chân lành phi không? 

Em nâng bàn chân bn t lên vai mình. Nc và b n bàn chân Qunh chy ròng 

ròng t vai xung n tht lng em. Em nói: 

- Qunh gng ng cho vng nghe. - Em li nh nhàng cm ly bàn chân au ca bn 

ngp sâu trong b n, giúp bàn t tip lên vai trái mình... Qunh run ry ng hai chân 

lên vai bn. Mng nói: 

- Ch mình ng thng lên, Qunh phi da sát vô thành h cho khi b nghe. Khi 

mô tay Qunh bám c ming h ri thì c bám cho chc mà trn lên nghe. 

Mng cúi u, tì trán vào vách h trn t nh con bò sp lao vào trn chi, hai cánh 

tay em giang rng bám vào thành h, ri gng ht sc t t ng thng lên, nâng c 

ngi bn trên ôi vai bé nh ca em, a bn nhích dn lên phía ming h, my ln 

hai chân em mun qy xung vì sc nng trên vai, nhng em c nghin cht rng  

ng vng. Ngc em tc ran mun t hi vì gng quá sc. C th này chu thêm my 

giây na em qu mt... Nhng ting Qunh hn hn reo trên u em: 

- n ming h ri. 

- Bám cho chc nghe - Mng nói qua ting th t quãng: - Gng trn lên ng  

tut xung nghe. 

- Ngc Qunh ã nm vt c lên ming h. 

Mng nm hai c chân bn, nhón chân, chm ngi un lên giúp bn trn ra khi 

h. Ting th ca hai em ì ch, nng n. 

Lên c ri! - Ting Qunh mng r. - Ch Mng làm rng lên c? 

- Qunh s quanh tìm cái chi nhn ào c t thì ném xung ây cho mình. - Ting 

Mng nói vi lên. 

Qunh bò bn chân s song mt t. Em nht c mt mnh thân cây b n i 

bác gic bn toác, có u nhn. Em bò n bm ming h: 

ây ri, mình th xung nghe. 

Vi mnh thân cây Qunh th xung. M ng s song khoét vào h nhng l nh làm 

bc t chân. Và ch mt loáng em ã trèo khi ming h. Hai em ôm chm ly nhau, 

nm dài trên mt t. Thng li làm cho hai em quên ht nhc mt, him nguy, c ng 

rúc rích ci. 

Khp mt trn lúc này ã gn im hn ting súng. 

Hai em c ôm nhau nh vy nm im hi lâu trên mt t ln nhn gch á, cnh cây, 

h n, mnh vn st thép... C hai áo qun t sng, lép nhép b n. Mng cht v ng 

ngay dy, nói: 

- Nm thêm chút na e ng quên mt thôi Qunh . 

Cu Vnh i tìm Qunh trc mình rt lâu mà không thy tm hi cu ta mô c. 

Không bit cu ta có tìm c ng mà v n v không. Mình lo lm... ng sá 

trong khu vc ni cu ta mô có thuc. 

- Hay cu c mình ngi ây ch. Câu i tìm Vnh-sa li mt ln na, l may ra 

gp. 

Chân cu au ra mà còn ch thì ra rng c khi khu vc ni trc lúc tri sáng? 

Ch cu mình dìu ra ã. 

V n v mà không thy Vnh-sa, mình s xin i i trng ln tr vô tìm. 

Mng xc nách bn ng lên. Em nh dìu bn i. 

Nhng mi bc c my bc, Qunh kêu i au n, ngã ln xung t. Em nói 

gn nh khóc: 

Mình không i c mô M ng . Chân mình au lm... Hay c mình li ây 

Mng ra trc i. Ch ch nhau, tri sáng ti gic nó thy thì cht c hai. 

Mng kêu to gin di: 

Cu nói chi l ra! i mô mình li chu b cu ây cho ti gic hn bn cht? Thôi 

i cu, ng nói by b na. 

Mng cúi xung chìa lng ra trc mt ban: 

- Ôm c mình, mình cõng i. Cu tng cu to béo lm mình không công ni à?  

mình phi nh nga cho cu coi! Lúc ó cu cm kêu: Chy mau quá chóng mt nghe! 

Nhng Mng không nhng không phi c nh nga cho Qunh chóng mt, mà i 

còn chm hn r a. 

Cõng bn trên lng, em bc nhng bc lc lè xiêu vo i c my chc thc em 

ã th dc, hai u gi run ly by ch chc khuu xung. Em phi t bn xung, 

dng li ngh. Ngh mt, em li cõng... Vi ging thu thào vì ht hi, em c nói 

vui cho yên lòng bn:. 

- S chân cu au ti ch không thì mình phi nc i cho cu chóng mt chi. 

C th, em tha c bn ra khi khu vc gic thì tri va hng sáng.

9.

ã hn mt ting ng h, Vnh-sa ln li, mò mm trong khu vc gic óng tìm 

bn b lc. Tri ti quá, cách ba bc là không nom thy gì, nhng em không dám gi 

to. Em s bn gic núp âu ó nghe ting. Em kh huýt sáo ri gi ting cú kêu (ám 

hiu ca t ã c quy nh trc, lúc cn tìm nhau). Không có ting tr li. Em li 

tip tc dò dm tìm kim. Có lúc em nghe vng nh có ting Qunh gi em âu ó. 

Em nhm tìm n. 

Em chui ba qua nhng l tng c thng, trèo ba qua nhng ng nhà ca nát 

lm chm st, g, gch, á, tng bê tông... My ln em suýt bc ht xung nhng 

ming ging nm lp di nhng cành cây gy nát. Em vp ngã liên tip, có khi ln 

nhào my vòng, nhng ch dám nhn nhó xuýt xoa khe kh. 

Em ngi phch xung t th dc, a nc mt vì cc quá. Xung quanh chut chy 

hunh huch nh ngi. Mt m i thi khm n lm ma - có l là m i xác cht - 

xc vào mi em. Em thy s n dng c tóc gáy My ln em mun tìm ng quay 

tr v nhng ngh n nhim v t trng, nh n câu nói ca t trng trong bui 

hp i: "B bn lúc lâm nn là iu xu xa ti t nht i vi ngi chin s". ang 

ngi em ng bt ngay dy ch i nhanh nc mt, tip tc ln li i tìm bn. 

Em bng git bn ngi. ánh chp la nhoang nhoáng và ting súng gic n toang 

toác ngay trên u em. C mt trn, ting n vang dy c bn phía không còn phân 

bit hng nào vào hng nào. Em nép mình sau mt gc cây to tránh n. ng 

ó khong mt ting ng h, khi ting súng bn phía ã êm êm, em li dò dm tìm 

li i trong cái bin bóng ti y hng súng gic. Nhng em ã hoàn toàn mt phng 

hng. Bóng ti lúc này càng dy c hn, tng ly a mà quy c nh quy 

bánh úc. t tri, a hình, a vt chung quanh hòa thành mt khi en c. 

Mt quá, li lnh na, by gi em mi nhn ra áo qun mình t sng nc. Tri  

ma mi lúc thêm nng ht. ang dò dm i, em cht vp phi thm mt ngôi nhà có 

hàng hiên vi ct tr rt cao. Trèo lên nm bc thm xi mng xây hình cánh cung, em 

ngi phch xung nn á hoa lnh t, da lng vào mt ct tr... 

Bao nhiêu câu chuyn em nghe c v các anh ln b thng, b lc, phi nm li 

trong khu vc gic, lúc này hin ra dn dp trong ta nh em... Bn gic phát hin 

c các anh, chúng ã git các anh ht sc dã man. Cht u, ct c, li lê xuyên 

nát ngc... Em thy n lnh r ng mình, càng nóng rut lo lng cho bn. "Cha chng 

lúc ni Qunh ang b thng nm chèo queo mt góc nhà nát nào ó... Chut bò 

c lên ngi lên mt...". Em bun ru ngh vy và nc mt lâm râm trên hai gò má. 

Cn bun ng t ngt p n, em c ht sc chng chi... Trong trng thái na m 

na thc, cht em ngi thy quanh âu ây có m i ét xng nng nc, và c nhng m i 

gì khen khét, hng hc rt l... Em cha kp hiu ra m i gì ã ng thip i. Em c ngi 

da ct nh vy mà ng. Tng chng la n có n ngay bên tai cng hay bit. 

Vnh git bn ngi tnh dy nh có ai dí la vào gan bàn chân. Tri ã sáng trng. 

Có ting nói xì x l tai vng n rt gn, nghe nh ngay trên u. 

"Cht cha ri?" Em but ming kh kêu, trn mình rt nhanh, nép ra phía sau cái 

chân ct bê tông. Em di mt nhìn k chung quanh thy mình ang di mái hiên 

mt tòa nhà ln có nhiu tng. Xung quanh là vn cây rm rp. Thp thoáng sau 

nhng tán cây là nhng ngôi nhà hai ba tng, các ca s u cht kín bao cát: Nhng 

ngôi lu v trí gic. Ting xì x l tai va ri chc là vng n t nhng ngôi lu hung 

him kia. 

Em ý v phía tay trái có mt dãy tng rt cao nm gn k sát tng hi ngôi nhà 

em ang núp Bên trên dãy tng có hàng cc st nghiêng nghiêng, chng dây thép gai 

Phía bên kia ng cht vng sang ting ô tô n máy, ting st thép va chm, ting 

ngi xì x gi nhau. úng là ti gic rt ông bên ó! Vnh c cúi thp ngi hn. 

mt không ri khi hng bc tng. 

Nh mt ngi i câu bt ng nhìn thy àn cá, ý thc ca ngi chin s trinh sát lúc 

bt ng phát hin ra k ch tri dy trong em mnh m n ni làm em quên pht 

mi s hãi lo lng ca hoàn cnh mình hin nay. 

"Phi iu tra coi tui mi lõ ang làm cái chi bên ó mi c". Em t ra lnh cho 

mình nh vy và lp tc hành ng. 

Ri ch núp, em bò men theo bc tng, n phía si dây cáp thu lôi. Em bám vào 

si dây cáp, thn trng leo lên. Em cng là mt tay leo trèo gii ca i. Thot mt 

cái, em ã trèo c n tng gác hai ngôi nhà. 

ng cao hn bc tng chng dây thép gai, em a mt nhìn sang mt khu nhà kho 

ln mt tng, mái lp tôn, cht y nhng phuy xng, nhng hòm n ln nh.. Hàng 

chc chic ô tô vn ti ang r r n máy. 

Bn gic l nh i li trc sân kho. Tây trng có, Tây en, Vit gian có... S ng 

cheo leo ây lâu, bn gic bên ý nhìn thy, em bám theo si dây thu lôi trèo tut 

lên tng gác t ngôi lu. Mt cánh ca chp sn xanh m rng, cách em ch ng mt 

vi tay. Em nhoài ngi bám c vào cánh ca. Bám chc ri, em p mnh chân 

vào si dây cáp thu lôi. Cánh ca chp mang theo em áp sát vào bu ca s. Cnh 

tng này ging ht trò em mê chi ngay còn nh.. Cách nhà bác em hai ng kit, 

là nhà lão bang tá ni ting giàu có nht v ng An Cu. Xung quanh nhà, hàng rào st 

bao bc, có hai cánh cng st rt ln, sn xanh. Em thng ln trn bác gái, chy n 

cng nhà lão ta, nhìn trc nhìn sau không có ai, em lin bám vào cánh ca, mt chân 

ng lên thanh st ngang cui c ng, mt chi mnh xung t. Th là cánh ca a 

em i theo hình r qut vi ting gió bên tai, nhanh chm t y em iu khin. Em 

tng tng mình là ngi lái ô tô, ngi lái tàu ha... Ln này ch có khác, cánh ca 

a em i cách mt t nhng bn tng lu! 

Em bám mt tay ri hai tay lên bu ca s. Thu hút bao nhiêu hi sc còn li, em 

rn ngi nm. ngang lên bu ca và nhào vào bên trong. Em rt bch xung sàn á 

hoa, au gn cht gic Nm im mt lúc ly li sc, em a mt xung quanh. Em 

ang gia mt gian bung ln, không có c gì ngoài mt cái t ng s kê 

sát tng. 

Cnh t là mt vuông ca s hai cánh ca chp óng kín nhìn v phía khu kho xng 

n ca gic. Vinh v ng ngay dy, chy n khung ca, ghé mt vào mt l thng 

trên các nan chp, nhìn xung. Cái kho xng và n gic nm di chân em... 

Tri cht ng nng. Cái màu nng hin ra sau nhng ngày dài ma r rích, thi t, 

thi cát, mi ti trông rc r làm sao? Ngi chin s trinh sát mi mi bn tui 

i, trong cái giây phút gay go quyt lit nht i mình, cng phi ngn ng mt lúc 

trc cái màu ti trong, lng ly, rc r n huyn hoc ca nng... 

Bu tri m a ông m t, ngn ngang nhng ám mây chì en bn, mi lúc thêm 

quang qu nh có cái chi khng l vô hình ang ra sc quét dn. Da tri xanh thao 

thit, cao vi vi, hin ra c ng vi màu nng mi trong veo... iu l k hn ht là cái 

màu nng mi rc r y li làm cho u óc con ngi bng tr lên sáng sut ti vui, 

táo bo, t tin gp bi phn. Và làm cho lòng ngi bng bng, náo nc, mun lp 

nên nhng k tích tht vang di, nhng chin công tht ly lng... 

Sau mt hi quan sát, Vnh nhn thy ngôi lu mình ang ng, cao vt hn lên 

nhng ngôi lu chung quanh. Ngôi lu hoàn toàn b trng. Hình nh bn gic nh 

d ng nó làm bình phong che cho cái kho xng n bí mt ca chúng ngay phía sau. 

ây qu là mt v trí quan sát không chê vào âu c! Vnh reo thm trong bng. 

Bn gic các ngôi lu xung quanh bt u hot ng. Nhng cái m st, nhng 

khuôn mt râu ria xm xoàm, thp thò sau các bao cát, nhng chm nòng súng lp ló 

sau các l châu mai mt cái váy thp thoáng sau mt khuôn ca kính v. Phía di 

khu nhà kho, ting máy ô tô n rn. Nhng phuy xng ln m m trên sân bê tông. 

Bn gic ra vào i li, l nh di các mái kho. Chúng sì s quát tháo, la hét. 

Mt thng Tây cao ln, lng eo súng lc, tay cm mt chai bia hoc ru gì ó, ng 

dng hai chân, nga c tu. 

Quan sát k a hình a vt chung quanh, Vnh ã xác nh c v trí ngôi lu này. 

Tuy nm rt sâu trong khu vc gic, nhng nu tính theo ng chim bay, nó không 

xa khu vc trng K Ngh my. Trng K Ngh là v trí hin quân ta ang chim 

gi. T cu Hin hin ang tham gia chin u ti n v óng y. Em còn bit trên 

chót vót nóc lu cao nht trng, có mt ài quan sát bí mt mà Ban ch huy n v 

giao cho t Thiu nhi trinh sát ph trách. Cách ây hai hôm, em chy liên lc qua ây, 

c Hin dn cho lên xem ài quan sát, ng thi cng mun khoe.. ng ài 

quan sát có th nhìn bao quát toàn b khu vc gic óng. Và nu có ng nhòm tt có 

th nhìn rõ lâu ài cung in, ph xá bên kia b sông Hng. 

Cha bit chng lúc ni, các cu Hiên, ng, Hòa en, Ngha, ang ng trên ó cha 

ng nhòm nhìn úng vô cái bung mình ang ng, chuyn trò, ci nói vui nh Tt! 

Các cu y có ng mô mình ang bên trong, ch v mt mình, va ói va mt bn 

phía hng súng gic tua ta... ". Ý ngh ó làm cho Vnh rm rm nc mt. Và cng 

chính ngay lúc ó mt quyt nh táo bo vt lóe trong óc em: "Trèo lên nóc lu, 

d ng c tín hiu báo cho ài quan sát bí mt ca cu Hin bit v kho xng n núp 

kín di trên ngôi lu này! Nu ài quan sát nhn c tin mình ánh v, chc chn 

Ban ch huy Mt trn phi cho ca- nông móc - chê rót sau ây hoc cho Quyt t quân 

mang bom vô ánh. Mt cái kho xng n to ra ri, ánh trúng thì tha h mà cháy, mà 

n? C ba i dòng h ti Tây kéo n ây dp cng ng hòng tt!" Ý ngh làm cho 

tim em p rn lên vì vui thích h hê. Phút chc quên tt c ói, c mt, c khát. 

Em vn có ting trong i là tay tháo vát, nhanh trí. Ch my phút sau em ã vch 

xong k hoch hành ng. Trc tiên phi kim c hai tm vi trng và làm c 

tín hiu. Vi trong kia ri, em chy li git pht cái rèm ca có thêu ng - ten rt p. 

Rèm quá rng, em ghé rng cn, xé làm ôi cho va khuôn kh lá c Nhng còn vi 

, không bit làm cách chi mà kim c ây Em cht nhìn trt xung cái qun quân 

phc làu mn chín, bê bt bun t ang mc. Cái qun này trc ây là ca mt anh  

i i b. Nó vn màu "be" anh em nhum màu mn chín din. Không may 

nhum phi màu ti quá, mc trông r, anh ành tc li cho em. "Vi ây ri 

ch còn phi kim mô'". Em kh reo lên mng r, ci phng luôn cái qun lên ngm 

nghía. Bên trong em không có qun i. Nhng k ây toàn Tây vi m, vic cóc 

chi mà xu h! Em xé qun theo ng ch, chn mt khong rng nht xé thành hình 

vuông. Vi c tuy không phi mu nh quy nh, nhng em tin cu Hin s nhn 

ra: "Cu ta thông minh và gii môn c tín hiu nht i mà..." Em tìm c hai cái 

que thông nòng súng nm ln lóc xó t, làm cán c. Em tht cht hn cái tht lng da 

to bn quanh lng. Cun tròn hai lá c tín hiu, dt chéo sau lng hai tay c 

rnh mà bu víu, leo trèo. 

Mt chân chi tng, mt chân chi vào vách t, em trèo lên nóc t. Ngay trên u 

em là mt l vuông n thông lên trn nhà. Nhón chân em bám vào thành mép l 

vuông, ráng ht sc u ngi lên, chui qua. Phía trên trn nhà ti om, chut chy 

hunh hunh. Mái ngói và nhng rui, òn tay xà ngang ã ngay sát u em. qu 

qung hai tay, tìm ch thun tin, em bt u d ngói nh mt mt tay o tc lành 

ngh. Trên u em, mt vuông tri xanh rc r nng ti t ngt hin ra nh có 

phép l. 

Vuông tri to dn theo bàn tay d ngói ca em. c ã chui lt ngi, em trèo lên cái 

xà g, chui u qua mái ngói, gia khong cách hai rui. Bám vào hai cái rui g, em 

nhún mnh chân, lt hn c ngi ra ngoài. Mt em bng hoa lên vì chói nng và 

choáng ngp. Rut em co tht nh mun nôn. Chao ôi, cha bao gi em ng cao 

n th, gn nng, gn gió, gn mt tri n th. 

Gió thi bên tai. Mái ngói dc ng áng s. Và trn na, rt nhiu rêu... Gan bàn 

chân em rn lên, lnh dc sut xng sng.. Không khéo mình trt chân ngã ln 

xung mt... Mà ngã ln t ây xung t thì ngi c gi là là... Em không dám ngh 

tip na. 

Nhng Vnh âu có d chu l i. 

". Ra i thà cht không lui... ". Câu hát em i thng hay hát cht vng n tai em, 

nh thôi thúc c v: - Vnh-sa i, hãy ng vng. 

Lòng khao khát c tiêu dit k th nh các bn c ng la tui: uc Sng, Bát St... 

trong lòng chú "th súng nh" còn mãnh lit hn c cm giác choáng ngp, s hãi. 

Em cúi khom ngi bám cht ng sng mái lu, nh con chim gõ kin bám cht 

cành cây. Em m to mt nhìn thng lên bu tri mt phút làm quen vi cm giác 

choáng ngp, vi cao chóng mt. Ri vi tt c thn trng, em bò nhích lên tng tí 

mt theo ng sng mái lu Tay em ã vi c chóp nóc ngôi lu có cây ct thép 

thu lôi nh mt ngn giáo búp a âm thng lên bu tri. ôm cht cây ct thép thu lôi. 

Em ng thng ngi lên, em ci áo quân phc màu c úa, xon li làm dây thng và 

buc cht ngi vào cây ct thép ngang ch bng. Lúc này em hoàn toàn trn trung 

ngoài cái tht lng da và si thng ngang bng. 

Sau khi buc chc, vng vàng, em a mt nhìn bao quát cnh vt tri rng di 

tm mt. Ch em ng cao vt hn lên nhng cao im quanh ó. Di mt em mái 

ngói lô xô, chen ln gia nhng tán cây um t m. Ngonh v phía sau, con sông Hng 

xanh ngi màu thép m. Hai nhp cu Tràng tin b git , gc xung nc nh mt 

ch V hoa khng l. Ct c kia, Phú Vn Lâu kia... Kia là ca Thng T, kia là bn 

ò Trng Súng... Toàn cnh thành ph nh c thu gn li di tm mt em. Em 

bng thy c mình nghn li, mun khóc: "Chao ôi. Hu mình p bit my'" Em quài 

tay ra sau lng, rút hai cây c tín hiu cm sn hai tay. Em a mt tìm cây thp t 

trên nóc nhà th Phú Cam làm chun. Em a hai lá c lên, hng v phía ài 

quan sát bí mt, ánh i bc in mà em ã tính toán, suy ngh làm sao tht rõ, tht 

ngn, tht chính xác: 

Mt kho xng, n ln ngay phía sau ngôi lu tôi ng. Yêu cu bn! 

V trí Vnh ng ánh tín hiu ngay gia lòng quân gic, nhng vì cao quá nên chúng 

bt ng. T trc ti nay chúng vn quen nhìn quân ta t di t xông lên - và 

chúng cho rng ta cng chi có th t di t xông lên mà thôi. Chúng vn inh ninh 

bu tri và các im cao trong khu vc chúng là thuc v chúng. Chúng ch nhìn lên 

cao khi có máy bay n th d tip t. 

Bi vy mãi cho n hai ting ng h sau, khi Vnh ã ánh lp i làm li ít nht là 

nm mi ln bc in, chúng mi phát hin c..

10.

Sáng sm hôm ó, Hin c in ca i trng t Ch huy s Mt trn khu C 

gi lên gp anh có vic khn. Hin giao li cho ng ph trách t. Vn tính cn thn, 

trc khi i, Hin dn i dn li các bn: 

- Các cu nh ng mi chi mà b trng ài quan sát ó nghe. Mt phút cng không 

c b. L có vic chi thì tht xu mt cho c i" Mi ln có vic phi v ch huy 

s là Hin mng rn. em có s có dp gp V-to-u hc thêm vài môn xic v t 

luyn. Hai em bây gi thân nhau nht i. 

Tp xic cng gian nan vt v ghê ngi. Trán Hin hôm bm tím, hôm mc sng vì 

tp cái môn nhào ln, i bng hai tay... 

T ca Hin c Ban Quân nhu mt trn cp phát mt cái ng nhòm c. Vic cp 

phát c bit này làm bn em ht sc hãnh din. ng nhòm có bao da hn hoi, nhng 

chng my khi các em chu b bao. Ht em này n em khác, chuyn tay nhau eo 

lng lng trc ngc nh eo huân chng. C lúc n cm các em cng eo. 

S các bn giành nhau v, Hin quy nh ch bn nào n phiên trc ài quan sát mi 

c ph trách ng nhòm. 

Ngày ngày ng trên ài quan sát, các em thay phiên nhau lia ng nhòm sang khu vc 

Pháp, lòng khp khi hy vng s phát hin c mt v trí ch huy, mt ha im 

quan trng lp công. Nhng áng tic là cha em nào v c cái may mn ó. 

Chính nh s quan sát chm ch và liên tc này, mà sáng hôm ó Hòa-en phát hin 

c Vnh ánh c tín hiu... 

Gi ó, phiên Hòa-en trc ài qua sát. Da ngc vào thành công s xây bng bao 

cát, hai tay nâng ng nhòm lên nên mt em nhìn v phía khu vc Pháp, t tây sang 

ông. Em bng chng li, khu to git ging: 

- Các cu i l quá! Li ây, mau lên! ng và Ngha ang chi c chó trong khong 

bóng râm ca thành công s. Hai em b bàn c, lao n. 

Hòa- en mt không ri ng nhòm nói: 

- Có mt ngi không bit làm cái chi mà ng chót vót gia khu vc Tây, pht pht 

hai cái chi nh hai lá c. 

ng cm ngay ly cái ng nhòm trong tay Hòa-en . t lên mt, cha v phía Hòa- 

en ch. T ài quan sát n nóc lu Vnh ng, tính theo ng chim bay không xa 

lm, nhng chic ng nhòm c quá nên không phân bit c tm vóc ngi ánh tín 

hiu. Sau chng hai phút chm chú qua sát, ng thong tht kêu lên: 

- Ngi này ang pht c "moóc" ánh tín hiu v phía ài quan sát ca ta. Mình ã 

c c mt ch B và mt ch U các cu i! C ba em vn dt môn c tín hiu. 

Trc ây, khoa mc này c i trng hun luyn rt k, nhng c ba u li 

hc. Hôm thi khoa mc, c ba u b i trng cho xi "trng vt". Hin gii nht 

môn c tín hiu, nhng tht không may, lúc này Hin i vng. 

Tuy chu không nm c ni dung ca tín hiu ánh v, nhng hoàn cnh c bit 

ca ngi ánh tín hiu làm cho ng cm thy ngay trong vic này có mt iu gì 

ht sc h trng có liên quan n cuc chin u ca quân ta. Em gi to: 

- Hòa-en , cu chy ngay xung ch máy in thoi, gi v ch huy s Mt trn, báo 

cáo cho tht rành rt: "Có mt ngi hin ang ng chót vót gia khu vc gic, pht 

c ánh tín hiu v phía ài quan sát. Cn cho cu Hin v ngay c. Còn cu 

Ngha thì chy xung báo cáo vi Ban ch huy i i".

11.

Trong gian chính in ch a T àm - Ch huy s Mt trn khu C - Hin và i 

trng ang làm ngi làm vic cnh Ch huy trng. Hai anh em lúi cúi trên tm bn 

thành ph Hu tri gn kín mt bàn, d ng com pa, ê ke, thc o, k lên bn , 

va rì rm tho lun va ghi chép vào s tay. Ch huy trng ngi vit cái bàn khác 

nh hn, kê gn ó. Khu súng sn voi dng mép bàn, máy in thoi góc bàn. 

Ngoài môn c tín hiu, Hin còn khá gii v môn bn. Em s dng bn thành 

tho không kém gì mt s quan tham mu. Trc ngày Hu n súng, em ã c hc 

và làm vic ti Ban Ha ca trung oàn. 

Chuông in thoi réo gt. Ch huy trng ngng vit Cm ly ng nghe. Trán ông 

nhíu li, u lc lc. 

Ông gi i trng, trao ng nghe cho anh. Anh nhn ngay ra ting Hòa-en . Nhng 

không hiu sao em nói lp bp va th hn hn trong máy, nên không nghe rõ em nói 

gì. Anh oán chc có chuyn gì quan trng lm ây Là mt ngi ch huy có kinh 

nghim, anh bit bây gi mà quát to. Hòa-en s càng líu li hn. Anh lin nói vào 

máy, thong th tng ting mt: 

-A lô, a lô. Em hãy ng nghe xung, ri làm ng tác hít th úng nm ln. Sau ó 

em cm ng nghe báo cáo. Rõ cha? 

Chng na phút sau: ting Hòa-en trong máy nghe ã khá rành rt: 

- A lô, báo cáo anh, ài quan sát chúng em va phát hin c mt ngi ng chót 

vót trên nóc lu gia khu vc Pháp ánh tín hiu bng c v phía ài quan sát. Nhng 

chúng em không c c tín hiu... ti ng nhòm m quá... Anh cho Hin v ngay 

c. 

Ch huy trng chm chú nghe i trng báo cáo li tin va nhn c. Cp mt sâu 

ca ông lúc này nom càng sau hn. ông cht hi: 

- Anh thy th nào? Tôi oán chc có iu gì ht sc quan trng ây. Ngi ánh tín 

hiu rõ ràng là ngi ca ta. 

- Báo cáo Ch huy trng, tôi cng phán oán nhvy. Anh quay sang nói vi Hin: 

- Em gng chy tht nhanh v ài quan sát, c và ghi li tín hiu, ri gi ngay in 

thoi v ây báo cáo. 

- Rõ! - Hin ng nghiêm li tr li, chp vi cái m cng lên u, nh lao ra ca. 

Nhng Ch huy trng ã kp ng lên, a tay ngn em li. ông nói: 

- Ngi ánh tín hiu chc không th ng lâu trên nóc lu y c. Bn gic trc 

sau cng s phát hin ra. Em chy v e chm mt... 

Trán ông nhíu li, nhng ngón tay dài xng xu bóp bóp mnh chic cm nh c 

o bng á, râu mc tua ta vì ã hai hôm nay ông cha kp co... 

Ông hi Hin: 

- Em có gii môn c tín hiu không? 

- Báo cáo Ch huy trng, gii . 

Em ci nga c ch? 

Hin lúng túng: 

Báo cáo Ch huy trng, em cha c ci nga bao gi... 

- Chà gay quá hè! - Ch huy trng but ming nói. 

Nhng ng nhn trên trán ông càng nhíu sâu hn. 

Tình hình quá cp bách làm th nào bây gi? ông vt óc t hi. 

Va lúc ó, nh mt ngn gió bt tình hình thi n. V-to-u và Mng ngoài hiên 

ch a y mnh ca bc vào. V a tay vành m chào Ch huy trng, ng nghiêm 

nói, ging t quãng vì quá hi hp: 

- Báo cáo! Nu ch huy trng cho phép em có th d ng nga a Hin v ài quan 

sát. 

Ch huy trng nhìn hai em ri quay li nhìn i trng nh mun hi. i trng 

nói: 

- Báo cáo ng ch hai em này u là i viên i Thiu niên trinh sát. Các em hin 

ang tham gia chin u ti i i anh Thi. Em này là V, tham gia V Quc oàn 

t mt trn Nha Trang. Còn em này là Mng, chú bé ã leo gn khp các ngn cây cao 

thành ph tìm thuc cho m mà hôm n tôi k vi ng chí...

Sáng nay, Mng cõng c Qunh v ti n v thì tri ã hng sáng. Qunh bt u 

lên cn st git và mê man. Bàn chân dm mnh chai sng ty, lng. Y tá i i 

s em có th b nhim tr ng un ván nên lp tc cho hai chin s cáng em v trm 

quân y ca Mt trn. V và Mng xin i theo bn. Hai em chy lúp xúp theo hai bên 

cáng, va chy va khóc. T trm Quân y tr v, hai em tt vào Ch huy s Mt trn, 

nh báo cáo vi i trng v vic Qunh, và chuyn Vnh-sa b mt tích, va vn 

úng lúc ch huy trng hi Hin có bit ci nga không. 

Ch huy trng hi V: 

- Em bit ci nga? 

- D... 

- Ci có kh không? 

- Em ci c c nga không yên cng. 

- Em chy ra tàu nga bt con nga trng ca anh ã óng yên sn. Em c a Hin 

tht nhanh v ài quan sát. 

- Báo cáo rõ! 

Ch vài phút sau V ã ngi chm ch trên lng con nga trng cao ln, t phía tàu 

nga sau sân ch a chy ra. 

Ch huy trng vi tay ly chic ng nhòm treo trc bàn làm vic trao cho Hin: 

- Em d ng cái ng nhòm này tt hn. 

V cho nga ng ghé sát vào thm ch a gi Hin: 

- Cu trèo lên i. Nh vòng hai tay ôm ngang bng mình cho tht chc. Mình phi 

nc i ây! 

Hin quàng dây cái ng nhòm qua c, trèo lên lng nga phía sau V V git mnh 

dây cng, thúc gót vào hông nga. Con nga hý lên dng bm gõ móng, vt ra khi 

cng Tam Quan. V ra roi, con nga lng bn vó, phi nc i. Mt làn bi khé 

cun lên di vó nga, mi lúc mt xa hút. 

Ch huy trng ng gia sân ch a, tay bóp bóp cm, nhìn theo cho n lúc bóng 

nga khut hn sau khúc ng cong. 

- Không ng chú bé ci nga khá th! Không khác gì mt tay k mã nhà nòi! - Ch 

huy trng gt u tm tc khen. T ch huy s v n ài quan sát không phi gn 

nhng nh con nga rt hay và tài ci nga tuyt gii ca V, sau hn hai mi phút 

Hin ã v c n ni Hin tt xung nga: nhy hai ba bc thang mt, nhào lên 

tng thng ngôi lu, ni có t ài quan sát bí mt. 

- Hin! - ng, Hòa và Ngha c ng reo lên mng r n nghn ngào. 

- Còn không? - hin hi qua ting th gp. 

- Còn. Vn còn... 

Không kp nói gì thêm, Hin ta ngc vào b công s, cha ng nhòm v phía ngi 

ánh tín hiu. 

Chic ng nhòm ca Ch huy trng tht tt. Va chnh hình xong, Hin ã mng r 

reo to: 

- Tín hiu ã c c! Các cu ly ngay giy bút ra i! Em nói nh ra lnh. - Ghi 

nghe'. 

Hin cao ging c to rành rt tng ting mt, tng nh em ang ánh vn nhng 

ting ó t cái khong tri xanh ngp nng mênh mông ng trc: 

" Sau ngôi nhà tôi ng. Xì tp. Yêu cu bn. Xì tp Mt kho xng n ln ngay 

phía sau ngôi nhà tôi ng. Xì tp. Yêu cu bn!" ng và Ngha chân q y chân 

chng, kê s tay lên thành công s, cm cúi ghi. Có con gì cn nga iên c, hai em 

không dám gãi s b sót mt ch nào trong bc in. Trong lúc ó di chân cu 

thang, các anh ln trong n v ng chen chúc nhau, mt hch ht c lên, hi hp 

theo dõi cuc nhn in. Nu không có lnh cm ca i i trng chc các anh ã 

a ht lên. 

Hin c i c li bc in ngn ánh bng c tín hiu trên úng c bn ln thì t 

phía khu vc Pháp ting súng r lên, súng trng, trung liên ln i liên. 

Tng tràng, tng tràng, ting súng kéo dài mãi tng nh không bao gi dt. 

- Úi chao i! - Hin bng kêu to tht thanh. 

- Cu làm rng ra? - ng và Ngha ng bt ngay dy, tái mt hi. 

Nhng không thy Hin tr li, hai mt em vn dán cht vào kính ng nhòm. Qua 

màn kính, ngi ánh tín hiu ang a cao hai lá c ri bt chéo trc ngc ra hiu 

dt câu, bng t ngt buông thõng hai tay xung nh b chém s hai vai. Chng hai 

phút sau ngi ánh tín hiu nh vt bng tnh dy sau mt cn ng thip mê man, 

vung mnh hai lá c tín hiu lên. Hin cha kp hiu nguyên nhân ã phi vi vàng 

c to tng ch cái mt, t hai lá c tín hiu tung ra. 

- Vê, i, en-n... hát... nng! Tri i, thng Vnh-sa! - Hin sng st la lên, c ng mt 

lúc phía xa, hai lá c tín hiu tut khi tay Vnh, ln lông lc theo chiu dc mái lu. 

- Úi chao ôi !... Ra mà ai cng oán chc cu y ã hy sinh gia vòng vây gic êm 

qua ri... - Hoàn toàn kit sc. Hin ngi pht xung thm công s, mt tay cm ép cái 

ng nhòm vào gia ngc. C ngi em run lên bn bt nh va phi nhc xong mt 

vt gì nng quá sc. Em há hc ming th dc, mt trng bch nh t giy. 

Khong na gi sau. Ch huy trng và i trng có mt ài quan sát. Hai ngi 

chuyn tay nhau cái ng nhòm nhìn v phía ngi chin s thiu niên hy sinh, ng 

cao lng lng gia bu tri thành ph. iu làm cho c hai ngi ht sc ngc nhiên 

là chc chn em ã b bn gic git mà làm sao em vn ng thng c trên nóc lu. 

Không chu ngã? V cng có cp mt rt tinh, em cm ly cái ng nhòm trong tay i 

trng, a lên mt. ch sau mt phút nhìn chm chú, em ã phát hin ra Vnh-sa 

c buc vào ct thép thu lôi, ngang gia bng. Em còn thy thêm na ngi trên 

ca Vnh hi ng v ng trc. 

Ch huy trng m xà ct ly tm bn Mt trn, tri rng ra trên nn sân thng. 

ông cm ng nhòm quan sát a hình a vt chung quanh ngôi lu Vnh ng, chc 

chc li cúi xung ghi lên bn nhng ký hiu bng chì xanh . 

Gp bn b vào xà ct, ông c li mt ln na bc in ngn ngi my chc ch 

mà mà chú bé chin s ca ông phi i bng c cuc i mi bn tui ca mình. 

Ch huy trng ri khi ài quan sát, phi nga v thng khu A gp Trung oàn 

trng. ông trao bc in cho Trung oàn trng, và báo cáo li hoàn cnh ánh 

in, trng hp hy sinh ca em Vnh. 

c bc in n câu: "Yêu cu bn'" Trung oàn trng thy da tht mình ni gai và 

máu trong huyt qun b ng sôi. ông tng chng nh ó là mnh lnh c ngng t 

li qua my chc ngày êm chin u, lúc này bt thn vang to lên bên tai ông nh 

mt ting sét. 

Ch huy trng m bàn , trình bày vi ông k hoch tác chin... 

Nm gi ba mi chiu. Trung oàn trng iu ng và b trí xong nhng lc lng 

cn thit ánh kho xng và n bí mt ca gic. Ngoài "ông già by lm" ông còn 

iu ng các mt trn v nm khu ci Tám mt ly vi rt nhiu n. i i 

Quyt t quân c mt trung i c trang b súng ba-zô-ca và súng phóng bom do 

Ban quân khí trung oàn ch to, bí mt lun sâu vào n ngôi nhà Vnh-sa ng, 

phi hp chin u. 

Trc gi n súng quy nh, Trung oàn trng gi in n tng n v mt, kim 

tra ln cui c ng, và nói: 

Các ng chí? a em trai thân yêu, ngi ng i nh tui ca chúng ta tuy ã hy 

sinh nhng hin vn còn ng sng sng trên u bn gic nc! Em ng làm 

chun cho các ng chí bn trúng, và nhìn chúng ta chin u. Các ng chí hãy 

c gng làm sao cho êm hôm nay, ngn la các ng chí thiêu t quân gic, bc lên 

tht to, tht cao, soi tht rõ cho c thành ph nhìn thy t th lm lit ca em! Mi 

gi ti. C Mt trn thành Hu phút chc rung lên trong ting gm n d di ca các 

loi súng n cu vng. 

Na gi sau, nh không th chu ni sc n dn dp, quyt lit ca quân ta, mt ct 

la khé vt dng lên chính gia trung tâm khu vc bn Pháp óng. 

Ct la mi lúc dng cao hn, ta rng, chiu rc c bu tri thành ph. 

Thân hình trn tri, nh bé mà lm lit ca ngi chin s thiu niên ng chon von 

trên u bn gic nc, c ng vi cây ct thép thu lôi, mi lúc càng thêm l l rc r 

trên cái nn chói chang d di y, tng nh chính la ã tc khc lên... 

* *

Sau cái êm ngn la t kho xng và n gic chiu sáng cho c mt trn nhìn 

thy mt i viên ca i Thiu niên trinh sát ã chin u và lp công nh th nào, 

thì không ai c các anh b i chiu chung bng các em trong i. Các em n 

âu cng c các anh vn vã, nim n tip ón. 

- Chú có phi là i viên i Thiu trinh sát không? 

- D phi . - Các em hãnh din tr li. 

- Ra thì vô ây cái ã, vô ây! - Các anh tíu tít kéo các em vào súng, chin hào, 

hoc ni trú quân. Các anh bày lên mt hòm n nào bánh, nào ko, nào hp 

chin li phm... bt các em n. Các anh nài n các em k cho nghe ngn ngành u 

uôi câu chuyn cái chú t buc mình vào ct thép thu lôi... cht ng nh T Hi 

trên u bn gic... 

C i, em nào cng nhn: "Cu y c ng nht t vi em. êm mô ng cng p 

chung vi em mt mn..." T-dát k, ging tnh khô: "Cái êm trc bui sáng trèo 

lên buc mình nào ct thép thu lôi ánh tín hiu cu y và em còn n chung vi nhau 

mt òn bánh tét. Cu y cn mt ming, em cn mt ming. n n quá na òn. cu 

y thôi không n na, nói vi em: "Thôi cu n ht i, Vnh n ra ri. Vnh s n 

nhiu nng bng khó trèo". 

Ri bao nhiêu c tính tt p nht mà trí tng tng phong phú ca các em có th 

ngh ra c, các em u em gán ht cho Vnh. C nh vy, cuc i "Chú-th- 

súng-nh" mi ngày càng i xa hn cuc i thc. và dn bin thành mt nhân vt 

truyn thuyt ca thành Hu.

12.

Trm quân y Mt trn khu C óng Nam Giao, trong dinh c ca mt ch hãng 

buôn giàu có ni ting Hu. Ch nhà và gia ình ã tn c trc ngày Hu n súng. 

Mt trn khu trng dng dinh c làm trm quân y. 

C dinh c rng hn mt mu tây, gm mt tòa nhà hai tng nm chính gia, và nhiu 

dãy nhà mt tng vây xung quanh. Khu vn trc và sau xanh rp bóng cây n qu: 

mít, xoài, thanh trà, chôm chôm, vú sa... 

Hàng trm thng binh ca Mt trn c a v ây iu tr. Qunh-sn-ca c b 

trí nm iu tr trong khu nhà chi mát góc bên trái vn. Là thng binh bé nht 

trm, em c c trm t bác s n các ch h lý c bit chiu chung. 

Vt thng chân em b nhim tr ng rt nng. 

Sáng hôm ó, n trm ch vài gi sau là em lên cn st git và bt u mê sng. 

Nhit lên n bn mi . 

Bàn chân au sng n tn u gi. Chc chc c ngi em li co rúm, mt di 

hn i. Chng t em ang phi chu ng nhng cn au nhc khng khip. Lúc mê 

sng tay em c a lên qu qung trc mt nh ang gng xua ui mt vt gì ó, và 

em c nhc i nhc li mt câu: "...Không. Không... Con không v mô... Con i V 

Quc oàn cho ti cht..." Và gng mt em lúc này tht ti nghip, tht d thng 

và p l l ng. Các ch y tá cu thng mi ln ngang qua, u cúi xung hôn em. 

V ng trán em trng xanh nh cm thch, bao quanh vng tóc t ri qun qun nh 

m min các hoàng t trong c tích. ôi mt em m to bng bng ánh la st, che 

rp hai hàng mi dài cong vút, cái ming thiên thn. Nhìn mt a tr nh em lên cn 

mê sng qu là mt cc hình quá mc chu ng ca ngi ln. Bác s, y tá, h lý và 

các anh thng binh nhúc nhc i li c kéo n ng ngp nghé ngoài ca s nhìn 

em u phi quay mt i ch i nc mt. 

Hai hôm u tình trng ca em có th nói vô c ng nguy kch. Bác s trm trng my 

ln ã nh ct b chân em quá gi. Nhng ri ông b ý nh ó. ông c lc lc cái 

u i m vi trng ba cnh thêu ch thp trc trán, chép chép ming nói lm 

bm mt mình: 

" Ti nghip quá i... Ti nghip quá i'". ông quyt u vi thn cht giành bng 

c ngi chin s bé bng này ra khi tay lão ta. Ông tp trung nhng th thuc tt 

nht ca trm cu cha cho em, kt qu ông ã thng. Tình trng em khá dn. Em ã 

thôi mê sng, cn st b ánh lui, chân tuy vn còn sng nhng bt nhc but, ít 

co git. Sau mt tun, em ã nhúc nhc ngi dy c, và ng c nhng gic dài. 

Bàn chân au ca em bt sng trông thy. Và cng ch trong vòng mt tun mà em 

ni ting c trm v tài gan chu au. Vt thng di bàn chân em phi x rng khoét 

ht nhng ch tht thi, mà trm lúc này không còn ly mt git thuc tê. Lên bàn 

chân m, các ch y t ly bng trói chân tay em li và oán chc em s khóc thét v ng 

vy ghê gm lm. Nhng em nói vi các ch: 

"ng trói em, em không v ng mô mà các ch si! Không ng n lúc m, các ch y 

tá, bác s và my anh thng binh ng ngoài nhìn vào, u sng s kinh ngc trc 

sc chu ng khó tin ca em. Sut gn mt ting ng h x rng vt thng, ct b 

tht thi. Làm thuc, bng bó em nm nh dán cht vào bàn m, da mt tái nht, hai 

hàm rng nghin cht n ni ngi nhìn phi lo s rng em có th b v vn. Nhng 

em không mt ting kêu khóc, không mt chút v ng vy. 

C ngi em ch co git nhè nh. Chính nhng ngi nhìn em li khóc, có ngi phi 

ly tay che mt quay i. 

Sau khi m, các ch y tá a em tr li ging hi: 

- Lúc ó em có au lm không? 

- Em tng cht mt. 

- Th làm sao em chu ng c? 

Em mm ci, yu t: 

- Em.. em do li trong trí nh nhng bn nhc mà em yêu thích. Em do c ba bn 

xô nát thì bác s m xong... Em cht im lng, mt m to m m nhìn lên trn nhà, 

hàng mi dài cong vút chp chp, nh ang mài lng nghe mt âm iu gì hay lm, 

t mt ni rt xa vng li. Em bng chép ming nói tip: "Lúc ó mà em c nghe 

li bn nhc Dòng sông Da - nuýp xanh"... chc em s au hn nhiu...". My ch 

y tá nghe em nói càng ng ngác, sng s hn.

13.

Gn nh ngày nào Mng và V-to-u cng thay nhau chy lên trm quân y thm 

Qunh. Sau ngày Vnh-sa hy sinh, i trng c V làm t trng. Hai em phi m 

ng công vic ca c t nên khá vt v. C hai phi chy nh c lông công sut 

ngày trên khp mt trn, liên lc, truyn tin, trinh sát, a công vn giy t... 

Và bao nhiêu công vic vt vãnh khác mà ngi chin s liên lc lúc lâm trn phi 

m ng. Hai em phi tranh th mi thi c có th hàng ngày tt vào trm quân 

y ngi chi vi bn mt lúc. 

Mt bui chiu, Mng chy liên lc lên Ch huy s tr v, tt vào trm quân y thm 

Qunh. Qunh va tiêm thuc xong, ch y tá ngi u ging nói chuyn vi em, 

tay vn cm cái hp xi- ranh và hp thuc. Mng y nh ca bc vào phòng. Em 

i m cng Tip Phòng Quân, vành m sp xung che kín trán, áo trn th, ngang 

lng tht xanh-tuy-rông, bên hông git qu lu n O.F, qun xn quá gi, hai bàn 

chân trn en i trát b n ã khô se. Em bc n cnh ging bn, li trên nn á 

hoa nhng lt chân en ngòm. 

- Chào ch?... - Em l phép chào ch y tá, ri ht vành m lên cao, nhìn bn ci rng 

r. 

Qunh ci vi bn, ngonh sang nói vi ch y tá: 

- Bn em là vua trèo cây ó ch . Bao nhiêu cây cao nht ca Hu mình, cu ta u ã 

trèo tut lên ngn... 

- Úi chao, em nghch n nc y à? 

Mng mt, bi ri. 

- Không phi cu ta trèo nghch mô ch ...- Qunh nhìn bn, ánh mt âu ym.- Mình 

k chuyn trèo cây cho ch nghe, cu ng gin mình hí... ? 

- Qunh... ng...? 

Qunh tng l nh không nghe bn gi, va ci ci va k cho ch y tá nghe 

chuyn Mng i tìm thuc cho m. Chuyn Mng nhp V Quc oàn bng cách 

chui ba vào gia hàng ng ca i... 

Nghe chuyn, ch y tá ming ci mà mt rm l. Ch cm c tay en i ca Mng 

kéo em li ng sát vào mình, nhìn em và nói: 

- Ch c chi có quyn c gi tt c nhng k ht hi cha m, i x cha m không 

ra chi, n ngay ây c nhìn thy mt em... 

Qunh th l vi ch mt nim m c mà em p t lâu: 

- Khi mô Hu mình c gii phóng, em s xin hc trng nhc. Em s gng hc tht 

gii.... Em s sáng tác mt v nhc kch, k chuyn Mng i tìm thuc cho m. Em tin 

chc v nhc kch ca em s hay, rt hay... Hay không kém gì v "Cây sáo thn" ca 

nhc s Mô-da. Ch không tin à? Thì chính Mô-da sáng tác v nhc kch ó khi ông ta 

còn ít tui hn em bây gi... 

Ch y tá xem chng chng bit mô tê gì chuyn nhc kch vi Mô-da. Ch chm chm 

nhìn em ri cht hi: 

Em Mng thì do i tìm thuc cho m mà vô V Quc oàn, còn em thì do cái chi 

ra? 

Qunh mm ci kh lc lc cái u xinh p, i vng m min tóc t qun ri, chc 

ánh trng lng. 

Nhng trc ánh mt chm chm i ch ca bn và ch y tá, em nh nh nói: 

- Em i V Quc oàn vì nhng bài hát cách mng... Ch không th tng tng 

c, em yêu nhc n nh th nào... Cng bi em c nghe nhc, hc nhc t ngày 

chp chng bit i. C nhà em, m em, hai ch em u bit chi dng cm, nht là 

ch Hoài Trang ca em, ch y chi dng cm hay mê hn. Nhiu êm ang ng em 

cht tnh gic, xung quanh vng lng hoàn toàn, em nghe các bc tng trong phòng 

em ngân nga hòa nhc vi nhau... l lm ch , nói chc ch không tin, nhng em nghe 

tht mà. Chúng hòa li nhng bn nhc mà các ch em vi em thng àn. lên nm 

tui em ã chi tho nhng bàn nhc ngn ca Mô-da và em cng sáng tác c mt 

bn nhc u tiên tên là "Cái cht ca con ch xanh ti nghip". ây mà có àn, em 

s àn cho ch nghe. Ch và Mng s khóc và thng con ch xanh ca em cho coi. 

Hi còn nhà, h bao gi do li bn nhc này em cng khóc. Em thng con ch 

xanh quá. Em nghe ch Hoài Trang em chi nhng bn nhc ca Mô-da, ca Su-be... 

em cng khóc.... 

- Nghe bun quá à? - ch y tá hi. 

- Không phi vì bun âu ch . - Qunh li lc lc nhè nh cái u tóc qun ri. - 

Không nhng bn nhc y không bun chút nào ht, mà vì nó hay quá, hay n phát 

khóc lên. Nhiu ln ch mi nghe ch em nhn my hòa âm u tiên là mi em ã cay 

xè. Em d khóc tht... C nhà em vn gi em là thng-cu-khóc. Th ri Cách mng 

tháng Tám, các bn bng tui em trong v ng V D, u vào các i Nhi ng Cu 

Quc, tp mt hai, i biu tình, mít tinh vui nghê lm. Em thèm c vào i nh các 

bn quá, nhng ba m, ba m không cho. Ba m em bo: "Mình là con nhà quyn 

quý, chi chung chi ln vi con nhà kh rách áo ôm sao c con!" Không hiu 

sao, nghe ba m em nói ra, em bng thy bun và gin ba m em quá chng. Em ch 

mun b nhà trn i. l cái là t trc n nay, em cha dám gin ba m em ln mô. 

Ba m em cng chiu em ghê lm, em là con trai út c nht ca ba m mà. 

Hi ó có mt n v V Quc oàn n óng ngôi ch a cách nhà em không xa. 

Mt ba, em i chi ngang qua, em thy các anh ang tp hp trc sân ch a, va v 

tay va hát nhng bài "Bao chin s anh h ng", "oàn V Quc Quán mt ln ra i", 

"Dit phát xít", "uc gm thiêng vung cho nc nhà", "Mng vit gian"... em ng 

sng li lng nghe, và da em t nhiên ni ht gai c.... Nhng bài hát cách mng em 

c nghe ln u tiên do các anh V Quc oàn hát lên, làm cho em cm ng hn 

c nhc ca Su-be, ca Mô-da, mc du các anh hát có sai nhc. Tuy cha c c 

nhng bn nhc y, nhng vì c hc nhc t bé nên em bit là các anh hát còn sai 

nhc. Th là em chy bay v nhà. M àn do li theo trí nh nhng bài hát va c 

nghe. Em ghi nó ra giy, c mày mò sa li cho úng theo phép tc hòa âm trong âm 

nhc. Nhng mt c bui chiu em vn thy không kt qu lm. May quá va lúc ó 

có anh Hoàng Cng, bn thân ca ch Hoài Trang em, n chi. Anh là hc sinh nm 

th hai ban tú tài trit hc trng Khi nh. Anh rt gii ting Pháp, ting Anh, ting 

c, cng là mt cây mê nhc. Anh y có th ngi sut c bui, kin t không nhúc 

nhích nghe ch Trang em àn. Khi bit em ang làm gì, anh nói: "Em không phi 

mt công mày mò làm gì. Anh có cu bn có mt tp y ht các bài hát Cách 

Mng. Ngày mai cu ta ã lên ng Nam tin ri. Ti nay anh s n thm cu ta,  

ngh cu ta tng li cho em tp bài hát ó". Sáng hôm sau anh Cng n rt sm 

mang n cho em mt tp bài hát chép tay, nhng bài hát Cách Mng. Trên trang u 

có ghi dòng ch vi nét ch ngang tàng nhng tht p: 

"Anh tng Qunh, chú bé nhc s tng lai mà anh cha c bit mt. Anh mong em 

d ng nhng bài hát này nh ngi chin s d ng thanh gm, khu súng, sát cánh 

c ng các anh, tiêu dit k th không i tri chung ca T QUC. Anh Lê Xanh". 

Em hi anh Cng: 

"Anh Lê Xanh hc c ng lp vi anh à?" - "Không, anh y là th in. C nhà anh ba 

i là th in. Anh cha c cp sách n trng bao gi. Có l do gn in t nh 

mà anh y sáng láng vô c ng. T hc mà bit c nhc, c v, c c sách truyn 

bng ting Pháp. Anh hot ng cách mng t hi bí mt, có chân trong y ban khi 

ngha thành ph Hu mình. Anh y là ng viên Cng sn". Ch mi nghe k thôi mà 

t nhiên em thy yêu anh y quá. Em hôn lên ch ký ca anh y ba bn ln và c 

c gp anh y mt ln.... Ngày hôm ó em àn sut lt c tp bài hát anh Xanh 

cho. Bài nào cng hay l l ng ch i! Hay n phát khóc lên c? 

Nghe âm thanh nhng bài hát y vang lên di mi ngón tay em, không hiu sao em 

mun b nhà i, em mun i theo các anh hot ng bí mt, mun làm Cách Mng, 

làm V Quc oàn Nam tin, làm ng viên Cng sn nh anh Lê Xanh... Ba ó em 

ang va àn va hát thì ba em bc vào bung, cau mt nói: "My cái bài hát y ra 

cái chi mà con c àn i àn li hoài làm cho c nhà ic tai?" Em sng st nhìn ba 

em: "Hay lm ch ba?" Ba em t nhiên quát lên: "Ch có quân kh rách áo ôm, ch có 

ti cóc nhái nhy lên làm ngi mi thích cái th bài hát y?" Nu ba em ánh em, tát 

em lúc ó em cng không ngc nhiên bng nghe ba nói nh vy Em ng pht ngay 

dy khi gh kêu lên: "Sao ba li nói ra ba? Ó là nhng bài hát Cách Mng mà'" 

Bng nhiên ba em bc n, git tp bài hát ó em ang dng trên np àn xé rot 

rot thành hàng chc mnh, ném qua khung ca s, nói: "Cách vi mng này!" Em 

khóc sut c bui chiu hôm ó, m em d chi em cng nht nh không n cm. 

Sáng hôm sau, em dy lúc c nhà còn ang ng, em ly cái àn mng- ô- lin mà t 

lâu lm em không s n, ln trn ra khi nhà. Em i thng n ch n v V Quc 

oàn, gp anh ch huy, nói: "Anh cho em vô V Quc oàn vi. Em còn nh, em 

cha làm c vic chi thì em àn em hát cho các anh nghe. Em dy hát cho các anh. 

Các anh hát sai ghê". Ri không i cho anh ch huy phi hi, em va àn va hát 

mt lt tt c nhng bài hát trong tp bài hát Cách Mng ca anh Lê Xanh. C n v 

lin vây quanh ly em. Em àn hát xong mt bài, các anh li v tay hoan hô rm rm. 

Th là anh ch huy ng ý ly em vào n v va làm liên lc va dy hát cho các 

anh. 

- Sau ó cha m em không n tìm bt em v à? - Ch y tá ly nm ngón tay làm lc, 

chi chi tóc cho em, hi. 

-Có ch ch. M em, hai ch em, n tìm em hàng chc ln. Nhng em cng quyt 

không v. Em nói: "Con i V Quc oàn cho n lúc cht thì thôi, con không v 

nhà na mô!".

Lúc nhc li câu này, cp mt m to mênh mông ca em bng ti sm li, và trên 

vàng môi th ngây ca em hn lên mt np bun gin không th gì nguôi c.

14.

Bui tra trm quân y. Qunh ang nm, mt tay áp di má, ng say. Em bng 

choàng tnh dy nh bt thình lình có ai quát gi sát bên tai. Gng mt em l v bàng 

hoàng, ng ngác. Em chp chp mt, u nghiêng nghé nh c ht sc lng tai nghe 

mt cái gì ó t xa vng ti. Em nhn ra hình nh ting àn dng cm vng li t 

phía tòa nhà chính, nhng l mt cái là tng âm thanh ri rc, vô ngha không ra mt 

giai iu, hòa âm gì ht. Ging nh có mt bn tr nghch phá, gõ lung tung by b 

lên các phím àn. Em di di mt: "Hay là mình nm mê?" Không, rõ ràng em tnh 

ng ri mà. Và lúc này ting àn vng n càng vang to hn. Có nhng âm thanh nh 

kêu thét, có nhng âm thanh rn r, chen ln nhau hn lon. Là mt ngi chi dng 

cm, nhng âm thanh nh vy làm cho em cm thy nhc nhi khó chu. em mun 

gi ch y tá li hi, nhng không thy có ch nào thp thoáng bên ngoài c. Em ngi 

hn dy, bàn chân au bng kín, trng toát, gác lên thành ging. Ting àn li càng 

rên rú hn lon hn. Em phi bt tai li, vì không th chu ng c hn na. Em 

nh bc xung ging, c ln tìm n ch có ting àn l l ng k quái y. Nhng 

bàn chân au va chm t em phi rt ngay li. au quá, em cha th i mt mình 

c. Va vn lúc ó Mng t ngoài vn chy vào, tay cm mt vt gì sáng trng mà 

lúc u Qunh không ý. Thy bn gn nh ngi xm trên ging, Mng ngc 

nhiên hi: 

- Cu ang làm chi ra? Ra mà mình c tng lúc ni chc cu ang ng. 

Qunh hp tp hi li bn: 

- Cu có nghe ting gì không? 

Mng dng tai lên nghe, toét ming ci: 

- A ting kêu cái th ng chi chi y, p lm, trong cái bung nh phía sau ngôi lu y 

mà. 

Ri Mng vui v k cho bn nghe. Phía sau ngôi lu có mt gian bung hp, my lâu 

ca khóa kín. Có my anh thng binh tìm c âu cái xà beng rt b, ny ca ra 

coi bên trong ch nhà ct giu cái chi mà khóa n hai lp khóa Va lúc ó mình i 

ngang qua, thy ra cng tò mò ghé li coi chút cho bit tng có chi quý giá lm. té 

ra ch có mt cái bàn rt to. Mà cái bàn ni coi hình th tc ci ghê lm, có n nm 

cái chân! 

Ba chân to ba góc li thêm hai chân nh nm gia gn sít nhau - Mng bt ci to và 

hình nh ng nghnh cái bàn nm chân - Chc h s hn ng không vng nên mi 

óng thêm hai chân ph na cu hè? Cái np bàn rt dài, m ra óng li c. M 

np ra bên trong có mt hàng dài nhng ming g nm sít nhau, trng nh hàm rng 

gia nhng cái rng trng nm chen nhng cái rng en nh hn mà ngn hn. My 

anh ng tay vô hàm rng ó t nhiên trong bng cái bàn kêu toáng lên. ng mnh 

hn kêu to, ng nh hn kêu nh. Lúc u bt thình lình nghe hn kêu các anh 

hong nhy l i c li. Có anh còn nm rp xung t s hn n bt t nh lu n. 

Mt lúc không có vic chi, các anh mi thi nhau m tay vô hàm rng hn kêu 

chi. Úi chao! Hn mi kêu d ch cu. Mình cng h a mô m chi, m c rng 

trng, c rng en u kêu ht! m chán các anh ly mi dao gm cy rng hn ra 

coi chi. Mình cng cy c mt cái rng trng ây, nh em cu coi cho bit. - 

Mng a cho Qunh cái vt trng trng t nãy ti gi vn cm lm lm trong tay. - 

Mà g hn p ghê lm cu i, ch i lp bi i cái, bóng loáng soi gng c Ra là 

các anh li ly mi dao gm, li lê thi nhau ny g nh em ca làm "ra két" ánh 

kin. Mình cng mun cy mt ming chi nhng không mn c dao, tic quá 

Mi hào hng k, Mng không ý gng mt bn mi lúc mt thêm tái nht. Qunh 

thng tht kêu lên nh bt cht b ai chc mnh vào vt thng di gan bàn chân: 

Ui chao! Cái pi-a-nô! Mng ng ngác nhìn bn. 

- Cu làm rng ra? Vt thng li au à? 

- Không, không phi, cái bàn nm chân ó chính là cái àn dng cm ó cu i! 

àn à? - Mng tr mt hi. - Ging nh cái nhà cu mà hi trc ln mô i ngang 

qua mình cng nghe ting không? 

úng ri! Mà cái bàn này còn quý hn gp bao nhiêu ln cái àn nhà mình y! Hn 

có àn c bài "Bao chin s anh h ng" vi V Quc Quân mt ln ra i" không? 

àn c tt! không có bài chi là àn c. 

Ui chao, ra mà các anh cy ván, vn rng hn e hn h mt thôi cu i. - Bây gi n 

lt Mng sng s nói. Ni lo lng ca bn ã tht s lây sang em, mc du là ln u 

tiên em c nhìn thy cây àn dng cm mà tt c giá tr ca nó i vi em là àn 

c bài "Bao chin chin s anh h ng", bài "V Quc Quân mt ln ra i" mình 

chy ngay lên can các anh, may ra còn kp. - Mng vi vàng chm chân nh chy. 

Nhng Qunh rt nhanh chm ra khi gng vòng hai tay ôm choàng c bn, nói 

ging vô c ng khn khon: 

Cu cõng mình i theo vi. ã lâu lm mình không c mó tay n các phím àn. 

Mình thèm quá, nh quá cu i? 

Không kp suy ngh lâu la. Mng ngoc luôn hai tay ra sau lng ôm vòng hai chân 

bn, xc bn lên lng ri c th chy thng mt mch không kp th, n gian phòng 

có chic dng cm quý giá sp b phá nát. 

Cha n ca, Mng ã lato n ht hi: 

- Các anh i, ng phá! ng phá! Cái àn, cái àn...nó hát c "Bao chin s anh 

h ng vi V Quc Quân mt ln ra i" các anh i... 

Trong phòng, quanh cái àn dng cm ln chim gn kín na gian bung, nm sáu 

anh thng binh ngi bng trán, ngi bng chân... ngi cm dao, ngi cm mã 

tu, ny, cht lp g màu cánh dán bóng loáng ca chic àn. Quang cnh ging ht 

nhng ngi i sn lúc hè nhau ct xo con thú rng to ln va b bn h. Nghe ting 

kêu ht hi ca M ng. Các anh dng tay c li. Mng t bn ngi xung chic gh 

u mt tròn kê sát tng, há hc ming th n mun t hi. Qunh nhìn chic àn 

b cy cht nham nh ming bng mu xch sp khóc: 

- Ui chao! - Các anh phá sp c cái cu Tràng Tin em cng không tic bng.... 

Không còn nh gì n cái chân au. Qunh nhy xung gh chy nhào n. Mng 

tht sc kêu: 

- Ui Qunh! Em chp ly cái gh chy theo t cho bn ngi Ngi trc chic àn 

dng cm to ln s, nom Qunh li còn nh bé hn. Mt em vt tái i khi tia mt 

long lanh ca em chm phi màu sáng trng lp lánh nhng phím àn. Hai bàn tay 

ngón thon dài nh tc bng cm thch ca em bng nh hai cánh chim lt bay là là 

trên dãy phím àn. C gian bung tranh ti tranh sáng phút chc tràn ngp nhng âm 

thanh thánh thót, trm bng du dng. hay n ni các anh ang ng vây quanh 

ánh ri c mã tu. dao gm xung t Các anh ng sng, ming há hc nhìn em 

nh nhìn mt nhân vt trong truyn thn tiên. Gng mt Qunh sáng bng: rng r 

nh cây èn lng bng c thp sáng ngn nn bên trong. Ôi may mn làm sao, 

cây àn v ngoài tuy b phá hng khá nng nhng âm thanh vn còn nguyên vn. Em 

ngc lên nhìn khp lt các anh. hai tay em vn không ngng chi àn ánh mt em 

nng nàn âu ym, nh thm cm n các anh ã không ng n âm thanh quý báu 

ca nó. Cây àn pi-a-nô lúc này sao mà ging con sn ca b ngi ta vt tri nhiu 

mng lông. nhng ting hót ca nó may mn cha suy chuyn. Và nó ang hót lên 

nhng giai iu tuyt vi di hai bàn tay iu khin ca chú bé liên lc. My anh V 

Quc oàn ang ng vây quanh cây àn nhìn em kia, u là nhng nông dân c ng 

kh v ng K Môn, i Lc. C mt i h ch c bit cây àn qua câu chuyn 

Thch Sanh: "Tích tch tình tang, ai mang công chúa di hang lên lu". 

ây là ln u tiên h c nghe ting àn, thy cây àn có tht trong cuc i. H 

nhìn em vi cp mt hi li, nh mun nói: "Em ng gin các anh mà ti. Di thi 

nô l thng Tây, các anh phi sng trong c ng khn, ói rét, u mê, ti tm. Các anh 

mô có bit cái bàn nm chân ni là cái n, nên các anh mi l phá... Ch c em nói 

cho bit ri, a mô mà dám làm h hoi nó, các anh s cho bit tay'". 

Qunh lúc này ã hoàn toàn m mình vào âm nhc. Ting àn ca em mi lúc mt 

thêm ngân vang, dn dp, quyn r... T nhng giai iu du dàng, m màng, uyn 

chuyn nh dòng sông Hng êm m trôi di ánh trng, em vt chuyn sang nhng 

giai iu h ng tráng sôi sc ca nhng ca khúc Cách Mng. Di hai bàn tay mm 

mi tr th ca em, cây àn phút chc hóa thành mt n v V Quc oàn ang rm 

rp tin ra Mt trn trong ting hát vang tri: 

"Ra i ra i bo tn sông núi Ra i ra i th cht không lui... C bay pht phi... " 

Gian phòng ng cht kín ngi t lúc nào không ai hay. Thng binh, bác s, y tá, 

h lý khp c trm quân y nghe ting àn dng cm t ngt vang lên, lin gi nhau, 

dt nhau, dìu nhau kéo n mi lúc mt ông. 

Âm nhc Cách Mng sc sôi ngha khí cun hút h nh mt dòng thác, mt cn lc. 

Mt ngi nào ó, ri tt c ám ông, ng vây quanh cây àn và chú bé liên lc, 

c ng ct vang ting hát hòa theo: 

"Nga phi ni xa kia, nghe ting súng bên tri iu kèn rn ràng..." tng gác hai, 

có mt anh thng binh tr mng b thng nát ht rut, ang gi phút hp hi, nghe 

ting àn t tng di vng lên, t nhiên anh tnh táo hn li. Anh nng nc òi các 

ch y tá khiêng anh xung ch có ting àn anh c nghe rõ hn trc khi cht. 

Thng anh quá, các ch phi chiu anh, vc anh vào cáng, s sàng khiêng anh 

xung. ám ông r ra nhng li cho cáng anh i vào sát bên ch Qunh ngi ánh 

àn. 

Anh m to ôi mt nhìn Qunh. ánh mt anh nh ánh la xao xuyn, rung rinh sp li 

tt, trân trân dõi theo ôi bàn tay con nít trng xanh ca chú bé chin s múa ln trên 

dãy phím àn trng, en, lp lóa. Ming anh he hé nh mun ung cn ting àn  

lp kín nhng ch gan rut ca mình b n gic phá thng nát. àn ngân lên mt giai 

iu cao vút, anh bung chng mnh hai khuu tay xung cáng, c ht sc di cao 

u lên nhìn Qunh, tia nhìn tràn ngp yêu thng. ôi môi trng bch ca anh mp 

máy thì thào: 

- Cm n em... 

Ri anh vt u xung cáng, th ht ra, trút hi th cui c ng.

15.

Tình hình Mt trn Hu lúc này có nhng bin chuyn ht sc quan trng. Cc 

din chin u xoay chiu mi ngày thêm bt li cho quân ta. 

Ngày 17 tháng 1 nm 1947, quân tip vin ca gic t Pháp sang ã b lên v ng 

Tha Lu, Lng Cô, phía cc nam ca tnh Tha Thiên. T Hu n Lng Cô ch hn 

sáu mi cây s. Ti gic tip vin gm nhng binh oàn tinh nhu nht ca quân 

vin chinh Pháp. Khong nm nghìn tên do hai tên thc dân cáo già là i tá La-rô-c 

và trung tá ô-rê ch huy. 

Va t chân lên t lin, bn gic ã nhanh chóng chia thành nhiu mi, hình thành 

nhiu gng kìm, t tn công ra phía Bc Tha Thiên. Chúng c tin tht nhanh n 

Hu gii vây cho ng bn b vây hãm, có nguy c b quân ta tiêu dit. 

Tiu oàn Mi tám có nhim v trn gi mt trn phía Nam ã chin u ht sc 

quyt ht ghìm chân bn gic b li. Trong khi ó, các n v vây hãm gic  

Hu cng dn ht sc tn công ch, vi hy vng tiêu dit c chúng trc khi 

bn tip vin n kp. Trong t tn công này quân ta ã thng nhng trn xut sc: 

Tiêu dit v trí miu i Càng, bn ba chic máy bay Mô- ran v ng núi Tam Thai. 

Nhng th gic lúc này ang quá mnh. Phòng tuyn phía nam quân ta phi va ánh 

va l i, rút b ht phòng tuyn phòng ng này n phòng tuyn phòng ng khác. 

Trc tình hình khn cp, ban chi huy trung oàn iu ng mt s n v ang tham 

chin Hu, tng vin cho mt trn phía Nam. Ch huy trng mt trn khu C Ph ng 

ông cng c iu ng v ch huy mt trn này. 

Gn mt chc i viên thiu niên trinh sát c c i theo các n v tng vin. 

V to u c ch huy trng Mt trn khu C ly i theo làm liên lc cho ông. Mt 

gi trc lúc lên ng, em gi in thoi cho Hin: 

- A lô, Hin y à. Hai gi chiu nay mình phi theo Ch huy trng vào Mt trn phía 

nam. Gp quá mình không n gp cu c. Quân ta ang chn ti Tây èo Mi 

Né ánh nhau ã hai ngày nay ri Ch huy trng bo phi phi nga sut c êm hôm 

nay mi kp n ch huy. Trn ni chc gay go ghê lm. Không bit có còn dp gp 

li cu không... Nu có chuyn gì cu ng quên mình nghe. À, mình c phát mt 

con nga cu . Con nga en, b dng thì xu ui nhng chy hay tuyt trn i. 

Mình dám thách ua vi tt c nga ca trung oàn, k c con Ca-tê-lin ca Bo i. 

Cu ã luyn c cái môn ln nhào hai vòng lin cha? Cha à? Kém th... V khúc 

khích ci - Ba mô gp li, mình s k chuyn cho cu. Mình phi sm sn cái roi 

mây tht vót, luyn không chm, n roi cm khóc nghe! À, mình gi cho cu cái m 

ca lô ca mình ch i trng y... 

u dây àng kia, Hin cm máy nghe nhng li bông a ca bn mà t nhiên rm 

rm nc mt. Hai a mê nhau l l ng. Hin êm nm ng, nói m cng gi tên V- 

to-u.

16.

Khong ba gi chiu V-to-u, t trong cái bin la và khói dc tuyn phòng ng 

ven sông Rui ci con nga en nh ã b la nung thành than, phi v phía ngôi nhà 

Ban ch huy mt trn óng. 

Ch cn nhìn em cng bit công tác liên lc mt trn phía Nam này vt v bit 

chng nào. Thay m ca lô em i cái m cát bp dúm dó. Mt em, en nhm, lm lem 

cát bi, khói n... Cái áo quân phc ka ki dày nh mo nang rách toc hai ba ch trên 

vai, trên lng. Chic qun dài t sng nc n tht lng, hai ng qun bê bt b n. 

Sut ngày hôm nay, hu nh không my lúc em ri khi lng nga. Mi ngày em phi 

phi nga không bit bao nhiêu ln dc phòng tuyn la n bi bi, truyn t 

mnh lnh chin u ca Ch huy trng n các n v và ly tin tc các n v v 

báo cáo vi Ch huy trng. Nhiu ba em vi n ni n vt cm nm cng phi 

ngi trên lng nga mà n. 

Là liên lc ca Ch huy trng, phm vi phi chy liên lc ca em rt rng, khp c 

phòng tuyn. Nu không có s nhanh nhn l k, sc do dai him có và lòng gan d 

n liu lnh ca mt din viên xic chuyên ngh nhào ln, và ng làm bia sng cho 

trò ném dao gm, thì chc em khó mà m ng ni nhim v. 

Ch huy trng va ra dt lnh ã thy em ngi chm ch trên lng nga, m i ht 

lên trc trán, tay cm dây cng, mái tóc qun en nh lông qu, lâu ngày không ct 

buông lòa xòa quanh m, ph kín c gáy. Em ging mt k s xa minh ha trong 

sách. Và mc cho n i bác n inh tai, choáng óc, mc cho n súng trng, súng 

máy bay v v quanh mình nh mt àn ong v t, mc cho nhà cháy, tng sp, cây 

, em vn cúi rp trên mình nga, thúc gót, git cng, lao vút i nh mt mi tên 

en. Em phi nga vt qua nhng hàng rào xng rng cao ngt nghu, bay qua nhng 

mng nc rng y nc. Trong cách phi nga ca em va có cái gan d ca ngi 

chin s lúc lâm trn li có cái tài ba ca mt tay din xic lành ngh. Nhiu lúc ang 

phi nga rt nhanh cht nghe ting n súng cu vng kêu xot xot mun ri gn, 

em ghìm ngay nga li, âm b c ngi ln nga xung giao thông hào tránh n. 

Ch huy trng và các anh ln nhìn em phi nga mà lo s thay cho em. 

Nhiu ln thy n gic n rát trên dc li i, các anh ht hi chy ui theo gi: 

- V! V! Quay li ã! Dt t súng ri hãy i! Nghe các anh gi em càng thúc nga 

phi nhanh hn, ngoái u li nói to: 

- Không can chi mô! n nó tránh em mà? 

Cp mt to, en láy, du dàng nh mt nai, sáng long lanh di vành m cng. 

Dc ng em thng gp các bn trong i cng ang chy liên lc. Các bn cng 

vt v không kém, chy nh c lông công sut ngày, mà li chy chân t. 

Thng vi quá nên mi ln gp nhau chúng chi kp hi. "Cu ó à?" Ri lao vút i. 

Va ri, lúc phi nga vt qua dãy giao thông hào, em gp Tê t Nm, ci trn, mt 

c cái qun i rách toc n bn, lng eo hai qu lu n m vt, ang li ào qua 

mt con hói. V ghìm cng li: 

- T, cu i mô ó? 

- T i tìm o cu thng n chuyn my anh thng binh i. 

V ngi trên lng nga, T ng di con hói, nc ngp n tht lng. 

- Lai b thng cu bit cha? V hi - T cõng hn v trm quân y ch ai - T nói. - 

Lúc ánh bi cõng hn nh tng mà rng lúc b thng hn nng n ra không bit! 

Liu phòng tuyn có gi ni không cu? 

- Khó lm. Ti hn nhiu súng n quá. Cu có ói không? 

- Gn cht! V thò tay vào trong bng áo ly vt cm lnh t sáng n gi cha kp n. 

Bt nghe! - Em tì chân vào hai bàn p, nhón cao ngi ném vt cm cho bn. 

T nhy lên, bt trt. Vt cm ri tõm xung nc, T lin nhào theo vt cm, chng 

mông mò ln nh con vt mò mi. Mò c vt cm t nhoét, T cm cht hai tay, 

a lên ming nhá luôn. Va nhm nhoàm nhai, em va nhìn lên bn, u gt gt t ý 

ngon lm. Ri va nhá cm em va tip tc li qua con hói. 

n gic t phía b sông bn sang kêu chíu chíu trên u em. T a tay lên u phi 

phi t ý coi khinh. 

V n ngôi nhà ch huy s óng cách phòng tuyn chng hn cây s, V-to-u cho 

nga phi thng vào n ca nhà bp. Em nhy xung t, nói vi my ch cp dng: 

- Còn vt cm mô cho em mt vt. Em ói xu mu... 

Mt ch m thúng ly vt cm nm và gói tht heo kho mn gói trong mnh lá chui 

h la, a cho em. 

Em vt dây cng nga lên cht ca, ch i hai bàn tay lm lem và nng nc m i m 

hôi nga vào ít qun, ón ly vt cm và gói tht. Em b ôi vt cm út mt na 

vào mm con nga ang ng th phì phò ri da lng vào khung ca, a vt cm 

lên ming cn. Mi cn c mt ming thì Ch huy trng t trên nhà i xung. u 

ông i m cát và mc b quân phc lm lem t b n. ông a cho em mt mnh 

giy gp làm t và nói: 

- Em xung ngay ch i i anh V v ta, a lá th này cho tôi. 

Cp mt sâu hom ca ông cht dng li trên gng mt lm lem khói n, b áo 

qun rách toc dính y b n t, t sng, và cái thân hình bé nh mt nhoài ca em 

run run da vào khung ca... 

- Em mt quá phi không? - ông hi ging trm hn xung. - Em lên nhà nm ngh i 

mt lúc, tôi gi ng chí Phng i thay cng c. 

Nhng V-to-u ã nhanh nhn ng thng lên, lun na nm cm cn d ln gói 

tht heo kho mn vào bên trong áo s mi. Em ch i hai tay vào ít qun, cm ly bc 

th trong tay ch huy trng, cn thn út vào túi áo s mi. Mt tay cn ly cng 

nga, tay kia tr mu bàn tay ch i ming, nói: 

- Báo cáo anh, em i c. Em ch hi ói tí thôi. ng t ây n ch i i anh 

V bây gi b n i bác, moóc-chê nó làm lung tung c lên. Anh Phng không tho 

ng s lc mt. 

Cha kp cho ch huy trng có ý kin, em ã dt con nga ra gia sân, nh nhàng 

phc lên yên. Em thúc gót git dây cng, con nga tung bn vó bay qua hàng rào 

chè tàu trc mt. Ch huy trng ch còn bit ng lng l nhìn theo. Ông lm bm: 

"Ht chin tranh mình phi a thng bé v nhà cho nó i hc...". 

V n gp i i trng V úng vào lúc i i ông ánh bt c t "a-la-xô" 

th nht ca gic. Ông cm ly bc th em trao cha kp c thì gic di sông li ào 

lên "a-la-xô" t th hai. Ông vt lên khi chin hào, chy thng n ch b trí khu 

trung liên F.M c nht ca i i, nh cho a súng ra mé sông quét bn gic 

b. Nhng mi chy c chc bc thì ông b trúng n. ông ngã dúi, mt úp 

xung t b n cày nát, khu cc bin cm trong tay vng ra bên cch. Mc cho n 

bn mi lúc mt rát, V nhy lên khi chin hào, ln tròn nh con quay thng n ch 

i i trng. Nó tng ông ch b thng, nhng khi thy trán ông v toác thì nó 

khóc òa lên, và nép sau xác ông tránh n. Hai anh ban trung liên cng va ln n 

kp, kéo xác ông v phía sau. V bò sát t n ch khu cc bin, chp ly khu súng 

ln tr v giao thông hào. 

Khoác khu súng lên vai, nó phi nga nh bay v báo cáo vi ch huy trng.

17.

Sau ó ch hn na ting ng h, phòng tuyn sông Rui b chc thng. Ch huy 

trng quyt nh li mt b phn nh kìm chân gic, còn i b phn rút lui v 

gi phòng tuyn sông Nong cách sông Rui chng mi cây s. 

Ch huy trng, V, anh Phng cn v là nhng chin s cui c ng ri khi phòng 

tuyn sông Rui. 

Tri chiu t nhiên hng nng. Ba ngi ã lui cách sông Rui chng ba cây s. H 

c ng cúi rp ngi trên mình nga, c thúc phi tht nhanh vt qua mt quãng ng 

rt trng. Dc hai bên con ng ri nha không mt bóng cây, nhng vng khoai 

lang mi trng chy dài tít tp. Anh Phng ci nga phi sau c ng, bng kêu hét lên 

: 

Máy bay nó ui theo ta ...! Ch huy trng và V ngi trên mình nga c ng 

ngoái u li. Trên nn tri chiu vàng nng, cun cun la khói và vang m ting n 

phía sau, bn chic máy bay c ngng ang cm uôi nhau lao v n vt v phía ba 

ngi. Thoáng nhìn, Ch huy trng bit l máy bay ã nhìn thy mình vì mc tiêu di 

ng ca ba ngi trên quãng ng quá trng tri. ông hô ln: 

- Tn ngay ra hai bên ng! Phng cung quá, qut nga chy ba xung rung 

khoai ri hai tay ôm cht ly c nga mc cho nó mun a mình n âu thì n. 

Ch huy trng kéo cng tht nhanh, ri khi ng nha và phóng n mt l m 

cây thp cách ng chng tràm mét. 

V ghìm cng nga, a mt rt nhanh nhìn bao quát a hình chung quanh. Em 

thy không có mt ch nào gn ó kh d núp c. Nhng không mt chút ri trí, 

em cht nhn ra: Con nga cho nm p xung mt ng, và em nm ép sát vào mt 

bên, u gi lên c nga, em nga mt chm chú quan sát bu tri. L máy bay c 

ngng en tr i tri to dn lên mt cách khng khip. Ting gm rít ca chúng nh 

nhng chic khoan xoáy sâu vào màng nh. Chic máy bay u àn bng chúc u lao 

thng hng l m cây mà ch huy trng va nhy vào núp. Em kinh hoàng thét lên 

"i'" tim nh mun ngng p. Cp mt em m to, tht sc, dán cht vào ng lao 

chênh chnh vi tc chóng mt ca chic máy bay. Tuy vy em vn còn trí tnh 

táo hiu ra ti sao chic máy bay li lao úng l m cây mà ch huy trng núp. Ch 

vì con nga! con nga trng cao ln, quá hong vì ting gm rít ca máy bay ã 

không chy i li rúc u úng bi cây ó. 

Hai vó sau nó ã ht lia la nh lúc gp thú d. Cái thân hình trng toát ca con nga 

chuyn ng liên tip trn nn! xanh ca l m cây, ng xa hàng cây s cng nhìn 

thy. 

Hai cánh máy bay chp chp la. Mt tràng n xé tai. t á quanh l m cây và con 

nga b cày tung lên m mt. Bn xong lot n chic máy bay ngóc u nhào 

lên."Không ui ngay con nga trng i thì Ch huy trng nguy mt. Ba chic máy 

bay sau cng ang hm hè sa son lao xung". Ý ngh ó làm V-to-u quên ht s 

hãi, him nguy. Em ng bt ngay dy, lôi mnh con nga ng lên theo, thót lên yên, 

phi thng n l m cây ch huy trng núp. Em hi to: 

- Ch huy trng có vic gì không ? 

- Không, không sao c! - Ting ch huy trng bình tnh áp li trong l m cây. Em 

núp ngay i, chic th hai sp sa b nhào y! 

Nhng V không kp áp li. Thi gian phi tranh th tng khc mt. Em kp cht i 

vào hông nga nhoài ngi túm ly dây cng con nga trng, nghin rng git mnh 

lôi u nó ra khi l m cây. Con nga hý vang, ct cao c, dm bn vó nh mun 

cng li. Nó tc git vung báng súng cc- bin qut mnh vào hông con nga, ri 

thúc gót con nga en phi thng ra gia ng trng, lôi theo c con nga trng. Ch 

huy trng núp trong l m cây nhìn ra, ông ã hiu chú bé liên lc ca ông mun làm 

gì. ông thy c mình au nghn: "Ôi, chú bé nguy mt'". Và ông cng không nén 

c cm phc chú bé liên lc ca ông. ông t hi: "Ai dy cho và t bao gi, mà 

trong cái phút him nguy ngàn cân treo si tóc nh vy, nó ã ci nga, bt nga, 

ánh nga, lôi nga i vi nhng ng tác tuyt vi khéo léo và chính xác ca nhng 

trang k mã lão luyn tài ba nht?". 

Chic máy bay th hai ã m m lao n v phía V-to-u, nó va phi nga va 

ngoái nhìn chic máy bay. Nó c phi sao cho tht l, hút c c l máy bay v phía 

sau mình. 

Mt mc tiêu, chic máy bay sa son b nhào nh n, ành phi chuyn sang ln 

vòng tìm kim. 

V-to-u dt con nga trng mi lúc mt xa hn l m cây Ch huy trng núp. Nó 

nhìn chic máy bay b mt mc tiêu ang gm rít tc ti ln o quanh bu tri. Nó 

khoái chí quát to vi chic máy bay: 

- Mi tng mi git c cp ch huy ca tao là d lm à? ng hòng! Tao chp c cha 

con dòng h thc dân nhà bay ó! Nhng chic máy bay th ba ã nhìn thy mc 

tiêu. 

Nó v n vt lao ui theo hai con nga và tay k mã tí hon, ang phi nh a chi 

gia cánh ng không mt bóng cây này. 

Chà, cái ti ni có v cay cú, mun git cho bng c k yu th di mt t này! V 

lúc này ã hoàn toàn yên tâm v Ch huy trng. 

Em phn chn hn lên khi thy mình ã ánh la c ti máy bay gic. V mát em 

tr nên ranh mãnh nh lúc c ng các bn chi trò trn tìm. Em buc cng hai con 

nga vào nhau. Mt em vênh vênh nhìn lên tri, mt bám sát ng bay ca thng 

gic. Ch cho chic máy bay b nhào lao thng v phía mình, em mi nhún mnh hai 

bàn p. qung mình nh bay t trên lng nga xung cái rãnh gia hai lung khoai. 

ng tác em nhanh nh n ni con nga en không h hay bit c tip tc lng bn 

vó phi v phía trc kéo theo con nga bch Ting n n xé tai. vt t b cày tung 

toé cách xa em hàng chc mét Chic máy bay th t cn ui chic th ba. chúc u 

lao thng xung hai con nga ang lng chy Cánh máy bay chp chp la. 

Nm gia hai lung khoai, nga mt nhìn lên, tim V nh mun nhy thót ra khi 

lng ngc Em lo s cho hai con nga. - Trt cha chúng mày ri! - V ngi bt y 

reo to khi thy dt lot n hai con nga li càng lng lên phi nhanh hn. 

Chc ã bn ht n, bn chic máy bay hp thành i hình hàng dc, cn uôi nhau 

bay tr vê hng Nam. Bu tri bng tr nên yên tnh mt cách d thng. V v ng 

ngay dy, nhy vt qua tng hai ba vng khoai mt, chy v phía Ch huy trng. Ch 

huy trng cng t trong l m cây chui ra. ông bc lên mô t gn ó, mt bàn tay 

khum khum a lên mây che ánh nng chiu chênh chch sp tt, nhìn theo bn chic 

máy bay lúc này chi còn là bn chm en. 

Có ting st sot phía sau lng. Hai ngi c ng quay li. Hai con nga. dây cng 

buc vào nhau ã quay v t lúc nào và ang bình thn rt nhng mm khoai lang 

mi nhú non mn mn.

Phn Th Ba

1.

Tri sp ti. 

Lm và T-dát gic Mng n ln th t: 

- Cu lên gp i i trng ngay i! ông sp xung dn trung i ba i phi hp tn 

công trng Thiên Hu. 

- Ti ni mà cu không tranh th xin phép v thm m thì cha bit n khi mô mi v 

c-.. T va nghe in thoi trên Mt trn bo là phòng tuyn Rui b v ri, quân 

ta ang rút v lp phòng tuyn sông Nong. Có lnh ca i trng, nm gi sáng mai 

tt c i ta phi có mt ti ch a Vn Phc chun b i nhn nhim v mi. 

- Ln ni mà mi không v gp m thì chng còn khi mô c thy mt m na mô 

nghe! - T-dát va cun áo qun thành nm tng i vào ba lô, va nói vi Mng 

- Ti rng ra anh? 

- Tao nghe c tin ti mt là ch mt hai hôm na, chin s toàn Mt trn không k 

ngi ln con nít, mi ngi s c phát mt trái bom ba càng - Trung oàn trng 

s cho n mt trái bom còn to hn trái n cu Tràng Tin làm hiu lnh. Tt c s 

ôm bom ba càng hét xung phong ri lao thng vô v trí gic. Mng i mng. 

- Cu ng tin cái ming hn. - Lm nói. - Hn nói chi da cu ó. 

T-dát nói vi Mng, ging vn tnh khô: 

Nu cu c v thm m mà l không lên kp thì xut bom ba càng ca cu t s 

lãnh luôn. Mt mình t chi hai trái mi ã sc! Cm cu không c òi li nghe? 

- Không, rng tui cng v kp trc nm gi sáng. 

Mng nói ri cm u chy bin lên tng gác, n phòng ca i i trng.. 

Ông Thi ã nai nt gn g, ang lúi húi bên ngn èn du, np n vào bng khu 

pc- hoc. Mng rón rén bc vào phòng, n ng nghiêm trc mt ông, lp bp 

run ry nói: 

- D... d... tha anh.... Anh cho em v thm m em, sáng mai em tr li sm. 

Ming nói mà trong bng em không chc gì ông s cho phép. Ti ni coi mt ông 

nghiêm lm mà tình hình Mt trn li ang gay go.. 

Ði i trng lp bng n vào súng, ngng lên nhìn em, trán cau li, hi? 

- V thm m à? Ti tm ma gió th này chú mày v th nào c? Mà m mô? 

- D gn ây thôi.. di Bao Vinh. Ti tm ma gió my em cng i c... Ti chi 

bng cái hôm ánh nhà thng L-b-rít. - Ðc cho chú mày v, nhng úng nm gi 

sáng mai là chú mày phi có mt tp trung v i. 

Tht khó mà t c v mt mng r ca em lúc này. Em vt ra ca quên c chào i 

i trng - Phi xung báo ngay cho anh Lm bit, ri m máy ht b giò mi có 

th i v kp trong êm nay. Em ngh vy. 

Lm là t trng thay V, Ngay chiu hôm V theo ch huy trng i vào mt trn 

phía nam, i trng lin iu Lm và T-dát mt trn khu B v b xung. Và c 

Lm làm t trng. Ra n u cu thang Mng vp phi Lm và T-dát t di 

chy lên. Hai em nh lên gp i i trng xin giúp cho Mng. Em chp ly tay 

hai bn thì thào mng r: 

- c ri, c ri, ông cho phép ri. ông dn nm gi sáng mai phi có mt. 

Xung n chân cu thang, Mng bng ng sng li, gng mt thn th, em bun 

ru nói: 

- Tui ngu quá em gi bó lá tm gi cho anh So mt ri, Ch v thm m mà chng 

có cái chi em v cho m. 

- Hay cu mang v cho m tm nhung cu Bng cho do n. 

- Tm nhung tui cho Qunh mt ri... 

- t vào lc ba lô coi có cái chi mang v cho m. 

T-dát nói ri chy bin vào phòng. Lm cng chy theo. 

- Cu chu khó ng ch ây chút nghe! 

Loáng mt cái hai a chy ra, tay cm my th vt linh tinh mà chúng nht nhnh 

c nhng ln i trinh sát khu vc gic. 

T-dát tri xung nn xi mng mt ming vi bt ri xp vào ó ba cái d pháo tín 

hiu, mt tm màn che ca vin ng ten, hai hp tht, mt cái gng soi và ba v n 

ui xt. Lum kêu: 

- M ly v n làm chi, M có phi con nít mô? 

- m làm cán dao nhíp không tt à? 

T-dát va tr li va gói tt c li, ly dây in thai ràng buc cn thn, ri dúi gói 

quà gi m vào tay Mng gic: 

- Mi i ngay i mà v cho kp V không kp tau lãnh mt xut bom ba càng thì ng 

có kêu! 

- Cho ti mình gi li thm m nghe? 

Mng ôm gói vào lòng, i thng ra khu vn bên trái doanh tri. Ngang qua mt 

bi chui nó dng li s song tìm mt tàu lá chui nguyên lành, ghé rng cn t, ri 

tách cng lá gia làm ôi. Em lun u qua l hng, b gp tàu lá chui li thành cái 

áo i ma. Ra n ng em chm trán mt t tun tra mt trn, các anh hi: 

- Ai? ng li. 

Em tr li dõng dc 

- Em là liên lc ây! 

Các anh hi mt khu: 

- Kháng chin! 

- Em áp: 

- Quyt thng. 

Các anh cho em i. H không l gì nhng chú liên lc nh em gi này i li trong 

khu vc Mt trn. 

Mt anh tò mò hi: 

Em i mô ó? 

- Bí mt. - Em tr li u không ngoái li. 

Anh này ci h h. 

- Nhóc mà cng ra v gm? 

Mt anh nhìn hút theo em ang ln sâu vào bóng ti, không bit ngh gì, but ming 

nói: 

- C t nc gian truân ghê ngi!

2.

Khong hai gi sau, va chy va i, Mng v n Bao Vinh. 

Nhng Bao Vinh bây gi không còn ging nh hôm em trn nhà ra i: ng xá 

vng tanh vng ngt, nhà ca hai bên ng, ca óng im m, không có ly mt ting 

ng, nh nhà ã b hoang lâu ngày. 

My hôm nay tin v dn dp bn vin binh gic ã chc thng phòng tuyn sông 

Rui và ang ào t tin v phía thành ph, nên ng bào ây ã chy tn c ht. 

Mi xóm ch còn vài ngi già liu mng không chu i, li trông nom nhà ca, 

vn tc, nhng ngi trai tráng thì xung phong lên Mt trn. 

Càng v n gn nhà, Mng càng thy rut gan bn chn. Em lo không bit m còn  

nhà hay cng i tn c mt ri. Ðn ch con ng r vào xóm thì em bt v ng chy. 

Con ng hm ngon ngoèo, ti nh h nút, y nhng vng b n nc. Em ngã 

chúi my ln nhng gng li c và tip tc chy. Em v n ngõ, kêu to: "M i?" 

và vt vào sân. Em ng nh chôn chân gia mnh sân nh bng hai chic chiu, 

nc ma xm xp n mt cá chân. Nhà em cng ca óng cht, hoang vng lnh lo 

chng khác chi ngoài ng. Trc ây, vào gi này, bao gi bp vn còn sáng rc 

la: M nu xáo bò ngày mai i ch sm. Bây gi thì ca bp óng kín, git tranh 

ri lách tách, u u nghe bun n t rut. 

Nh ngi mt hn em chy n v liên tip vào cánh ca lip óng kín, run ry gi: 

- M i' M! M i! 

Em gi mt cách tuyt vng vì bit chc rng m ã i tn c mt ri. Ri không nén 

c na, em òa khóc, khóc tht to. Ting gi, ting khóc ca Mng làm cho ông c 

Mc - ngi c nht còn li trong xóm - cách ó hai nhà, phi tnh gic. C 

nhm dy, thõng hai chân xung bc phn mt, s song tìm ôi guc o bng gc 

tre, ming lm bm: 

- L quá hè? Ðêm hôm khuya khot ri mà bên nhà ch Nim có ting ai nh ting con 

nít khóc, gi ch ta. 

C s tìm bt la di cái gi mây bt la châm vào mt thanh óm ci thông. C y 

ca lip, tay khum khum che ngn la, i sang nhà ch Nim. Tri ã ngt ma. Trên 

cao tít, mt vài ngôi sao xanh bic lp lánh hin ra nh nhng con om óm ang bay 

bng b vng vào nhng ám mây en xn. Bc qua hàng rào, c trông thy mt 

thng bé u i m V Quc oàn. Lng khoác tàu lá chui loang loáng nc ma. 

C ngc nhiên ct ging khn c nhng m, hi: 

- Ch a mô ng khóc ó? 

Thng bé quay li, mt ráng m nhìn c qua ánh la óm lay lt, kh kêu: 

- C Mc! 

C Mc bc n gn hn, a ngn la soi vào gia mt Mng, cp mt c hp hem 

nhìn mãi vn không nhn ra. 

- Cháu là thng Mng ây mà... 

- Thng Mng con m Nim à? Tri i! Cháu còn sng thc ó h Mng- Tây c run 

run cm ly cánh tay em kéo li, cúi nhìn sát tn mt xem có phi úng thng Mng 

tht không. Khi nhn úng là tht ri, ông c càng t v kinh ngc hn. 

- Cháu mô mà mò v c ây? By lâu c xóm tng cháu cht sông, cht hói ri. 

- Cháu có cht mô! Cháu i V Quc Ðoàn. 

- Cháu i V Quc Ðoàn à? Cha cái thng! Ra mà làm m cháu khóc ht nc mt 

nc mi! Ði sang bên nhà ông ri ông k chuyn cho nghe! M cháu i tn c v 

làng Phò ri, nhà cái bà m nuôi ca cháu y. C Mc cm tay dt nó v nhà. C 

xung bp ôm lên ôm rm, t lên gia nhà mt ng la, bo nó ci qun áo vt 

nc mà h cho khô. 

Mt già, mt con nít ngi trc ng la m áp, khói cay mt, nói chuyn. C k: Cái 

hôm cháu b nhà trn i, m cháu i ch v, chy tìm khp xóm. Tìm không thy, m 

cháu ra ngi i trc ngõ sut c êm hôm ó, khóc nh ma nh gió- Ri sut c 

tun lin, êm mô m cháu, cng ra ngõ i, khóc hai mt sng húp nh hai qu 

nhót. C chiu chiu m cháu li ra b sông, chy dc theo b, u tóc r ri, hú 

hn hú vía cháu. "Hú ba hn by vía Mng con i! V vi m, ng b m mt thân 

mt mình ti m lm con i!". 

C Mc k chng nào, nc mt Mng chy ra chng ó- Em ngi không vng na, 

gc u vào cánh tay c khóc nc lên. C Mc cng khóc, t bàn tay khô héo lên 

u nó, d dành: 

- Thôi, nín i cháu... M cháu tn c v làng Phò, cách ây chng na ngày ng. 

Cháu li ng vi ông êm nay ri sm sáng mai chy v thm m cho m cháu 

mng, ko ti nghip. 

Mng qut nc mt, lúc lc u, nói: 

- Cháu không li c mô. Không gp c m cháu, cháu cng phi v thôi. K 

lut ca b i nghiêm lm. 

- Ch cháu v mô? 

- V bên khu vc Mt trn C tê. 

- Ch by lâu nay cháu làm công vic chi? 

- Cháu ánh Tây ch làm chi na ông? 

- ánh Tây à? Thng con m Nim gii quá hè. Cháu nh ra mà cng ánh Tây 

c à? 

- Nh có vic nh, ln có vic ln. ông không nghe nói là toàn dân kháng chin ó à? 

- Có có, ông cng có nghe nói. - C gt gt mái u bc ph - Cháu mi i b i có 

ít lâu mà n nói khôn ngoan hn ra ó, Mng . Cháu mà cng bit chuyn toàn dân 

kháng chin à? 

- Cháu c hc chính tr. Hc chính tr còn bit c nhiu cái hay hn na t, cái 

toàn dân kháng chin thì ã n thua chi ông. 

- Cha cha! Cháu mà cng bit c chính tr na à? Ông tng c nc Nam mình ch có 

C H mi bit chính tr thôi ch? 

- Chính tr thì khó chi mà không bit- C i cháu a mô cng bit. Cháu còn hc c 

quân s na. Cháu bit bn c súng na, cháu c bn ba phát ri. 

- Ra cháu bn có cht c thng Tây mô không? 

- D cha..- suýt na thì cht. Ti cháu còn nh, cm súng tay còn run. Ch mai mt 

ln lên, cháu bn nht nh cht. 

- Ra cháu không li ây vi ông mai sm v làng Phò thm m tht à cháu? 

- D, tht ông . Ði i trng ch cho cháu v trong êm ni. Nm gi sáng mai là 

cháu phi có mt n v ri. Ðã i b i là phi gi úng k lut ông . 

- , ra thì cháu c v i. Có chi ông s tìm cách nhn tin cho m cháu bit. 

Mng ng lên, mc áo qun hong ã gn khô. Em quay mt nhìn sang phía nhà em, 

nc mt li a ra git ngn git dài. Em a ng tay áo qut vi nc mt, nói vi c 

Mc qua ting nc: 

- Cháu i ông hí... 

C Mc cng ng lên rm rm nc mt. 

- Cháu có ói không- n bát cm ngui ri v, cm ông mi nu lúc chiu còn 

nóng. 

- Thôi ông -.. Ch cháu chng thit n ung chi ht. 

Mng ôm cái gói biu m vào lòng, lui cui bc ra khi nhà. 

C Mc ta ca nhìn theo em cho n lúc mt hút vào khong ti, lòng bng thy 

bun l; bun chng khác chi cái hôm nhìn thy c xóm sp lip, cài ca m mô con 

ny, gng gánh, b bng kéo nhau i, ch còn c mt mình c li.

3.

Cng êm hôm ó trung oàn trng i kim tra tình hình Mt trn. C ng i có 

em Nghi, liên lc ca ông. 

Trung oàn trng vóc ngi tm thc, mnh khnh, nhiu dáng dp th sinh hn là 

mt ngi ch huy quân s, ông trc ba mi tui. Ông i m cng Tip Phòng 

Quân, mc b quân phc ka ki màu c úa, khoác áo i ma, ci con nga tía cao 

ln. Con nga tên là Ca-rô-lin, nòi Anh Cát Li, trc ây là ca Vua Bo i. Nó là 

con nga quý nht ca Bo i, y thng ci i sn hoc i do. 

Nghi cng trc la tui vi các i viên Thiu niên trinh sát, khong mi ba, mi 

bn- Em ci con nga lông en tuyn, thp nh, ct uôi, vai khoác khu cc- bin, 

báng súng chm tr rt p. Khu súng này trc cng ca Bo Ði, ta ly c c ng 

mt ln vi khu súng sn voi ca Ch huy trng Mt trn C - Tuy mi mi ba tui 

nhng Nghi ã là mt k s khét ting ca Trung oàn. Tài ci nga ca Nghi ngay 

c V-to-u cng vì n. Con nga en cc uôi em ci là ca Nht, nghe âu nòi 

nga chin Mông C. Con nga thp nh vy nhng d nh mt con báo, chuyên 

môn ct hu, sa tin, cn, á, thng gi chng qung ngi ci xung t. C n 

v k binh ca trung oàn không ai dám ci, th mà chú bé liên lc này ã tr c 

nó. Thy Nghi ci nga gii, các anh ln tò mò hi mi bit, trc khi gia nhp v 

Quc Ðoàn em chn nga cho mt ch xe nga. 

Trung oàn trng và chú bé liên lc cho nga nc kiu trên con ng ri á vng 

tanh vng ngt, sáng trng nhng vng nc ma. Bng xa xa phía trc mt có ting 

khóc vng li. Khi nga n gn hn, ông nhn ra ting khóc con nít. Ông rt ngc 

nhiên, trong khu vc Mt trn, gia êm hôm ma lnh, ti tm, vng v th này sao 

li có mt em bé nào khóc? Ông thúc nga rút cây èn bm trong túi áo i ma, bm 

ri thng v phía trc. Mt bó ánh sáng màu vàng nht t mt kính èn bm tuôn ra 

thành hình cái loa. khoét thng mt quãng dài bóng ti, gia cái loa ánh sáng y hin 

ra mt chú bé ang cm cúi bc. quay lng li phía ông. Chính chú bé này ang va 

i va khóc. Ch thoáng nhìn, trung oàn trng cng oán bit chú là liên lc viên 

ca b i, mt trong hàng nghìn chin s ca ông. Chú bé i m cng, mc chic áo 

trn th rng th ng thình ph kín mông ít, cái qun ngi ln ct ngn ng áy rng 

nh cái váy.. ngang lng tht lng da to bn có dt qu lu n O.F. 

Ðó là th binh phc quen mt ca các chú liên lc nh mà ông thng gp trên khp 

các mt trn khu A, B, C. Ông thúc gót ng cho nga phi n gn sát sau lng chú bé, 

ct ting hi: 

- Này, chú bé! Chú i âu v mà khuya khot th này? 

Chú bé còn mi khóc nên không nghe ting vó nga, cng không chú ý ti ánh èn. 

Nghe gi t ngt, nó git bn ngi quay ngot li. Chú a ng tay áo, qut vi 

nc mt, chp chp nhìn. Chú ã nhn ra ngi ci con nga cao ln ang ng 

trc mt là ai. Ch vi rút chân v t th ng nghiêm, ngc cp mt nhòe t lên 

nhìn ông, c nut ting nc, tr li. 

- D. Em c cp ch huy cho phép v thm m. 

Nhìn cái dáng vi vã ng nghiêm vi gng mt con nít nhòe nhot nc ma ln 

nc mt ca chú bé liên lc, ông thy nó ti quá. Ông du dàng nói: 

- Cho em "ngh". Em gp chuyn gì bun mà phi khóc th? 

- D.-. Em c cp ch huy cho v thm m. nhng em v nhà thì m em i tn c 

mt ri. 

Nc mt chú bé li ràn ra. Chú li a tay qut vi nc mt. 

- Th m em tn c v âu có bit không? 

- D. Tn di làng Phò tê. 

- Th em không ng li nhà ri sáng mai v làng Phò thm m có c không? 

- Cp ch huy ch cho phép em i n nm gi sáng mai là phi có mt n v... 

- Em n v nào? 

- D, n v óng trng K Ngh. 

- Ði i anh Thi phi không? 

- D phi. 

- Th thì c. Anh s cho em thêm mt ngày phép na. Bây gi em quay li nhà ng, 

sáng mai v làng Phò thm m. Anh vit cho em cái giy. Lúc tr v n v, em a 

giy cho anh Thi là không vic gì ht. Em tên là gì? 

- D, em tên là Mng. 

Trung oàn trng m np chic xà ct da eo bên hông, nh ly giy bút vit my 

ch cho i i trng Thi. Mng bng rt chân li ng nghiêm, ging run run nói: 

- D tha anh, anh có vit giy em cng chng li i thm m c mô... 

- Sao li th? - Trung oàn trng ngc nhiên hi - Em không mun v thm m na 

à? 

- D em mun lm... Nhng chiu này có lnh ca i trng là sáu gi sáng mai tt 

c i phi có mt ti Ch huy s Mt trn khu C nhn công tác mi. Em s v tr 

mt mt ngày, các bn nhn ht công tác, em không c nhn.. Trung oàn trng 

ngi sng trên lng nga. V mt và ging nói ca ngi chin s nh bé ca ông làm 

ông xúc ng. ông ch mun nhy xung nga ôm chú vào lòng mà v v an i nh 

mt ngi cha. ông nói: 

- Anh là trung oàn trng mà chng th làm gì giúp c em sao? 

- Chng ai giúp c cho em ht...- Mng qut nc mt, ming mu xch. - Có tri 

cng chng giúp c cho em... Em va mun v thm m li mun v cho kp  

c i công tác vi i... hu hu hu... Mng òa khóc to. 

- D em, em có th giúp c bn y. - Em Nghi t nãy n gi gò nga ng cnh 

trung oàn trng, lúc này mi lên ting. - Ð ngh anh cho phép em ch Mng v 

làng Phò thm m, xong em li ch v n v. Th nào chúng em cng v kp n v 

trc nm gi sáng. 

Trung oàn trng vui v gt u: 

- c, Nghi làm nh th rt tt! Nh i cho cn thn! Em a khu cc- bin ây anh 

mang v trc cho. Con nga y hai em ci có c không? 

- D c anh . Nhng em s hi nng, nó phi không c nhanh. 

- Th thì anh i cho hai em con Ca-rô-lin. 

Trung oàn trng và Nghi c ng xung nga. Nghi trao dây cng con nga en, 

khu cc- bin cho ông, và dn: 

- Anh nh, chú ý nó hay sa tin lm. Lúc nào anh thy nó hi khuu hai chân trc 

xung, anh c qut tht mnh vào cho em. 

Nghi nhanh nhn phóc lên lng con nga ca trung oàn trng. Mng cha c 

ci nga bao gi, ì ch mãi mi trèo lên c, ngi sát sau lng bn. Trung oàn 

trng còn ng di t, nói vi Mng: 

- Cho anh gi li thm m nghe! 

- D... 

Nghi kéo dây cng quay ngc v phía sau. Con nga thy phi quay li ng c, 

dm vó liên tip xung ng, hý lên m t v phn i. Em qut cho mt roi vào 

sn ba. Con nga ct cao vó, lao nh bay v phía trc. Ting vó nn xung ng 

á nghe rm rp. Nghi hét to: 

- Cu quàng tay ôm cht ngang lng t không thì ngã y! 

Ngi trên yên nga sát sau lng bn, Mng bt chc nhún ngi lên xung theo nhp 

nga phi. Thích chí em bt ci khanh khách. Bao nhiêu bun kh ã làm em khóc 

ht nc mt phút chc vt tan bin i âu ht. Em vui sng kêu to: 

- Ôi chà, ôi chà! Êm ít quá! Êm ít quá! 

Lây ni vui thích ca bn. Nghi cng phá lên ci giòn giã. Tay ni dây cng cho 

nga phi nc kiu, Nghi quay u li hi: 

- Cu cha c ci nga bao gi à? 

- Cha! Con m Nim bán bún bò làm chi có nga mà ci... Do nhà t c ci 

dê mt ln, còn chó thì ci luôn. Mt ba t ci con chó mc nhà c Mc, nh 

thúc chó nó phi; nó ni cáu p cho t mt cú vô bp chân còn so ây này. 

Nghi vung roi lên ci khanh khách, nói ging ngang tàng. 

- Còn t thì sng na i trên lng nga! - Câu nói này Nghi hc c ca mt tay 

anh ch làm ngh ánh xe nga hi còn i chn nga. 

Mng b mt tay ôm bn ra, v v vào hông con nga, hi: 

- Con nga ni là nga chi mà to d ri cu? 

- Cu cha bit à? Nó là con nga quý nht ca vua Bo i. Trc kia ch có vua 

mi c ci nó thôi. Ch cu ang ngi là úng ch trc kia vua Bo i ngi ó 

nghe! 

- Ra à? - Mng kêu lên ngc nhiên. Em gc vào vai bn ci ngt ngho. - H h! Ai 

ng thng Mng con m Nim bán bún bò ch Bao Vinh, ba ni li c ngi úng 

vô ch vua Bo i ngi! H h! h h! - Em va reo va nhm ít lên dn ít 

xung my cái lin cho h cn khoái. 

Nghi cng lây ni vui bng bt ca bn, ci to nói:

- Nhng cu cng cha bng t? T ã c làm vua ri nghe! 

- Thôi i! Cu ch nói trng thôi! 

- T nói tht mà! Tun trc t vô Ði Ni a th ca trung oàn trng cho ông 

Ch tch y ban tnh. 

T ln vô in Cn Chánh, tót lên ngai vàng ngi vt chân ch ng làm vua chi. 

- Ra cu có vut râu không? 

- H! Vut râu cái chi? 

- T i xem hát bi, thy vai vua ra là vut râu. 

- Nhng t làm cóc chi có râu? 

- Vut gi ò y mà. 

Hai a c ng ci rúc lên. Con nga phi nc kiu u u. Con ng loang loáng 

nhng vng nc ma trôi di chân nga. Mng bng nghe bn va lc l u 

ming va rì rm ti t cái gì, nghe không rõ. Em lay lay vai bn, hi: 

- Cu hát à? Hát bài chi, hát to lên cho t hát c ng vi. 

- T làm th. 

- Làm th là làm cái chi? 

- Cu không bit th à? Bài th thng in trên các t báo, câu ngn, câu dài, có vn 

vi nhau, c lên nghe nh câu hò chèo ò, câu hát ru em y mà. 

- Ra thì t bit ri. i t có cu T-dát hc gii nht, cng bit làm th nghe! Cu 

y c lên gì gì nghe hay lm. Làm th có khó không cu? Cu hc ai mà làm c 

th tài ra? 

- Hi Mt trn An Khê, có mt anh nhà báo nhn t làm em nuôi, dy t làm th. 

Anh y b n i bác Tây, cht mt ri. Th anh y hay ghê lm. Mi ln nghe anh y 

ngâm th là nc mt t c chy ra. 

- Nh lúc n t cay y à? 

- Không phi. Nh lúc v phép thm m mà không c gp m y. 

- Ra cái th cu làm ã xong cha? Ðc lên cho t nghe vi. 

- Không phi cái th mà bài th. Cu chng bit cóc chi ht! - Ging Nghi trách bn 

âu ym - Mình làm bài th k chuyn ti mình ti nay. T c th cu nghe có xuôn 

tai không nghe... 

Nghi th lng dây cng cho nga chy chm li ct ging ngâm nga: 

Lóc cóc, lóc cóc cóc. 

Có hai V Quc Quân 

Ci mt con nga hng 

Bn vó mm nh st. 

Nh hn mt con rng... 

Nga này xa ca vua. 

Tên là Bo Ði ngc. 

Cách Mng và bác H. 

Bt vua xung i t. 

Còn nga ly em cho. 

Hai cháu liên lc nhóc. 

Ci phi v làng Phò. 

Thm m bán bún bò... 

Lóc cóc, lóc cóc cóc. 

Nghi ngâm th xong mt lúc lâu mà không thy bn nói gì, khen, hoc chê, c ngi 

im thin thít sau lng - Em st rut quay u li hi: 

- Cu thy th t nghe có xuôi tai không ? 

Mng bng gc u vào vai bn, ging run run: 

- M t bán bún bò mà cng c cu làm vào trong cái th... Cu tt quá! 

Con Ca-rô-lin ã a hai chú bé liên lc v n u làng Phò. Tri xem chng ã 

khuya lm, có l phi quá na êm. Xóm làng ti hm chín Tt nm ó nh mt 

ngi na thc na ng- Nhiu nhà ca óng im m- Mt vài nhà còn thp thoáng ánh 

la. Trên ng cái làng thnh thong có ngi gng gánh i li. Gia cnh tch mch, 

chc chc li vang lên ting quát git ging- "Ai! Ðng li!" ó là ting hô ca các 

anh ch dân quân t v canh gác u các ngã ng. Phía thành ph súng vn n rn 

nh mi êm. Nhng ây nghe ting súng hin lành hn; không chí chát d tn nh 

ngoài Mt trn. Chc chc t mt góc nào ó trong thành ph vt lên tri mt qu 

pháo hiu lòm nh mt hòm than m la vng ra t mt bp lò rèn khng l. 

- Nhà cu ng mô? - Nghi ghìm cng li hi: 

- Cu c i thng, lúc nào nhìn cái ging xây cnh cây b thì quo qua trái mt 

khúc là n ni. 

- Cu nh vô thm m mt phút ri phi tr ra ngay v cho kp nghe. 

Mng ghé vào tai bn thì thm. 

-T lo quá cu . Chc na gp m e t không v c n v thôi.

- Ti rng ra? M bt cu phi nhà à?. 

Mng không tr li mà ch gt u. Dáng b em tr nên r, bun bã. 

- M có bt thì c v ng ra mà i, s chi? Cu c nói là nu m không cho tr v n 

v thì b i s v ây bt con i t . Chc m phi s mà cho cu i. 

- Nhng ch s n lúc thy m thy m nm ln ra gia nhà p u thìch thch vào 

ct nhà ri khóc nh ma nh gió, e t thng m quá mà không i c thôi cu . 

Tri ti quá, không nhìn thy mt bn, nhng nghe ging nói Nghi cng oán c 

lúc này bn ang bi ri bun kh ghê gm... Em lin cho nga dng li, lo lng hi: 

- Ra cu nh li vi m ch không tr v n v na à? 

- Không, không mô... Không i mô- -. Cu có cách chi giúp cho t vi! 

- Hai a ta nhy xung cho nga ngh lng mt tí ri bàn coi có cách chi không? 

Hai a xung nga, di chân chúng lép nhép nhng b n. 

Mng ng nép vào b tre, khóc thút thít, Nghi c moi óc ngh cách giúp bn nhng 

không ngh c cách gì. Chà, chuyn này rc ri quá. Mng bng cm tay bn lay 

lay, nói: 

- Nghi này, hay là t ch nhà cho cu, cu vô thm m giúp t. Cu nói vi m: Thng 

Mng ca m vn còn sng. Nó i V Quc oàn ánh Tây bên Mt trn khu C. Nó 

ang mc công tác trinh sát, liên lc nên cha v thm m c. Nó xin m ng gin 

nó mà ti nghip. Ba mô ri vic nó s xin phép cp chi huy v thm m...". 

- Ra còn cu? 

- Mình ng ngoài ng gi nga, ch cu ra.. 

Nghi mt tay cm cng nga, mt tay nm cht tay bn, ging nghe chng mun 

khóc: 

- Kh cu hè.-. Cu có bit ch không? 

- Cha. Hi còn nhà mình có i hc bình dân hc v sp c c vit c thì m 

b au, lên cn suyn nng. Mình phi b hc, ti ti phi rang mui chm ngc m. 

Ra là mình quên ht mt ch... 

- Tic quá hè. Nu bit ch cu vit cho m cái th t mang vô cho m, chc m s 

càng tin hn, mng hn. 

Mng sc nh gói eo lng lng bên vai, lin ci ra t vào tay bn: 

Mình có cái gói ni nh cu a cho m.. 

- Gói chi ri? - Nghi va hi va bóp bóp cái gói- - My th lt vt ca anh Lm vi 

anh T-dát góp li gi v biu m. Ch mình a cu n trc ngõ nhà ko s tri 

ti quá cu tìm không ra. 

Nhng l cu trông thy m, cu thng quá khóc to lên m nghe ting thì nguy! 

- T có khóc cng phi bm môi li, cu ng lo. i êm t nm ng vi thng 

V, thng Qunh, nh m quá t khóc mà chng a mô nghe ting c. Có tài không? 

Mng i trc dn ng, Nghi dt nga theo sau, ang i ngon ngoèo trong con 

ng kit ti nga bàn tay không thy, Mng bng ng sng li, nói nh b ht hi. 

- n nhà ri... ó, cái nhà trc cng có cây su âu (Cây xoan) cao cao tê. Trong 

nhà không thy có èn la chi, chc m vi m i ng ri. 

Nghi a dây cng nga cho bn, gic: 

- Cu dt nga quay li ng ch t ch lúc nãy nghe. 

- Cu cho t ng ngoài hàng rào, ch lúc m ra, ngó mt m mt tí tì ti thôi. M ra 

n gia sân, t dt nga chy lui cng còn kp... 

Nghi a nc mt thng bn. Em a tay tìm tay bn trong bóng ti, sit cht. 

- Úi chao, rng tay cu run d ri? Hay cu au? 

- Không.. - Ti t n có mt cái chân gà -.. - Mng thì thào qua nc mt. 

- M dn n chân gà phi n c hai chân. n mt chân thì mc bnh run tay run chân. 

Ba ó t mi n mt chân thì gp thng Thúi b dì gh p ui ra ng. T thng 

quá cho nó mt chân, ch mi kh ri. 

Hai a dt nhau i n trc cng ngôi nhà có cây su âu. 

- Có ai trong nhà ra cho tui hi nh mt chút! 

Nghi gi to. 

Gi hai, ba ln thì trong nhà có ting hi vng ra: 

- Ai kêu chi ngoài ó ra? 

- D em! Em b i hi thím Nim bán bún bò Bao Vinh tn c v ây. Không 

bit thím có nhà không? 

Trong nhà lóe sáng ánh èn- Ting cánh ca kt m. Mt ngi àn bà mc áo cc, 

tr m khn, tay cm cây èn du ha, mt tay ch khum khum che gió, bc ra sân. 

Mng rúc u vào cái l trng hàng rào bông cn, c m to mt nhìn vào sân- Con 

nga dm vó lp cp ngay phía sau lng. 

Va trông ngi àn bà bc ra, Mng nc n thì thào gi qua l trng: 

- M? M! Con ây m! 

Nghi kh sut: 

- Chy ngay i! M sp ra ri ó? - Ri em bc nhanh qua cng ón gp ngi àn 

bà trc sân. 

Mng nh b ai ui, túm cht dây cng, lôi con nga chy bin vào khong bóng 

ti dy c trc mt. 

Em va chy va khóc. 

Ra n ch bi tre lúc nãy, em dng li, nép sát vào mt bên l- Em ng ch mt lúc 

rt lâu vn không thy Nghi tr ra. Rut gan em cn cào nh la t. Em oán chc 

lúc ni Nghi ang ngi nói chuyn vi m. M rót nc cho Nghi ung, ly bánh tét, 

bánh ít cho n. 

Còn mình là con ca m thì phi ng di bi tre dc ng' "Úi chao, con cc quá 

m i" Ý ngh ó làm cho Mng khóc òa lên thành ting. 

Em thy mình không còn sc ng ch thêm na. 

Thôi, mình c liu chy vô thm m. Nu m có bt li cng ành chu. Em dt 

nga, cúi u xm xm bc. Mi bc c my bc ã nghe ting Nghi. 

- Mng i! Mng! 

- T ây?- Mng chy li ón bn, hi không kp th. 

- M hi cu chuyn chi? Cu có nói nh t dn không? 

- Có có ht! Chút na t s k cho nghe. Ch phi lên nga phi tht nhanh không thì 

v n v tr mt. 

Hai a trèo lên lng nga. Nghi ra roi, cho nga phi mi lúc mt nhanh. 

- Té ra m ã bit chuyn cu còn sng, ang V Quc Ðoàn. M k là cách ây 

hn na tháng, có mt anh b i tên là... anh chi hè? Anh So? - úng ri, anh So. 

Anh tìm vô nhà gp m, k vi m anh y gp cu ang theo i i qua bên Mt trn, 

ri a cho m bó lá thuc suyn ca cu gi. M vô bung ly bó lá ra cho t coi. 

M khen lá hay lm, mi sc ung có hai chén mà bnh ã nhiu- T nói vi m y 

nh li cu dn. M khóc ghê quá làm t cng khóc theo luôn. M dn nói li vi cu 

m không gin chuyn con trn nhà i V Quc Ðoàn mô. Nghe tin con còn sng mà 

li nên ngi, m mng lm. Khi mô rnh rang công vic ca Mt trn thì gng xin 

phép cp ch huy v nhà cho m thm... 

- M còn dn chi na không? 

- Có m còn dn là làm vic chi cng phi làm cho chm ch, ng cho ngi ta 

chê bai mình. Vi li không c u trn mà i dang nng, l cm au thì m kh 

lm. 

- Lúc t nhà m cng hay dn nh ra... 

- M ngó b hin quá cu hí - M c ôm cht ly t mà khóc sut- Nc mt m rt 

xung mt t nóng phng... 

Nghi bng a tay lên s má, tng nh nc mt ca ngi m vn còn nóng t 

trên hai má em. 

Gn nm gi sáng, Nghi ã a c Mng v n khu vc trng K Ngh.

4.

Tra ngày mng 6 tháng 2 nm 1947, quân tip vin ca gic ã chc thng phòng 

tuyn sông Nong. 

Cng tra hôm ó các em trong i Thiu niên trinh sát ang chin u Hu c ng 

vi nhiu n v khác, c lnh chun b rút khi thành ph. Ngoài cánh quân ln 

tin dc theo ng quc l s Mt, bn gic tip vin ã cho b thêm nhiu cánh 

quân dc b bin Phú Vang, Qung Ðin, hình thành nhng gng kìm vi ý bao 

vây tiêu dit quân ta. 

T m sáng tri ma tm tã. n chiu ma có tnh bt, nhng gió lnh thi hun 

hút không ngt. Mt sông Hng dn dúm, sóng ì op v b. 

Khp thành ph ting súng ca bn gic b vây hãm n ran ran. Phn chn vì ting 

súng gii vây mi lúc mt thêm gn, chúng chui ht ra khi nhng hang by lâu n 

náu, liên tip m nhng trn phn kích iên cung vào nhng n v quân s ít i ca 

quân ta Pháo hiu xanh chúng bn lên ti tp t bn phía, nh nhng ln roi bm 

tím qut lên bu tri thành ph u ám mây chì. 

Mt gi ba mi chiu, i trng Lê Thng dn các em t Mt trn khu C, vt cu 

Bch H, tr v bên này sông. Ch vng hn chc em mà hàng ng i tha hn i. 

Mi cha y hai chc ngày tham gia chin u mà các em trông cng khác l hn so 

vi cái hôm náo nc vt sông sang Mt trn- Cuc sng cng thng, him nghèo và 

ni vt v kinh ngi ca chin trn ã in lên gng mt và dáng dp ca các em sâu 

m hn gp bao nhiêu ln so vi ngi ln. 

Em nào cng en nhm, gy st, ánh mt mt mi vì ói ng, vì phi làm vic quá 

sc. Áo qun, ba lô, túi dt, t sng nc ma, lm láp b n t chin hào. Ð c 

trong ba lô túi dt có vi i, nhng trên tht lng em nào cng thêm lnh knh nào lu 

n, dao gm, li lê... 

Ðc bit trên gng mt tr th ca các em u hn lên khá rõ cái v suy ngh lo toan 

thng thy trên gng mt nhng ngi phi m ng nhng trách nhim nng n 

và nghiêm trng- tình nguyn gn bó i mình vi vn mnh và s sng còn ca 

Nhân Dân và Ðt Nc. 

Tính nt các em cng thay i nhiu nh v mt. 

Không mt ting ci a, không mt li trêu chc. 

Chúng i lng l, lm li, u cúi thp nghiêng nghiêng tránh làn ma bay chênh 

chch nh kim châm tt vào mt. Thnh thong có em trt chân v ch, nhng chng 

có bn nào ci, và em v ch lm cm ng dy, sa sang cái gì ó trên ngi ri 

tip tc lng l chy ui theo các bn. Ngay c T-dát, vn tính lin láu sut ngày 

cng chng thy m ming. 

Ni ut c au bun vì sp b li thành ph quê hng cho quân gic, cng nng tru 

trong tim các chin s nh tui này không kém gì vi các chin s ln tui khác, bi 

vy mà các em chng còn lòng d nào ci a. 

Hin i cui i, u i m ca lô ca V-to-u li eo tòng teng cái ng nhòm 

trc ngc. T hôm Vnh-sa hy sinh, gn nh không mt phút nào cái ng nhòm ri 

khi ngc em. Em qu quyt nói vi các bn- "Mi ln a ng nhòm lên mt, mình 

u thy Vnh-sa ng trong ó, trn trung, buc ngang ngi vào ct thép thu lôi, 

ang pht pht c tín hiu ánh "móc" v cho ài quan sát". 

T-dát xin bn cho nhìn th. Ða ng nhòm lên mt, v mt rt chm chú, sau mt lát 

T-dát nghiêm trang gt u. 

- Ðúng là cu Vnh-sa ang ng trong ó tht các cu . 

V mt và ging nói ca T- dát làm nhiu a trong i dng c tóc gáy.

5.

V n ca Chánh Tây, i trng cho i dng li. 

Khp c khu vc ca Chánh Tây, ngi i li nhn nho: V Quc Ðoàn, t v. cán 

b các c quan tnh. Tt c u t át lm láp, mt mi. Tng tp, tng tp ngi pht 

xung b c trát y b n, bên các gc cây, hút thuc, ung nc, chuyn trò nho 

nh... i trng cho i tp hp di bóng mt cây m u ri chy i tìm c quan ch 

huy cuc rút lui- Lát sau anh chy v, v v tay nói: 

- Mi t c ngay mt em theo anh vào trm tip lng, lãnh bánh tét n ng. 

Nghe nói bánh tét, nét mt c i ti tnh lên mt chút. 

Bánh tét lãnh v, các t khác mi a c mt òn, riêng t T-dát, do nó i lãnh, 

mi a c hai òn. C i nhao nhao hi: 

Cu làm rng mà tài d ra? 

T-dát c chí ci h h. 

T ba hoa thiên a vi my ch phát bánh mt hi làm các ch c ôm bng là ci, 

ri qung luôn cho t thêm ba òn na - "Ði i ông tng! - Các ch nói, - chú mà 

còn ng ây thì các ch ci n t rut mà cht thôi!". Ln u tiên c i thy cái 

ming lin láu ca T-dát c vic. 

Ba gi chiu, có tin quân gic ã tin n sân bay Phú Bài. Lnh trên: "Tt c phi cp 

tc ri khi thành ph." 

Trc lúc xut phát, i trng tp hp i thành hàng ng chnh t. Anh báo cho c 

i bit: "S phi hành quân sut c êm hôm nay. Chúng ta s rút lên chin khu. Các 

em soát li ba lô c, xem có th gì không cn thit thì vt b li i ng xa 

nng." 

C i yên lng nhìn anh. Nh oán bit các chin s nh bé ca anh trong gi phút 

nghiêm trng này, ang ngh gì và ang ch i cái gì, anh bc ra chính gia hàng 

quân, hng ging nói: 

- Các em! Chúng ta phi rút khi thành ph, nhng không phi chúng ta chu thua 

chúng! Không! - Anh quc mt cht mnh bàn tay vào không khí, nét mt anh hn 

li. Theo ch trng ca H Ch Tch và ca Chính Ph, cuc kháng chin ca chúng 

ta c chia ra làm ba giai on. Giai on th nht: phòng ng, giai on th hai: 

cm c, giai on th ba: tng phn công. Hin nay chúng ta ang bt u giai on 

th nht- Th gic lúc này ang còn mnh, chúng ta tm thi rút khi thành ph, lên 

v ng núi cao thành lp chin khu. Chúng ta va cng c xây dng lc lng va t 

chc ánh gic. Lúc u ánh nh, dn dn ta ánh ln. Khi th gic ã suy yu, by 

gi ta s chuyn sang giai on tng phn công. Chúng ta s d ng i quân ánh 

chim li thành ph, làng mc quê hng, gii phóng hoàn toàn t nc, giành li 

hoàn toàn c lp. By gi tt c chúng ta s c sng cuc sng sung sng hnh 

phúc nh có ln anh ã nói vi các em. 

Nhng li gii thích tình hình kháng chin ht sc n gin ó ca i trng ã làm 

cho gng mt u xìu ca c i vt rng r phn chn hn lên. Tht ra các chin s 

nh bé này âu có cn n nhng li gii thích tht thuyt phc vi lý l tht ích 

áng, iu mà lúc này chúng cn là c ngi chúng hoàn toàn tin cy, khng nh 

nim tin. Khng nh chin thng. Mà khng nh không phi bng lý l mà bng thái 

, tình cm. Bi mt l, các em yêu Cách Mng, yêu T QUC, yêu nhng lý tng 

cao p ca cuc sng vi tình yêu th ngây gn gi nh tình yêu cha, yêu m, yêu 

ông bà... Ln trong ni au kh, ut c chân chính ca ngi chin s khi cm thy 

mình phi tm thi thua gic có c lòng t ái ca tr con khi b thua mt keo vt, mt 

trn bóng á...

Hòa-en hôm v tp trung vi i, dc ng ghé vào quán mua viên ko bi ngm 

chi. Trong quán, ngoài bà bán hàng còn có hai ông khách mc áo dài en qun la 

xá x trng, ang ngi sát vách hút thuc lá Cm L. 

Nhìn qua cách n mc, Hòa-en cng oán bit hai ông này thuc loi giu có hoc 

làm quan ngày trc. Hai ông va hút thuc va nói chuyn thi th. Lúc u em 

chng ý câu chuyn ca hai ông. Em còn mi mê vi viên ko bi ca bà bán hàng 

va trao cho. Chà, viên ko dinh dính trong nh thy tinh, có im nhng vn xanh, 

p mê ngi. Em thn trng út viên ko vào mm, ngm vào mt bên má  

mút dn. Cht ngt mát c lan dn u li. Ðnh bc ra khi quán em bng nghe 

mt trong hai ông khách nói: 

- Cà cung cht n ít vn còn cay? Tây h ui cho chy ré còi vn còn nói cng. 

Nhng là toàn dân kháng chin, toàn din kháng chin, nhng là trng k kháng 

chin nht nh thng li! Thng li chy dài! 

Ông khách th hai có hàng ria mép en nhánh, vt vo iu thuc lá sâu kèn trên cp 

môi thâm sì ci khy tip li: 

- Bác không nh ngay cái ba u tiên n súng tôi ã nói ngay: "Vit Minh rng cng 

thua Tây". Ði thu mô mác lào âm thng xe tng! 

Hòa-en ng khng li ngng ca. Em mày say mt vì tc, còn tc hn c cái 

hi còn nhà, khi có a réo tên cha m ra mà chi. Em mun cãi li hai cái lão già 

mc áo en ni bênh vc cho kháng chin, cho Vit Minh, cho V Quc Ðoàn. 

Nhng em không bit phi cãi nh th nào. Ðúng là quân ta phi rút lui Mt trn 

Rui tht. Nhng... nhng... em gin run lên vì cm thy mình bt lc, vì b xúc phm 

mt cách cay ng. Viên ko bi va ngm, mi suýt c có hai cú nc bt, ngt 

ngon n cht c, th mà em nh phng ngay xung t, em quay li nhìn hai ông 

khách, trn mt chi: 

- T cha bay? Hai a bay là Vit gian? 

Ri té chy- ông khách có ria mép chp chic guc ang x chân, nhy chm ra 

ca ném theo. 

Thng cha ném rt bm, suýt na trúng u em. Em va chy va chng mông v 

phía ông khách, v bm bp. gào to: 

- T cha hai thng Vit gian có n ít tao ây! 

Chi, v ít mà cn gin vn không sao nguôi c. 

Càng ngh n câu chuyn ca hai lão già mc áo dài en, máu trong ngi em càng 

sôi lên. Em bm môi, nghin rng, trn mt, quát to lên mt mình: 

- Tao mà có khu súng, tao nã cho hai thng bay hai phát vô gia l ming ngay!... 

Lúc này ng trong hàng, Hòa-en nh nut tng li gii thích ca i trng. Em 

chc li xuýt xoa tic mãi cha c i trng ging cho nghe v ba giai on 

kháng chin nh ba ni. Mình s ging cho hai cái thng già mc áo en dài phi cng 

hng, trng mt ra. Mình mô có thèm chi cho nhp ming, v ít cho nhp tay. T- 

dát quay sang nói vi Lm ng bên cnh, ging bun bun: 

- Nu rút lên chin khu mà ánh không thng thì làm rng mi hè? Chc ti mình phi 

luôn trên ó, làm ly nhà mà , trng ly khoai sn mà n, ri óng kh tóc dài 

nh ngi thng cà rng cng tai. Có cht thì chôn luôn trên ó. 

Lm sa li hai qu lu n m vt eo trc bng, nói ging l v au n. 

Theo tao thà luôn trên núi, n sn eo g i óng kh, cht thì chôn luôn trên ó, còn 

hn là phi v chung ln vi ba thng Tây, ba thng Vit gian, ngày ngày phi ngó 

ti hn i li nghênh ngang trên ng ph mình nh ngày cha Cách Mng! 

- Ðúng ó anh Lm . Em cng ngh nh anh ra. 

- Mng ng sau lng Lm, bt lên nói. Em a, em thà cht ói ch không thèm n 

mt ht cm ca ti Tây, ti Vit gian! 

Mng níu tay T-dát hi: 

- Anh T này, ba giai on cái chi chi anh hè? 

T-dát ging chê trách: 

- Phòng ng, cm c, tng phn công! Có ra mà không nh. Ti bng ti d nh mi 

mà i hc thì c gi ly b mà ng trng vt ln. 

Mng không ý n li chê trách ca T-dát. Em còn mi nhm i nhm li cho 

nh: "Phòng ng, cm c, tng phn công. Phòng ng, cm c, tng phn công..." T 

nhiên em rm rm nc mt ngh thm: 

"Chao, c chi ch c gp m, nói cho m nghe cái ba giai on, m khi lo 

khi bun mà bnh thêm nng. M i, V Quc oàn ta rng cng ánh ui c 

ti Tây, nc mình rng cng c c lp, m rng cng c Chính ph cho vô 

nhà thng to nht, nhiu th thuc quý nht cha cho m lành bnh suyn... M 

ng lo chi c m i! ".

6.

Các n v l lt lên ng ri khi thành ph. Mt hi còi dài. Ði Thiu niên 

trinh sát ni theo sau mt n v V Quc oàn, ri khi ca Chánh Tây, theo con 

ng s Mt, i v phía cu An L. 

Chc chc các em ngoái u li, cp mt bun ri ri, thng tic xót xa- Mt ngn 

la rt to b ng lên t phía cu Bch H. Quân ta ang ri xng t cu. 

Lúc này ma ã bt nng ht và chuyn thành mt màn bi m dày c. Gió lnh thi 

bi bi. thành ph xa dn, chìm khut sau màn ma. Chc chc trong cái bin bi 

ma c st ó li r lên nhng tràng súng dài ng c. Ting súng nh mun nhc cho 

oàn quân rút lui bit: "Hu phía ni, Hu phía ni!" Xa xa, phía nam thành ph, 

ting i bác gic n rn nh sm t. 

T-dát mi ngoái u nhìn Hu chân vp phi hòn á, kêu "i!" Mt em nhn nhó 

xuýt xoa, nhc bàn chân au lên nhy lò cò mt quãng: 

- T vp st mt cái móng chân ri các cu i' - Em rên r. 

Bng cúi lm mt hòn á, ném ngc tr li cm tc chi: 

- M cha ba thng Tây? Lúc ni trong các v trí chc cha con giòng ging ti hn ang 

ôm nhau mà nhy m vi hát xì lô, xì la ic c ít? 

Hình nh Bng bt ng gi lên ó làm khi ngòi gin ang âm trong lòng c i. Các 

em c ng nhao lên thi nhau tìm ht li c a nguyn ra tui thc dân cp nc. 

Ôi! qu tht không gì làm cho ngi chin s au n ut gin hn khi hình dung 

quân th ang ôm nhau nhy múa trên t ai quê hng mình! 

T-dát chân vn nhy lò cò, nói nh mun an i các bn. 

- Ðc, c cho ti hn ôm nhau nhy m vi hát xì lô xì la. n ngày tng phn 

công, ti ta v chim li Hu. Ti ta s d ng súng cm li lê l a tut lut c Tây m, 

ln, nh, già, tr ra sân vn ng Ðt Mi Xung quanh sân vn ng, ti ta s b trí 

toàn F.M, Ht kít, Chiêu Hòa hai nòng, ri ra lnh cho cha con ti hn phi ôm nhau 

mà nhy m vi hát xì lô xi la úng nh hôm ni. a mô không chu nhy, chu hát, 

ta kéo c ra, tch tch "ph" luôn? Ri các cu coi ti hn va nhy va hát va ái 

ht c ra qun, ra váy làm thi inh c sân vn ng! 

Cái vin cnh tr th gic mà T-dát va tng tng ra ó làm cho c i nguôi 

nguôi bt gin. Chúng tranh nhau bàn tán thêm bt cách thc t chc tr th ca T- 

dát. 

Ra n cu An L, ngi chy gic n n càng ông. Ngoài b i, cán b, còn c 

man nào là ng bào. K gánh ngi khiêng, ngi dt xe p, ngi y xe bò, 

ngi dt con, ngi b cháu... n ào nhn nháo nh v ch. Nhiu on ng b 

tc nghn không sao nhích lên c. Sut dc ng ng bào vt li không bit bao 

nhiêu l, ca n mà chng ai bun nht. Ngang qua Hng Cn cái làng có quýt 

ngon ni ting, i ui kp mt n v súng ci tám mt ly... Anh V Quc Quân 

vác cái nòng súng i gia hàng quân cao vt lên. Anh vác cái nòng thép to nh ct 

nhà mà coi b nh không. Ðu anh i m st, qun xn n bp v, hai cng chân to 

và en không khác chi hai cái nòng súng ci tám mt. Trông b anh quen quen- 

Mng nhn ra anh u tiên. Nó mng r chy vt lên gi to: 

- Anh So? Anh So? 

Anh i vai vác nòng súng, ri quay li, nhn mày nhìn bn tr. Anh m rng 

ming ci hn hu phô ht c hai hàm rng to, vàng khè khói thuc lá, c i lin 

nhn ra chính là cái anh công binh ph trách bom cu Bch H hôm nào. 

Ði trng bc li, bt tay anh: 

- ng chí li chuyn qua moóc-chê tám mt à? Rng không công binh na? 

Anh So ci h h: 

- Tri sinh ra tui là ct n no vác nng. Cp trên thy tui sc vóc ra ri mà giao cho 

cm si dây bom quá nh, ung! Các ông mi iu tui qua vác cái ct nhà st ni 

ây, ng chí . Anh a bàn tay h pháp v ánh bp cái vào nòng súng moóc-chê. 

T-dát ng gn ó làm b ht hi kéo.tay anh: 

- i, anh v nhè nh ch v mnh ra l bp mt nòng súng, Tây n ly chi mà bn 

anh? 

Chú a tay s vào ch nòng súng anh va v ming xuýt xoa:. 

- Cht cha ri, hi bp, hi bp! 

Anh trung i trng moóc-chê cho trung i ngh gii lao mi phút. Ði trng 

cng thi còi cho i lánh sang bên ng ngh c ng vi các anh moóc-chê. Mng t 

nãy ti gi vn ng sát sau lng anh So. Em ngp ngà ngp ngng mun hi anh cái 

gì nhng thy anh còn mi nói chuyn nên li thôi. Anh So sc nh, quay li: 

- Mng ó em? Chút na thì anh quên mt. Cách ây na tháng, anh có công tác phi 

v Bao Vinh. Ngang qua nhà em anh tranh th tt vô, thì may cách chi, úng lúc m 

em ang sa son l gánh gióng i tn c. Anh lin k vi m chuyn anh gp 

em: "Thng con ch nó i V Quc Ðoàn i Thiu niên trinh sát Trung oàn Trn 

Cao Vân coi b oách lm". 

Nhng m em nht nh không tin, c khng khng nói: 

"Chú thng ch, bày t chuyn ra mà nói cho ch vui lòng, ch thng con ch còn 

sng làm rng c chú i? T ngày cháu mt i không êm mô ch không nm mê 

thy cháu v ngi di chân ging ch, ôm mt khóc t tê: "Con cht oan ung lm 

m n..." Anh cha bit làm cách rng cho m em tin thì va vn sc nh n bó lá 

tm gi em gi anh do n. Ra là anh m ba lô ly ra a luôn cho m em: "Ch 

không tin thì ây, lá tm gi thng con ch nó nh tui mang v cho m nó, m nó 

sc ung lành bnh suyn kinh niên ây. Nó còn dn ch cht nh lá ra, sao vàng, h 

th, nm bát nc sc ly mt. Ung bn nm ln là khi bnh. Ch bit không nó 

khoe vi tui là phi trèo lên t ngn cây bút bút cao nht Hu vào gia lúc na êm 

hái nó ó. Công trình hn ra ra nên tui phi gi cái bó lá n còn hn c thn gi 

ca. Ch ngh coi, nu con ch nó không nói thì làm rng tui bit c ch mc bnh 

suyn kinh niên? Vi li làm rng tui có sn lá tm gi trong ba lô a ra ngay cho 

ch?" Lúc ó m em mi cm ly bó lá, ngó trân trân mt lúc, mt coi b di hn i. 

Anh s quá tng m em mng quá hóa iên. M em kêu lên mt ting làm anh rúng 

c tim : "Úi chao ôi! - Ðúng là thng con tui nó còn sng thit ri chú i" Ri m ôm 

rt bó lá vô ngc va khóc va ci và nói: "Ai ng con còn sng con i? Ra mà con 

làm m khóc ht nc mt nc mi..."

M k vi anh: "Hi còn nhà h mi ln tui lên cn hen, là cháu ca chú ngi 

bên tui sut ngày sut êm chm ngc cho tui. Ri ln mô hn cng nói: "M , con 

nghe c Ba Trà nói th lá cây tm gi u trên ngn cây bút bút tht cao, trèo lên 

úng lúc na êm mà hái v, phi khô, sao vàng ri sc ung, thì bnh suyn nng 

my cng lành. Con c chi có cây bút bút ngn cao thu tri, u tht nhiu tm gi, 

con trèo lên hái v sc cho m ung. Cháu ca chú nó hiu ngha nh ra ó chú 

n..." ri m em lc gánh, lôi trong b qun áo ra mt b áo qun ca em còn mi 

tinh, qun sóc xanh vi áo s mi trng ct tay. Ða b áo qun cho anh, m nói: "B 

áo qun ni ch may cho cháu nhng cháu cha kp mc. My ln cháu nó òi mc ch 

li không cho, nói dành n Tt mc, mình con nhà nghèo, n mc t ng tim rng 

xong thì thôi... Hôm ch mi thy pháp làm l cu hn cho cháu ch nh t v di 

ó cho cháu nó mc. Nhng thy pháp nói ma ch bit mc qun áo giy thôi. Ra là 

ch phi thuê th mã dán mt b qun áo giy ging in nh b ni, t cho cháu... Ch 

may mn c gp chú ây, ch mun nh chú a giúp cho cháu, nói vi cháu giúp 

ch: "Bit con còn sng, theo V Quc Ðoàn m mng lm, m không gin con mô. 

Con phi c gng theo kp bu bn, anh em, V Quc Ðoàn giao cho vic chi phi 

làm n ni n chn, phi chm ch gii giang. Vi li con nh ng i dang nng 

nhiu mà phi cm thì kh m..."

Anh nói vi m em: "Chuyn ni v cha chc tui ã gp li c nó. Tôi s mang 

theo mà làm mt ca cháu thì ti cháu lm. Ch c gi ly, rng ri cng có ba hn 

c cp trên cho v phép thm ch thôi..." K n ó anh tc li: "Tic quá, bit ra 

hôm ó anh mang b áo qun i cho xong. có phi ch em c mc áo mi ri 

không?" Nghe chuyn m, Mng c h ngi không vng na. Bàn tay nh bé, en 

i, các ngón tay b móp vì dm lnh, c bíu cht ly vai áo anh, nh s ngã. Em úp 

mt vào ngc anh, nc mt em thm qua áo anh, nóng bng. 

Và l l ng cha, c i và c các anh trong trung i moóc-chê, mt ngi nào cng 

hoe. 

Chiu hôm sau, i rút n cu Hin S. Có tin quân gic ã tràn vào thành ph. 

i b mt ngày mt êm, bàn chân a nào cng rp phng. ây là ln u tiên trong 

i các em phi chuyn i b xa n th. Nhiu em phi ci c áo, c qun dài, xé ra 

bc bàn chân mi bc ni. i trng i giày sng- á không bít tt, hai bàn chân 

anh cng rp phng, nhng nht nh anh không ci giày. Phi li qua nhiu quãng 

ng ngp nc ma nên thnh thong anh li nm dài xung t, gi ngc hai 

chân lên tri dc nc trong giày ra. Các em gi a "Ði trng tp xic!" Nhc 

n xic, c i li nh n nhng bn hin vng mt: V-to-u, Lai, Du, Ngha, 

Ðoàn, Trà, T. T hôm các bn ri Hu theo các n v b sung cho Mt trn phía 

Nam, không em nào có tin tc gì v. Hin lúc này các bn ang âu? Có còn y  

c không? Có bn nào b thng hay hy sinh? Tra hôm qua, các em gp mt n v 

thuc tiu oàn Mi tám, va t trong ó rút ra. Các anh k: "Trong trn kch chin 

èo Mi Né, có mt chú liên lc không rõ n v nào, trc tui các em, ã trúng 

n hy sinh. Chú ta cht mà mt c ti rói, không ai dám nhìn lâu, au rut quá! vì 

phi rút lui gp nên không mang chú ta theo c, phi d ng li lê ào huyt chôn 

trên nh èo. Trc khi chôn, các anh ã cn thn ly cái áo súng khu i liên Hc- 

kít bc xác. Chú ta nm va vn cái áo súng..." Mt anh trong n v này nghe xong 

câu chuyn ã trm ngâm kt lun: "Ra ó các em . i chin s V Quc chúng ta 

không phi là da nga bc thây mà áo súng bc thây? Cuc chin u ca chúng ta 

hôm nay d di và quyt lit hn xa nhiu lm". 

Không hiu sao c i em nào cng ngh chú liên lc "áo súng bc thây" ó có th là 

V-to-u. C i u bit a thân nht vi V là Hin. Hai a ã nhn nhau làm 

anh em kt ngha. Chúng hn nhau khi mô ánh Tây xong s v vi nhau. C ng làm 

c ng n, c ng sng c ng cht. 

Bi vy em nào cng tránh nói ý ngh ó ra trc mt Hin, s bn bun ti nghip. 

Riêng Hin không my khi thy nhc n V. Và h thy bn nào ang nói chuyn 

V-to-u là em lng xa, Nhng êm n, nhiu bn ng cnh em phi bng tnh vì 

ting Hin khóc thn thc trong m, em ú gi tên bn...

7.

Vt qua cu Hin S, các n v rút lui ri b quc l s Mt, r trái theo con 

ng ri á i v phía làng C Bi. 

Bây gi núi xanh ã trc mt oàn quân rút lui. Ðêm n, i c ng vi các n v 

rút lui c lnh ngh li làng C Bi. ng bào ây ã chy lên núi ht. Nhà ca 

b trng toang. 

Làng nm cnh con sông B nc xanh rn ngi. Khong hai gi sáng, i trng 

ánh thc c i dy, i ra bn sông. Ngoài bn ng c ngi, l nh súng n, ba 

lô, túi dt... Di sông, ò u thành dãy dài. 

Tng toán, tng toán ln lt xung ò. i xung mt con ò dài nh con thoi có 

mt ông c và mt o chèo ò. 

Bóng ti nhòa nhòa không nhìn rõ mt. Con ò r nc ni uôi các ò i trc, 

ngc sông. Mt sông gn sóng lm m sao và ánh la chài ây ó. Nhiu quãng 

núi á dng thành vi sát b sông. Con ò lt i trong bóng núi en thm thm nh 

chui vào hang sâu- Tng sáng, ò cp bn làng Trò. Làng nm gia mt thung lng 

hp, mt mt là sông xanh rn ngi, ba mt kia vây quanh núi cao tr ng ip, bên 

kia sông cng là núi, vách núi hoang vu, chim kêu vn hú, san sát chui rng, song 

mây. 

Nhân vt quan trng u tiên các em gp li khi va t chân lên bn làng Trò là 

"ông-già-by-lm" khu sn pháo c l c nht ca trung oàn và ng thi là nim 

t hào c bit ca toàn Mt trn Hu - Tha Thiên. Bây gi nhìn "ông" mi tiu ty 

làm sao? 

Nòng mt ni, bánh, càng mt no. Tt c các b phn trên thân th "ông" c tháo 

ri ra cht thành mt ng lng cng di gc cây mít. Nòng ông b n i bác bô- 

pho ca gic bn toe mt u hôm ông ng di chân ct c khc n. Các anh  

xng quân gii phi ca t ch b n, dài n hn gang tay. Do ó c tin này 

chin s c mt trn lo lng bun ru, coi là mt tn tht không gì b p c... 

C i xúm xít quanh ông, em s nòng, em s càng, em s bánh... nét mt em nào 

cng ru ru xót xa. Các em có mt mi cm tình c bit i vi "ông". "Ông" ã 

góp phn làm nên vinh quang cho i, vi chin công lng danh Mt trn ca Vnh- 

sa. Bi vy mà c i nhìn cái thân th tiu ty, tàn ph ca "ông", lòng c xót xa 

quyn luyn không dt. 

Các anh xng quân gii khiêng ra mt hòm m súng, tng vào nòng "ông" chun b 

th "ông" xung áy sông B, "ông" khi lt vào tay gic- C làng Trò nhà nào 

cng cht ních cán b, b i rút lui. Rt nhiu kho tàng, công xng ca tnh c di 

chuyn lên ây t trc. 

Các em chy loanh quanh khp làng. Trong mt vn mít râm nh rng, các em gp 

mt cái kho nm gian ln, cht toàn ni ng- Ni cht cao t mt t n nóc nhà  

các c, t ni nu mt hai ngi n n loi ni ba mi luc c nm sáu chc òn 

bánh tét. Cái nào áy cng b chc thng. Ðó là ni ca ng bào trong tnh ng h 

trong Tun-l-ng, úc n bn gic. 

Không hiu sao ng nhìn cái kho ni ng thng áy này, c i thy lòng nao nao 

bun- Chao, nu nhng chic ni này mà bit nói, chúng có th k li bit bao iu 

cm ng, thú v v cuc sng ca hàng chc nghìn gia ình khác nhau... có nhng 

chic ni quanh nm ch nu toàn cm n khoai, sn, li có nhng chic mi nm 

ch c mt vài ln bén hi la, nhng cái ming tr con mu máo, gào khóc bên 

ming nhng chic ni không còn dính ht cm... 

Các em bàn cãi, c tính nu úc ht tt c s ni ng này thì c bao nhiêu viên 

n? 

T-dát ch mt cái ni st quai nm gn sát mái nhà, qu quyt nói: "Ðúng là cái chú 

ni ng iu ca nhà t. T ch nhìn thoáng là nhn ra ngay. Chú ta st mt mt 

quai, mi ln bc chú xung bp, m t c phi lót gi vô bên mép chú." 

T-dát rút cái súng cao su trong túi ra, lp viên si bn mt phát trúng luôn cái ni st 

quai va ch. Em nói vi cái ni. 

- Ch em không nhn ra anh à em? Anh là anh T-dát yêu du ca em ây mà. Hay 

ti ba ni anh mc áo qun V Quc Ðoàn oai quá, nên em l? M anh a em i V 

Quc Ðoàn t cái hi Tun-l-ng nm ngoái, c ng vi em mâm, anh sanh, em còn 

nh không? 

T ó n nay c nhà ai cng chc là em ã chui vô nm trong ngc ti Tây thc dân 

ri ch. Ai ng em còn nm vi n v ây. 

T-dát nghiêng u, khum lòng bàn tay t lên vành tai, mt hp ha hp háy làm b 

ang chm chú lng nghe cái ni tr li. T-dát ht ht cm, làm tung mt gin, hi 

li: 

- Rng, em nói là em không nh ra anh T mô à? Trí nh em rng kém d ra? Hèn 

chi ít em en thui? 

Em quay li nói vi các bn: "Các cu không bit, t ã hc qua sách xem tng ni, 

anh ni ng mô mà ít en thui là rt kém trí nh." Em li nói tip chuyn vi chú 

ni: "Anh T mà mi ln i hc v là chy ngay xung bp d vung em ra, thò luôn 

tay còn dính y mc vô hông em, vét cm ngui cc ra n vi nc mm dm t y 

mà..." 

Câu chuyn ba hoa thiên a ca T-dát làm cho c i âm ng i ng i nh nhà, nh 

m, nh cha. Mng cng bt chc T-dát nhn nhác nhìn ngó khp kho, tìm cái ni 

nhà mình- tìm mt lúc em mi sc nh nhà mình không có ni ng. T trc n 

nay m em ch nu cm bng ni t.

8.

Ði c lnh ngh li làng Trò mt ngày: chun b cm nm, mui mè hành 

quân vt núi lên chin khu Hòa M. 

Sáng sm hôm sau, khi cnh vt còn ti m sng núi, i ã tp hp thành hàng 

ng, n trm tip lng, lnh cm nm, mui mè. M sáng, i thành hàng mt, i 

theo mt ông lão dn ng, ri làng Trò, tin v phía dãy núi cao trc mt. ông lão 

dn ng u co trc tri nh s c râu cm l th ch chng vài chc si. Cp mt 

ông lúc nào cng nheo nheo nh b chói nng hoc b khói cay. Hai bên mép ông có 

hai ng nhn sâu hom nh ly dao mà tr, ôm vòng ly cái ming rng hi móm, 

nhìn rt hóm. Ông i cái nón mê an bng tre ct, nng không thua gì cái m st, 

mc b bà ba vi nâu bc phch dy c nhng mn vá xanh en và cái qun xà ln 

màu cháo lòng dài n gi. c bit ông có cái bng to tng nh bng àn bà cha 

by tám tháng, bng ca ngi st rét kinh niên thành báng. Chc do ó mà tên ông là 

Bng. 

Ông Bng ngi làng Hòa M, làm ngh bt tranh t than. ông c Ban chi huy 

Mt trn trng dng c ng mt s bà con khác trong a phng, sang làng Trò dn 

ng cho các n v rút lên chin khu. 

Ông Bng dn i vt núi theo mt con ng dc ngon ngèo, còn nguyên du ra 

m ng. Hai bên li i lau sy, cây ci um t m, hoang vu n rn ngi. Dây leo, 

giang, mây, song bò ngang bò dc trên ng nh àn trn, àn rn- Nhiu cây g ba 

bn ngi ôm, mc gãy, ngang li i phi khom mình chui qua. Trên mt t lp 

lp lá rng thi, vt sên nh tru ngo ngoe, ngo ngoe. Bàn chân va lt qua là chúng 

bám ngay ly cn, hút máu; còn l vt xanh thì u trên lá cây, rình bám vào c, vào 

vai, chui tt vào nách, vào bn, lúc nào không hay. Chúng cn hút máu cho n lúc 

no tròn nh qu sim ri rng xung. C i lúc u em nào b vt, sên bám phi, 

cng s rúm ngi li. Nhng ri thy s không xong vi cái ti hút máu ngi này, 

càng co ngi li tui hn càng bám d. Các em ành phi nhm mt, nghin rng túm 

ly cái mình trn nht ca bn sên, vt dt ra ném i. Vài ln u còn thy ghê tay, 

nhng ch sau mt bui ng là ht s. Hai cng chân em nào cng nhoe nhoét máu. 

Con sên dt ra ri, máu vn c tip tc chy, cái ging này rt tài, bao gi cng nhm 

trúng mch máu. 

Ln u tiên c nm m i leo dc núi, các em mt bc trng vì mt, th c mt ln 

tai. Nhiu em bò ra dc. Leo mt on dc ông Bng li phi dng li i. 

Ông ngi xung mt gc cây, lôi t trong túi áo mt n i thuc lá ngn rt ra và qun 

nhng iu thuc to bng ngón chân cái. Ông ánh la châm thuc bng mt con dao 

nhíp, mt hòn á to bng nm tay và mt cái b i nh i. Các em nhìn ông ánh la kiu 

này phc ln. 

L hn na là hai chân ông không thy mt con vt nào cn. 

- Làm rng vt li không cán ông? - Các em xúm ti hi. - hay ông có bôi th thuc 

chi? 

Ông Bng ci: 

- Ra dc ng các cháu không gp cái ti vt sên c ngo ngoe mà không chu cn 

à? ó là ti vô phc cn nhm chân ming nên b m ht rng ó. 

Bn tr trn tròn mt nhìn ông, na tin na ng. 

Ông ph khói thuc dày c nh mt ám mây, ho khc khc nói tip: 

- Cái th rng sên, rng vt ã thm béo chi. Mi ba tê ây thôi, ming i t Hòa M 

qua Trò, dc ng mt con chó sói núp trong bi rm, nhy chm ra, táp luôn vô 

bp chân ming hai ming, nhay nhay ri kêu ng ng b chy. Ming thy bp chân 

hi nga nga, s tay xung gãi thì thy rt xung t tám cái rng chó trng hu mà 

nhn quá inh. Té ra anh ta táp mnh quá, rng dt luôn vô da ming, coi nh nh 

rng. Ti nghip cái con chó sói ó ri n cht ói mt thôi. Rng mt tám cái rng 

ca thì còn n ung cách rng. Ông Bng tc tc li t v thng xót cho con chó sói 

ã cn ông. Các em hoang mang không bit ông nói chi hay nói tht, vì nét mt, 

ging nói ca ông không có v mt chút gì là a vui ht. 

Qua khi mt dc núi khá cao, ông ch cho các em xem nhng bãi ct voi to bng cái 

thúng úp, còn nóng hôi hi, chng t àn voi va i qua ây xong. T-dát ngó bãi ct 

voi ci nói: 

- c chi ti minh cng a c nhng bãi ct to nh ri hè? Ti mình ch vic kéo 

nhau n trc cng n ti Tây, a mi thng mt bãi, ti Tây ngó thy cng  

khip mà cht. 

Qua khi núi rm, tip n v ng i c tranh bt ngàn san sát nh bát úp. Ông Bng 

ch cho các em nhng du chân cp mi nguyên, in trên mt t t. 

Các em nhìn nhng du chân ht du chân mèo nhng to bng cái bát, s xanh mt, 

vi vàng i sát vào nhau. 

- Bng hi: 

- Ông i ông, trên Hòa M có nhiu cp không ôông? 

Ông Bng nói: 

- Tng chi ch cái ging cp beo thì chng thiu! Nhiu ba ming i bt tranh, 

gánh tranh v nhà m ra phi, thy có hai ba cái uôi cp máu me lòm, ngúc nga 

ngúc ngc, nm ln trong tranh. Té ra ming mi bt, bt luôn uôi c mt bày cp 

ang ngi rình mi mà không bit! 

C i phá lên ci, nhao nhao nói: 

- Ông nói trng chi trng gm ra ông i! 

Ông Bng mt vn tnh khô, à k tip: 

- Cách ây chng na tháng, mt ba ming i bt tranh v, va m bó tranh ra thì có 

mt cc chi to c bng trái bi, tròn tròn, nâu nâu, nhn nhn, ln ra kêu cái bch. 

Ming lm lên ngó coi, té ra c mt m... dái cp! Cái lim mi a cho th rèn ct 

li chu, sc ã gm, bt dái cp mà c ngt xt nh bt chui chín! 

T-dát hi ông: 

- Ra ch mô ri ông? 

- Cái chi? 

- m dái cp y? 

- Ming luc chm mui t ngay ba ó. Ð lâu s ôi. 

Ông chép ming: "Cái anh dái cp l m ra mà ngt áo , có phn ngt hn anh 

dái voi." 

C i bò ln ra bãi c tranh mà ci, còn ông Bng mt vn tnh khô, thng thng 

qun mt iu thuc lá cng to bng ngón chân cái, ánh á la hút. 

Ông Bng nói trng chi mà Mng c tng tht. 

Em hong quá, i nép sát vào T-dát, mt tay bíu cht tht lng da. T-dát quay sang 

nói: 

- Nì, l cp nó có nhy ra v thì cu nh b nt t ra nghe, cu mà níu cht quá, hn 

tha luôn c t i thì cht t ó nghe! 

Qua làng Sn Qua, qua khe Nc Nóng, qua làng Thanh Tân. ri làng Ðt Ð, mc 

c mt ging tre l ô. T làng Ðt Ð i men theo b con sông Ô Lâu un ln 

quanh có nc chy rì rào gia hai b lau sy um t m.

9.

Nm gi chiu hôm ó, Ði t chân lên t chin khu Hòa M. 

Chin khu! Hai ting mi m này ã tng gi lên trong trí tng tng các chin s 

nh tui trong i Thiu niên trinh sát bit bao hình nh h ng tráng th mng... 

Sau Cách Mng tháng Tám, ln u tiên các em c nghe hai ting chin khu qua bài 

hát: "Nh chin khu". 

" chiu nay xa chin khu trong rng chiu. Bên b ting sui reo ngàn thông réo..." 

Hi còn mt trn Hu, mi ln sinh hot i ct ting hát bài "Nh chin khu" các 

em li thy hin ra trc mt nhng r ng thông vi vu trong gió ngàn, dòng sui bc 

lp lánh chy róc rách gia hai b á trng phau... Mt oàn chin s ngi bên sui 

mài gm, lau súng. Mt toán chin s khác ci nga phi vun vút qua èo. 

Bi vy mà chiu hôm ó, khi ã t chân lên t chin khu Hòa M ri mà c i 

vn không ngt mm hi ông Bng: 

- Sp n chin khu cha ông? 

- i chng bao lâu na mi ti chin khu ông? 

Ông Bng khoát tay ch bao quát v ng i núi trc mt nói: 

- Chin khu ta ây ch mô na các cháu. 

C i sng st: 

Chin khu là ây thit h ông? 

Ông Bng lên ging ging gii: 

- Cái v ng núi non ni t i thy t thì gi là Hòa M. Mi ây Chính ph ci ra tên 

mi là chin khu. Chin khu vi Hòa M cng là mt c thôi. 

C i nhìn nhau tng hng. Chng có gì ging vi nhng iu các em tng tng 

trc ây. 

Hòa M là mt cái làng ven núi, l th chng vài chc nóc nhà nm ri rác trên mt 

ro t dài và hp. 

Mt bên là núi cao tr ng ip, mt bên là con sông Ô Lâu quanh co un khúc. Sông 

hp, nhiu khúc vén qun li qua c, phi c si á di dòng. Tng quãng, tng 

quãng, ngi ta p nhng cái kè bng cc g và á chn ngang sông. Nc chy ào 

ào qua nhng ch kè h, y nhng chic gung nc nng n, ku kt quay u 

u vc nc sông lên vào nhng cái máng nc trên cao, ti nhng tha rung 

ven sông. Nhng ngôi nhà tranh, vách t nép mình di nhng rng tre l Ô dày rm 

nh rng. Mt li i nh ngon ngoèo chy xuyên qua làng. Dc hai bên li i là 

nhng ry sn, khoai chen ln vi nhng ám c tranh cao quá u ngi. Trên các 

vng khoái, sn rt nhiu du chân ln lòi. Có nhng ám sn rt rng b ln lòi di 

nát. 

Ðng bào ây ngi nào nc da cng xanh mai mái bi bnh st rét kinh niên. 

V chiu, khí núi mt màu trng c, dâng lên m mt. Ma r rích, gió núi thi ào 

ào. B i, cán b, công nhân các c quan, công xng ca tnh, t các ng ng rút 

lui khác cng ln lt ni nhau lên Hòa M. Ngi nào cng mt nhoài, mt mày 

ph phc, t mèm, lm láp sut t u n chân. 

Khp làng nhà nào cng cht ních ngi, súng n ba lô c. Nhng cây sào l ô 

dài phi y qun áo. Ðng i li li, b n sc lên di hàng trm bàn chân mang 

vác nng n, trn nh m. Ting gi nhau í a i sut t u làng n cui làng. 

Làng Hòa M c gi là tin-chin-khu. Chin khu chính nm sâu trong dãy núi 

xanh rì ng sau làng. Ði Thiu niên trinh sát trc thuc Trung oàn b, phi vào 

óng chin khu Mt, gi tt là Xê-ca Mt. T Hòa M vào n Xê-ca Mt xa vào 

quãng hai cây s, qua mt di rng thp bng phng. Mt con sui khá rng nc 

chy , vi nhng tng á xanh rêu trn nhy, âm sâu vào dãy núi miên man tr ng 

ip. Men theo b sui i thêm chng na cây s là n ni óng quân. Mt dãy lán 

mt mái, dng ngay bên b sui. Dãy lán này mi dng cách ây ch vài hôm, lá lp, 

ct, kèo, rui, lt buc vn còn ti nguyên. Mi bên có mt dãy sp dài sut t u 

lán n cui lán, làm ging nm. Mt sp lát bng nhng cành cây còng queo, so 

le, g gh, nm lên ó khác nào nm lên mt bó ci. 

Ði c ch nh cái lán s ba k t di lên. 

T-dát s tay lên mt sp, gt g nói: "Ngi ta nói i chin s nm gai nm mt là 

nh ri ây, anh em ." 

Tc cnh sinh tình, em ng khu c luôn mt on th nh va cht ngh ra: 

Sng thi nm trên cành cây,

Cht thi áo súng bc thây chin trng

Nhng ta là V Quc Ðoàn

Gian nguy âu có sn gan anh h ng. 

"Hay! Hay!" C i nhit thành khen ngi. Nhiu em yêu cu T-dát c li hc 

theo. Ch mt tí là c i thuc. Em hát, em ngâm nhn nho c khu rng. 

Không khí trong i phút chc ti vui phn chn hn lên. 

Va t ba lô, túi dt xung sp nm, i trng lin huy ng c i ra rng phát ci 

khô. Tri sp ti, i trng cho nhóm lên gia lán mt ng la to nh ng la 

tri. Khói xông m mt, ánh la bp b ng. C i vây quanh ly ng la, ci áo qun 

t ra h, trêu chc nhau ci nói râm ran. 

Hành quân mt l th mà c êm ó c i u thao thc n quá na êm, không sao 

ng c- Mt phn ti cái sp nm c âm nhói nhói gia lng, mt phn vì nhng 

ting ng d s ca rng êm: Ting hong kêu, vn hú, ting mt àn voi ào ào i 

qua âu ó trên dc núi, làm cành cây gãy rng rc, ting chim t quy khc khoi 

bun thm và nhiu ting rng huyn bí khác làm cho c i c sn ht gai c, c 

nhích dn nép sát vào nhau. 

Hôm sau, i n ba n u tiên ca chin khu. Cm go lc vi mui trng, phi b 

lá rng cun li làm bát và b cành cây làm a. Ôi, nh sao xit, k sao ht nhng 

gian kh thiu thn ca chin khu nhng ngày u tiên y. 

Mi nm sau mt nhà chép s ã ghi li my nét tng quát ca hoàn cnh chin khu 

Hòa M ngày ó nh sau: 

"Vic t chc các chin khu các v ng rng núi u làm rt s sài. Lng thc d tr 

rt thiu thn. Tha Thiên lúc rút lên núi, lng thc vn vn ch còn hai tn go. 

Trong lúc ó s ngi n k c cán b, b i nhân viên các ngành, t v chin u, 

công nhân c xng có ti hai ngàn ngi." Ch my dòng vn tt ó cng gi cho 

chúng ta ngày nay hình dung c mt phn s gian kh thiu thn áng s ca hoàn 

cnh chin khu Hòa M nhng ngày u tiên y.

10.

Hai hôm sau, sau ba cm chiu, trung oàn trng Hà Vn Lâu n gp i. 

Ngay trc mt lán là dòng sui mp mô á ph rêu trn tut, phía sau là dc núi cao 

dng, hai bên là rng rm, nên i không th tp hp thành hàng ng chnh t ón 

trung oàn trng nh hi nào. Các em phi ngi xp bng trên sp nm ón ông. 

Tt nhiên i trng cng không th hô nghiêm khi thy trung oàn trng bc vào 

u lán. 

Ch sau my tun gp li mà ông l hn i. Ngi ông gy sp, gng mt hc hác, 

hai mt trng sâu, thâm qung tng âu nh có n trm êm nay ri ông không 

chp mt. 

Ông ngi lên mép sp, nhìn c i khp lt. Cp mt thâm qung mt mi ca ông 

vn ánh lên v du dàng, trìu mn ca ngi cha. Ông cht nhíu trán li hi i 

trng: 

- Quân s i sao ít hn i th ny? Có em nào i âu không? 

Ði trng ngi cnh ông nói: 

Báo cáo anh, i hin nay ch còn mi chín i viên. Bn em ã hy sinh, và tám em 

c c vào tham gia chin u Mt trn phía Nam cha có tin tc gì. 

Trung oàn trng ngi yên lng mt lúc khá lâu- Mt ông ám m nhìn dòng sui  

chy xit di chân lán. Nhìn nét mt ông, các em hiu ngay rng ông sp nói vi 

mình nhng iu quan trng-.. 

- Các em , - ông ngng lên nhìn c i và nói,- hoàn cnh chin khu ca chúng ta lúc 

này gian kh thiu thn nh th nào, anh không nói chc các em cng ã rõ. Và mai 

ây chc s còn gian kh thiu thn nhiu hn na. Sp n, c chin khu s phi n 

cháo, n rau rng thay cm... Trong nhng ngày chin u va qua hu ht các em ã 

t ra xng áng là bn chin u ca ngi lit s thiu niên anh h ng cht trên ct 

thép thu lôi. i các em ã góp phn không nh công lao và xng máu cho cng 

cuc kháng chin cu nc. Anh xin thay mt Ban ch huy trung oàn biu dng và 

khen ngi tt c các em! Nhng hoàn cnh chin u ca b i chúng ta s vô c ng 

gian kh nng n. Anh s rng sc vóc nh bé ca các em khó lòng kham chu ni. 

Bi vy êm qua Ban ch huy trung oàn ã hp gii quyt vn i ca các em. 

Cuc hp ã i n quyt ngh là anh s n gp trc tip các em, hi ý kin các em. 

Em nào mun tr v sng vi gia inh thì trung oàn ng ý cho các em v. Trung 

oàn s b trí ngi a các em v n ch mà mt mình các em có th tr v tìm li 

gia ình c- Các em thy th nào? 

Trc ý kin t ngt ca trung oàn trng, c i ngi lng i rt lâu, lòng xao 

xuyn bn chn khôn t. 

Ting ci n lép bép, ting sui chy , lúc này nghe sao mà to mà vang n th? 

T nhiên c i em nào cng thy c mình nghn li mun khóc. Nhng cha rõ ti 

sao mình mun khóc? Có l ó là cm giác khi thy mình sp phi ri b mt cái gì 

vô c ng thân thit, mà nu mt nó là mt ht mi mm vui trên i, là chng còn bit 

mình phi sng ra sao ây. 

- Các em cho anh bit ý kin i? Trung oàn trng nhc li và ngc nhiên khi thy 

tt c nhng cp mt ang nhìn ông u t hoe. Mng thì khóc tht s, nc mt 

chy ràn ra trên hai gò má en nhm bi tro than. 

Lm ngi gn cui lán bng nhy xung t. Em bc li gn ng la, nhìn trung 

oàn trng mím mím môi nh ang c nut cái gì c chc trào lên c. Em nói ging 

rung lên: 

- Tha anh, các bn khác trong i ngh rng em không bit. Riêng em, em tha thit 

xin trung oàn cho em c li chin khu. D mai ây có ói kh gp mi ri em 

cng xin chu. Em ng thà phi trung, l mà cht ói trên chin khu còn hn 

phi tr v thành ph mà chung, ln vi ti Tây, ti Vit gian. 

Nhng ting nói sau c ng ca em bin thành ting nc nghn ngào. 

- D tha anh, em cng xin nh bn Lm. 

- Em cng xin nh ra! 

- Cc kh chi em cng xin li chin khu. 

Tt c i c ng gi cao tay lên và tranh nhau nói vi Trung oàn trng. 

Mng cng nhy t trên sp xung t, bc li ng sát bên Lm, nói ging gn 

nh van ln: 

- Tha anh, chúng em còn nh, cha làm c chi nhiu cho chin khu thì trung oàn 

cho chúng em n ít i cng c- Mi ba các anh n mt chén cm thì chúng em ch 

xin n na chén thôi. Ðng bt chúng em phi v nhà, ti chúng em lm anh n. 

Ôi, nhng li van xin th ngây mà thng thit, van xin c nhn phn gian kh thiu 

thn, c c ng sng c ng cht vi chin khu, c chin u hy sinh vì s sng còn 

ca T QUC ca các chin s nh tui này ã làm cho trung oàn trng phi ri 

nc mt. Ông rút m i xoa trong túi thm nhanh hai mt, ri ch ngi, bc li ôm 

Mng vào lòng và nói: 

- Mt ln na các em càng làm cho anh thêm tin rng các em ã xng áng và s xng 

áng là bn chin u ca em Vnh. Bây gi thì th này: Nu tt c các em u tình 

nguyn li chin khu tham gia chin u, anh s v báo cáo li vi toàn th Ban 

ch huy trung oàn, chc chn các anh cng s ng ý các em li thôi- Còn bây 

gi anh chúc các em êm nay ng mt gic tht ngon Và sáng ngày mai chúng ta s 

c ng nhau bt tay vào vic xây dng t chc chin khu. Chun b bc vào trn 

chin u mi. 

Ði trng v v hai bàn tay nói vi i: 

- Các em, chúng ta hãy hát lên mt bài tht to, tht hay tin trung oàn trng nào! 

K ang ngi xp bng trên sp, vt ng ngay dy. Em thay Qunh làm qun ca ca 

i. Qunh vn nm trm quân y Mt trn, nghe âu trm ang trên ng chuyn 

lên chin khu. K ngng cao u, hi phn ngi lên ri ct ging trong ngn, lanh 

lnh cao vút: 

"oàn V Quc Quân mt ln ra i..." C i v ng ng ht c dy trên sp, ly ht 

hi sc hòa theo: 

"Nào có mong chi âu ngày tr v. Ra i, ra i bo tn sông núi. Ra i, ra i thà 

cht không lui..." Ting hát bay ln trên mt sui, tràn qua nhng lp lp cây rng, 

tràn qua gai góc ti tm, qun quít theo chân trung oàn trng cho n tn bìa rng. 

Ting hát ca các em hôm nay làm cho ông thy lòng cm ng, xn xang khác 

thng. Trc khi trèo khut sang bên kia dc núi, ông dng li lng nghe cho n 

lúc ting hát tt hn. Ông bng có cm giác nhng li hào h ng quyt lit và sc sôi 

ngha khí kia không phi do các chin s nh bé ca ông hát lên mà chính là ting 

ng vng thôi thúc ca ý chí Nhân Dân và Ðt Nc trong gi phút vô c ng nghiêm 

trng ca lch s. 

Ting hát nh mt ngn la b ng lên cháy rc r gia êm rng lnh ti, nó làm cho 

rng và lòng ông m hn li, vui hn lên.

Phn Th T

1.

Chim xong Hu, gii vây c cho ng bn b quân ta vây hãm sau gn hai 

tháng, vin binh gic tip tc ánh dc ra phía Bc Tha Thiên. Th gic mnh nh l 

tràn. Các làng xã nm ven ng s mt: An Hòa, Hin S, Phú c, Phò Trch, M 

Chánh... Ln lt lt vào tay chúng. 

Cuc kháng chin ca tnh Tha Thiên bc vào thi k khó khn, gian kh, en ti 

nht. 

Khong mi lm ngày sau khi chim óng Hu, gic Pháp ã thit lp xong chính 

quyn b nhìn. Tên Nguyn Khoa Toàn, hi Pháp thuc làm c hc, my ln n núp 

xó xnh nào nay chui ra lên gh tnh trng. 

Chúng cp tc cho dn dp sa sang li thành ph, phc hi sinh hot. Chúng ráo rit 

dng gp b máy kìm kp, àn áp nhân dân. Ngonh i ngonh li khp thành ph ã 

mc lên nhan nhn nào Ty An Ninh, s mt thám Phòng Nhì, s mt thám Liên Bang, 

ty Cnh sát, nhà t ... 

Nhng tên lính ngy u tiên xut hin trên ng ph Hu. Chúng va c bn 

Pháp tuyn dng trong vòng mi hôm tr li nên cha có ng phc, n bn táp 

nham nh thng dân. Ða s mi cc tay, qun soóc, chân t; a áo vét tông cháo 

lòng, i m pht; a áo qun bà ba, kéo guc lp kp; trc ngc áo eo lng lng 

tm bin bng bìa cng, hình qu trám, to bng c bàn tay, nn vàng, vin có ba 

ch B.V.Q (Bo V Quân).

Hàng ngày máy bay akôta bay ln t u tnh n cui tnh, x truyn n trng 

xóa: "Hi ng bào! Ai tn c âu thì nên mau mau hi c v thành ph. Ðng bào 

v c quân i liên hip Pháp và chính ph Nam triu che ch, bo v nh xa. 

Cm không c chy theo Vit Minh! Chy theo Vit Minh là cm chc cái cht 

trong tay. Quân lính ca Vit Minh ã b quân i Pháp ánh cho ti bi, kit qu và 

hoàn toàn tan rã. Quân i Pháp hin ang tip tc truy l ng chúng và sp sa tiêu 

dit nhng tên sng sót cui c ng!". 

c nhng t truyn n này, nhiu ng bào Hu bn khon lo ngh. Lòng tin vào 

cuc kháng chin ca nhiu ngi khác nào cây con trc cn bão ln. Ngi hi c 

v Hu ngày mt ông. Phn ln h tr v bng ng sông. T sáng tinh m n ti 

mt thuyn ln, ò nh, ni mi, ni lái nhau xuôi v thành ph, trên các con sông An 

Cu - ông Ba, sông Sinh, Sông Hng. Thuyn, ò cht cao ngt nghu nhng 

rng hòm, bao b, bàn gh, ni niêu, thúng mng, và hàng trm th c linh tinh 

khác. Ngi chen chúc ngi chóc ngóc trên c, trên mui thuyn. Nét mt ngi 

nào cng y v thp thm, lo âu. Ai oán chc c cuc sng sp n trong lòng 

thành ph gic chim s lành d ra sao ây? Nhiu bà già ngi xp bng gia ng  

c, va ln tràng ht va lâm râm nim Pht. 

Vào mt bui chiu, trong s thuyn ò hi c trên sông Sinh có mt chic ò nh 

mt mui, ch mt gia ình bn ngi. Mt ngi àn ông ã ng tui và ba a con 

nít. Chic ò ch mt ngi chèo. ông lão chèo ò trc gn sáu mi, cm l th mt 

chòm râu tiêu mui, mc áo t thân vi nhum à, qun xà ln xanh vá chng p, 

lp lng u gi. 

Cái gia ình hi c trên chic ò này hi l. H gn nh chng có c gì ngoài my 

bc áo qun trong khoang thuyn và ba cái áo ti lá mt ng s s trc mi 

ò. Tht khó oán c quan h gia ình gia bn con ngi trong ò. Ngi àn 

ông khong trên di bn mi tui, mt vuông ch in, tóc r tre rm b x , lông 

mày mi mác, râu ria lm chm. Ba a con nít suýt soát tui nhau, trc mi bn, 

mi lm. Mt a mt mi khá xinh trai, da d trng tro, mt mt mí, tóc r, mc 

qun ka ki xám, áo len dài tay màu ru chát. Mt a gày nhom, cao lòng khòng, hai 

ng chân thng ut nh hai ng quyn, ming rng ngoác, mi hch ngc, v mt 

lin láu. Nó mc cái áo s mi c ngn cn nh áo i mn và c cái qun bà ba vi 

chúc bâu trng, c kéo mãi mà hai ng qun vn ch l lng n gia bng chân, a 

th ba thp nh hn hai a kia mt tí, nc da ngm ngm en, u húi cua, trán 

vuông mà giô, cp mt to thô l. Nó mc b áo qun bà ba vi à vá víu, nu i 

thêm cái nón mê, và cm trong tay mt cây roi thì úng là mt chú bé chn trâu chính 

hiu. 

ý cách xng hô thì thy ba a gi nhau cu, t và gi ngi àn ông khi thì anh, 

khi thì ba. Và mi ln nghe chúng gi anh, ngi àn ông lin l mt mt cái, chúng 

lin vi vàng cha ngay sang gi ba, và tm tm ci. 

ò v n ngã ba Sình thì tri lc rc ma. 

Thng bé có v mt lin láu, thò u ra ngoài mui ò, mt nghênh lên nhìn tri. Nó 

tht u vào khoang ò, nói vi ngi ln tui, ging lo lng: 

- Anh i! à... Ba i! Tri sp ma to ri. Ly my cái ti vô không thì t ht! 

Ngi ln tui l mt, t ngón tay tr lên môi ra hiu. Thng bé vi im ngay. Nó ã 

nh ra va nói mt iu thm vô lý- áo ti lá là i ma li còn s ma t! Nu 

không vô lý thì chc là ã h hênh tit l mt iu bí mt gì ó ang nm trong my 

cái ti lá kia. 

Con ò qua khi ngã ba Sình c mt quãng bng t trên b bên phi có ting gi 

git ging nh quát:

- Ê! Chic ò mt mui, mt ngi chèo kia! Chèo vô ây ngay. 

Nghe ting quát ba a tr git bn ngi, nhn nhác ghé vào k h mui ò, nhìn lên 

b. Ngi ln tui hi ông c chèo ò, v mt nh ng ngác, ng nghch: 

- Ai gi chi mà xng ging vy c i? 

- Ti hn gi ò kim soát ó! - ông c chèo ò cc cn tr li- òng khoáy khoáy 

mái chèo ghìm con ò i chm li. 

Nghe hai ting kim soát, mt ba a tr tái i trông thy. Ngi àn ông nói vi ông 

c chèo ò:

- C c chèo thng cho my cha con tôi i c không c? ò ta thì có l chi 

mà kim soát. Chèo vô chèo ra, e v ti nhà ti mt c i! 

- Không c mô, ông c lc u nói, Ti hn ã gi mà không vô là ti hn bn 

ngay. Sáng ba qua có mt chic ò ba mui ch tám mng ngi, b ti hn bn chìm 

khúc sông ni ri. 

Ming nói, tay ông c cy mnh mái chèo, chèo con ò vô thng phía b. 

Bit không th nào lt qua trm kim soát ca gic Ca ngõ Hu này, ngi àn ông 

vi quay li, ra hiu cho ba a tr nhích n gn và nói rt kh: 

- Anh dn gì các em phi nh k nghe? 

Ba a c ng gt u, ngi im thin thít, v mt t bi t ti. Thng bé có b mt lin láu, 

c h không ngi vng- Nó ng lng xung sp thuyn, u gi lên bc qun áo, 

nhm mt v ng, nhng hai u gi c rung rung ánh nhp. 

Còn ò cp bn. Trên bn có hai tên lính Pháp cao ln tay cm tiu liên, và mt thng 

Bo v quân mt dài nh mt nga, mc b áo qun "Sóoc" ka ki vàng, lng eo súng 

lc, tay cm roi cc bò. Nó bc xung bn, vung vy cây roi, hách dch ra lnh: 

- Ngi trong ò lên ht c ây các quan ln xét! 

Bn "cha con" chui ra khi mui, lc tc bc lên b- Ngi àn ông chp tay chào 

chúng, dáng b khúm núm, s st: 

- Chào các quan ln ! 

Hai tên Pháp ging cp mt vàng nh mt rn, ht nhìn ngi àn ông li nhìn ba 

a con nít. Thng Bào V Quân tay chng nnh, ht hàm hi: 

- Chúng mày i âu? 

Ngi àn ông hai tay vn chp trc bng, lng khòng xung nh vn tip tc chào, 

l phép tr li: 

- D bm... d... gia ình chúng tôi hi c v Hu . 

- V âu? 

- D V D. 

- Chúng mày là th nào vi nhau! 

- D, bm bn cha con ! 

- Cha con? - Thng Bo v quân gn ging hi li, v nghi ng. 

Ngi àn ông ch tng a mt, nói nh phân trn. 

- D, bm hai cháu này là con v c, còn cháu này, - anh ch thng bé mt mi lin 

láu, - là con v l . 

- Chúng nó lên my? 

- D bm, cháu này mi ba. - Anh ch thng bé nc da ngm ngm en. - Còn hai 

cháu này u mi bn c. Chng là hai m nhà cháu c c ng mt tháng. 

- Mày bao nhiêu tui? 

- D bm bm chín, tui mão. 

- V mày âu? 

- D bm, m c nhà cháu cht bnh t nm kia. 

- Còn m hai nhà cháu thì mi cht u tháng trc phía ngoài Phò Trch... trúng 

phi n máy bay.

- Cht là áng kip? Ai khin chy theo ti Vit Minh làm chi! 

- D bm âu có dám ! S súng n quá ri chy quáng chy quàng ó thôi. 

- Di ò ch nhng chi? 

Ngi àn ông th dài nhn nhó.

- D bm chng có chi... Ch có my bc áo qun rách ca các cháu vi my cái ti 

lá... Có ít nhiu ca n chy tn c b mt sch trn.

Thng Bo v quân quay li xì l xì là mt tràng vi hai tên Pháp- Hai tên Pháp 

mt ging thao láo, gt gt u. Tên B.V.Q dt cây roi cc bò vào tht lng, rút súng 

lc lên n, bc xung ò lc soát. Ba a tr ng quay lng ra sông, mt cp nhìn 

xung t- Mi ting ng lc cc, !ch kch t di con ò vng lên làm chúng git 

mình thon thót nht là khi nghe ting my cái áo ti lá b á kêu loc xoc, mt ba a 

u xám xanh c li- Tri chiu hôm ó rét cm cm thêm gió sông thi hun hút, mà 

hai thái dng chúng m hôi c rn ra lm tm. Ngi àn ông kh a mt nhìn 

chúng vi ánh mt ngm bo: "Bình tnh li các em" Thng B.V.Q sau mt hi lc 

soát khá k, út súng lc vào bao, p mi con ò nhy lên b. Hn li xì l xì là vi 

hai tên Pháp, ri quay sang nói vi ngi àn ông: 

- Cho i! V nhà phi an c lc nghip, không c nghe theo ti Vit Minh xúi by 

mà làm lon nghe cha? 

- A lê! cút! 

Lúc con ò chèo ra n gia sông ba a bé coi b mi hoàn hn. 

Thng bé mt mi lin láu, thè li ngoo u nói: 

- Lúc nghe hn á loc xoc vô my cái ti lá, tao tng tim rng mt bay . 

- Tao cng ra - Tháng bé mt xinh trai qut m hôi trán nói thì thào nh còn s bn 

trên b nghe ting. 

- Tao thy n lnh c xng sng. 

Trong ba a thì thng bé nc da ngm en coi b gan, bình tnh hn c. Nó ghé mt 

vào khe h mui ò, chm chm nhìn lên b, lm bm chi. 

- M cha hn? Làm Vit gian mà coi b hng hách ã gm? Ðn lúc tng phn công 

thì mi có chy ng tri! 

Ngi àn ông ngi xích li gn ba a, nói va chúng nghe: 

- Ln sau các em phi gng gi thái bình tnh hn na. Anh thy mt các em lúc ó 

ct không c chút máu. 

Ba a gt gt u, c ng nói: 

- Tha ba, chúng con xin nh !

Và chúng c ng ct ting ci to.

2.

Các gia ình hi c k quc này chính là mt t trong i Thiu niên trinh sát 

c c v Hu hot ng sau khi thành ph b gic chim c hn hai mi ngày. 

Ngi àn ông là anh Ðng, cán b ca ban quân báo trung oàn, mà anh em trong 

ban quen gi là ng-râu. 

Còn ba a tr là i viên ca Ði. 

Thng bé mt mi xinh trai là Kim, c ng t vi T-dát, hay làm iu làm b, các bn 

t tên cho là Kim-iu. Thng gy nhom v mt lin láu chng phi ai xa l, chính là 

T-dát. 

Thng bé th ba, "con v c" nh anh ng-râu gii thiu là Lm, có cái rng ca 

st, các bn quen gi là Lm-st. Sau cái hôm Trung oàn trng Hà Vn Lâu n 

gp i chin khu mt, ông ã trc tip giao nhim v chin u u tiên cho i: 

C ngay mt t tr li Hu hot ng quân báo, và mt t ba i viên khác làm nhim 

v liên lc cho t quân báo t Hu v chin khu. Hai t này s do mt cán b ca Ban 

Quân báo trung oàn c sang trc tip ph trách. Anh ng-râu là chin s V Quc 

Ðoàn Nam tin, chin u sut mt trn An Khê, Phú Phong. Trc ngày Hu n 

súng kháng chin ít lâu, anh c iu ra công tác trung oàn Trn Cao Vân. 

Tr li Hu chin u! Tin này làm cho c i em nào cng thy rut gan nôn nao 

nh say sóng. Tuy cha bit i trng s c ai, nhng bn tr sut ngày hôm ó c 

bi hi bi hi, ngi ng không yên. Chúng cm thy va mng va lo, va thích, 

va s... 

Hôm ó, i trng vào chin khu hai làm vic vi ban Tham mu trng oàn t 

sáng sm, mãi n quá tra anh mi v. C i reo lên chy a ra ón anh tn u 

dc núi. Chúng hau háu nhìn cun s tay anh ang cm tim p thình thch, hi hp, 

ch i. Chúng bit chc danh sách ca t quân báo và t liên lc ã ghi sn trong 

cun s tay bìa xanh kia. Ða nào s c cái may mn áng mng và áng s ó? 

V n lán, i trng m s tay lt lt các trang giy ghi chi chít nhng ch bút chì. 

Ðn mt trang anh t cây bút chì vào ó ri gp li. Bn tr nhìn nhau và nói vi 

nhau bng mt: "i ó! Chính là cái trang mà i trng ánh du bng cây bút chì 

y. Ða mô c v Hu ánh Tây ã nm sn ó ri." 

Ði trng tp hp i ngay trong lán. Anh nói vi các i viên nh ca mình, v 

nh mun an i tt c nhng i viên nào không may không trúng vào danh sách ca 

t quân báo và t liên lc. 

- Tt c các em, theo anh nhn xét u xng áng c c v Hu làm nhim v. 

Nhng tiêu chun quan trng u tiên mà Ban tham mu Trung oàn yêu cu chn 

các em vào t quân báo là phi ít nhiu bit ting Pháp. Vì các em lt vào Hu s phi 

hàng ngày ng u vi bn Pháp, s phi tìm cách bt chuyn, nghe ngóng chúng  

thu lm tin tc... 

Th là . Vi tiêu chun này bn tr ã oán c ngay nhng a nào s c 

chn. 

C i ch có Kim-iu là hc ht nm nht trng Khi Ðnh, c sách ting Tây 

làu làu nh cháo. 

T-dát, và Lm-st ã bng "rim"... còn hu ht ch mi hc lp nm lp t 

(bng lp mt lp hai bây gi); mt s em còn cha bit ch nh Mng, Ði, Bng, 

Hòa-en . 

Bn tr oán không sai, ba a c chn vào t liên lc là Hin, Châu-sém và Bng. 

Theo i trng, tiêu chun anh chn vào t liên lc là thông thuc ng li t 

Hu lên chin khu, li phi có sc khe, cp giò do cuc b sut ngày không bit 

mi. 

Anh nhìn khp lt nhng gng mt ang u xìu vì không c chn, nói thêm: 

- Còn các em khác thì hãy sn sàng chun b tinh thn nhn nhng nhim v còn 

nng n và nguy him hn c nhim v ca t quân báo và t liên lc. 

Nghe n hai ting nguy him, mt bn tr ang u xìu vt ti lên hn hn. 

* * * 

Tra hôm sau, i trng dn sáu i viên: Kim-iu, T-dát, Lm, Châu-sém, 

Hin, Bng trèo qua hai dc núi n lán làm vic ca Ban Tham mu trung oàn. 

Lê Hng, Trng ban quân báo Trung oàn và anh Ðng-râu làm vic vi sáu a 

cho n lúc mt tri khut núi. 

Nhim v ca t quân báo, k hoch lt v Hu, nhng bc tun t phi làm khi ã 

t c chân lên Hu, k hoch liên lc vi t liên lc vi chin khu... 

C sáu a ht sc ngc nhiên và khâm phc trc bn k hoch t m và chu áo ca 

ngi ch huy tình báo mi ngoài hai mi tui này. 

Công tác quan trng u tiên mà t quân báo phi làm là mang theo mt ngàn t 

truyn n v Hu. Và sau ó khi có lnh, s ri nhng a im quy nh. 

Lê Hng ch my bó truyn n còn cha ráo mc in trên cái bàn ghép bng cành 

cây, bn chân bàn chôn xung t, nói vi sáu chin s nh tui: 

- Truyn n ni kêu gi ng bào Hu mình hãy tin tng và ng h kháng chin, 

kháng chin nht nh thng li. Ðng thi cnh cáo bn ngi cam tâm làm tay sai 

cho gic. Chúng phi liu hn, cách mng và kháng chin ngay bên nách chúng, 

nu chúng không sm tnh ng, b ngh Vit gian, thì kháng chin s mn "cái i 

m" ca chúng. "Mn cái i m" ca ti Vit gian! C sáu a c ci khúc khích 

hoài vi cái hình nh mi m và lý thú này ca anh trng ban quân báo. Lê Hng 

y my bó truyn n ti trc mt sáu a nói ging ci ci: 

- Tt nhiên là các em không th xách truyn n mà i v Hu nh xách xâu tht heo 

c! Các em phi t ngh mo a nó qua lt các trm kim soát ca ti gic. Khôn 

nh di chu ó nghe! 

Mang c ngàn t truyn n qua hàng chc trm kim soát gic không phi chuyn 

d. Không khéo l, bn gic cho n n nh chi. 

Sáu a c ng vi anh ng-râu hp bàn mãi. cui c ng Lm ngh c mo giu 

truyn n vào gia các lp lá áo ti lá. 

Anh ng-râu ly tin ca ban tình báo cp, mua bn cái áo ti lá ã c ca ng bào 

chin khu Hòa M. Bn tr phi k cc mt c bui sáng gp và nhét ngàn t 

truyn n vào bn cái ti lá. Bi vy mà khi nghe thng Vit gian lc soát con ò, á 

vào my cái ti lá kêu loc xoc, T-dát mun rng c tim và Kim-iu thy n c 

xng sng. 

Chun b xong xuôi, anh ng-râu và bn tr ci trang làm mt gia ình hi c, t 

chin khu bng i núi, qua ng quc l v ng bng. Con ng quc l khét lt 

m i ô tô, m i xng- Nhng thôn xóm gic va tràn qua, du giy inh còn chi chít 

trên các li i. Tre, cau gc ng nghiêng nh sau mt cn bão ln. Nhà ca b gic 

t vn còn nghi ngút khói. Chúng gp nhiu o, nhiu bà m, ông c v a khóc, va 

k l, bi các ng tro than tìm nhng c còn sót li cha cháy ht. Mt em bé gái 

c chân eo cái vòng bc b i bác phanh rut cnh mt gc mít, rui nhng bâu kín 

c mt em. Nhìn nhng cnh tng ó, ln u tiên sáu a c bit th nào là lòng 

cm th gic. Ðó là mt cái gì làm cho rut gan chúng sôi sc lên. Mt ni tc gin 

mà chúng cha tng bit n, bc ng n ngt trong u. Trong giây phút y chúng 

bng thy thèm ghê gm có sc khe, có võ ngh phi thng nh Trng Phi, nh 

Võ Tòng, nh T Thiên Ði Thánh, nh Ph ng Thiên Vng. Chúng s nh 

phng c cây mít to nh ct ình kia, và c th múa tít xông thng n ch bn gic 

ang óng. Chúng s qut gc mít vào bn gic cho xng tht nát bét, bn tung tóe 

khp c tnh Tha Thiên... 

Bng và Châu-sém tính cc hay ni nóng nht i. 

Mt hai a vt kè nh mt con k nhông lúc cn nhau. Bc my bc hai a li 

ngoái u nhìn xác em bé gái c chân eo vòng bc b n gic phanh rut bên gc 

mít. Hai a c ng lm bm chi: 

- M cha ti Tây! 

Mi ln i ngang qua nhng ngôi nhà cháy có các o, các m v a ào bi tro than, va 

khóc lóc k l, c sáu a mt u cúi gm và c ro bc tht nhanh. Chúng tng 

nh các o, các m u bit chúng là V Quc Ðoàn. H ang nhìn theo chúng, ch 

ch, xì xm bàn tán: "My cái thng mang ti lá va i qua là Vê-cu-ê chính cng 

ó. Ti hn không vt súng chy dài thì mô n ni Tây n c ây mà t ht ca 

nhà ca bà con mình?" Phi i mt gn hai ngày hai t liên lc và quân báo mi v 

n ch Sa, mt v ng quê cách Hu chng mi cây s. Sa là mt làng to giàu có, 

tr mt, bao quanh nhng trng cát. Nhng ngi hi c t tp ây khá ông, sa 

son ò giang xuôi sông v Hu. Nó phng pht cái không khí v ng ch Bao Vinh 

ngày Hu còn vây hãm gic. 

Sau khi b trí ch n ca t liên lc, giao cho Hin làm t trng, quy nh ngày gi 

và mt hiu liên lc anh Ðng-râu thuê chic ò nh mt mui a t Quân báo xuôi 

sông v V D. 

V D anh có ngi o rut ngoài sáu mi tui. Bà góa chng sm, ch có mt 

ngi con trai i b i Nam tin t nm bn sáu n nay không có tin tc gì v. Bà 

sng mt mình vi túp nhà tranh nh bé và khu vn rào du kín áo, trng cây n 

qu. Tính bà rng rãi và cng u cng c có ting trong v ng. Thy vic phi, d 

thit hi n thân cng làm, thy vic chng tai gai mt là can thip. Cách can thip 

và chng li nhng chng tai gai mt ca bà là chi, v khoa chi ca bà thì vô ch, 

chi có sách, có vn, có vè, nh bà con trong xóm thng nói. 

Hi quân ta còn vây gic trong thành ph, bà con li xóm tn c ht, ch riêng mt 

mình bà vn li bám chc ly np nhà tranh và vn cây qu ca mình. My ln anh 

ng-râu v gic o i tn c, nhng bà u khng khng: "Tau chng chy i mô ht. 

Sng cht nh tri. Nu có ri ro xung phi n gic mà cht thì cht ngay trên thm 

nhà mình còn sng hn là cht ng cht ch". 

Anh ng-râu bit chc o mình vn li nhà. Anh quyt nh a t quân báo v  

nh nhà o trong bui u t chân lên Hu và sau ó s t y c ng bin.

3.

Khong sáu gi chiu, con ò v n V D. T V D có ng cái ln chy thng 

v n Hu và khong cách chng hai cây s. 

Kim-iu, T-dát và Lm thò u ra khi, mui ò, mt ngp ngp nhìn v phía Hu, 

tim p thình thch trong lng ngc. Chúng bn chn hi hp và cm ng n nght 

th. Mi xa Hu cha y tháng mà chúng có cm tng nh ã xa Hu hàng nm 

tri. Bit bao k nim da dit... Hu tng bng, sôi sc trong ngày tng khi ngha, 

Hu lm lit ngang tàng n súng kháng chin, Hu gm thét d di nm mi ngày 

êm vây hãm quân th , Hu hài hc ci ct bt c trong hoàn cnh nào. Ri bóng 

dáng thân thng nhng thng bn c ng i mà nay không còn na... Nhng thng 

bn c ng hát chung mt bài hát, c ng cn chung mt ming bánh bt lc, c ng p 

chung mt chic mn, c ng ln li trong cái chin hào mt trn B, mt trn C... Thng 

Vnh, thng , thng Lc, thng Sn... Chúng ã mãi mãi nm li c ng vi Hu cái 

tui mi ba, mi bn, mi lm. Nhng a tr bán báo ánh giày, bán ko gng, 

u phng rang, bán "cà-rem" ã cht cho Hu. 

Cht v vang, oanh lit nh nhng anh h ng trong s sách xa. 

Tt c, tt c, hin ra dn dp trong trí nh chúng. Phút chc ba a bng thy mt 

m i, cnh vt vt nhòe nh nhìn qua mt tm kính c. Chúng ã khóc lúc nào 

không bit. 

Anh ng-râu chui khi mui ò, bc n ng u mi, a tay ch cho ông lão ch 

ò cp bn. 

Con ò nh nhàng ghé vào cái bn t, có cây sung to mc nhoài ra sông. 

Bn ngi tay xách bc qun áo, khoác áo ti lá, chào ông lão chèo ò, ni nhau 

bc lên b. Tri vn r rích ma, khoác ti lá mà i vào xóm tht hp thi. T-dát 

nhìn trc nhìn sau không thy ai, nói nh vi các bn:

- c chi có tê-lê-phôn, quay lên Xê-ca báo cho ti trên ó bit: Ba thng mình ã 

b an toàn lên Hu. 

Anh ng-râu dn ba a i men theo con ng t pha cát ven sông, r vào mt 

ng kit hai bên hàng rào dâm bt mc cao quá u. Xóm vng tanh. Bn ngi 

dng li. Mt np nhà tranh nm sâu gia mt khu vn xum xuê cây n trái: mãng 

cu, chanh, bi, i, thanh trà. Xung quanh vn cây kín hàng rào chè tàu cao quá 

u ba a. Cng ngõ óng kín bng cánh ca tre ken dày nhng cành tre gai. 

Anh Ðng-râu nhón chân nhìn qua hàng rào và gi nh: 

- O i, o! O i! 

- Ch ai gi chi ngoài ó ra? Trong nhà có ting bà già hi vng ra. 

- Cháu ây o i! Thng Ðng ây mà o. Ting bc chân tt ti chy ra. Cánh cng 

tre hé m. Trc mt bn tr là mt bà già trc sáu mi. Tóc bà mi m bc, chi 

gn gh, búi thành ln sau gáy. Mt bà tinh anh và lng thng nh lng con gái. Anh 

ng-râu kêu "O!" còn ba a l phép chào "Chào m ?". 

Bà già c ng trân trân nhìn "bn cha con", ri bt cht kêu lên ging va mng va 

lo: 

- i chao! ch ti bay v ây khi mô ra? 

- Vô trong nhà cái ã ri cháu s tha chuyn vi o. 

Anh ng-râu quay li gic ba a. - Vô nhà c i, my em vô nhà c i! 

Trong lúc my "cha con" i vô nhà thì bà o, bc ra ng ngó ngc ngó xuôi, ri 

mi tr vô óng cánh cng cài tht chc. 

Trong nhà chng có c gì nhiu. Mt b phn mt, cái chõng tre b m chén, 

cây èn du ha, my cái gh u. Chính gia gian gia, trên cao treo cái trang th 

Pht buông tm màn vi iu, thoang thong m i trm hng. Chái nhà bên phi là 

gian bung ngn bng lip tre an, cánh ca cng bng tre, khép h. 

Bà o bc vào nhà, ht nhìn anh Ðng-râu li nhìn ba a nh vn cha ht sng s 

ngc nhiên. Bà ngi xung phn, nói mà ming hi mu: 

- Ra mà o c tng chng còn khi mô c gp li ti bay na. Tây hn th truyn 

n nói là ã git sch các ti bay ri, xng ct V Quc oàn ch ã mc ht trên 

núi xanh. Ngó ch ti bay mà o c tng nm mê. Anh ng-râu ci: 

- Ming Tây ít tr còn l chi o i! 

T-dát ngi im t nãy n gi ã thy nga ming, gp dp lin nói leo vô: 

- M i, xng ct ti cháu st ngui còn thua, d chi mc c m? Ti cháu v ây 

là ct dn cho ti Tây mc xng, m coi cho sng chi. Bà o ang mu phi 

phì ci: 

- c ra thì m vt ngay con heo trong chung tê - bà ch xung phía bp - m 

khao ti bay ngay. 

Ti hôm ó bà cho "bn cha con" n mt ba cm khá thnh son. Nhng món n mà 

mi ngi dân Hu, d i n cui t c ng tri, nm cao lng m v cng không 

th nào quên c. Cá bng th kho khô, rc ht tiêu, tht heo ba ch luc chm tôm 

chua, canh cá tràu nu da chua, chao. 

ã lâu lm mi n c mt ba cm ngon ming n vy, nên "bn cha con" chng 

khách khí tí nào. Nht là bn tr, a nào cng lén ni tht lng. T-dát lúc ngi 

xung n ngi nh que diêm, lúc ng dy bng nh con nh oang. 

Sut ba n bà o ch chng a nhìn "bn cha con". 

Bà th th hi ba a nhà ca mô, cha m làm chi, có my anh ch em, i vic nc 

t khi mô. Nghe chúng k, chc chc bà li kéo vt áo lau nc mt, chép ming nói: 

- Nh nhoi nh các cháu mà ã bit b nhà b ca, xa cha xa m i lo vic nc 

vic dân. i m tra tng ni tui mi c thy là ln u. 

Tin th, anh ng-râu bt luôn chuyn, mun nh o nuôi giu, che ch cho "bn 

cha con" anh hot ng. 

Anh không ngn ngi nói cho bà rõ, vic cha chp "bn cha con" anh, không phi là 

không nguy him. "Nu ti Tây bit c, không tha chi chúng không t nhà o, cho 

o vô Lao Tha Ph cho rp n tht". Bn tr rt không ng bà c già mau nc mt 

này ã tr li rt khng khái: 

- My a bay u còn xanh tui còn tr còn dám liu thân vì nc vì dân, hung chi 

o ây ã gn k ming l li còn tham sng s cht, tic ca, tic nhà. Chuyn ni o 

cng quyt liu cái mng tra vi ba toong Tây mt phen. Sng mà ti hn è u 

ci c thì thà cht còn hn! 

Cm nc xong xuôi, o i dn dp ch ng cho "bn cha con". Bà nói: "Ti bay phi 

i ng sm còn ly sc mà lo vic nc". Ba a va t lng xung phn mt ã 

ríu li. Chúng ôm nhau ng say m i mn, anh ng-râu còn ngi li nói chuyn vi 

bà o bên ngn èn vn nh. Anh bàn tính vi o k hoch che mt bà con hàng xóm 

và tai mt ti ngy quyn, vic "gia ình" anh n nh nhà o. 

Quá na êm T-dát bng tnh gic. Nhà ti om, gió thi xào xc ngoài vn khuya. 

Bà m ng trong bung, anh ng-râu ng trên chõng tre, im ng l l ng. T-dát lay 

lay Lm nm sát bên cnh, thì thào gi : 

- Lm-st? Lm-st! 

Lm vn rt tnh ng. Ng ang say th mà T-dát mi gi nh hai ting nó ã 

choàng ngay dy. Nó hi kh ging lo lng: 

- Có chuyn chi ra mi? - Ðu nó hi ngóc lên lng nghe ng tnh xung quanh. 

- Tau au bng quá! - Ti om, không nhìn rõ mt, nhng nghe ging T-dát, Lm 

cng bit T-dát va nói va nhn nhó. 

- Chc ti ti qua mi ních nhiu quá ch chi? Tham thc thì cc thân mi i! 

- Thì mi ních cng kém chi tau! - T-dát làu bàu cãi li. 

- Mi ly du ha bôi vô gia rn. Hi nhà h au bng tao c bôi du ha là khi. 

- Nhng tao mót i ca-bi-nê. 

- Thì i i. 

- Nhng ti quá! mà tao không bit chung tiêu ch mô- Ðánh thc m dy hi, tao 

ngi lm. 

- Mi c mò ra sau nhà i tm. Mai dy tht sm mà hót, m không bit mô. 

- , ra tao i nghe! - Ging T-dát coi b ã cung quít lm. 

Lm c nhn ci, gic: 

- Mau lên không li tháo ra qun thì ê ch lm mi i! 

T-dát tt xch xung phn. Lm dn vi theo: 

- M già tnh ng lm ó. Mi phi c i nho nh nghe. "Bn súng máy" vô cho lm, 

m nm trong bung nghe ting là "l bem" ngay. 

- Nhng l không... y c thì làm rng

- Ra thì c nín hi, rn t t. Hãm bt "ga" li, ng có bn liên thanh mà phi 

chi phát mt "cú pc"

T-dát ", " lia la, s song trong bóng ti, rút then, kéo nh cánh ca lách ra 

ngoài. 

Lm va t lng nm xung ã nghe phía sau hè nhà ting pành pch ni lên liên 

tip. Nó git mình lm bm. 

Cht cha ri! Anh T-dát không hãm c "ga" bn ghê quá. Nó vi vàng ho lên s 

s át bt ting "súng liên thanh" ca T-dát. H sau nhà ting pành pch ni lên, nó 

li h s s, ht pành pch nó li im. Phi hp rt n khp, nhp nhàng. 

Sáng hôm sau, anh ng-râu bo Lm: 

- Em phi gi m c, ly phula quàng vào. êm qua anh nghe em ho nhiu lm ó. 

Lm ci khúc khích, ghé vào tai anh thì thm. 

Anh tm tm ci ri cc vào u nó. 

- Anh n chu ti bay! - Quay sang hi T-dát. - Ðã dn sch cha? 

T-dát lin thong: 

- Em gii quyt xong "chin trng" t lúc tri cha sáng.

4.

Sau ba cm sáng, anh ng-râu hp t giao nhim v. 

Trc khi bàn vào công vic, anh nhc li nhng nguyên tc mà mi i viên quân 

báo hot ng trong lòng ch phi tuyt i tuân theo. 

-"Gi bí mt cho i!" li th ca toàn i trc bàn th T QUC hôm làm l tuyên 

th chính lúc này ây cn phi ghi nh, gi trn, hn lúc nào ht. 

"Gi bí mt" là nguyên tc quan trng hàng u ca công tác quân báo. Mt s h 

nh, l bí mt, có th làm hng ht mi vic, bn thân mình và ng i d dàng sa 

vào tay gic, b t ày, b git. Nu không may b gic bt c thì mi i viên phi 

làm úng li th th nm trong mi li th danh d ca V Quc Ðoàn: "L b quân 

th bt dc, d b cc hình tàn khc n th nào, cng quyt không bao gi phn 

bi xng khai"

Ð khc sâu thêm ý ngha thiêng liêng ca li th vào trí nh ba chú i viên nh, 

anh ng-râu k cho chúng nghe nhng tm gng bt khut ca các bc cách mng 

tin bi nh: Trn Phú, Hoàng Vn Th, Lê Hng Phong. Riêng Lm nó mun k 

thêm vào bên cnh tên nhng nhà cách mng lng danh trong c nc ó, tên ngi 

cha thân yêu ca mình: Trn Hàm. Cha Lm b ngh dy hc i làm chánh tr cng 

sn. Nm 1934 (lúc Lm mi hai tui) cha b ti Pháp bt c. Ti mt thám tra tn 

cha cht i sng li nhiu ln, bt khai tên các ng ch ca cha. Nhng cha ã khinh 

b tr li chúng: "Tên các ng chí ca tôi, tôi bit là mu vic cách mnh ch 

không phi khai ra vi các ngi!" Chúng ày cha lên Buôn Mê Thut. Cha vt 

ngc, chúng bt li, cha li vt ngc, vt úng nm ln, ri b bt li. Chúng ày 

cha ra Côn Lôn, và bn cht ngoài ó. Sau ngày cách mng thành công, dân làng 

Thng Thy ã nht trí ng thanh t tên cho con ng cái chính chy qua làng là 

ng Trn Hàm. 

Gian nhà ca óng kín, ti m m- M i nhang thp trên trang th Pht ta ngào ngt. 

T quân báo ngi quây qun trên phn g. Ging anh ng-râu k nho nh va  

cho ba chú i viên nghe. Bà o trc vn, va cuc xi va làm nhim v canh 

gác. Không gian mt màu xám nht rây rây làn ma bi u xuân. Cuc hp thân mt, 

n s nhng không khí nghiêm trang, cm ng khác thng. Ba a ngi xp bng 

tròn, không nhúc nhích, mt m to chm chú nh nut tng li k. Nghe chuyn nhà 

cách mng Lê Hng Phong trong t b gic ánh vào u gia lúc ang bng bát cm 

n, máu u chy chan c bát cm. Lê Hng Phong không thèm kêu mt ting a 

bát cm lên ming, và cm nhai nut, chng coi ti gic ra chi. Ba a thy khp 

ngi ni ht gai c. Chúng kiêu hãnh nh thm: "Ra mà ch ây c là cháu ca 

Lê Hng Phong, c làm i viên quân báo ca trung oàn, chui hn vào gia bng 

gic mà ánh chúng, tht sng nht i. Ri mai ây có th ti gic bt c mình 

b t , tra tn hoc em mình i bn nh Hoàng Vn Th, nh Trn Phú, và nu mình 

trung thành, bt khut, cng dám nh Lê Hng Phong bng bát cm chan máu u 

lên ming mà và, thì my chc nm sau chc cng s có ngi k li chuyn mình cho 

ti con nít nghe nh ba ni anh ng-râu k vi ti mình". 

Và trong giây phút ó, c ba a cm thy thèm mun ghê gm c lp ngay nhng 

chin công tht vang di; c mt i mt vi k th t rõ lòng gan d, bt khut, 

trung thành vi T QUC; c cht tht v vang, tht oanh lit... 

Anh ng-râu ã kéo chúng ra khi nhng m c sôi ni, và òi hi chúng phi 

tuân theo nhng k lut cn thit trc mt, rt bình thng nhng li rt khó khn. 

Anh nói: 

- Các em tuyt i không c liên lc vi gia ình. Theo anh bit thì các em u có 

gia ình, h hàng, bà con Hu, có th là h ã hi c. Các em phi c ht sc tránh 

mt nhng ngi quen, d là cha m, anh, ch. nu bt thình lình gp h dc ng. 

Gp ngi quen hoc gia ình, các em s rt khó lòng, du c các em tr v Hu  

làm gì. Vic l bí mt là bt u t ó.

Anh ngng li, nhìn chm chm c ba a. 

Cp mt n di i mày mi mác rt rm, ánh lên v nghiêm khc. Anh nói ging 

gn nh ra lnh: 

- Các em nh ch? 

- D nh .- C ba a c ng áp, mt cúi nhìn xung, cht d trc li dn nghiêm 

khc và khá bt ng vi chúng. 

Tht tình, va t chân lên V D c ba a ã có ngay ý nh s ln tìm v thm nhà. 

Bây gi th là ht. 

Anh ng-râu nh i guc trong bng chúng. Chúng thm ngh vy. Và anh ã ngn 

chn, rn e. 

Anh giao nhim v cho tng a: Kim ph trách khu vc mt trn B c, T-dát khu 

vc mt trn C, và Lm khu vc mt trn A c. Trong vòng ba ngày, mi a phi 

c gng thu lm s b tình hình và tin tc hot ng ca ch trong khu vc c 

phân công: Nhng ni bn gic óng quân, ni chúng kho tàng quan trng nh 

n dc, xng, lng thc. nhng cu cng b phá sp ang c chúng sa hoc 

xây li, nhng a im chúng t công s v.v... Nhng v trí trng yu phi v s 

... Anh nhn mnh thêm: 

- Hin nay ban Tham mu trung oàn ang rt nóng rut ch t chúng ta cung cp 

nhng tin tc tình báo này. 

Anh vch k hoch cho chúng khi vào thành ph hot ng s óng gi nhng chú bé 

chy tn c b lc mt cha mt m, ln mò v Hu tìm gia ình... Nu bn gic chn 

xét hi thì tuy c ng i. Sau này t y tình hình, anh s nghiên cu b trí cho mi a 

làm mt công vic gì ó thích hp nh bán báo, ánh giy hoc cp sách i hc,  

tin vic i li và che mt ch. 

Riêng Lm, anh giao nhim v trong ngày mai phi tr v Sa gp t liên lc, thông 

báo cho t liên lc bit tình hình ca t quân báo, bàn nh k hoch ngày gi, a 

im gp g nhn tin tc, và k hoch b trí ng dây liên lc t thành ph v 

chin khu. 

Mt tun l trôi qua. Công vic ca t tình báo chy u và khá tt. Tuy mi vào ngh 

nhng c ba a u t ra có nng khiu tình báo. Chúng nhanh trí tháo vát, thông 

minh và c bit tích cc. Nhng tin tc, tình hình ch chúng thu lm c, gi v 

C.K. c Ban Tham mu trung oàn ánh giá cao. ích thân trung oàn trng ã 

gi li v biu dng khen ngi chúng. 

Thành ph Hu lúc này ngi hi c ã khá ông. Mt s hiu buôn, hàng n ung, 

hàng tp hóa ã m ca. Các ch ông Ba, An Cu, Bao Vinh, ngi hp ã gn kín 

ch. Ngày càng có nhiu ngi t các làng quanh thành ph vào mua bán, sm sanh 

l. Trên sông Hng ghe ò xuôi ngc. Trên ng ph nhn nhp tr con bán 

ko gng, bán báo, cà- rem, u phng rang, bánh mì nóng giòn... i li lng xng, 

rao hàng inh i. Nh vy, vic trà trn i li làm nhim v ca t tình báo ngày 

càng thêm thun li. 

Ba a hàng ngày phi luôn luôn ng u vi bn lính Pháp, Bo V Quân, Cnh 

Sát, An Ninh, nên dn d dn nên. Và ch sau mt tun, chúng ã hc c khá nhiu 

cách i phó, ngh c khá nhiu mu mo ánh la, che mt bn này. 

Sau mi ngày hot ng ba a li tr v V D gp anh ng-râu, báo cáo công tác 

và nhn nhim v mi. 

"Bn cha con" li ngi quây qun chung quanh mâm cm ti, va n va chuyn trò. 

Chúng k cho anh nghe nhng tin tc, tình hình ch thu lm c trong khu vc 

ph trách, nhng tình hung khó khn him nghèo chúng vp phi, nhng sáng kin 

chúng ng phó thoát ra... Anh thng thng và cm, lng nghe chúng. 

Qua nhng báo cáo ming ca chúng, anh tng hp li, và ã dn dn nm c tình 

hình ca bn gic trong thành ph Hu. Trong bng anh rt vui vì nhn thy ba chú 

i viên nh ca mình tin b rt nhanh trong công tác mi m, khó khn, và nguy 

him này. Vi mi a anh u có nhn xét, góp ý trong tng trng hp c th. Qua 

ó, anh bi dng, hun luyn cho chúng v nghip v tình báo, và un nn nhng 

h hênh, thiu sót sai lm mà chúng có th mc phi. Và không ln nào anh không 

nhc i nhc li vi ba a phi tuyt i gi bí mt, không c ch quan, không 

c tu trong công tác. 

Khi ba a ôm nhau ng say trên bc phn g mt anh ngi xung bên ngn èn t 

m , kê trên chic chõng tre, vit báo cáo trên nhng t pluya rt mng, hôm sau 

Lm kp chuyn v cho t liên lc, gi lên chin khu.

5.

Mt bui sáng, Lm mang báo cáo ca anh ng-râu v Sa cho t liên lc. ây 

là ln th nm, nó mang báo cáo v Sa, k t ngày t tình báo t chân lên Hu. 

Ði liên lc t Hu v Sa mi ngày mt tr nên khó khn, nguy him. Bn gic bt u 

ánh hi thy có nhiu b phn ca Vit Minh, trà trn theo nhng ngi hi c, lt 

v Hu. Lác ác ni này ni khác trong thành ph ã có nhng tên mt thám, vit gian 

b bn cht; lu n n trong công s, truyn n kêu gi kháng chin ri trên ng 

ph, ch hoc dán nhng ch ông ngi qua li. 

ngn chn s xâm nhp áng s ca Vit Minh, bn gic cp tc dng thêm nhiu 

trm kim soát dc các con ng ra vào thành ph. Trên sông, chúng lp nhng 

trm kim soát lu ng bng thuyn, xung máy. Ðàn ông, àn bà, c tr con ngang 

qua trm kim soát chúng u chn li khám xét rt gt gao. Chúng còn t chc nhiu 

cuc vây ráp, khám xét bt thình lình khp các ng ng. 

Qua my ln i liên lc, ln nào Lm cng b các trm kim soát chn li khám xét 

rt k. Nhng nh gan d, bình tnh, nhanh trí, Lm u i v trót lt. 

Tt nhiên cng có nhng ln chúng làm cho Lm toát m hôi ht. 

Mi ln i, Lm u thay i cách ct giu tài liu và cách hóa trang. Ln nó óng 

vai thng nh i ch tay xách gi rau, tay xách my con cá tràu, cá trê; dây lt xâu 

mang. Báo cáo, tài liu nó cun tròn, bc giy bóng, nhét sâu vào bng cá. n ni, 

thng Hin, T trng t liên lc phi d ng dao m bng cá mi ly c tài liu ra. 

Có ln nó óng vai cháu i v quê thm bà ngoi, tay xách mt xâu bánh ít. Rut 

bánh ã c T-dát khéo léo moi ht tôm tht ra chén, và nhét thay vô ó tài liu. Có 

ln nó gi làm thng bé chy chi lêu lng ngoài ng. Chân t, u không nón 

không m, mc phong phanh cái áo s mi cc tay vi qun i. Tay nó cm n mía, 

va i va cn, nhai, hít nc ngt, nh bã. Ngang trm kim soát, bn gic chn nó 

li, bt gi cao hai tay lc tìm khp ngi. Bn gic c vic soát nó c bình thn cn 

mía, nhai ro ro, hít nc, nh bã. Nc mía nhu c xung cm. Soát không thy gì, 

bn gic cho nó i. Nhng nó cha i vi, c ng ó cn tc mía, làm ra v tò mò 

xem chúng lc soát nhng ngi qua ng khác. Nó còn c ý làm vng chân 

vng cng bn cnh sát, làm chúng phát cáu. 

Mt thng qut cho Lm mt roi cc bò qun mông ít trn mt chi: 

- Con m mi còn ng ó làm chi?Ccút! 

By gi nó mi ôm mông ít, nhn nhó xuýt xoa, ri cm c chy bin. Tài liu nó 

gp nh t gia lòng bàn tay cm n mía: Cách giu này có v nh rt h hênh 

nhng li rt kín áo. Kín áo vì bt ng. Bn gic kim soát không th ng ti c. 

* * * 

Ln i liên lc này, Lm óng gi mt thng bé i bn chim. u nó i cái m ph, 

áo s mi cc tay, qun "sóoc" xanh vá ít. Mt tay cm súng cao su lp sn viên n 

si, tay xách xâu chim bn c: Ba con s, mt con chào mào, mt chim cu gáy. Hai 

túi qun nó cm lên nhng viên si, viên nào cng tròn vo, nhng viên n si xng 

áng vi mt tay bn súng cao su thin ngh. Nó phi mt khá nhiu công phu chn 

nhng viên n si này my ng si ven ng. Tuy mi vào ngh tình báo, 

nhng nó ã thu hiu ôi khi ch vì mt s sut rt nh trong công tác mà hng mt 

vic ln, có th nguy him n tính mnh. Ví d: Nu không chu khó, bc ba mt 

nm si b túi gi là cho có. Nhng cp mt cú v ca bn gic kim soát có th ánh 

du hi: "Vi nhng viên si ba v nh ri mà nó bn trúng chim c à? Thng ni 

chc cha bit bn súng cao su. Nhng làm rng hn li bn c c mt xâu chim 

kia?" Th là chúng s nghi ng, khám xét k hn và th là tài liu ct b phát hin. 

Trong t ch có T-dát là thin ngh bn ná cao su. 

Hi còn ánh nhau Hu, c i u phi ghen vi nó v tài bn ná. Cái ná cao su 

Lm ang cm chính là mn ca T-dát. T-dát có thói quen, bn c con chim 

nào u ly máu bôi vào cán ná ly khc. Do th, cái cán ná g i en kt nhng 

máu khô. Còn xâu chim thì chiu qua, Lm sang tn ch Bn Ng mua ca my ông 

i by chim, bng tin ca qu quân báo. 

Sáng nay, nó buc chân treo tng con chim mt lên,. nh T-dát bn cht. Nó cun, 

xe tròn bn báo cáo ca anh ng-râu thành cái que nh bng mút a, dài bng 

ngón tay tr. Nó vch m con chim ngói, út cun báo cáo vào bng. Nhng ngh 

ngi th nào nó li rút ra, út vào bng con chào mào- Nó ly dây buc chim cht 

thành mt xâu. Tt c phi làm cho tht ging, tht t nhiên, ht mt tay bn chim 

thin ngh, làm cho bn gic kim soát không mt chút my may nghi ng. 

Sut dc ng i, thnh thong nó nghch nghch mt nhìn ngn cây, nghiêng nghé, 

chm chú tìm chim cúi lom khom, ging ná lên li h ná xung. My ln làm nh 

quá mi mê, nó v suýt âm sm vào nhng ngi qua ng làm h gt m lên. 

Bn con nít gp nó dc ng, u nhìn xâu chim nó xách tòng teng, trm tr thán 

phc. Lúc ó mt nó hi vênh lên, t v ta ây thin x tài ba. Tt c u phi cho tht 

ging nh mt din viên gii lúc lên sân khu. 

Qua khi cu Bao Vinh mt quãng, nó chm trán mt trm kim soát lu ng ca 

bn cnh sát. Trm có ba thng. Chúng hi: 

- Thng tê? i mô? 

- Em i bn chim chi! - Lm a xâu chim lên tr li nh khoe. 

Mt thng hai má gày hóp, cp mt sâu nh hai l áo, ria con kin, lng g g , 

"giò heo" eo x bên hông, không nói không rng thc tay vào túi áo túi qun Lm, 

lc soát. Hn s nn khp tà áo, lng qun, c áo, lai qun. Hn lt c cái m ph 

Lm i, xem xét k bên trong m. Bn ny va c s mt thám phòng Nhì Pháp 

ph bin: Ti liên lc Vit Minh hay ct giu giy t vào các ch kín ó. 

Soát không thy gì, hn trn mt nt n: 

- Chim nhà nc nuôi, ai cho mi c phép bn. 

Và nó git luôn xâu chim trong tay, Lm. Lm tái mt. Mt tình hung hoàn toàn 

bt ng. Nhng ch mt thoáng nó ã ly li c bình tnh, nói vi ging tht ngây 

th, d thng: 

- Bác cho cháu xin. Cháu bn nó u trên cây mà. 

Thng cnh sát ng cnh, ming sáng lóa rng vàng, ci hô h: 

Thng ni nói l, chim không u trên cây thì u trong cho m phi hành à? 

Lm nhìn ba tên gic gin tím rut, nhng mt phi làm nh sp khóc, nói ging van 

v: 

- Các bác có ly thì ly con chim cu, to mà béo. Cho cháu li my con chim nh (nó 

c tránh ting chào mào) không tí na v nhà, em cháu nó òi, nó khóc, dì gh ánh 

cháu cht mt. 

V mt và ging van xin ca Lm hình nh cng làm chúng ng lòng thng hi. 

Thng rng vàng y mm nói vi thng cp xâu chim: 

Thôi "xp" qung li cho nó my con chim s, n không dính chân rng mà vt lông 

cng ht ngày ht bui. 

Hn cm ly xâu chim trong tay thng ria, a tay nn nn, bóp bóp ln con chim 

cu, u gt g : "Con cu gáy béo thit! béo thit." 

Trong khonh khc y, Lm có cm giác ang ng cheo leo bên mt b vc sâu 

hun hút, và di áy vc là lm chm á nhn. Hai mt nó ti sm li vì mt ni kinh 

hoàng không sao ln lt ni. Ch cn thng cnh sát nga tay nn c con chào mào... 

th là i t! 

Mt d tính lt qua rt nhanh trong óc nó. Nu tay hn nm qua con chào mào, và 

mt hn i sc là mình s lao ngay ra b sông, nhào xung nc, ln mt hi ra n 

gia sông, ri ln mt hi na qua thu bên kia b. 

Nó chm chm nhìn mt thng cnh sát, mt quên chp. Nó bng thy ngi nh hn 

i, nh ang bi gn kit sc, sp chìm nghm, hai chân bng chm nn t cng... 

Tên rng vàng y mm bt con chim cu ra khi xâu chim qung tr li my con s 

và con chào mào cho nó. Nó a tay hng xâu chim. Và trong i nó cha bao gi 

bit mng r nh lúc này. 

Thng ria vn vi ging nt n: 

- Ln ni thì ông ni mi tha cho mi! Ln sau mà còn bn by chim ca nhà nc, ông 

ni mi cho t mt gông nghe cha? A lê! cút! 

- D! Lm xách xâu chim i nh chy, làm nh s chúng s cp li. Ði mt quãng 

ã khá xa, nó còn nghe ting ci hô h ca cái thng ming y rng vàng ui theo. 

Bt giác, nó thy hai mt m i. Nó a tay lên vut mt. Mt nó m hôi chy lút, nh 

va b ai di lên u c mt gu nc y.

6.

Lm xách xâu chim v n u làng Mu Tài, mt làng nghe nói bn gic ã lp 

xong hi t. Trc mt nó là chic cu ván, bc qua con hói nc c nh nc hn, 

chy l . Ngay u cu bên kia, mt cây si c th, cành lá ngã ra che rp n hai 

phn cu. Mt tri gn ng bóng, ng vng tanh, không mt bóng ngi qua li 

trên cu. Ch có mt thng ngi câu cá bên mép cu. 

Thng câu cá trc tui Lm, ci trn, mc cái qun i en bc phch hai ng vo lên 

n bn. Ðu nó i cái nón mê s m sp mc du cu rp bóng mát. Nc da nó 

cháy nng, en thui, en nh cái cn câu hóp gác giàn bp nó ang cm trong tay. Nó 

ngi câu coi b chm chú lm, cái cn câu không ng y. 

Va nhác thy thng câu cá, t nhiên Lm cht d, chân hi khng li, tng nh 

trên cu bt ng xut hin mt trm kim soát ca bn gic. Lm nh rt rõ, ba ln 

trc i qua cu, u gp úng cái thng câu cá nc da en thui này, và ln nào, 

Lm i ngang qua sau lng hn, hn cng làm nh vô tình, ngoái u li, nhìn vào 

mt Lm. Khuôn mt hn to bè bè, mi hch ngc, trán va hp va thp, coi b 

rt ngu, nhng riêng cp mt hn thì tht áng gm. Cp mt vt lóe sáng di vành 

nón mê rách t ti, ch trong khonh khc mà xuyên thu rut gan Lm. 

Hn ch nhìn Lm mt cái, l nh chp, ri quay ngot li, cúi xung vi cái phao 

ni lnh bnh trên mt nc. Nhng không hiu sao, Lm cm thy ánh nhìn chp 

lóe, xoi mói ca hn c nh dính cht vào ngi, và theo sut c chng ng liên 

lc. Lm ã báo cáo chuyn này vi anh ng-râu, anh có v suy ngh hung lm, và 

ln nào trc khi ra i anh cng dn: "Em nh cn thn vi thng câu cá. Nu có th 

tránh hn c thì em phi tìm cách tránh". 

Ln này, Lm ã i gi i, hy vng s không gp hn. Nhng không ng hn ã 

ngi chc sn ó ri. 

Lm mun ln li, li hói vòng qua cánh ng, nhng không c. Nó có cm giác 

thng câu cá ã nhìn thy nó t xa. Nu ln li, hn s nghi ngay. Ch còn mt nc là 

phi i thng ti, i u vi nguy him. 

Lm làm b rt thn nhiên bc lên cu. Ðn gia cu, nó dng li ch cách thng 

câu cá vài bc chân, nghch mt nhìn ngn cây tìm chim... Nó mun t cho thng 

này bit mình hoàn toàn vô tâm, chng h chú ý gì n hn. Thng câu cá vn không 

h ngng mt lên. My ln nó a ná lên li h xung làm nh con chim nh bn bay 

mt ri. C th nó i qua cu, mt vn ngc nhìn ngn cây. Qua khi cu chng my 

bc, nó làm nh mi nhìn ui theo ng bay mt con chim, ngoái u li. Và ngay 

lúc dó. mt nó chm phi cp mt lóe sáng ca thng câu cá, nó vi ngc nhìn lên 

ngn cây, tránh cp mt ca hn, nó kéo ná cao su bn ba mt phát, óc thì ngh: 

"úng thng ni ngi chc ây theo dõi mình ch câu kéo chi?" Ði cách cu 

chng vài trm thc, Lm bng có cm giác có ngi theo sau lng mình- Nó 

ngonh li: Thng câu cá! Hn ã ri ch câu t lúc nào, vác cn câu trên vai, i theo 

sau Lm ch cách my chc bc. 

Trng ngc Lm p thình thch. "T cha mi! - nó tc ti chi thm - mi nh gây s 

vi tau chc?" Nó c ro bc nhanh hn, gp mt con ng kit, nó r luôn và ngh 

bng: "Nu hn không r theo mình, là mình ch s bóng, s gió"- Nhng khi ngoái 

u, nó thy cái nón mê rách bm ca thng câu cá, nhp nhô ng sau. Bit không 

xong vi thng câu cá mà không th ln vào âu c, nó ành quay pht li th th. 

Nó gn lên trong c hng: "Mi ã mun sinh s thì tau quyt chi nhau vi mi mt 

trn cho mi bit tay. Nh tau là nh V Quc Ðoàn, có mô tau s mi?" Thng câu cá 

vác cn câu lng lng i n. Còn cách Lm vài bc, hn ng li, a tay ht cái 

nón mê v ng sau. Lm tc ti trng mt nhìn hn- Hn chng phi tay va, trng 

cp mt c nhi nhìn li, ra v: "Mi chng da ni tau mô!" Trông hai a, ging ht 

cp gà trng choai sp sa nhy vào á nhau. 

Thng câu cá ht mt, hi trng không, c ging anh ch: 

- Ni, i mô mà coi b hp ta hp tp d ra? 

Cái mt ngo và ging hi anh ch ca hn làm - Lm ni xung: 

- i mô thì vic chi n mi? - Lm cng ht mt áp li ging anh ch không kém. 

- Không vic chi à? - Hn ci khy. Tau i guc trong bng là mi i mô ri. Hi là 

hi chi ra thôi. Tau gp mi qua li cu ni ba ln. Mòn c mt! 

Lm cng gi ging khinh khnh áp: 

- Qua li my ln thì mc k ngi ta, vic chi n mi mà cng x mm vô? 

Hn bng qung cái cn câu ang vác trên vai xung t, ch tay vào mt Lm, nói 

nh quát: 

- Tau bit mi là ai ri? Ðng có ly vi sa mà che mt thánh! 

- Ai? - Lm quát tr. 

- Là Vit Minh chính cng? Tau phi trói c mi em np cho ông lý trng ông 

em lên n np cho Tây. Ông lý làng tau ra lnh h ai bt sng c Vit minh em 

np lên n s c thng mt trm ng Ðông Dng. Tau ang thiu tin n bánh 

bt lc ây. 

- Mi ch nói láo- Lm c ly ging tc ti cãi- Mi ch c cái vu ti cht cho ngi 

ta. 

Thng câu cá li ci khy: 

- Mi mà không phi Vit Minh thì tau c i u xung t. 

"Phi xông vô tn công thng Vit gian ni trc khi hn cha kp phòng, p cho 

hn ln nhào ri chy!"- Quyt nh ó lóe lên trong óc Lm và không kp suy ngh 

gì thêm, nó nhào ti, vung tay trái (nó thun tay trái) nhm úng quai hàm thng câu 

cá m mt cú móc rt mnh. Nhng thng câu cá nhanh không kém. Hn thp u 

tránh c. Cú m trt làm bay cái nón mê trên u hn lên hàng rào bông cn gn 

ó. Thng câu cá hét lên: 

- A! Thng ni gm hè? - Và nhào ti nh ánh tr. 

Ngay lúc ó t ngách con ng kit phía sau ch Lm ng, nhy ra mt thanh 

niên cao ln, lc lng. Tay thanh niên này ôm pht ngang mình Lm, bó gn luôn 

c hai cánh tay nó vào trong vòng tay en cng nh tre c gác giàn bp lâu ngày ca 

mình. Lm cha kp v ng vy thì tay thanh niên ã nhc bng nó lên chân hng t, 

nh nh nhc con ch. Thng i câu rút luôn cun dây da dt sn trong cp qun, 

xông vào trói git cánh khuu Lm. Lm quy p lung tung, giy gia nh con cá 

bt thình lình mc phi li. Thng câu cá va trói va hm hè. 

- T cha mi! Ðã mun p, tau trói luôn c chân! 

- Trói cho mi mt, - Tay thanh niên nói mt tnh khô- Hn mà còn p, tau s b cp 

giò hn kêu cái cc, nh b giò gà. 

Bit có chng c cng vô ích, Lm ành ng im. Và làm nh b trói au quá, nó 

th cái ná cao su và xâu chim ang cm cht trong tay xung rê c ven li i. 

Tng thoát, nhng thng câu cá cúi xung nht luôn cái ná, xâu chim và cái cn câu 

ca hn. Tay thanh niên nói: 

- Ch ta dong hn ra sau miu Cây Th, soát ngi hn coi có tài liu, súng n chi 

không, sau ó ta gii lên np ông lý. 

Thng câu cá nói, v thích chí ra mt: 

- c tin thng hai anh em ta chia ôi. Anh nm chc, tui nm chc. 

Lm va lo s, va cm tc ngh bng- "Ging li hai thng ni úng ging li Vê- 

giê (Vit gian) chính cng". 

Chúng lôi Lm i vào con ng kit, ri tt vào mt ngôi miu rêu phong nát. 

Cnh ó có mt cây th c th, tán lá ph tr m mái ngói và cái sân gch nát um t m 

c di. 

- Tau gi tay chân hn, mi lt áo qun hn ra khám nghe. 

Thng câu cá vt oàn trong tay xung thm miu, ri ci cúc áo, cúc qun Lm. 

Lm v ng vy không cho ci. Hn cúi ny mt viên gch v, giáng cao trc mt 

Lm, trn mt nói: 

- Mi mà còn v ng, tau choang hòn gch ni b s da mi ngay. 

Nghe ging và nhìn v mt hn, Lm bit hn s choang tht ch không phi da. 

Khi b lt qun, trn nh nhng, Lm co ngi li vì xu h. Thng câu cá nói, 

không nhìn mt Lm: 

- Toàn àn ông vi nhau c, vic chó chi mà phi ôc dôc (xu h.). 

Hn cm qun áo Lm, s nn tìm kim rt k, còn k hn c my thng cnh sát lúc 

nãy. Hn còn giang rng áo, qun a lên tri soi. Vn không thy gì Lm by gi 

mi c th nói: 

- Ngi ta ã nói ngi ta i bn chim chi, mà c vu oan cho ngi ta. 

Tay thanh niên buông tay gi Lm, nói ging có v ng: 

- Hay không phi? 

Thng i câu sa sm nét mt, ht nhìn Lm li nhìn b áo qun trong tay, ging m 

c: 

Tui theo dõi hn úng ba ba lin, va gp hn ln th nht tui ã ng ngay... Hay 

hn du ch mô? 

Hn cht nhìn trt xung xâu chim và cái ná cao su vt trên thm miu- Hn cm lên. 

Trc tiên hn xem xét cái ná. Hn lt i lt li, xem xét t cái ming da bc n, 

n ch buc chun, cái cán ná. Không thy gì hn dt ná vào cp qun, soát n xâu 

chim. Hn vch cánh, lt uôi nm bng tng con chim mt. Lm n lnh sut dc 

xng sng, m hôi toát m ìa hai bên thái dng. Hn nn n con chim chào 

mào, c con chim có út cun tài liu, ngng ra mt cách không t nhiên. Cp mt 

thng i câu vt lóe sáng. Hn bm môi cm u chim, git mnh. C chim t lìa. 

Cun tài liu bc giy bóng t trong bng chim vng ra, rt xung t, Lm nhào 

ngay ti, nh chp cun tài liu cho vào ming nhai nut. Nhng thng câu cá nhanh 

hn, xô Lm ngã chúi sang mt bên, v ly cun tài liu. V c hn cm tht cht 

nh s b cp mt, tay run ly by vì quá mng. Hn reo lên, ging h hê, c thng: 

- Tui oán có sai mô anh! Hn bt rng c mt tui? 

Hn bng quay li, trn trng mt nhìn Lm. cái b mt to bè ca hn méo mó i vì 

tc gin. Và ht sc bt ng hn hét tng: 

- Vê-giê? n ct Tây! - Và tip luôn là mt qu m tt ngang, úng gia quai hàm 

Lm. Hai tay b trói, cú m li rt mnh, nên Lm b mt à ngã nhào xung t 

nh võ s trên ài b qu nc ao. 

Nm bp di t, Lm au n n om óm mt, nhng cha bao gi nó thy 

mng r n nh th. Có th nói mng n a nc mt- Lm c ht sc ngóc u 

lên, hét tr vào mt thng câu cá: 

- Ðây không phi Vê-giê? Ðây là Vê-cu-ê! 

Ngi thanh niên và thng câu cá chm u li c ng c bc th mt ca anh Ðng- 

râu. 

Còn Lm vn nm dài di t, nhìn hai ngi va trói ánh mình, vi cp mt h 

hê ca ngi thng cuc. 

Sau khi c xong bc th, c hai nhìn nhau, ri bt ci to: 

- Té ra cánh Vit Minh ta c! 

C hai c ng cúi xung nâng Lm dy, ci trói và ci vi nó nh mun xin li. 

Lm mc qun áo. Ba ngi c ng ngi xung bc tam cp. Thng câu cá tr li bc 

th, cái ná, xâu chim, nói vi Lm: 

- Chc ng n gin mình lm hè? Lúc ó mình tng ng n là Vê-giê tht, tc quá 

nên m có hi mnh tay... 

Lm a tay lên quai hàm, s s nn nn ch va b m, phì ci: 

- Chút na thì bay mt quai hàm còn hi. Nhng lúc nghe cu hét: vê- giê, t bit 

ngay cu cng là Vit Minh nên t quên c au. úng là b m au n om óm mt 

mà thy sng hn n tht n ch. Ra cu làm chi cho Vit Minh ây? 

T là liên lc ca du kích xã. 

- Ra anh? Lm quay sang hi anh thanh niên: 

- Cng h "du" nh thng ni. - Anh ch thng câu cá - Anh va i gác v thì c lnh 

ca ch huy xã i ra ngay cu ván phi hp bt Vê-giê chính cng. Có ng mô bt 

nhm phi Vê-cu-ê! 

- Em nghe nói làng ni Tây kéo v bt lp hi t ri tê mà? 

Anh thanh niên ci: 

- T m . Ngoài ming thì t mà trong bng thì Vit Minh c st. 

- Cu tên chi? - Lm hi thng câu cá. 

- Tng! Ra cu? 

- Lm, Vê-cu-ê Trung oàn trm l mt. - Mi nó hi phng lên mt tý. - Làm rng 

cu li nghi t là Vit gian chính cng c? 

- Chú ch huy xã i giao t hàng ngày phi ra cu ván gi ò i câu cá, theo dõi 

nhng ngi l mt kh nghi i qua làng. ã có my thng Vit gian lt vô làng, iu 

tra ch im cho Tây trên Hu kéo quân v càn, t hn chc nóc nhà, bt i sáu by 

ngi có tham gia du kích. Du kích cm lm, quyt theo dõi tóm cho c my thng 

ó, em cht u mi h tc- T ý thy cu thng i qua li ây. Mi ln n bn 

mt khác. T ng ngay: "Không khéo thng ni là Vê-giê". T báo cáo vi chú ch huy 

xã i, chú ra lnh: " Nu còn thy hn qua ây là phi tìm cách bt cho c". Chú 

còn c thêm anh Cn phi hp vi t bt cu cho tht gn. Lúc bt phi gi ò Vit 

gian bt Vit Minh, gi bí mt. 

Ba bn hôm ni, ngày mô t cng vác cn câu ra cu, ngi t sáng sm ch cu. 

Không thy cu tr li, t chán cách chi! Bi ra, khi thy bóng cu t àng xa, t 

mng chy c nc ái! T ngh ngay: H mà tóm úng vê- giê chính cng, vic u 

tiên là phi qui cho hn mt cú vo quai hàm bõ cái công my ngày ch i? 

Lm ci, ging trách yêu: 

- Cu hp tp quá. Ai li cha xét k giy t ã qui luôn. Quai hàm t mà không 

cng thì b ri còn chi? 

Tng ci xí xóa: 

- Ai khin cu. Trông b dng cu ging Vit gian thy t? 

Lm sc nh, nói vi c hai ngi: 

- Chuyn chi c c trong t giy n là phi tuyt i gi bí mt ó nghe. 

- Cu không phi dn. - Tng nói. - T cng c chú xã i giao a công vn ti 

mt lên huyn luôn. 

- ây là công vn lên tnh, còn quan trng hn. Ch mình phi i cho kp. Ðng n 

trm liên lc còn xa lc. 

Anh Cn nói: 

- Nu em không vi thì v nhà anh làm bng cm ã Nhà ba ni có ni cá tràu kho x 

mít ngon lm. 

- Anh cho em khi khác- Ba ni em s mun mt, a xong th em còn phi tr li 

Hu trc gi thit quân lut. 

Tng bng ng pht dy. 

- Cu gng ngi ây ch t mt to thôi- T có cái ni cho cu i ng phòng thân. 

Cha kp Lm hi, nó v ng chy bin vào ngõ xóm. Chng mi phút sau ã 

thy nó t trong ngõ phóng ra, tay cm con dao ra, vai vác cây mía tím to bng bp 

tay dài hn mt si. Nó chng cây mía xung trc mt Lm, gi cao con dao ra 

pht mnh mt lát Cây mía t làm ôi.- Nó n c hai n mía vào tay. 

Lm, nói: 

- Ging mía mng ó, ngt và mm ln. Cu n i mt n, còn mt n làm ba 

toong chng cho mi, mà p chó, p rn, p Vit gian cng tt. Lúc mô khát 

nc li n luôn. 

Lm cm hai n mía, mt t nhiên rng rng. 

Va mi chong nhau gn v quai hàm ó, ch ã cho nhau mía, mà ging nghe thân 

thit làm rng! Tng nh ã c ng vi nhau mt i t ngày Hu mi n súng. 

Lm chào anh Cn và Tng, ri lên ng. Hai ba ln nó ngoái u li vn thy 

Tng ng gia ng, chng con dao ra xung t, nhìn theo, u gt gt...

7.

Ðã hn mi mt gi êm- Thành ph Hu v i dn Trong yên tnh. Con sông 

Hng sau mt ngày náo ng mt l bi ò dc ò ngang, ca nô, xung máy gic 

chy ngc, chy xuôi, lúc này dng nh cng ã thiu thiu ng. Ting sóng v b u 

oi nh ting th dài bun bã trong m. 

Gi thit quân lut, c thành ph không còn mt bóng ngi dân qua li. Thnh 

thong mt chic xe tun tiu ca gic m m lt qua dc các i l hai bên cu 

Tràng Tin- Trên xe l nh bóng m st và nòng súng. 

Mt vài toán Bo v quân xách súng i rong nn giy inh côm cp trên hè ph. 

Riêng trong khu vc thành ni im ng hoàn toàn. 

Bn gic thành ni có thành cao, hào sâu, các ca thành nh Thng T, ông Ba, 

Nhà , Chánh Tây u có bt gác, Vit Minh khó lòng t nhp ni, nên chúng 

không t chc tun tra nghiêm ngt nh ngoài ph. Nhiu con ng ti om không có 

èn óm gì. 

Nhiu công s không có lính gác. i Ni, h Tnh Tâm, khu Tam Tòa lc b, khu 

Ng Môn, dãy nhà súng thn công v.v... Vng lng n rn ngi. 

Chính gia cnh ti tm vng lng ó, bng xut hin hai bóng en nh bé, lúc n lúc 

hin, dc con ng um t m bóng cây, chy qua khu Tam Tòa lc b. 

Mt bóng en eo mt cái gi, còn bóng kia cm cái cn câu dài ngong. Hai thng bé 

câu ch. 

Mt phn tri ti, mt phn chúng i len li di bóng các tán cây en xm, nên 

không th nhìn rõ mt. Xem chng chúng ch eo gi vác cn cho có l ch chng câu 

kéo gì ht. Mà cung cách chúng i có v dè dt, lén lút, lo s ngi bt gp. Ngang 

qua mt gc cây mt ct in hoc cng mt ngôi nhà công s. Hai a u dng li. 

Thng vác cn câu rút trong ngc áo ra- mt vuông trng trng, kêu st sot. Thng 

eo gi thc vào ming gi mt cái que en en, ri cm que qut qut lên gc cây 

ct in. Thng vác cn câu d ng c hai tay áp vt trng trng vào ó. Thng eo gi 

thì thào: "Khéo không ln ngc!" - Thng vác cn nói, u không ngoái li - "C 

yên trí!". Khi hai a ri ch, trên thân cây, ct in, bc tng màu xám nh, hin ra 

mt hình ch nht trng trng nh t ngt tr ra mt khuôn ca nh. 

C nh th hai a i dc theo các con ng ln trong thành ni. Và lúc qua na 

êm, hai thng mt hút sau dãy nhà dài súng thn công trc ca Ng Môn. 

* * * 

Mt gi hai mi phút sáng. Phía khu vc n H Thành bng lóe chp và tip theo 

là mt ting n lay chuyn c tri êm. Ri ting súng máy, súng trng và c ting 

lu n n dn dp, xi x. Ðn la bay l, rch ngang rch dc bóng ti nh 

mun ct thành tng tng ln nh. 

Ôi quang cnh hào h ng, sôi sc ca nm mi lm ngày êm chin u bao vây gic 

nh bng chc hin v, dng c thành ph dy. C thành ph ang ng say nhy 

quáng quàng trên ging xung t, nm bp, co u, rt c. ng bào va kinh 

ngc, va mng, va s. 

H thi thào hi nhau trong bóng ti: "Rng ti hn ri truyn n, ng nht trình, nói 

là Vit Minh ã b ti hn tiêu dit sch ri!"- "C ch ó mà coi, cha bit ai tiêu 

ai!". Và phn ông bà con trong bng ch thm mong ting súng c th mà n mãi, n 

mãi, to hn na, mnh hn na, rung tri rung t hn na? D có phi tn c ln 

na, d có phi mt ht c, tan ca nát nhà ln na, H cng sng bng. 

Ch mi trong vòng mt tháng sng trong lòng thành ph gic chim, mà ng bào ã 

thy thm thía gm ghê ni ti cc ca ngi dân mt nc. 

Nhng tht au lòng, ch khong mt ting ng h sau, ting súng tha dn ri im 

hn. 

Rng sáng hôm sau, mt tin lan truyn i rt nhanh khp thành ph: V Quc oàn 

không bit bng cách nào ã lt vào c thành ni, tp kích n H Thành do hai 

trung i Bo v quân óng gi. H ã git bom sp ri cng n, git hn mt chc 

lính Bo v ct mt my ngàn thc dây in thoi- c bit hn na, trên nhiu gc 

cây, ct èn in, tng các công s, dán trng xóa truyn n ca Vit Minh. 

Truyn n kêu gi ng bào Hu hãy tin tng vào kháng chin. Trng k kháng 

chin nht nh thng li. Cnh cáo bn ngi cam tâm làm tay sai cho gic, bán nc 

hi dân. mt thám, an ninh, Bo v quân v. v... Kháng chin không âu xa mà ngay 

sát nách chúng. Nu chúng không mau mau hi tnh thì kháng chin s thng tay 

trng tr. Nhiu ngi còn thêm tht n i là truyn n c dán bng mt th h 

gì mà dính n ni ti cnh sát bóc mãi không ra, phi ly li lê mà co. 

Bn Pháp và tay sai b mt òn sm sét bt ng, va khip m, va tc ti. Chúng ã 

b Vit Minh làm cho mt mt vi ng bào Hu. Mi hôm qua, báo, loa còn oang 

oang nói thánh nói tng nào là trt t hoàn toàn ã c lp li trên toàn cõi Ðông 

Dng, nào là bn i Vit Minh ã b tiêu dit n tên cui c ng. Th mà ng mt 

cái, Vit Minh chi cho mt v ngay gia trung tâm thành ni, có thành cao hào sâu 

bao bc. 

vt li thanh th, bn gic huy ng mt lc lng quân khá ông, vây ráp khu 

thành ni. T nm gi sáng, chúng ã cho óng cht các ca ra vào, t các trm kim 

soát trc mi ca thành- Chúng ra lnh dân chúng thành ni, ni bt xut, ngoi bt 

nhp. Ai dám trái lnh, xích c a v lao Tha Ph. Chúng chia quân thành nhiu 

toán, súng cm li lê, n lên nòng, l ng soát vây ráp, ngi trên xe bc thép có gn 

i liên, chy ngc chy xuôi nh nga t. Tên ch huy vây ráp oang oang ra lnh 

cho các toán quân vây ráp: "K nào kh nghi, có ý chy trn hoc chng li, cho phép 

n súng h sát ngay ti ch!".

8.

Chính vào lúc ó, trên con ng kit ngã t âm Hn, t ngt xut hin T-dát 

và Lm. Chúng ang i v phía cng Tam Tòa, ni bn gic ang i li l nh rt 

ông. Hai a u trn chân t, mc s mi cc tay màu cháo lòng, qun i xanh. 

Nu nhìn k, khp trên hai má, cánh tay, cng chân, nt mui t dày dt, và nhiu 

vt gai cào xc. Lm i tay không, T- dát tay ôm mt qu bóng tt bng lá chui 

khô và dây chui. Trông dáng b nó ôm qu bóng lá chui khô mà ging ht mt cu 

th nhà ngh ôm bóng da ra sân c. Thnh thong nó làm iu di bóng xung mt 

ng, nhng qu bóng nm bp dí nh cc b n. Nó ly bàn chân ht ngc bóng 

lên, bt ly, cm qu bóng xoay xoay, xem xét. 

- Banh non hi! - nó nói - i á tranh gii vô ch, ot "cúp" s t vàng mà banh 

bic ra ri thì gay thit! 

Ngang qua mt gc cây có dán t truyn n mà bn cnh sát cha kp bóc, nó vi 

lánh xa sang bên kia l ng, mt lic xéo mt cái rt nhanh nói nh vi Lm: 

- Dán ln ngc ri mi i! Ch ai mun c là phi làm xic trèo lên cây, móc hai 

chân vào cành cây u chúc xung t mà c. Kh! 

Lm phì ci nói: 

- Theo tao thì nh cây lên, dng ngc r lên tri mà c mt hn. - Hay tao 

sang bóc ra dán li hí! - Nó dm chân nh nh chy sang bên gc cây bóc t truyn 

n. Bit nó a mà Lm vn hong, chp níu tay nó li, cau mt nói kh. 

- Ba láp va ch mi? 

C hai a u nh rõ là êm qua khi dán n t - truyn n này, t truyn n cui 

c ng thì phía n H Thành rung lên ting bom n- Hai a git mình, chui ba qua 

mt hàng rào bông cn cao quá u ngi, ngi thp xung chân rào. Lm thì thm 

hi hp nói: 

- Chc là các anh ln lt vô chong ti nó ri! Hèn chi trong t lnh ca ban Tham 

mu trung oàn ti hôm qua tao a v cho anh Ðng-râu, có dn là t mình phi ri 

truyn n úng vô êm ni. Lúc c cái lnh ó tao ã hi ng... Không bit n v 

mô ang chi trn ni mi hè? 

- Tao oán là tiu oàn mi tám. V mt trn, không thy tiu oàn mi tám rút lên 

chin khu Hòa M. 

Cng hai tai lng nghe ting súng mt lúc mt n rát- T-dát bn khon. 

- Các anh lt vô li mô c mi hè? Các ca thành thì không qua c ri nghe, lính 

gác c! Mà trèo thành thì trèo làm rng- Cao nghu, li có h sát chân thành? 

- Xì- - mi c lo chim không bit bay? 

T-dát vn mi theo ui ý ngh ca mình. Nó nói: "Nu là tiu oàn mi tám thì 

cha chng có thng V-to-u ang ánh ó. Tao nh hn quá mi i?" 

Ting súng, ting lu n, tha tht dn ri im hn. 

Lm nói: 

- Chc các anh rút ri. 

- Ra, tau vi mi cng phi tìm cách mà chun ra khi thành thôi ch mi? 

- Chun lúc ni là rt nguy. Tao chc ti lính gác các ca thành ang t ht èn óm 

lên, canh gác còn ngt gp mi lúc thng- Theo tao chui hn vô gia vn tìm ch 

kín núp ch cho tri sáng. Ca thành m, ta c àng hoàng i ra, ti hn mi khi 

nghi. 

T-dát nghe phi. Hai a li nh hai con chut vào gia vn, ngi da vào lng 

nhau di gc mt cây bi. Xung quanh c tt ngp u, mui hn tru. Mui bâu 

li cn hai a mi lúc mt dày c. Chc chc, hai a li a bàn tay xoa mt cái, 

lòng bàn tay dính dính máu. T-dát ã thiu ng. Nó gi ging "các m" nói trong 

trng thái d thc d ng: 

- Mi mc cái màn bum vi tri cái m lông chim cho "m" ngh lng mt chút... M 

hi oi ba sn. 

Nó nm dài luôn xung t ln nhn gch á, u gi ba lên mt búi c, và bt u 

ngáy. Lm cng mt và mun ng không kém, nhng nó c ht sc chng chi. Hai 

a, phi có mt a thc, l gp phi chuyn chi còn bit ng mà xoay tr. Nó 

ngh vy. Nó cng mt c nhìn xuyên bóng ti bao quát c khu vn. Khu vn nh 

b hoang lâu ngày không có ngi chm sóc, chc ch nhà cha hi c... iu nhn 

xét này làm cho nó hi yên bng. Nó nâng u T-dát t lên i nó ri nh búi c 

làm pht trn xua mui cho bn và cho mình. T-dát vn ng say mê mt. Nó còn ú  

nói mê khá to, làm Lm ht hong a tay bt mm nó li. 

Ðn mt lúc, Lm cng không còn sc chng li cn bun ng. Búi c làm pht 

trn t nhiên tut khi tay, u nó ngoo sang mt bên, gt lia gt la ri da hn vào 

gc cây ng thip luôn. 

Khi hai a choàng tnh dy, tri ã sáng trt. Hai a bò trong c rm, nh chui rào 

ra ngoài. Nhng ngoài ng ting xe chy rm rm, ting giày inh cm cp, ting 

súng lên n rôm rp. Hai a vi tht u bò l i li, nép sau mt bi chui. Hú vía! 

Nu chui ra th nào cng chm trán ti gic ang vây ráp. 

Nhng li trong vn cng không xong. L ch nhà i ra vn, trông thy hai a, 

h hô hoán lên li càng cht. Cha bit làm cách nào, Lm cht trông thy nhng b 

lá chui khô lin ny ra mt mo. Nó ghé sát tai T-dát thì thm. T-dát gt gt u. 

- Mo nghe c! Nghe c! 

Lm bt lá chui khô thành mt ng. 

T-dát cun lá chui li, d ng dây chui bn thành mt qu banh ln hn qu bi. 

T-dát bn banh lá chui phi nhn là thin ngh. Ch mt loáng, ng lá chui ã 

bin thành mt qu banh khá tròn. 

Ch cho ngoài ng im ng hn, hai a ôm banh chui ra... 

Và lúc này hai a ang i v phía ca Thng T. 

* * * 

Dc ng hai a chm trán ht toán lính Tây Lê Dng này, li toán Bo v quân 

khác - Súng cm li lê sáng quc, mt trn trng trn trc, chúng hm hè xông vào 

các khu vn, các ngôi nhà hai bn ng, lúc soát. 

H nhìn thy mt toán gic t xa i li là T-dát th qu banh xung ng. Hai a 

làm b làm tch tranh banh rt hng - Va tranh banh va la li om sòm. 

- Ê! ê! Cm chi xu! Cm chi xu? 

- Mi b "manh" ri! "Manh-pê-rng-ti" hn hoi nghe! 

- Mi b cú "coóc-ne" thì có. Tau phi sút pht mi cú "coóc-ne"! 

Và hai a làm nh vô tình sút luôn qu banh vào chân bn gic. 

Ti Bo v quân tc ti nt n: 

- con ranh con ln? Con cái nhà ai, h? 

- ây là ch ti bay chi ây, h? 

- Ai cho ti bay c á banh gia ng? 

- A lê cút? 

T-dát vi nht qu banh, ming lin thong ri rít: 

- D, d... Ti cháu l... Xin các bác tha! 

Khi chúng qua khi, hai a a mt nháy nhau, nhe rng ci. T-dát nói nh: 

- Ti hn chc ang tc V Quc Ðoàn n lòng bóng mi hè? 

- Tc mà thôi à? S ái ra qun y ch! 

- Lt ra thành thôi ch mi? 

Ra cha c mô. Mi không nghe ti hn loa- Cm dân trong thành, ni bt xut, 

ngoi bt nhp à? 

T-dát nhn nhó: 

- L m cha hn ng, cm ht c ngày ni thì làm rng Tau ói xu mu ri. Tau xu 

máu ói lm... c, c coi cái ã. Lúc ó ta s ngh mo mà ra. Ch tao vi mi 

gi ò la banh n trc ca n H Thành, iu tra tình hình coi các anh ánh có 

kt qu không, v báo cáo vi anh ng-râu. 

Hai a va chy ui nhau va la qu banh lá chui n trc ca n H Thành. 

Cng n xây bng gch khá kiên c, lúc này ch còn là mt ng gch vn. 

Bên trong n, gia sân, c, bàn gh vt lung tung ln t ng phèo nh cnh b nhà 

cháy. Ti lính nhn nháo i li thu dn, mang vác... 

Hai a la banh qua cng n, mt lic rt nhanh bao quát toàn cnh bên trong- Mt 

chúng t nhiên u xìu, trong lòng dy lên mt ni bun tic ghê gm- Ch tr cái cng 

n, còn nhà ngang dãy dc vn nguyên vn c. lúc mà êm qua, ngi trong khu 

vn hoang lng nghe ting bom ting súng, chúng hi hp, h hê hình dung c cái 

n này ang b các anh nghin thành cám. 

Bên trái cng n, cnh ng gch vn ngn ngang, có mt xác cht t nm gia 

trên tm ca chp. Xác cht n mc áo qun V Quc oàn, da mt en xm dp nát, 

bám y bi vôi, b hóng, ming há to nh ang hét xung phong. Vt áo trc. rách 

t ti, loang l máu khô bm. Bên vai anh vn còn eo mt òn bánh tét Rui, nhng 

xanh vo ve bâu kín mng áo dính máu, bò ngang bò dc trên mt anh. Chc anh b 

thng ri cht v i di vôi gch, n v rút vi không kp phát hin mang i. Bn 

gic bi c xác em bêu ra ây cho ngi qua li ngó thy. 

La qu banh qua khi cng n chng vài trm thc. Lm nh bng kit sc. Nó 

lo o ngi phch xung l ng. Cp mt hoe, chm chm nhìn v phía cng 

n. T-dát tái mt lay lay vai bn nói gn nh van v: 

- i mi! i. Ngi ây lâu, ti hn nghi cht. 

Lm nh không nghe thy bn nói gì. Nó lp bp thì thào nh trong cn m ng. 

- Thy my con rui xanh bò bò trên mt anh, tao ch mun chy li xua tay ui... 

Ngó mà không làm chi c tao au rut quá mi i. Nói n ó, ming Lm bng 

mu xch. 

T-dát nhìn bn, ming t nhiên cng mu theo. Nó ngi xung cnh bn, ging d 

dành: 

- Nhng bit làm rng c ch... mi. Ti hn cht mi, bên mình cht có mt... nh 

ra chc anh y cng tha. 

Lm nghn ngào: 

- C chi bit c nhà cha m anh y mô hè... mà tìm báo cho cha m anh bit, lên 

xin em xác v chôn... 

T-dát ng ra gia ng o bóng nng, kêu: 

- Tra quá ri mi i. Phi tìm cách mà lt ra thôi. Anh ng-râu nhà chc ang 

nóng rut lm. 

Lm nh cht tnh, ng lên. Hai a li la trái banh lá chui v phía ca ông Ba. 

Lúc này bn gic ã m ca thành, cho ngi vào ra, nhng lc soát rt gt gao. Mt 

toán va Bo v quân va Cnh Sát, An Ninh, a súng trng, a súng lc ng l 

nh trc ca thành. 

Còn cách ca thành chng trm thc. Lm vi T-dát sút banh thng v phía ca 

thành- T-dát ln x vào chn banh, nhy nh choi choi, ming la bai bi: 

- Ê! Không c chi xu? Không c chi xu! 

Khi trái banh ln ti còn cách ca thành chng chc bc, Lm la lên: 

- Ê! "manh ri"! "Manh pê-rng-ti" hn hoi nghe! 

- "Manh" mô mà "manh". Ch trúng c i ch thôi! 

T-dát gân c cãi. 

- Mi chi n gian! "Manh pê-rng-ti" s s còn chi. Bit iu thì gi gôn i cho ngi 

ta sút pht! 

T-dát t ý chu thua. Hai a loay hoay tìm ch làm cc gôn. T-dát ch t bên này l 

ng sang bên kia l ng: 

"Gôn" ri c cha? 

- Hp quá! - Rng thì có! Mi coi cng gôn ngoài "Xt-tát" cng còn hp hn. 

Lm chu. T-dát ng ra gia ng, chng mông ra phía ca. Nó xn tay áo, lng 

cúi lom khom, v mt cng thng, làm b tch anh gi gôn ang sn sàng ón bt qu 

banh sút pht n sáu mét. 

- Ðúng sáu bc nghe! 

Mt tên Bo V- quân, cm cây roi cc bò bc n quát: 

- Ti con ranh con ln. Ch ni là ch ti bay chi y h? Hn qut luôn mt roi vào 

cái mông nhn veo ca T-dát ang chng v phía hn. 

T-dát nhy dng lên kêu: "i!" Va lúc ó, Lm sút rt mnh, qu banh vt qua 

chân T-dát, ln ra n tn bên ngoài ca thành. Lm nhy lên reo to. 

- B-ra-vô! Thng li ri! 

T-dát ôm cái mông gày nhom, nhn nhó. 

- Phi sút li! sút li" Ti bác Bo V ánh tau au quá, tau mi không bt c. Nó 

quay li, mu máo nói vi tên Bo V Quân: 

- Bác làm cháu bt trt mt cú pht "manh pê rng- ti" oan quá! 

Tên Bo v quân giáng cao cây roi lên, chi: 

Con m mi, Có xéo ngay không? 

T-dát nhy tránh ra gn phía ca, mt le lé nhìn cây roi trong tay tên Bo V Quân, 

Lm chy n kêu: 

- Ðc ri, cho mi chy ra nht banh vô, tao sút li. Ln này mà còn bt trt là mc k 

mi ó nghe! 

Làm b quá mi chi, hai a c ng mt lúc chy a ra khi ca thành, xô n bên trái 

banh lá chui nm ln lóc cnh l ng. Chúng va la hét m va gàn chân nhau 

giành banh, hng hái nh mt trn quyt u vy. Ri làm nh vô tình, hai a c sút 

mãi trái banh mi lúc mt xa cng thành, trc hàng chc cp mt ca bn lính Bo 

V Quân, Cnh Sát, An Ninh. 

9.

Khong mi gi sáng hôm ó. Kim-iu t phía trng P-rô-vi-ng i ra 

ng ngang. Ðn Nông kh ngân hàng c, (bây gi là mt ng gch vn) nó r 

xung con ng qua p Ðá sang V D. Chiu qua, trc lúc lên ng làm 

nhim v, anh dn c t: "Mun lm là mi gi sáng mai phi có mt nhà báo 

cáo công tác." 

Nhng mi i c my bc, nó ln tr li, vòng lên li Trung b ph c, và ra bn 

ò ngang sông Hng- "Bây gi cha n mi gi, ta qua ch ông Ba, ních bng 

bánh khoái ri v cng không sao!" - nó ngh vy. Nó không bao gi ng c rng, 

my bc ln tr li ó ã mang li bit bao nhiêu ti ha khng khip cho c t quân 

báo... Và cho chính c cuc i nó. 

T tám gi êm hôm qua, nó ã ri xong s truyn n c giao. Nó không khi 

hng chí t c v thành tích ca mình. My bui u bt tay vào công tác tình báo 

ni thành nó run lm. Gp khó khn nguy him nó d ht hong, ri trí, mt bình 

tnh. Nhng ch sau mt tun, quen dn vi hoàn cnh và công vic, qua vài ln ri 

truyn n, dán báo "Git gic", v bn kho tàng, v trí ch trót lt, c anh 

Ðng-râu biu dng trc c t, th là nó phng mi. Nó sinh ch quan, ngh bng: 

Tng công tác tình báo ni thành khó khn nh rng, ch d t nh ri thì mình có 

th hot ng c c i! Cu tri, ban quân báo Trung oàn giao cho mình nhng 

công tác tht khó, tht nguy him, c i không a mô làm ni. Mình làm ni, c i 

phi phc lác mt. Vt thy mình tài gii, can m hn hn các bn, nó ã t ý làm 

mt vài vic không cn thit, có th dn n tai ha. Chng hn, êm qua nó dành li 

mt tp truyn n và sáng nay nó i tht sm, em ri trc ngõ my nhà nhng a 

bn trc ây c ng hc vi nó trng Khi nh. Hoc nh lúc này, áng lý phi v 

ngay ni trú quân, nó li ln qua ch ông Ba ních bánh khoái. 

Con ò ngang bên kia b. Trên bn, lác ác my ngi gng gánh ngi, ng i 

ò. Kim-iu hai tay út túi qun, ming khe kh huýt sáo iu nhc bài hát "Nc 

non Lam Sn", nm u ngón chân kh nhp nhp.,Ngm làn nc xanh trong, nhn 

nhn sóng, nó thy lòng rn ràng vui thích. Nó ang tng tng cái cnh my thng 

bn thân lúc ra ngõ v c nhng t truyn n nó va ri sáng nay... Ti hn lm 

lên gi nhau í i, châu u li c. Mi c c my dòng, mt a nào cng xanh 

mét c li. Chúng nó chy té tát ht vào nhà, nói lp bp không thành ting "Truyn 

n Vit Minh ri trng ngõ nhà mình, cha i! m i!.." Ti hn chc a mô cng 

tng cái ông Vit Minh gan cóc tía dám i ri nhng t truyn n ó, phi tài gii 

lm. Võ ngh cao cng li có tài bin hóa xut qu nhp thn nh Long hình quái 

khách, Ngi Nhn trng, Côn lôn tiu khách... Ti hn có n nm mê cng không 

ám tin cái ông Vit Minh ri truyn n ó li chính là thng Kim, bn ni kh ca 

ti hn! 

Ngh n ó nó khoái chí, bt ci to, làm my ngi ngi i ò phi ngonh li 

nhìn. Nó c tip tc huýt sáo, nhp chân, tng l nh không bit. 

Ðò vn cha sang. Ngi t tp i ò mi lúc mt ông. Tm nm, tm by, h thì 

thm bàn tán v trn ánh n H Thành ti qua, chuyn truyn n Vit Minh ri t 

tung bát giác, khp c ngoài ph, trong thành, my trm Bo v quân chia nhau i 

lm c bui sáng không ht! 

- Nghe nói i ri truyn n toàn là quân cm t. 

Kim-iu thôi huýt sáo. Nó lng nghe chuyn mi ngi thì thm bàn tán. Nó khoái 

chí n tt . Da mt nh cng lên, rn rt, nó bng thy nga mm nga ming 

cách chi! Nó thèm c bc lên my bc, v ngc nói vi nhng ngi i ò: 

"Quân cm t Vit Minh chính là tôi ây! Chc bà con không ai ng hè?" Va lúc ó 

có my tên lính Bo v quân mang súng i n. Chúng nghiêng nghiêng, ngó ngó, 

nhìn nhng ngi i ò, trn trc, dò xét, nhác trông thy ti lính, s thèm mun 

khoe khoang ngông cung trong lòng nó vt tan bin ht. Mt nó t nhiên hi tái i, 

chân run run, tim p thon thót. Nó chm môi li c huýt sáo, nhng huýt mãi không 

thành ting. Nó ht hi. 

Ðò cp bn. Ngi di ò bc lên. Ngi trên ò tranh nhau bc xung. 

Con ò sang n bn ch ông Ba. Kim i vào ch. 

Nó ln mt vòng quanh ch, ri sà luôn vào ca hàng bánh khoái. n mt bng no 

nê ã i, môi mng lên vì húp nc lèo và cn rau ráu t ti. 

Nó bc khi ca hàng my bc thì bt ng chm trán Nguyn Trì, ông anh nuôi ca 

nó hi còn Trung oàn b. 

* * * 

Phi gánh vác trách nhim nng n ca ngi chin s cu nc, nhng các i viên 

i Thiu niên trinh sát vn còn là nhng chú bé. Các em thèm khát c yêu thng, 

v v, chm chút, và thnh thong c làm nng vi cha, m, anh ch... Xa gia ình, 

cha, m, anh, ch rut các em nhn cha nuôi, m nuôi, anh, ch nuôi. 

Anh, ch nuôi là các chin s hn tui c ng n v, hoc các n v khác mà mi em 

cm thy gn bó, yêu thng. Phn ln các i viên trong i Thiu niên trinh.sát u 

có anh nuôi, ch nuôi. Riêng Kim-iu không nhng ch có mt mà n ba bn ông 

anh nuôi, ba bn bà ch nuôi. Nó xinh trai, láu lnh nht i nên c nhiu anh, 

nhiu ch thích nhn làm em nuôi. Và nó rt bit li dng cái u th ca nó. Nó nhn 

anh ch nuôi này mt thi gian thy không thích na, li b, nhn anh ch nuôi khác. 

Và nó cng rt thích thú, hãnh din khi thy vì nó mà các anh ch nuôi, nht là các ch 

nuôi, gin hn, ghen tc nhau. Có ch còn khóc c mt khi thy ngi khác tranh 

mt a em nuôi xinh trai ca mình. 

Nguyn Trì là ông anh nuôi thân thit, gn bó nht ca nó. Trc ngày Hu n súng, 

Nguyn Trì làm qun lý ca c quan Trung oàn b. Ngày ó Lm và Kim u là 

liên lc ca trung oàn b. Nguyn Trì yêu Kim bao nhiêu thì ghét Lm by nhiêu. 

Ngc li Lm cng ghét Nguyn Trì ra mt ngay t bui u mi gp Lm thy 

ghét Nguyn Trì mà chính nó cng không hiu ti sao. Không nhng ghét Nguyn Trì, 

nó còn ghét luôn c Lê Thành, th ký ánh máy ca Trung oàn b, bn thân ca Trì. 

Do ghét mà t nhiên Lm thng xuyên mt xem xét li nói, vic làm ca Trì và 

Thành. Mt hôm nó nghe lm c Nguyn Trì bàn vi Lê Thành: Sáng hôm sau i 

nhn go kho quân lng ca Trung oàn, Nguyn Trì s ly cp hai bao mt trm 

cân go, giao cho Lê Thành i bán. Trì hn Thành ón go chân cu ông Ba c. 

Lm gp tham mu trng Ph ng Ðông - sau này là Ch huy trng mt trn C - báo 

cáo iu nghe lm c. Tham mu trng bèn b trí lính cnh v bí mt theo dõi, và 

bt qu tang hai a n cp go. C hai b tng vào ci hi tht. 

Sau khi ra khi ci hi tht, tham mu trng a Nguyn Trì v mt i i làm lính 

trn. Ít lâu sau nh chú em nuôi Kim, Nguyn Trì bit c chính Lm ã t cáo 

hn. Ði vi Lm, Nguyn Trì không phi ch là ghét mà th hn. Có ln Trì nói vi 

chú em nuôi d thng và xinh trai ca mình: "Nu tình c anh gp thng chó cht ó 

ngoài mt trn, anh th s cho hn n n". Nét mt Trì sa sm và ci gn mt cách 

d tn. 

Kim lo lng k chuyn li vi - Lm, và khuyên : 

"Hay là mi chu khó tìm anh y mà xin li...". 

Lm tc ti nói: "Vic chi tau phi xin li thng n cp ca V Quc oàn ? Hn có 

n cho tau n d chng tau không có n cho hn n chc?"

* * * 

Nguyn Trì ang t ca hàng bún bò khô i ra. Trì vn nh ngày làm qun lý Trung 

oàn b. Mt y trng cá, nn nhiu nên tng ám en bm, u tóc ít vt chi bi- 

dng-tin bóng loáng tng rui u cng phi trt chân ngã och; c tay ng h 

vàng lp lánh. Ch có khác trc kia là Trì mc quân phc kaki gabain, bây gi mc 

"com-lê" mi tinh nh va ly hiu may ra, chân dn giày da en mõm nhái soi 

gng ,c u i m pht, mt eo kính râm. 

Kim âm b ti, mng r gi: 

- Anh Trì, anh Trì! 

Trì quay li, nhìn Kim v hi ng ra mt chút. 

Nhng ch thoáng mt giây, Trì ã i ngay nét mt ti ci vn vã: 

- Kim y à? Do này chú em ln và p trai quá ta? 

Mt Kim rng r lên vì c khen. Nó bc n sát bên anh nuôi thì thm hi: 

- Ch anh v ây khi mô? 

Trì a mt nhìn quanh v s st, nhíu trán li nói kh vi Kim : 

- Ðng ây nói chuyn không tin. Anh em mình ra cái gh á ngoài kia. 

Trì dt tay Kim ra khi ch, n cái gh á gn u cu Tràng Tin- Hai anh em ngi 

sát bên nhau. Trì rút thuc lá châm hút, va th khói va hi: 

- Em i mô mà qua ây? 

- Em bên nhà qua. M em biu qua ch mua my hp hng vòng thp bàn th 

Pht... - Lúc này Kim ã nh li li dn ca anh ng-râu. 

- Em hi c lâu cha? Chy n mô thì ln li? 

- Em rút theo Trung oàn b, ra n Hin S thì gp gia ình em tn c ó. Em lin 

b trn v nhà. Em theo cha m hi c ã c gn tháng nay. Ra anh? 

- Anh thì chán quá! - Nguyn Trì lc lc u, v bun bã, tr li - Chy ra n C Bi 

b lc mt n v. Anh tìm c mt n tn M Chánh cng chng thy tm dng. 

Chc các cha hong quá, chy tut ra thu Vinh hay rút lên núi ri cng nên. Anh 

ành phi chôn súng chôn n bò v Hu. Dc ng, my ln suýt b Tây bn cht... 

Nguyên Trì th dài, búng cái tàn thuc ra xa, nói tip ging ut c: 

- Không ng V Quc Ðoàn ta li tan rã mau n ra! Bao nhiêu công lao cp chính 

quyn, làm cách mng, ra là tan ra mây khói ht... 

Kim-iu lúc này t nhiên thy thng hi cho ông anh nuôi to xác, din ngt tri ca 

mình. "Chc là anh y cha c bit chuyn chin khu, cha c hc tp v ba giai 

on kháng chin... nó ngh thm vy". Nó nói, mt hi vênh lên: 

- Anh c tng ra ch tan rng c anh? 

- Em nói không tan, rng chng còn thy bóng mt mng Vit Minh nào? 

- Ra anh không nghe chuyn V Quc Ðoàn ánh n H Thành êm qua vi 

truyn n ri trng ng ph ó à? - Nó suýt but ming khoe - "Chính em ri 

truyn n ó ch ai. Anh ang ngi cnh Vit Minh chính cng mà anh không bit". 

Nhng nó ã c gng ht sc kim li c. Nguyn Trì châm iu thuc khác, 

chuyn ging trm tr thán phc. 

- Không bit n v mô ca Trung oàn mình chi cái v H Thành ti qua khá thit! 

Kim-iu hi ngp ngng mt chút, ri hi: 

- Gi d anh mà c gp h anh có theo không? 

Nguyn Trì ang a lng vào thành gh á, th khói lin ngi thng ngay dy, ging 

sôi ni. 

- Rng li không theo? Em tng anh không nát rut nát gan trc cnh nc mt nhà 

tan ni à? 

- Tng anh bây gi ã i làm vic cho Tây?... 

- Làm cho Tây y à? - Nguyn Trì khinh b nh tot mt bãi nc bt qua k rng. - 

Thà cht ói cht khát, xách b i n mày, ch i mô thanh danh là mt thng lính 

V Quc oàn c nh anh li chu nhc i làm vic cho Tây. 

V mt và ging nói cm khái ca ông anh nuôi làm Kim-iu tan bin ht mi lo 

lng, nghi ng. Nó cho rng ã có th th l vi Nguyn Trì nhng iu bí mt, và 

c ng chia s vi anh nuôi ni vui thích hãnh din ang tràn trong lòng. Nó còn ny 

ra ý nh s dt Nguyn Trì v V D gii thiu vi anh ng-râu, ngh anh kt np 

Trì vào t quân báo "Thêm c mt ngi, t mình càng mnh, th sc mà hot 

ng." Nh oán c chú em nuôi xinh.trai, bng bt, nh d ang ngh gì, Nguyn 

Trì làm v mt au áu, th dài nói: 

- Nu anh mà c bit quân mình bây gi ang âu, thì a-lê hp! Anh s qung ht 

nhng th này xung sông. - Trì tr b áo qun, giày, m pht, ng h vàng. - D 

h có tn rng xanh, rú anh cng mò ti tìm theo. 

Kim h thp ging: 

- Em chc quân mình không xa mô. Có khi sát ngay bên nách anh em mình cng 

nên... 

- Làm chi có chuyn ó em - Nguyn Trì ném mu thuc lá xung t - ánh xong là 

phi tìm ng rút. Tây, Bo v quân y thành ph. Vit Minh có ba u sáu tay 

cng chng dám li... 

Kim nói gn nh thì thm: 

- Ra anh có dám tham gia hot ng không? 

- Hot ng cái chi ra? - Nguyn Trì hi li ging ng nghch. 

- Hot ng tình báo! 

Nguyn Trì ghé sát mt chú em nuôi, ging run lên hi hp: - Nhng bit ch h  

mô mà n xin hot ng em? 

- ây ch còn mô na! - Kim a ngón tay cái ch vào ngc mình, cp mt long 

lanh c thng hãnh din. Nó thích thú thy Nguyn Trì c nhìn nó, mt ngây ra. - Em 

không giu gì anh, không phi em theo gia ình hi c mô... Em c Trung oàn c 

v Hu hot ng tình báo. Tt c nhng truyn n ó u do tay em ri c. 

Nó a tay lên nh phác mt c ch nhn mnh thêm cho iu bí mt quan trng 

mà nó va tit l. Bt ng tay nó chm phi mt vt cng và lnh dt bên sn ông 

anh nuôi khut bên trong áo vét tông. Tay nó rt ngay li nh chm phi la. "Ui tri? 

Súng lc!" Nó mun kêu lên vy mà không thành ting. "Hay là?" Nó bàng hoàng 

nhìn Nguyn Trì. Nó v ng ng ngay dy, nh b chy. Nhng ông anh nuôi vi bàn 

tay cng nh st ngui ã chp ly vai nó kéo ging xung, và nói qua k rng: 

- Ngi im ó. Ca quy tao cho n n ngay! 

Kim-iu mt tái nht, nhìn ông anh nuôi, ging nh sp òa khóc: 

- Anh Trì, anh mà n i vi em ra à? 

Nguyn Trì không tr li, a mt nhìn sang bên kia ng, a hai ngón tay lên 

búng tách mt cái ra hiu. 

T dãy ph bên kia ng, mt thanh niên mc áo ca rô, u i bê- rê lch, qun 

ng tuýp, i giày bt-tin trng, va huýt sáo va bng qua ng, n ng khép nép 

trc mt Nguyn Trì, Trì nói nh ging ra lnh: 

- Gi thng này ngi yên ti ây, ch tao. Vit Minh chính cng ó. Coi chng nó 

thoát là mày phi th mng. 

- Tha xp, thng em ã canh gi, thì nó có chy ng tri? Thng mc áo ca rô ngi 

xung sát bên Kim a tay choàng qua vai ra chiu thân mt, kiu ôi bn tri k 

khoác vai nhau dc bu tâm s. Kim va quay ngi li thì mt hng súng lc thúc 

au nhói bên mng sn. Hn gn ging nói: 

- C ngi yên v nh la? Mi mà ca quy, con "chó la" ni tc mình sa lên là ri i 

ó nghe! Hn thúc mnh hn hng súng vào mng sn Kim nhn mnh cho li 

hm da. Kim-iu ngi cht cng trên gh á, m hôi vã ra, t m sut t u ti 

chân. 

Nguyn Trì i n mt bót cnh sát gn ó. 

Chng hai chc phút sau mt chic xe "jép" chy n xch sát l ng trc mt 

gh á, máy vn n r r . Trên xe, ngoài thng lái xe, còn có hai tên Bo v quân cm 

tiu liên. Nguyn Trì t phía bót cnh sát i n. Hn a hai ngón tay búng ánh 

tách, ra lnh cho thng mc áo ca rô: 

- a nó v Ty An Ninh! 

Thng này ng lên, xc nách Kim ng lên theo dìu n bên ca xe, nói: 

- Mi chú em lên xe! 

Kim nh ngi mt hn, run ry t mt chân lên th ng xe. Thng này lên gi thúc 

mnh vào lng Kim. 

Mt à, nó ngã nhào vào trong xe, u va phi cái cnh gh ngi, máu lõa ra, chy  

lòm c mt. 

Chic xe r máy lao i, gia nhng cp mt hãi h ng ng ngác ca nhng ngi qua 

ng.

10.

Gn hai gi chiu. V D, anh Ðng-râu ht i ra li i vào. Anh bn chn nóng 

rut, i mãi không thy Kim v. Mâm cm phn nó vn còn úp lng bàn trên 

phn. 

Lm và T-dát v t lúc mi mt gi kém mi lm. Hai a n cm cha kp 

ung nc, xa rng ã phi tt t mang báo cáo v cho t liên lc Sa. Ln này anh 

c T-dát c ng i vi Lm, nó quen ng. 

L khi Lm vng mt, nó có th i thay. Theo thông báo ca ban quân báo trung 

oàn, ln này phi chuyn v Hu khá nhiu truyn n và báo "Git gic". 

T-dát c ng i vi Lm, l c ng gp chuyn bt trc, hai a có th giúp nhau, 

bàn bc, gii quyt. 

Bà o cng va cp r i ch, nhà ch còn mt mình anh. Quanh xóm im ng khác 

thng. Xóm này ngi hi c còn tha tht. Nhiu nhà còn ca óng, then cài, sân 

y rêu, bc ca mc meo. 

Anh vào bung nh chp mt mt tí. Ch n ba gi nêu không thy Kim v, anh s 

nh bà o lên ph dò la tin tc. 

Anh va t lng xung ging, bng nghe phía u xóm có ting lao xao l tai- 

Anh bt ngi dy dng tai chm chú lng nghe- Ting nhiu bc chân hunh huch 

và ting xát quy- lát súng. Ting mt con chó sa váng lên, ht hong. Linh tính 

dng nh báo cho anh bit có s chng lành- Anh nhy n góc bung, m thp 

go, thc tay vào lôi ra mt khu súng mô-de, qun trong cái khn mt c. Anh m 

ra, lau nhanh khu súng, tháo bng n, kim tra ri lp vào và bt cht an toàn. Ngay 

lúc ó, phía trc ngõ ni lên mt ting còi chói tai, và ting hàng rào b p gãy rng 

rc. 

Ting hô d tn vang lên: 

- Không c nó chy thoát! 

Bit mình ã b bao vây, anh Ðng-râu p mnh bc phên sát u chõng tre (bc 

phên này anh ã cn thn m bt nhiu nt lt buc t trc). Bc phên p. Anh 

dm lên bc phên lao ra phía vn sau. Anh thy l nh gia nhng hàng cây n 

qu, m st và nhng hng súng. 

- Nó thoát ra phía ni bay i. Bn! 

Mt viên n rít, nóng bng sát sau gáy anh. Anh cúi khom ngi, sit cht khu súng 

trong tay, bn v phía b tre bên trái khu vn. 

Ting bn gic nhao nhao hò hét: 

- ng li? Ðng li! Hàng thì sng! 

Súng n tng lot, ting chân rm rp ui theo anh Ðng-râu vt qua b tre. Gai tre 

móc áo, kéo rách toc t ngc ra lng. 

- Bt sng? Bt sng, Vòng ra bên trái ón u nó. 

Ting bn gic la hét rm rm. Anh vn chy, quay khu mô-de, bn mt phát qua 

vai. Mt ting kêu rú au n "i!" Ting ngi ngã ánh uych. Nhiu ting la ré: 

- Thng ni có súng. Cn thn y? 

Gp mt con ng kit, anh r ngang nh lao ra b sông. Nhng mun mt ri. 

Nhiu hng súng ón u anh. C ng ng, anh l i li, vt ba qua my hàng rào 

y gai, bn n mt ngôi ình b phá hoi ch còn tr my bc tng. Anh vt my 

bc tam cp xây á, lên nn ình ngn ngang gch vn. Ða mt bao quát a hình, 

anh ng nép sau bc tng rn nt, cao quá u. Anh cúi khom ngi nhìn qua khe 

nt, thy bn nm tên gic, cm súng lm lm chy vào sân ình, mt nhn nhác tìm 

kim. 

Mt thng cao lòng khòng, tay cm khu "côn-u", vy vy ra lnh cho nhng thng 

trc sân ình: 

- Chn tt c các li ra xóm! Hn ang núp sau my bc tng nt kia thôi! 

Bt tay lên ming làm loa, tên này gi to: 

- Ðng-râu! B súng hàng i! Chúng tao s tha cht, Chng c vô ích! Mày không 

thoát ni mô! 

Anh Ðng-râu bàng hoàng trong khonh khc "Ti sao ti hn bit tên mình! Thôi 

úng ri, Chc là thng Kim...". 

Mt lot n trung liên bn thng vào bc tng anh ang np, ct ngang ý ngh ca 

anh. Vôi va gch vn bay rào rào quanh anh. Anh ch nòng khu mô-de qua khe 

nt, nhm úng ngc thng ch huy, sit cò. Trt! Viên n bay v qua vai hn, làm 

t tung cái cu vai áo khía. Thng này ni nóng, vy khu "côn" bn lin mt bng 

vào khe tng nt. 

Anh Ðng-râu i v trí bn. Anh lun sang bc tng bên phi, có cái ca tròn ch 

Th. Anh qu xung nâng súng ngm mt thng cm tiu liên "Tôm-sn" ang cúi 

lom khom, lò dò bc lên bc tam cp. Anh bn lin hai phát. Tên gic ang cúi bng 

dn thng ngi lên, c ngay ra nh b hóc xng, cp mt trn ngc, ming há to 

nh sp quát mng. Bt thn hn ngã vt ra ng sau, gáy p mnh vào thm á. 

Khu tiu liên vng sang mt bên. Hn co qup giy gia, kêu ú , và mt dòng máu 

ti vt ra chính gia trán. 

Ðn ht, anh thò tay vào túi áo móc my viên n d tr, nh lp tip vào súng. 

Nhng ngay lúc ó, mt tên gic i m st, vòng ra phía sau ngôi ình, nhô u lên 

khi bc tng . Anh cha kp quay u li, hn ã cha khu tiu liên vào lng 

anh, kéo ht mt bng n. C bng n my chc viên ghim ht vào lng anh. 

Anh cht tc khc. Thân hình anh nhào xung cái b vôi có t nhng chic bát 

nhang sành st m. Tay phi anh vn nm cht khu mô-de ht n. Bàn tay trái ngón 

qup cht bn viên n va móc trong túi ra. Mái tóc r tre rm l x thoáng im 

nhng si bc, m hôi dính bt trc trán. Chòm râu quai nón vnh ngc, bám trng 

bi vôi, ôi mt có nhiu np nhn r qut uôi mt m to bt ng. 

Bn gic xúm en xúm quanh xác anh. Chúng b nhng ngón tay anh ra tc ly 

khu súng và my viên n. Tên ch huy ra lnh ly dây da buc hai chân anh, ko 

xác ra tn ng cái. Mt chic ô tô ti G.M.C; th ng xe vi bt bít kín, ó. 

Trong góc th ng xe, Kim-iu mt mi tím bm, sng húp, ngi thu lu, mt gc 

xung u gi. 

Chính nó ã dn ng cho bn gic vây bn anh Ðng-râu. S vic xy ra khá n 

gin:

Mi mt gi tra hôm ó. Nguyn Trì a Kim v n Ty An Ninh. Lúc này nó 

ã rõ ông anh nuôi yêu quý, mà mt gi trc ãy nó có ý nh giúp , dt dn vào 

con ng hot ng tình báo, li chính là trng ban Di ng ca Ty An Ninh. Ban 

Di ng ca hn ang lng ln tìm kim du vt, manh mi ca trn tn công n H 

Thành và ri truyn n êm qua. Cách ây my hôm các quan thy Pháp bên s mt 

thám Phòng Nhì va "xà l " Ty An ninh là kém ci, bt lc. Vit Minh ngày càng làm 

ma làm gió ngay trc mi mà không tóm ni mt tên nào? 

C Ty An Ninh lo st vó trc li mng m ca quan thy. D i ánh c, c ánh 

sng. Gã Ty trng trút ht ni lo s bc dc lên u hn, ngi ch huy i quân 

iu tra, ch im ca Ty. Gã gi hn là "Trng ban n hi". 

Mt s may mn tình c, hn c gp li chú em nuôi quý hóa... 

Ch sau my cái tát, my cú m ca tên Nm-nga trc kia là dân dao búa côn , 

bây gi là chuyên nghip tra tn ca ty, Kim-iu ã phun ra ht. C Ty An Ninh 

mng rn. Mt mt, tên Ty trng cho iu mt trung i Bo v quân v V D, do 

Kim dn ng, vây bt anh ng-râu. Mt khác, Nguyn Trì dn mt t Di ng 

viên v u cu Bao Vinh ón bt Lm và T-dát t Sa tr v. 

Bn Bo v quân vt xác anh ng-râu vào th ng xe, ngay trc mt Kim. Cái xác 

nm nga. nhìn thy cái vt ngc áo bà ba i M Li thân thuc ca ngi ch huy, 

m ìa nhng máu, và cp mt anh m trng, bt ng, Kim kêu thét lên, hãi h ng, 

hong lon. Nó ôm cht ly tên Bo v quân ngi cnh nh cu xin s che ch. 

Xe n máy, ch xác anh v n u p Ðá. Chúng xe, lôi xác anh xung t nm 

trên vt c sát l ng. Cnh xác chúng cm mt tm bin có dòng ch: 

"Tên Ðng-râu. Vit Minh u s ch huy ánh n H Thành và các v ám sát nhân 

viên nhà nc ã b Ty An Ninh Tha Thiên iu tra phát giác, phi hp vi Quân 

i quc gia l ng bt c và bn cht ti V D vào lúc ba gi bn lm phút ngày... 

tháng... nm... Chúng bêu xác anh ti y sut ba ngày ba êm khi ã gn thi ra 

mi em chôn.

11.

Lm và T-dát v n trm liên lc khi mt tri ã x bóng. Trm óng trong nhà 

mt cán b Vit Minh xã sâu cui ngõ xóm. 

trm lúc này ch có Hin và Bng. Châu i liên lc lên chin khu t chiu hôm kia 

cha v. Công vic ca t liên lc khá vt v. Ch có ba a mà phi lên, v chin khu 

xoành xoch. Ðng t Sa lên chin khu phi bng qua nhiu trng cát, vt ng 

quc l Mt li qua my con sông, len li qua nhiu xóm p nm sát bên v trí ch, 

i hàng my gi lin dc nhng sn i á si, gc c tranh mc lm chm nhn 

sc nh gai.. 

Lúc lên v chin khu, ba a phi ci trang làm tr chn trâu i tìm trâu lc. Ðó là 

hình thc ci trang thun tin, che mt gic tt hn c. 

Ðu i nón mê (tài liu thng cài trong lá nón), tay cm roi, áo qun cc rách vá t 

tung, b n lm t u n chân; dc ng, h gp ngi ln có khi là t dõng, Bo V 

Quân, là chúng li mu máo hi: "Anh i chú i, hoc ông i, có thy con trâu Ô, 

sng qup ca tui chy lc qua ây không?" Bng mc bnh gì ngoài da không bit, 

c n m a ông da ni vy lên nh vy rn, c i gi nó là Bng-da-rn. Nó không 

chu, bo vy nó ging vy trn hn. Nhng c i không a nào chu ci tên cho nó 

là Bng- da- trn, c gi Bng-da-rn. Nó c lm, my ln sinh s ánh nhau. 

Bng-da-rn trc khi vào V Quc oàn làm ngh, bán u phng rang, bp 

rang, "bánh mì nóng mi ra lò", "Cà- rem" v.v... 

Châu có mt vt rám má bên trái, nh b la cháy sém, các bn gi Châu-sém. 

Châu-sém là con nhà thuyn chài trên sông Hng. Châu-sém trc tui Hin, nhng 

khe gp hai gp ba. Ngi nó en tr i tri, tay chân ã có bp tht sn chc nh 

thng neo thuyn. 

Bng-da-rn và Châu-sém ci trang làm tr chn trâu thì không còn phi bàn. Nh lt. 

Riêng Hin trng tro, xinh trai, dáng dp c bit hc trò thành ph, óng gi chn 

trâu d l lm. Nhng nó vn là a cng u cng c, không d gì chu hàng trc 

khó khn. Công vic càng khó khn càng say mê hp dn nó. Nhn ly nhng vic 

tht khó, ít ai làm ni, ri làm tròn mt cách xut sc, ó là iu nó luôn luôn m 

tng. Ngc li; nhng vic d dàng làm cho nó bun chán b d. 

Khi mi bt tay vào vic i liên lc lên chin khu, Bng-da-rn, Châu-sém u t ý lo 

lng, không tin tng Hin có th óng gi tr gi trâu. Chúng nói: 

"Nc da mi trng nh bt lc, bàn tay bàn chân sch bong nh tay chân my o n 

sinh Ðng Khánh ra mà mi òi gi ò a i gi trâu, thì ti Tây, ti Bo v quân có 

m cng bit là gi ò! Hay thôi mi nhà gi nhà hai a tau i cng ." Hin 

ci : 

- Cm n lòng tt ca ti bay. Nu nhà gi nhà thì tao quách nhà tao, vic chi phi 

ln li i V Quc Ðoàn làm chi cho mt? 

Và cng t hôm ó, nó ci trn, mc qun i chy ngoài ng cát dang nng ngày 

này qua ngày khác. Ch my ngày mà tóc tai, da tht nó khét lt m i nng. Nó u 

tóc b x , tóc ph gáy, tr nh t qu.Vn là a sch s nht i, nhng bây gi nó 

tp n nhp còn hn c Bng-da-rn là a ni ting nhp. Tay chân nó ch ra 

qua quýt, móng tay móng chân ghét dt en kt. Ti i ng, nó hc Châu-sém, Bng- 

da-rn ra chân khô: Ngi lên chõng, xoa xoa hai bàn chân vào nhau, v ánh bép 

mt cái, th là xong. Ðêm u tiên ng theo li "ra chân khô", nó trn trc hoài 

không sao ng c. Cái cm giác gai gai, sn sn, nhp nhúa hai bàn chân nh 

ngm khp c th nó, làm nó mt ng- Nó i b áo qun p nht ca nó ly b áo 

qun vá chng vá p, hôi rinh rích ca mt thng bé chn trâu trong xóm- Lúc mc 

b áo qun này vào ngi da tht nó ni ht gai c. Nhng hôm không phi i liên lc, 

nó ra bãi th trâu, ánh bn vi bn gi trâu. Nó hc cách gi trâu lc, nghé lc: 

"Nghé i, nghé i!"... Nó ci nhng con trâu ang nhn nh gm c, nm ép bng lên 

lng trâu qun áo, da tht nó p m i trâu. 

Ch sau cha y mt tháng, T-dát gp li nó, suýt na không nhn ra. T-dát há 

ming trn mt kêu lên: 

- Ui chao! Mi ó à Hin? 

V sng st, ngc nhiên ca T-dát làm Hin thích thú hãnh din ra mt. Thích thú và 

hãnh din không kém gì nhng ngi vn nghèo kh, rách ri nay tr nên giàu có, 

trng din làm bn c suýt không nhn ra. 

Trong ba a, nó i b yu nht. Hi còn nhà chân nó my khi ri khi c dép. 

Gót chân ong không có mt vt nt, mt tí chai. Bui u i liên lc lên chin khu 

tr v, hai bàn chân nó sng húp, gót chân nt n, rm máu. Bng- da rn, Châu- 

sém thng nó quá. Hai a xúm li chm sóc. a nu nc nóng, a i mn 

chu hòa mui cho nó ngâm chân. Hai a nhìn gan bàn chân nó, xót xa nói: 

- Úi chao, mi i thêm vài ln na e què mt! Thôi hai a tao i thay cho. 

Thng Hin lc lc cái u tóc b ri nh t qua nói ging ông c non: 

- Hai a mi có i thay tau cng ch thay c nm by ln, ch có thay c ht c 

i tau không? 

- Ra mi nh i liên lc ht c i mi à? 

- , tau ngh k ri, tau phi rèn luyn cp giò làm chin s cách mng nh ông 

Minh-trâu mà thng Lm vn k cho tau nghe. 

- Ông Minh-trâu là ông mô ra? 

- Ông là ng chí cách mng vi cha cu Lm. ông tên Minh nhng dáng ngi cc 

mch en úa nh c trâu, nên các ng chí ông t bit hiu Minh-trâu. Hai a mi 

cha bit ch thng Lm là con nhà cách mng nòi ó. Cha hn làm chin s cách 

mng t thi ti mình cha , b Tây bt ri vt ngc my ln. Ti mt thám Tây 

bn cht cha hn nhà t Côn sn lúc hn mi có hai tui. Ông Minh-trâu làm ch 

nhim Vit Minh huyn Hng Thy. Hi cách mng tháng Tám, ông ch huy c 

huyn ni dy cp chính quyn. Ngày còn hot ng bí mt, ông chuyên vic i liên 

lc cho Ðng Cng sn. Mà có phi i liên lc kiu m nh my a mình t ây lên 

chin khu, t chin khu v ây mô? Ông i phi i t Hu vô n Công Tum, Ðc 

Lc, ri ra ti Ngh An, Thanh Hóa. 

- Nhng chc ông ta i mô, tàu ha? 

- Ði tàu ha ô tô, thì nói làm chi! Ông toàn i b, xuyên rng mà i! Mang toàn công 

vn tài liu ca Ðng Cng sn mà i tàu ha, ô tô, mt thám tóm cho ri i à! 

Châu-sém, Bng-da-rn lè li khip phc. 

Thng Lm k ch ngó hai bàn chân ông cng bit ông ã i b my nghìn, my 

vn cây s. Bàn chân to mà vuông nh li cuc tng, Gan bàn chân dày cm toàn 

chai, gót chân nt n nh c sn b luc quá chín. Ði vp phi mnh lu, mnh ghè, 

kêu cái cong! 

Làm ch nhim Vit Minh huyn mà ông vn c i t, chng có th giày dép mô va 

chân ông ta c... 

Hin nhúng hai bàn chân sng húp, rát bng vào chu nc mui nóng, mt m m 

nhìn ra trng cát chói nng. Nó nói, ging nghiêm trang nh mun th l mt nim 

tâm s thm kín, mt ni áo c nung nu t lâu: 

- Sau này ln lên, nu tau cng c vào ng Cng sn, ng có hi tau: "Ðng chí 

Hin mun nhn công tác chi?". Tau s xin vi ng: "Cho tui c i liên lc cho 

Ðng nh ông Minh-trâu". 

- Ra mi không i làm xic na à? - Bng-da-rn tht thà hi? 

- Xic xót chi! Ti hi ó còn con nít nên tao hay thích long qung. 

Nó làm nh bây gi nó ã ngi ln lm, và cái hi còn thích i làm xic y ã cách 

ây hàng bao nhiêu nm. 

Châu-sém và Bng-da-rn cng lây nim m c sôi ni ca nó. Hai a c ng nói: 

- Ln lên tau cng s xin vô Ðng Cng sn nh mi. 

- Có c không mi hè? Vô Ðng Cng sn là phi tài gii lm, ch my a liên lc 

m nh ti mình thì ai cho vô. Châu-sém nói. 

- Ð hôm mô gp anh Ðng-râu ti mình hi th coi. Ging Hin l v bn khon. 

Tau nghe lm my anh trên ban Tham mu trung oàn nói anh ng-râu là Ðng 

viên Cng sn t thi còn bí mt. 

Bng-da-rn nói: 

- Thng Vnh-sa mà còn sng nht nh hn phi c vô ng Cng sn. Hi mt 

trn Xê, tao hay nghe các anh ln bàn nhau: "Vô ng Cng sn trc ht là phi anh 

dng. Cách mng cn vic chi, làm vic ó, cht cng không s." Nó bng la lên, ht 

sc bt ng : 

- Có hai con gà trng nhà ai ang á nhau ngoài ngõ ghê quá bây i. Ta ra coi i! 

Th là c ba a chy a ra ngõ, xúm quanh ôi gà trng nhà ai ang cn say máu 

chi nhau, cánh p phành phành, bi t, lông, bay m . Mi cú á hay, ba a u 

nhy dng lên, ci reo, hoan hô, c v.

12.

Lm và T-dát sa son lên ng tr li Hu thì Châu-sém t chin khu v, tay 

xách ba òn bánh tét khá to. Nó reo lên mng r: 

- Hay quá? May tau v va kp không thì ba òn bánh tét ni my hôm ch mi, thiu 

mt. 

Lm hi: 

- Bánh chi ó? 

- "Git gic"! 

Lm hiu ngay trong rut bánh là báo "Git gic", t báo kháng chin ca tnh Tha 

Thiên. 

Ngoài ba òn "Git gic" còn bn òn "truyn n" a v Sa t hai hôm trc. Hai 

a phi mang c by òn này a v Hu. 

T-dát ci h h: 

- My ông Tham mu trung oàn mt lp trng quá. V Quc oàn mình thì ói 

vàng mt li c gi bánh tét ht òn to, òn nh cho Tây vi Vit gian n! 

Hin hi: 

- Truyn n ri còn d ch báo "Git gic" thì ti bay làm rng? 

Lm nói: 

- Lúc u ti tau cng lúng túng lm, không bit làm cách chi ng bào c c- 

Nu em ri nh truyn n thì t báo to ra, ai dám lm? Sau anh T-dát nhà 

mình, - nó a mt nhìn T-dát ci, - ngh c mt mo: Mua báo "Bình minh" ca 

ti Vit gian, kh cng va in t "Git gic", ct ly u báo, dán thay vô u  

báo "Git gic". Ra là m thì "Bình minh" mà u thì "Git gic". Ba a tau c vic 

chia nhau báo, em i dán công khai gia ban ngày, dán úng vô nhng ch ti hn 

thng dán báo. Ðng bào xúm xít tha h c. 

Hin, Châu-sém, Bng-da-rn ôm ly T-dát vt xung t, c cho mt trn. 

- Tri i, mi khôn thit! Mi cng là loi cách mng nòi. 

T-dát ln ln di t ci chy c nc mt t dây lng qun thì ê ch lm! 

Lm hi Châu-sém: 

- Tình hình chin khu do ni ra rng? Ði mình còn trên ó hay v ng bng hot 

ng? 

- À, tau quên cha nói cho ti bay bit. Ti tây va kéo lên óng n Ðt , cách 

chin khu ch non bn cây s. Nghe nói ti Tây óng n ni toàn là quân thin chin 

nht nhì Ðông Dng. Ti hn mun chn ngang c hng chin khu, không cho ng 

bng tip t lên. 

Nhìn thy v mt lo lng bn chn ca các bn, nó nói thêm nh an i. Nhng n thua 

chi! Chn ng ó ta i ng khác. Chán vn chi ng! Ch nhà ca chin khu 

mc lên nhiu lm. Có c bnh vin, xng bào ch, xng quân gii, nhà Vn hóa 

i chúng to rng nh cái ình. Còn i mình không trong núi xanh na mà ra làm 

lán ngoài tin chin khu, ngay trên b sông Ô Lâu. 

Các t c phân công v ng bng ht. T bám ng quc l theo dõi xe c gic 

i li hàng ngày, t bám v trí gic nm tình hình tin tc càn quét, hành quân. 

Công vic ti hn cng vt v gm lm bay . C i ch còn li thng Mng vi 

thng Qunh-sn-ca nhà làm liên lc cho i trng. Hai a nh mà au luôn, nên 

i trng bt phi nhà. Ti hn khóc ã gm. Ði trng phi mua chè sn d mãi 

mi chu nín. Thng Mng do ni chm hc lm. My ln lên chin khu, tau u gp 

hn ngi trc ca lán, cm t báo "Git gic", ánh vn c ê a. Ln va ri lên, tao 

thy hn ang ci trn phi nng, ging áo ra bt rn. Tau nga ming nói chi. "Mi 

c báo "Git gic" ó à? Có tin chi hay không?" Hn cau mt, xc tau luôn: "Anh n 

nói ba láp quá! Ai li i ví cái áo rách y rn ni vi t báo ca Chin khu "Git gic". 

Ui chao, ging hn rng mà ging úc ging thng Vnh-sa hi Hu. Thng 

Qunh-sn-ca mi làm c bài hát "Sông Ô Lâu kháng chin", hay lm. C chin 

khu ai cng hát. Trung oàn trng, chính y u khen hay. Trung oàn trng có 

vit th gi anh ng-râu ây, dn anh mua cái àn "mng tre" "mng l-ô" chi ó, 

ln sau ti bay mang ra ây tao xách lên cho ông, ông thng cho hn. 

Châu-sém moi trong cán cái roi trâu ra mt mnh giy cun tròn a cho Lm. T- 

dát cm c th ca Trung oàn trng gi anh Ðng-râu, dn anh tìm mua mt cái 

àn mng-ô-lin loi tht tt, thng cho em Qunh-sn-ca ã có công sáng tác 

c mt bài hát hay v dòng sông Ô Lâu, dòng sông ca chin khu cách mng. 

T-dát ci ngt ngho: 

- Ðàn mng-ô-lin mà mi nh ra thành àn mng tre, mng l-ô, thì n Bt trên ch a 

cng không nhn c ci! 

Châu-sém, cng ci: 

- Thì ai bit mô, c nghe nói mng là tao ngh là mng tre, mng l-ô, ch cái mng- 

ô-lin thì cha ai mà nh c. ng th dn tau mua cá coi. Có ging cá tri tau cng 

nh!

13.

Sp n gn cu ván Mu tài, Lm nói vi T-dát: 

- Mi a bánh tét ây tao xách cho. Mi i trc chng trm bc, gi ò bn ná. Thy 

có chi ng dng thì ging ná lên nh sp bn, ra hiu cho tao bit. 

T-dát trao by òn bánh tét cho Lm, rút ná cao su trong túi ra, lp n, i vt lên 

trc. 

Bc lên cu ván, T-dát li gp thng Tng ngi vt vo bên mép cu câu cá. 

Lúc sáng qua ây, hai a ã gp nó ngi ó ri. 

Lm gii thiu Tng vi T-dát. Hôm trc nó ã k chuyn cho c t nghe trng 

hp oái om nó làm quen vi thng Tng. Bây ch c gp mt, T-dát thích lm, 

ci nói: 

- Không khéo mi ri thành ông Lã Vng mt. 

Lã Vng là vic chi không bit, ch bit là mi sáng hôm qua, thu tóm c mt thng 

Vê-giê i qua ây. Vê-giê chính cng ch không phi loi Vê-giê m nh thng ni 

mô. Tng ci khì khì ch vào Lm. 

Lm s cm: 

- Ðúng là ánh nhau b u mi nhn ra anh em chú bác. Cm tau vn còn hi ê ê. 

- Ra cho hai a bay ng ch ây, tau chy v nhà cht cây mía n n là ht ê ê 

ngay. Nó nh ng lên chy v nhà cht mía, nhng Lm nói: 

- Thôi Tng , khi khác. Ln này hai a mình có vic vi lm, phi i ngay cho 

kp. 

Tng nhìn hai a, v ái ngi: 

- Cuc i vê-cu-ê coi b cng tt t gm hè! 

T-dát va ci va ngâm nga: 

- "Ði cách mng t ây tui ã hiu. Dn thân vô là phi chu t ày. Là gm k c 

súng k tai" Mi cha nghe nói ó à? Nó bng nhìn xung nc kêu m lên: Git! Git! 

Phao chìm ri! - Nó chp ly cn câu trong tay Tng, git pht mt cái tht mnh làm 

li câu dính con cá rô vng ngc lên cành si và mc luôn trên ó. Con cá b treo 

m giy gia nh iên, làm ch câu càng qun cht thêm vào cành si. 

T-dát xm nm nh trèo lên g. Tng nói: 

- Ð ó tau g cho. Hai a bay c i i cho kp công vic. Này! cái i cách mng 

chi mi va c ó, mi vit giúp cho tau vô t giy, tao ánh vn c chi nghe! 

- Ðó là th - T-dát nhìn Tng ngc nhiên, - mi cng thích th à? Bài ó dài lm,  

tau chép ht c bài cho mi, tha h c. 

- Nì, có vit nh vit rõ rõ mà ch to vô nghe. Ðây mi hc bình dân, ch tho mà 

ngon ngoèo nh ch câu ri là ây xin hàng ó nghe! 

Nghe nó nói, t nhiên T-dát thy gng mt Tng tr lên sáng sa, thông minh và d 

thng quá chng. 

Bây gi tr v, nhìn thy Tng ngi câu, T-dát mi cht nh là quên cha chép th 

cho nó. T-dát cm thy ngng ng ng, xu h. 

Bên cnh ch ngi. Tng sn hai n mía tím, gióng rt dài, cht rt u nh o mà 

cht. Hai n mía dn lên mt t giy trng kh rng, có k dòng. 

T-dát hi: 

- Ðc my con ri? 

- Mt trê, mt dic. - Tng cm mt n mía a cho T-dát. - Phn ca mi. Còn ây 

là t giy mi vit th i cách mng. 

T-dát xua tay: 

- Thôi, thôi, giy thì Hu thiu chi. Mi ó mà hc. Ln sau i qua ây tau nht 

nh s mang th cho mi. Tau s chép p nh ch in, không cn bit ch cng c 

c? Thng Lm ang i sau kia - Ch tao phi i cái ã... Tau làm nhim v xích 

hu. T-dát va xt mía n va vt nhanh qua cu gi úng c ly mt trm 

bc. 

Lm bc lên cu. Tng ng lên, a mía cho Lm. 

- Cây mía ni tau cht úng cái bi cây ln trc ó. Ngt ht chê! 

Tng cht nhìn trt xung xách bánh tét trong tay Lm bng cp mt ranh mãnh. 

- Bánh tét mua à? 

- Không. Ca bà c quen Sa gi cho con gái bán hàng nc Cu ông Ba c. 

Tng ci tm tm: 

- Bà c cu quen chc là hay la o ghê lm Bánh gi cho con gái ngó b thì to, mà 

xách thì nh bng. Chc bên trong, bà ch n toàn giy nht trình. 

Nhn xét ca Tng làm Lm git bn ngi. Ðó là mt s xut mà nó và t liên lc 

không ngh ra. Nhng òn bánh tét này xách quá nh. 

Nó nói, ging khâm phc:

- Cu mà làm Vit Minh thì cht cha Vit gian! Cu mà làm Vit gian thì cht t 

Vit Minh? Nhng cho bit làm rng hè? Không th m ra mà chêm thêm á vô cho 

nng c... Mà c xách kiu ni v n Hu, l gp phi ti kim soát cng khôn nh 

cu thì ri i. 

Tng nghênh nghênh cái u húi "cua" gn nh trc, cái trán nhn, v ngh ngi: 

- gay thit! M ra thì lôi thôi lm. Ch còn mt cách l phi gi ò xách nng... 

Tng cm ly xâu bánh tét trong tay Lm, i th qua cu. Mt vai nó lch v mt 

bên, bàn chân phía tay xách dm lên ván cu v nng hn hn bàn chn kia. 

Lm nhìn theo càng thêm cm phc: "Tri i, iu b nó mi tuyt ch! Nhìn úng 

nh nó ang xách xâu bánh tét tht, nng hàng by tám kí lô"! Tng vòng li a xâu 

bánh tét cho Lm: 

- Cu i i, không thì v n Hu ti mt! 

Xách xâu bánh tét, qua khi cu c mt on. 

Lm quay u li. Tng ang ng gia cu nhìn theo ci ranh mãnh, u gt gt 

nh có ý bo: "Ðc ó, c ó i nh ra c ó! C ra mà i nghe?". 

14.

Nguyn Trì i m pht, eo kính rm, mc b áo qun ga- bc- in màu tro, ngi 

vt chéo chân trong tim cà phê nh mi m, cách cu Bao Vinh chng ba trm 

thc. Hai tên nhân viên di ng ng bên kia ng. 

Mi a da lng vào mt gc cây, cách nhau vài trm thc, v nh ngi i ng 

dng li ngh chân. 

Ba tên chó sn rình phc ây t lúc mt gi ba mi phút chiu. Coi b c ba bn 

chn nóng rut lm. 

Nguyn Trì ngi khut sau tm rèm ca s nhìn ra ng, mt tay ln ln trên má nn 

trng cá, mt ht nhìn phía cu Bao Vinh li nhìn ng h eo tay. Hn ã gi n cc 

cà phê th ba, t ht iu thuc lá này n iu khác. 

Theo li khai ca thng Kim thì tên Lm thng i liên lc v Sa vào lúc mi gi 

sáng và tr li Hu khong ba bn gi chiu. Sao n bây gi ã gn bn ri, vn 

cha thy bóng hn mò v? Hay nó v ri nhng bng con ng khác? hay chiu nay 

nó không v? Mi lúc hn càng thêm tc ti nóng rut. "Ông ni mi! - Hn gm g 

chi thm - tau mà tóm c, trc tiên tau phi cho mi rng hàm rng ca?" Bàn tay 

hn ang t trên i sit li thành nm m. Cánh tay git git nh lên cn ng 

kinh. Hn khoái trá tng tng n cái phút c giáng ct lc nm m vào ming 

cái thng ã tng làm cho hn phi vô ci hi tht hi Trung oàn b... T nhiên 

hn nhch mép ci gn, làm o bán hàng cà phê lic nhìn hn, lo lng, ng ngác. 

Toàn b con ngi hn, t din mo n c ch toát ra cái v hung hãn, liu lnh ca 

k phn bi, quyt bán mình cho gic, vì tin bc và c vì th hn. 

Ngày Hu v mt trn, hn theo n v chy ra n Hin S thì b trn. Hn quanh 

qun trong v ng này cho n ngày bn Pháp tràn n. Hn ra hàng gic và tâng công 

bng cách ch cho chúng bt và bn cht ba chin s b thng không rút kp, sng trà 

trn trong dân. Hn li ch cho gic ào c hai khu i liên Ht kít ca i i liên 

pháo chôn giu, mà do mt s tình c hn bit c. Bn gic a hn v Hu và cho 

làm trng ban Di ng Ty An Ninh. 

Tht ra, trong ngh mt thám, hn chng có tài ba gì, ch là loi lính mi tò te. Nhng 

c cái hn rt táo tn, liu lnh và hay gp vn may. Nh vic bt ng gp chú em 

nuôi sáng nay chng hn. 

Sau v quân ta t kích n H Thành và ri truyn n, dán báo "Git gic", bn 

Pháp ht sc lo lng và tc gin. Vì nh hng ca v này trong dân chúng quá ln. 

Ba t chc mt thám ca Pháp và ngy quyn: Phòng Nhì, s Mt thám Liên bang và 

Ty An Ninh di s ch huy chung ca tên quan ba mt thám Sô-lê, ã huy ng gn 

ht lc lng tác chin iu tra manh mi. Quan ba Sô-lê còn treo gii thng ba 

ngàn ng Ðông Dng cho nhân viên nào phát hin và bt c nhng k có liên 

quan trong v này. 

Nh gp chú em nuôi mà món tin thng ó Nguyn Trì coi nh ã cm chc trong 

tay. 

Sau khi c ng vi i hành ng bn cht anh ng-râu V D. Nguyn Trì dn hai 

nhân viên di ng v phc u cu Bao Vinh ón bt Lm trên ng t Sa v 

Hu. Hn rt hy vng sau v này, s c bn Pháp ct nhc lên chc phó ty An ninh. 

Chính trong cái phút hn ang m màng danh vng ó, thì T-dát i ngang qua trc 

quán cà phê mà hn không ý! 

Trc ht, hn không bit mt T-dát. Và cng theo li khai ca thng Kim thì T-dát 

thng nhà vi ng-râu, Lm ch i liên lc mt mình v Sa, lúc vây bt Ðng 

râu không tìm thy T-dát. Hn oán thng T-dát c sai i âu ó nên ã may 

mn trn thoát. Sng mt, T-dát, hn có ý tic, nhng t an i: "Bt c thng 

Lm, là coi nh bt c tt c". 

Theo li khai ca Kim-iu, trong ba a, Lm c ng-râu tin cn nht. Nó tuy 

nh nhng là dân "cách mng nòi". Cha nó làm cng sn b Tây bn cht t khi nó 

mi lên hai tui. Sau ngày Cách mng tháng Tám, tên cha nó c dân làng t tên 

cho con ng chính chy qua làng. Nó c ng-râu giao riêng vic liên lc vi 

chin khu. Nhiu vic bí mt, Ðng-râu ch cho mt mình nó bit. Bao nhiêu truyn 

n, báo "Git gic", u do mt tay nó a v Hu. Trn ánh n H Thành êm 

qua nó cng c Ðng-râu cho bit trc và có th chính nó ã dn ng cho V 

Quc oàn lt vào thành ni. Vit Minh t nhp ni thành bng ng nào, và bng 

cách nào? Rút ra ng nào? ã rút ra hay còn ln qut trong thành ni? Chc là nó 

bit rõ. 

Sáng nay, trong phòng tra tn ca Ty An Ninh, thng Kim ch mi nm s my qu 

m ca Nm-nga, ã phun ra không thiu mt iu gì, nh bt ti bao nhiêu vic 

ln nh, có nhiu vic nó ba t thêm tht, trút ht lên u Lm. 

Bi vy, c ty An ninh và S Mt thám Phòng Nhì Pháp ht sc quan tâm n vic 

phc bt Lm. "Trn Lm, mt tên tình báo Vit Minh ht sc li hi và nguy 

him. Nu bt c hn, s khám phá ra nhiu t chc hot ng bí mt ca Vit 

Minh trong thành ph Hu". Viên ch s Ty An ninh ã in cho quan ba mt thám 

Sô-lê nh vy

15.

Làm nhim v i trc dò ng (mà T-dát thích gi là xích hu) t cu Ván làng 

Mu Tài n cu Bao Vinh, T-dát không gp qua mt trm kim soát, mt tên lính 

Bo v quân hoc cnh sát nào. Lúc u nó có v ngc nhiên, t hi: "! ti hn cht 

rp mô ht ri?". 

Nhng nó sc nh chiu hôm nay là chiu th by. Nó à mt ting ngoác ming ci: 

"Ra mà quên mt. Gi ni chc cha con ti hn ã v i la-mát vi v con c ri. Ði 

mn mt thám cho Tây kim ba ming b tha sa cn, có mô mà tích cc nh mình 

i mn cách mng?" T-dát ngh vy và l là dn nhim v xích hu. Th ri, càng i 

gn v Hu nó càng b cun hút vào cái thú say mê bn chim. Phi công nhn nó qu 

là thin x. Va i xích hu va bn mà nó h c bn con chào mào và mt con cu 

gáy, buc chân xách mt xách lng lng. y là cha k mt con bói cá và mt con 

chim gáy ri quá xa ng cái, nó không dám b quên nhim v chy i nht. Sut 

c ng nó c xuýt xoa tic mãi. 

Lúc T-dát i qua quán cà phê. Nguyn Trì cng nhìn thy nó, nhng nhìn xâu chim 

nó xách nhiu hn. 

Hn nh gi vào hi mua, nhng nh n công chuyn ang ch, nên thôi. 

Say men thng li, T-dát mt c nghch lên các ngn cây tìm chim. Ði n cây m u 

có tên An ninh ng da lng rình, nó phát hin thy con cu xanh u khut trong 

vòm lá ngn cây. Trng ngc nó nn thình thình. Mt nó bc trng i vì hi hp. Nó 

cúi lom khom, thn trng rón rén tng bc mt, n sát gc cây tìm ch bn thun 

tin. Mt nó b hút cht vào cu xanh trên cao, nên chng chú ý gì ti cái thng ngi 

mt mi kh nghi ang ng sát ngay bên cnh, nó nói lào thào, không nhìn mt tên 

An ninh: 

Anh nhè nh bc lui cho tui mt chút, tui bn con cu xanh trên ngn kia. 

Chính cái v say mê quá qut ca nó ã làm cho tên mt thám không chút ng vc. 

Hn không ng cái thng bé lo khoo lèo khoèo, m hi m kê nh nhi này chính là 

ngi mà hn ã mt công rình rp sut ba ting ng h qua. Hn bc lui hai bc 

nhng ch cho T-dát. Và trong khonh khc, hn cng quên béng c công vic, 

cng mt hi hp theo dõi cú bn ca T-dát. 

T-dát nghiêng nghiêng u ging súng cao su lên, kéo ht mc, mt trái hi nheo 

li ly ng ngm. 

"Pht" Viên si bay vút lên ngn cây. Tên nhân viên An ninh nhy lên kêu: Trúng cha 

nó ri! 

Con cu xanh nhào ra khi ngn cây, lúng ling chao o gia khong không mt tí ri 

bt ng ln nhào ri xung t, cách ch T-dát ng khong mt trm mét. 

Chính lúc ó, Lm xách by òn bánh tét, lch vai i gn n quán cà phê. Nó nhìn 

hút theo T-dát ang chy, v chp con chim va bn c, bc bi ngh: "Thng ni 

by quá! Mi bn vi bic, chng còn chú ý chi ti nhim v". 

Nguyn Trì va nhác thy bóng Lm i n, hn mng run c ngi. Bc ra khi 

ca quán cà phê, hn ng chn ngang gia ng. Khi Lm ch còn cách dm ba 

bc chân, mt tay hn thc túi qun mt tay lt kính râm. Hn trng mt, gn ging 

hi Lm: 

- Mi ã nhn ra tao là ai cha? 

Lm ng sng li? but ming gi: 

- Nguyn Trì! 

- Phi. úng là ông ni mi ây! 

Ch mt loáng Lm vt hiu ngay cái thng qun lý c mình ã cho vô t mt ln vì 

ti n cp go ca V Quc oàn này nh làm gì mình. Nó quay ngot li, co giò 

nh chy. Nguyn Trì nhào ti thp c áo nó git ngc li. Hn rút súng dí sát trán 

Lm quát: 

- ng im! Mi mà chy tau bn b tan óc mi ngay. 

Nhng ngi ang ung trong quán cà phê, thy chuyn l xô ra xem. Hai tên nhân 

viên i ng t xa cng nhào ti, trong tay lm lm khu súng. Lm thy c s hng 

mt ri, không còn cách gì thoát c na. Chính nó cng t ly làm ngc nhiên 

không thy s hãi lm nh t trc n nay nó vn tng trong hoàn cnh này. Nó 

ngh ngay n T-dát: "T-dát ang ng kia, l ng có th b bt theo mình".  

ánh la c bn mt thám, nó ngoái mt v phía cu Bao Vinh, la to: 

- Tau b mt thám bt ri. Chy i T-dát i! 

Nguyn Trì m mt cú nh tri giáng vào gia mt Lm. Nó ngã dúi, máu mi c 

ra. Hai tên di ng b qut cánh tay Lm, gi thúc vào lng. Mt tên rút on dây 

in thoi trong túi qun trói Lm. Phía u cu Bao Vinh có mt tp con nít bán 

u phng rang, ko gng, ng l nh trc cái tim bán bún bò giò heo- Nguyn 

Trì ht hàm v phía ti con nít, bo hai tên nhân viên di ng: 

- Chy mau li tóm c tt c cái ti bán ko gng u phng rang kia li ây cho tau. 

a nào chy c vic bn què cng. Ti v âu tau chu! 

Hai tên mt thám cm súng lm lm, chy ào n phía cu. Ti con nít t xa nhìn li, 

nháo nhác cha hiu chuyn gì. Mt thng bng kêu lên- "Hai anh tê nh n bt ti 

mình bay i!". Th là tt c té tác b chy làm tung tóe ra ng nào u phng 

rang, nào ko gng... 

T-dát nht c con chim cu xanh va b nó bn h, ang mi vch vch lông bng 

coi n trúng ch mô, thì cht nghe ting Lm kêu thét ng sau. Nó quay li, thy 

Lm ã b trói git cánh kh, xung quanh ngi ng l nh. Nó hong s n 

không nhúc nhích c tay chân. Xâu chim cm trong tay ri bch xung t. 

Thy ám ngi u mi nhìn v phía cu Bao Vinh, T-dát hi hoàn hn, bc tht 

l i my bc. Gp mt con ng ngang, nó r luôn, chy bin. 

Lm làm nh b trói quá au, th nh u bánh tét xung ng. Nó dng hai chân 

nh mun che khut mt ngi nào ó tng bánh tht, lén xách i. Nhng 

Nguyn Trì cúi ngay xung, xách xâu bánh lên. Nh bng. 

Hn m lt tháo tung ra mt òn. C my trm t truyn n x xung mt ng, 

trng xóa. Nhng ngi ng xem dt ht ra chung quanh, mt vài ngi cúi lén nht. 

Nguyn Trì lic c qua mt t. Cái bn mt bm tím mn trng cá, càng ti sm li 

vì cm tc. Hn m liên tip vào mt Lm gm ghè: 

- Gm thit! Gm thit! 

Lm ngã sp mt xung ng. Nhng ngi ng xem phi quay mt i không 

dám nhìn. H tn i rt nhanh vì s liên ly. 

Hai tên nhân viên di ng tr li, iu theo mt thng bán ko gng, trc mi hai, 

mi ba tui. Thng bé ch ng n ngang tai Lm, u nh nh u chim, i cái 

m ph méo mó, lng lo, úp sp xung che kín c mt nên chc chc nó phi a 

tay y vành m lên cao. Hai vai nó hp mt mu, cánh tay, cng chân gy và thng 

un nh que diêm. Nó mc cái áo s mi à cc tay và cái qun i xanh ã c nhng 

vn còn lành ln. Nó eo trc bng mt rá ko, còn y, trên rá y cái mt lt nga, 

chng chc cái ko làm hàng mu. Nhìn cái dây eo rá ko cng bit nó là a 

bán ko gng chuyên nghip. Cái dây gai bn rt khéo en bóng vì m hôi tay. Ch 

eo vào c c lót thêm mt ming da c. 

Nó b bt vì chy chm nht, hai tay li còn bn ôm gi rá ko cho khi . Nó ng 

ngác, khip m, không hiu ti sao mình b bt. Nó mu máo khóc hu hu, van ly 

hai tên An ninh. 

- Em ly các anh trm ly, các anh tha cho em! 

Hu... hu... hu. 

- Ði! - Mt thng á phc vào mông nó làm nó suýt ngã chúi v ng trc - v 

phòng tra tn ri tha h mà khóc. 

Ba thng mt thám dong Lm-st và thng bán ko gng v phía bn ò qua sông 

Hng. 

Gng mt Lm sng húp, nhoe nhoét bi t và máu. Nó lic nhìn thng bán ko 

gng i bên cnh lòng không khi mng thm. "Ti nghip". Nó ngh bng: "Thng 

ni vô phúc phi th mng anh T-dát ây. May quá, ra là anh T-dát trn thoát. 

Không bit hn có khôn ngoan, chy ngay v V D báo cho anh ng-râu bit di 

a im". Sut dc ng, nó c bn khon t hi: "Ti rng thng Trì li bit mình 

i qua ây chn bt! Ai làm l?...". Mt mi ng vc bng loé lên trong óc nó: 

"Nguyn Trì hi Trung oàn b là anh nuôi ca thng Kim... hay là...". 

Ngi các nhà dc ph lp ló ca nhìn ra. Có my gái im ci toe toét hi ba 

tên mt thám: 

- Hai cái ca n nó mc ti chi mà các anh bt trói d dn ra? 

Nguyn Trì vênh mt, ch Lm nói vi my : 

- Vit Minh u s ó các em i? ánh H Thành, ri truyn n, ám sát lý trng, là 

chính nó y. Nó là tay chân c lc ca cái thng râu ria xm xoàm b các anh bn 

cht di V D tra ni, ang phi xác u Ðp Ðá ó. 

Ðang i Lm bng ng sng li. Tri t nh bng ti sm trc mt nó. Ðôi môi 

dp nát tái nht, run ry nh mun kêu lên mt iu gì mà không sao kêu c. 

Ðu óc Lm choáng váng nh b nn mt báng súng úng gia inh u. Nó phi 

gng gng ht sc mi không té xu xung mt ng.

16.

Trn t kích n H Thành ch là mt trn ánh nh nhng ting vang và nh 

hng ca nó trong nhân dn thành ph Hu và c tnh Tha Thiên rt ln: 

Bi vy vic phát hin c t quân báo ni thành ca Trung oàn ch lc Tha 

Thiên làm cho bn gic ht sc hý hng. Chúng phóng i kt qu và tuyên truyn 

r m beng chng li nh hng ca trn ánh. 

Dân chúng thành ph Hu ht sc quan tâm và bàn tán xôn xao v v bt b nhng 

i viên quân báo. Nhiu ngi kéo n Ðp Ðá nhìn xác anh ng-râu. Sau hai 

ngày hai êm phi sng phi nng, xác anh trng ph và en bm, nom ht sc ghê 

rn. Nhiu ngi phi quay mt i vì không nén ni nc mt. H nghin rng cm 

hn nguyn ra hành ng bo ngc ca quân cp nc và bán nc. 

Sut my ngày lin, báo "Bình Minh" liên tc ng tin v v bt b này. Bn tr bán 

báo ôm nhng cp báo, rao inh i c thành ph. 

Chng my chc nhng cái tên Ðng-râu, Lm-st, Kim-iu, T-dát c c thành 

ph nh và thuc. 

Ting rao báo vng n tn phòng tm giam ca ty An ninh, ni Lm và thng bé 

bán ko gng c ng vi hn ba chc ngi t khác ang b tra tn cht i, sng li.

* * *

Phòng tm giam ca ty mt thám An ninh vn là dãy nhà bp mt công s c ca 

y ban cách mng Thành ph Hu. Công s này, sau ngày chim óng Hu, chúng 

bin thành c quan ty An ninh. 

Dãy nhà bp nm cách ngôi nhà chính cái sân ri á dm, dài và hp. Cui sân là khu 

vn rng c di mc lút ngi, bao quanh tng cao cm mnh chai. Bu vào tng 

góc vn là dãy nhà xí. 

Khu nhà này trong sut thi gian quân ta bao vây Hu hoàn toàn b b trng nên 

hoang ph, tiêu iu và ht sc bn thu. Bn ty an ninh ch mi dn dp qua loa. Du 

tích tiêu iu hoang ph vn còn in m khp ni, t trong nhà ra n sân, vn. 

Phòng tm giam rng chng hai mi lm mét vuông, nn gch v nát, tng và mái 

ngói b hóng bám en kt, óng thành cc thành hòn trên rui mè xà g. Ba phía tng 

xây kín mít, phía ca ra vào, ngoài lp ca c, chúng p thêm my cánh ca ln bng 

g lim dày có thêm st tán inh (chúng d t mt nhà kho nào ó). Chúng ch tha 

mt khong va ngi qua lt và óng m bng tm ca chn song st, qun hai vòng 

xích ln vi cái khóa bng nm m. Nhìn toàn cnh, phòng tm giam hao hao ging 

cái chung nht thú d. 

Trong cái chung kiên c, ti tm, nhp nhúa y, chúng nht hn ba chc con ngi. 

Quá na là thanh niên, s còn li trc trung niên, mt ông già và bây gi thêm Lm 

và thng bán ko gng mà chúng c gi ba là T-dát. 

Hu ht s ngi này chúng bt c trong các trn vây ráp nhiu a phng trong 

tnh. Chúng a v ây tra tn, ly cung. Không mt ngi nào mt mi còn lành 

ln. Mt h sng húp, má tím bm, môi sng vu dp nát, rng gãy, tai rách, áo qun 

rách tp... H nm chen chúc trên nn gch thng v, li lõm. Ngi lót mnh bao 

b, ngi manh chiu, hoc t báo. Nhiu ngi nm trn trên nn gch t nhm 

nhp. Thinh thong h li hng mt trn bi ma b hóng t trên mái nhà ri xung 

nên ai ny nh c sn quét nh ni. 

Trong s ba chc ngi, có ba ngi b òn nng nht: Mt thanh niên trc ngoài hai 

mi tui dáng dp hc trò, mt ngi àn ông ã ng tui, râu quai nón, mc b áo 

qun xanh lm lem du m, dáng chng là th máy, và ngi th ba là Lm. 

Anh thanh niên và ngi th máy b a v ây ã hn mt tháng. C vài ngày h li 

b gi lên phòng tra tn. Và mi ln tr v bung giam ngi h t sng nh va vt 

di sông lên. H không lt ni mt mình, phi có hai tên An ninh xc nách dìu v. 

Chúng xô h ngã dúi vào bung giam ri óng p ngay ca khóa li. Ngã th nào h 

nm nguyên th ó, bt ng hng ting ng h, nc trên ngi r xung ng 

thành vng, loang t c nhng ngi nm bên cnh. 

C bung giam không ai bit c h mc ti gì mà b tra tn n th. Ch bit qua 

nhng ting quát tháo gm g ca bn mt thám t bung tra tn vng xung, thì hình 

nh chúng tình nghi h là trng ban ám sát. Bung tra tn ly cung cách ó không 

xa, ting bn chúng quát hi, ting òn nn, ting kêu la n lc ging ca ngi b 

tra vng xung bung giam rõ mn mt. 

- Ti bay gi ti tao là Vit gian? thì Vit gian! Ch Vit gian ánh Vit ngay ây?

Huch" Huch! H! H! - Có khai không? Gan h? - Câu quát tháo này ngày nào 

chúng cng lp i lp li gn nh mt th kinh nht tng. Hình nh bn bán mình cho 

gic cng cm thy h thn trc nhng ngi kháng chin, nên chúng phi ly s 

trâng tráo, tàn bo che lp ni h thn. 

Lm mi c a v ây ba hôm. Hôm u tiên, nhìn Lm bc ra khi bung 

giam, theo tên lính "Bê-vê-cu" cao to mang súng, i qua cái sân hp ri á dm, mi 

ngi t nhiên thy rut tht li. H u ngh rng sp phi nghe ting la hét au n, 

ting van khóc thng tâm ca chú bé trc tui em, tui con cháu h nhà. H co 

rúm ngi, ch i giây phút cc hình. Phi nghe ting kêu la xé rut ca mt a 

con nít ang cái tui chi bi, chi áo mà b búa inh dn vào mt cá chân, b roi da 

xé tp tht, b thúc u gi vào ngc, vào bng cho n trào máu. Qu là mt cc 

hình i vi nhng ngi ln tui. 

Nhng mi ngi nh b hng. H không nghe ting chú bé kêu la. Ch nghe ting 

quát hi, gm rít hung tn ca tên võ s Nm nga. 

- Ai dn ng cho ti Vit Minh ánh n H Thành? 

- Ti nó hin ch núp mô? 

- Súng n ti hn giu mô? 

- Mi liên lc vi nhng ai trong thành ph? Tên chi? 

- Nhà mô? 

Sau mi câu hi là ting nhng cú m, cú á, ting thân ngi ngã vt xung nn xi 

mng. 

- Ly búa inh nn vào mt cá chân cho tao? 

- Phang úng vào gia gan bàn chân! 

- Xi nc vô! 

Vn không nghe thy ting thng bé áp li hoc kêu khóc. Mi ngi oán chng, 

ti chúng ch quát tháo do nt vy thôi, có ánh cng ánh m, tát tai, ch tay chân 

nào mà nó kho tra con nít. 

Khong mt gi sau, ca bung giam m, tên cai ngc xc nách Lm xô dúi vào, 

chi: 

- Ông ni mi! Mi ã mun ra gan thì mi còn cht. 

C nhng ngi ang nm cng bt v ng dy, lt xúm n quanh Lm. Áo qun nó 

t sng nc, cp môi sng vu, khóe mt chy dài hai vt máu, khuôn mt tím bm 

nh qu b quân, hai mí mt húp lên không m ra c, hai mt cá chân nh hai qu 

trng xanh tím máu máu ng, gan bàn chân hn. H b nó lên, ci áo qun t 

ra. Nó bt rên au n nh b lt da. Tm lng bé nh ôm tròn nhng làn roi tím sm. 

Nhiu ngi quên phc c ti mt thám có th ang nghe bên ngoài, cm phn kêu 

lên: 

- Ui chao! Con nít mà h tra kho n nc ni thì không bit h là cái ging chi! 

- Chc h không con, không cái! Toàn tuyt t c. 

Ngi l v xót xa, ut c hn c là mt ông c khong trên di by mi nhng 

dáng b khí sc còn quc thc. Ðu qun khn nhiu tam giang tóc búi tó c hành, 

râu ba chòm tiêu mui dài gn chm ngc, mc áo on nm thân bng thao nhum 

à. Sut ngày c ngi xp bng mt góc bung giam, t bi t ti, nh tham thin 

nhp nh. Nghe âu c b bt vì có hai con trai là cán b Vit Minh cao cp. 

C ngi sát bên Lm, a bàn tay khô héo nhn nheo, s nn khe kh nhng vt 

ánh tím bm trên mt nó. 

Nc mt c t nhiên a ra, ln dài trên ôi gò má hóp, chui bin vào chòm râu bc 

tiêu mui. C nâng vt áo lên ch i mt, hi: 

- Ch h vu cho cháu ti chi mà h ánh p cháu d ri? Lm mp máy cp môi 

sng vu, yu t tr li: 

- D h nghi cháu là tình báo, liên lc ca Vit Minh. 

- Rng cháu không nói vi h: Tui nh ri thì ã bit cái chi mà vu cho tui là tình vi 

báo? 

- D không chi c. H bt cháu có c truyn n Vit Minh. Di quá cháu i! Thì 

cháu c nói là thy giy rt gia ng, tui không bit mi lm chi. 

- Nhng cháu mang c ngàn t ln. 

C bung giam u phi phì ci. ông c cng mu máo ci. 

- Gii! Gii? - Ông c t nhiên but ming khen - , mang c ngàn t thì khó chi 

thit! 

- Cháu cng không thèm chi. Làm thì nhn ch s chi mà phi chi, ông! 

- Nhng ã nhn ri thì vic chi h còn ánh? - Anh th máy hi chen vô. 

- H còn bt tui phi khai: "Liên lc vi ai? Tên chi? mô?". Bt khai ra thì làm 

rng mà khai c. 

Bên ngoài song st ca bng có ting nt: 

- Ai cho phép ti bây c xúm xít nói chuyn vi hn? Bay không bit hn là loi 

Vit Minh nguy him à? Bay mun n cc bò chc? 

Mi ngi git bn, ngng nhìn. Bn mt to bè ca thng cai ngc vi cái mi sn s i, 

bng nm m cp mt trn ngc, áp dính vào chn song st. Ông c nói: 

- Thy cháu nó nh di mà b òn au quá, chúng tôi thng tình sn sóc cháu, ch 

có chuyn chi mô. 

- Nh? - Cai ngc nhch ming, gn ging. - Nh ra ch ti tao mà ngó l mt cái là 

hn chm lên ca c ti tao ngay! Tn ra! Bay mà còn xúm li vi hn, ng có trách 

tao là ác.

Lm nm nghiêng mt ngonh ra phía ca. Nó c m hé mt nhìn xéo lên mt tên 

cai ngc. Cp môi sng vu nh cng nhch ci: "Mi nói ra mà e coi b úng ó!". 

Nó lm bm nói vy, không thành ting. 

Ðc hai hôm chúng li xung xc nách Lm lôi lên phòng ly cung. Ln này tr v 

khp thân hình Lm không còn mt ch nào không có ln roi rm máu. 

Ð "thng ánh n H Thành" (chúng gi Lm nh vy) có thì gi hi li trn òn 

c, trc khi hi cung tip, bn an ninh gi n thng bé bán ko gng, "mt trong 

my tên tay chân li hi ca ng-râu". 

Thng bé bán ko gng b bn di ng viên gii c ng vi Lm v ty An ninh. Khi 

bc qua cái cng có hai cánh ca st ln vi thng Bo v quân cm súng ng gác, 

hai tr cng i tm bin : Ty An Tha Thiên. 

Lm ngonh nhìn thng bán ko gng gy gò, ng ngác, li thi i sát bên mình, tay 

b trói bng dây in thoi lin vào tay mình. "Thit là chuyn cc c - Lm ngh 

nhanh nh ngi ang bi gia sông - hn nh thanh ci ru ang trôi, t nhiên 

vng vào ngi mình ri mc cng vô luôn? Không bit ri ây hn có g ra c 

mà trôi i không? Thng T-dát mà bit chuyn ni thì chc hn phi ci n nt lòng 

bóng mà cht." T hôm vào ây Lm vn nm chung vi nó trên mt manh bao ti 

rách góc trong c ng bung giam. Mnh bao ti là ca ngi àn ông có dáng dp 

th máy cho. 

Ðêm u tiên, hai a lúi húi ly tay phi bi rác- trên nn gch, dn ch nm. Anh 

th máy nm góc àng kia a mt nhìn chúng. Anh cht nhm dy rút cái bao ti 

ang lót di lng ly mnh dao co giu di hòn gch, ct làm ôi, qung cho hai 

a mt na- Anh li nm vt xung, không nói mt ting, hai tay ôm ly bng. Sáng 

hôm ó anh va b òn hi cung. 

Ba ngày êm nm chung vi nhau- Lm mi có dp nhìn k "thanh ci ru". 

Nó teo tóp qut queo nh mt thân cây non b em phi nng. u nó nh nh u 

chim, cái m ph c xoay tròn trên u nh chong chóng. Chc chc nó li a tay 

chp m nh s gió thi bay. Da mt nó xanh bng xanh beo, cp mt nh mà dài 

nh hai vt nt. hi hiêng hing, Nó có cái nhìn lén lút s st, nhn nhc chu ng, 

cái nhìn ca nhng con vt nuôi trong nhà, thng xuyên b hàng h, ánh p. 

Lúc b bt, rá ko gng ca nó còn n hn mt na, trên rá y cái mt lm tm bt 

trng. Hôm u tiên, khi tên cai ngc ci trói cho nó và Lm m ca y hai a vào 

bung giam, nó c ng sng gn ca, hai cánh tay vòng ôm kh kh rá ko nh s 

b ai git mt. Nó bt cht òa khóc rt to. Nc mt nc mi chy lm lòa lm ln. 

Lúc y c bung giam mi bit nó c ng chung s phn vi h. Lm thy nó khóc 

thm thit quá lin ni cáu vì ngng vi nhng ngi xung quanh ang chm chm 

nhìn mình. "Không chi thì nó cng b bt c ng vi mình. Nó khóc làm xu h lây c 

mình - Lm ngh vy". 

Lm y nh thng bé ko gng, nói nh gt: 

- Vic chi mà mi khóc. Có khóc ht hi thì ngi ta chng tha mô. i vô ch góc tê, 

tìm ch mà nm ngh cái cho khe còn hn! 

Lm len qua nhng ngi ang nm ngi ngang dc, i vào ch còn trng góc 

trong c ng, dn dp ch nm cho c hai a. 

Lm kéo tay nó ngi xung bên cnh nói: 

- Thôi mi ng khóc na- Nm xung ây mà ng i mt gic. Ri sáng mai xin 

ngi ta tha cho v, khóc làm chi thêm tn hi. 

Thy hai tay nó vn ôm kh kh rá ko - eo trc bng, Lm gt: 

- Mi ci ra ri lên phía u nm tê. Ai ngi ta ly mà c ôm kè kè. 

Nó nhìn Lm v s st, nghi ng, không bit có nên nghe theo hay không. 

- Thì k mi. C ngi ó mà ôm ly rá ko cho n sáng mai. - Lm ng lng xung 

tm bao ti, ngonh mt vô tng. - Ngi mãi cng mi, thng bé bán ko gng ành 

phi ci rá ko, s sàng t lên phía u nm, nm co qup sát bên Lm. 

Sáng hôm sau va choàng tnh dy, hai tay nó ã chp ngay ly rá ko. Nó m cái mt 

y, nhìn và kêu lên, ging s hãi: 

- Ui chao i! Ko chy nc ht ri! 

Nó có v s rá ko chy nc hn c vic b bt vào t . 

C ngày hôm ó nó ch ngi xm nm sa sang rá ko- Nó vét bt áo di áy rá, bc 

b lên cái mt bt áo và cn thn xp ra mt góc. Bàn tay nó mi khéo léo, thành 

thc, t mn làm sao! Bt và nc ko ch dính tí chút chót my u ngón tay. 

Lm ngi da lng vào tng, nhìn nó ngi dng hai cng chân nh hai ng quyn, 

làm mu làm mè cho nhng viên ko mà phi phì ci. 

- Mi sa sang làm chi cho mt! - Lm nói- - Trc sau ri cng chy nc ht thôi. 

- Tra ni là tui bán ht ch di chi cho chy nc. 

Nó nói không ngng lên, bàn tay vn thon thot áo bt cho ko, môi mp máy m 

s ko. 

- Mi bán mô mà bán ht mau ra? 

- Tui chi i mt vòng t ca Thng T xung ch ông Ba, vòng qua cu Gia Hi 

ri vòng v cu ông Ba c là ht, ch khó chi? 

- Nhng l ngi ta không th mi ra, giam mi c tháng thì làm rng? 

Nó hong ht nhìn Lm, bàn tay ang ln ko sng li gia m bt. 

- Ui chao ôi! Ra thì cht tui! 

- Cht cóc khô chi! Chy nc thì em ra n quách. 

- n? Có mà tui mun cht! - Nó tr môi v ch giu khinh khi câu nói di ng ca 

Lm - Anh c làm nh là ko ca cha m mình sai mình i bán không bng? Tui mà 

cho ko chy nc chic mô là my roi qun mông ít chic n. 

- Ra mi i bán ko cho ai? 

- Bán cho m C L, ch lò ko gng, ko u phng, ko kéo Bao Vinh, anh 

không bit à? Tui cho m. M giao cho tui mi ngày phi bán cho ht nm trm 

ko. Sáng i, ti v, phi em np c vn c li- Thiu mt xu là m bt nhn ói. 

M chi cho lút mt lút mi. "M t tiên cha mi - Nó nhi ging chi - Mi bán không 

có li thì ra ngoài b sông xúc ct mà n. Bà chng có cm mô mà cho mi hc mi 

i chi... i... i". Gp phi ngày ma ngày gió, l ko chy nc, bán , thì c vic 

nm dài sp mt trt khu ra mà n roi mây. Ra ó, có gii c cho ko chy nc 

mà n... 

Nó k vi ging dng dng, nh ã quá quen vi tt c nhng cái ó. Câu chuyn ca 

nó lâm cho c bung giam chú ý. Anh thanh niên có dáng dp hc trò hi: 

- Ra cha m em mô c? 

- Cha m em cht ht nm ói ri. Em phi i n mày ngoài ch ông Ba. Mt ba, 

m n i ch gp hi chuyn ri em em vi hai a na cng bng em v nuôi. M 

bt ti em i bán ko gng ko u phng cho m. 

Nó tr li, ging không l chút bun thng, a my ngón tay lên ming mút mút 

ch mt và bt ính. 

Lúc u Lm nhìn nó vi cái nhìn va thng hi va ác cm. Con nít mà nom nó 

d ghét th nào y! Cp mt thì lm la lm lét, dáng b thì co ro run ry nh con chó 

ng trc cái gy giáng cao ca ch. Nhng sau khi nghe nó k chuyn; Lm thy 

lòng se li. "K nó cng kh và ti nghip tht!" - Lm ngh bng - Ch nhìn nó sn 

sóc cái rá ko gng, mút my u ngón tay dính mt bt vi v ói khát thèm thung 

Lm ã hình dung khá rõ s c ác ca m ch khn nn ca nó. Lm hi: 

- Mi tên chi? 

- Thúi. Trc tui tên là Thm, nhng m ch chi: "Mi nh bãi ct khô nm nng mà 

òi là Thm!" Ri m ci tên tui là Thúi, ai gi tên tui là Thm là m è tui ra m 

p. 

Anh thanh niên b tình nghi là trng ban ám sát but ming chi: 

- T cha cái loi ngi n phi cho n gm vô óc, sng làm chi cho nhp t! 

- Mi my tui ri? 

- Mi hai. 

Ông c ang ngi t bi t ti, lc u chép ming: 

- Thng cháu ni ông nhà lên mi mà còn cao to php pháp hn cháu. 

Nó ngc cp mt nh nh hai vt nt nhìn ông c, nói: 

- Cháu c n mi ba có hai chén cm lng lng vi mui mè mn chát, không 

ngày mô roi không qut lên u lên lng thì ln làm rng c ông! 

Lm nhìn rá ko gng, nói vi nó: 

- Cha chc hôm ni ngi ta th mi ra, mà ngó ra ch n sáng mai là ko gng chy 

nc ht. Ra thì mi nh các anh các bác ây mi ngi mua cho mt ít. 

Không n lúc th ra, không bán c xu mô cho m ch thì mi cht... 

C bung giam nhiu ngi c ng nói: 

- , a li ây tao mua cho my ng. 

Nhiu ngi ln cp qun, móc túi áo ly tin. 

Anh th máy ci nói: 

- Nhng chú mình phi gi b nh ang bán ngoài ph y eo rá vô c, ri i quanh 

mà rao... 

Nhiu ngi hng ng: 

- Ðúng, úng? Phi rao cho thit hay thì s mua ht rá ko. Không thì thôi! 

V mt thng Thúi vt ti hn lên. "H h? B bt vô t mà li hóa hên! - Nó mng 

rn ngh bng- Bán ây chng lo a mô tranh mt khách ca mình!". Nó yu, bán 

hàng thng b nhng a khe hn n hip, tranh mt khách. 

Nó ng ngay dy, chp cái m ph lên u, eo quai rá ko gng vô c, rao khe 

kh: 

- Ai ko gng ê... ê... ê... 

- Phi rao to nh lúc rao ngoài ph y, - Nhiu ngi ci nói - Rao nh trong c ra, 

ai bit mi bán cái chi mà mua. 

Thng Thút s st nhìn ra ca: 

- Nhng l h nghe ting h p cht? 

- Vic chi n h mà h p? - Anh thanh niên nói. - Ði bán ko gng ch có mn 

trng ban ám sát mô mà lo h p? 

Ðc c bung giam khuyn khích, thng Thúi ct cao ging rao to: 

- Ai n ko gng ê...ê... ê. Ko gng nóng mi ra lò... Ngt nh ng cát, mát nh 

ng phèn... èn... èn... ê... ê! 

Ging rao nó qu là tuyt, lanh lnh trong veo, ngân nga và vang rt xa. Cái cnh 

tranh ti tranh sáng bun bã m m, nhp nhúa ca bung giam nh bng tan bin 

bi ging rao lnh lót ca nó. Nhiu ngi nhm mt li, tng nh ang ng trên 

mt ng ph, hay ngi trên gh á dc b sông Hng, u cu Tràng Tin, trc 

bn Phu Vn Lâu... di bóng mát tán lá xanh m cây me, cy phng, cây vông 

ng, cây m u. 

Góc này, góc kia, nhiu ngi vui v ct ting gi: 

- Ko gng! Bán nm giác ây! 

- Bán mt ng ây! Bán r vô nghe? 

- Ko mi ra lò chi mà t mèm ri! 

Bung giam phút chc nhn nhp và vui hn lên. Góc này, góc kia ni lên ting nhai 

ko lc cc, ting xuýt nc ngt, ting bình phm khen chê ko b, ko dai. 

Loáng mt cái, rá ko ã vi hn, ch còn vài chc chic. Thng Thúi sng rn; 

ming nó ci, mt nó cng ci, ting rao ca nó cng lnh lót vang xa. Và s vui 

mng ca nó nh lây ra tt c mi ngi. 

- T cha ti bây mun làm lon nhà t à? 

Ting quát git ging làm mi ting ng vui nhn vt ngng c li nh b mt lát dao 

chém t ngang. 

Ting xích st long xong, ting khóa lách cách, cánh ca git m toang. Tên cai 

ngc cm cây roi cc bò sng s bc vào. Mt ngi nào ó nói: 

- Ti tui mua ko gng n ch có dám làm chi mô... 

Hn quc mt nhìn mi ngi, ri nh không bit trút tc gin vào ai, hn bc vào 

gia bung, qut mt roi tt tht vào gia tm lng bé bng, còm nhom ca thng 

Thúi, và co chân dng mt p, làm nó ngã dúi vào tn góc phòng, my chc chic 

ko gng cha bán ht và bt trng tung tóe lên u lên c nhng ngi ngi gn 

ó. Lm gin mun phát iên, tay chân nó run lên ly by. Nó quài tay ra sau lng, 

nm ly hòn gch v mà nó vn kê làm gi... Mt ngi ngi cnh lin gi cht tay nó 

li. Cnh ó din ra ch khonh khc trong bóng ti m m góc bung, tên cai ngc 

không nhìn thy. Hn nói: 

- Ti bay c liu cái thn hn! Mt tay thng này ã tng ánh cht khi thng t 

Cng sn cng u cng c nht lao Tha Ph trc tê. Hng ti bay thì cha thm 

béo chi mô. Hn hm hm bc ra, óng sm ca, khóa li. 

B ánh quá bt ng, thng Thúi không kêu c mt ting, nm lm, cht khip. 

Lm bò ra nó dy, ri ln mò nht nhng chic ko ri vãi b vào rá cho nó. 

- Thôi i vô tê nm chút cho au, ko vng ra thu lm cho ht ri ó. 

Thng Thúi lt vô ch nm, gng mt còn di i vì cha ht cn khip m. Nó nm 

xung bên cnh Lm, tay chân vn còn run ry. Lát sau, nó bt khóc thút thít, va 

khóc va nói nh vào tai Lm: 

- Anh có n ko thì n i. Ti bán ra là vn ri... 

Anh mun n my cái thì n, tui không ly tin ca anh mô. Nghe nó nói t nhiên 

Lm a nc mt, quàng tay ôm ngang ngi nó kéo sát vào mình.

18.

- Thng bán ko gng mô, ra ngay! 

Cánh ca st long xong hé m, bn mt ao ph và cái thân hình to ln, vuông 

chn chn ca tên cai ngc ng chn gn kín c khuôn ca. 

Thng Thúi ang ngi xó bung cnh Lm chm chú m li s tin bán ko 

c, không bit ln th bao nhiêu. Nghe gi, nó vi vàng gp nh tp giy bc en 

bn, nhàu nát út nhanh vào túi áo, cài kim bng li. Nó ng lên d mt ting tht to. 

nó ng ngi ta gi th nó ra t nên ting d nghe mng r nh ting reo. Tay 

chp cái m ph lên u, tay quàng dây eo rá ko qua c, nó hp tp chy ra. 

- D cháu ây . - nó nói ging nnh nt, xun xoe. 

Cái dáng bé qut ca nó ng khúm núm trc tên cai ngc ging nh con chut nht 

trc con mèo c. Ðáp li v mng r xun xoe ca nó, tên cai ngc trng mt chi: 

- T cha mi- m vi rá ko li ó, i ngi không theo tao. 

- D cháu tng bác gi tha cháu ra. 

- Tha! Có tha v âm ph. Ði! 

Thng Thúi tiu nghu lt m, ci rá ko t xung t. 

Nó theo tên cai ngc bc ra khi bung giam, i sát sau lng nh s b lc. 

Khong hai mi phút sau, t phía gian phòng ly cung, bng di lên ting tr con 

kêu rng thm thit. 

- Cháu ly các bác! Các bác tha cho cháu! Úi chao ôi au quá... Cháu ly các bác! Ai 

cu tôi vi! Làng nc i! Ai cu tôi vi! 

Ting nó kêu la van ly mi lúc mt to, chuyn ng c khu nhà. Tt c nhng ngi 

trong bung giam ang nm phi ngi bt ht c dy, nháo nhác nhìn ra phía ca. Ai 

ny u ng ngác, kinh ngc. Ngi nó nh nh c khoai ra, không bit ly hi sc 

âu mà nó la to n th. Tht ging nh con ch oang. T trc n nay, ting quát 

tháo ca ti nhân viên tra tn vng xung bung giam rõ mn mt ba nay cng b 

chìm lp trong ting kêu la ca thng Thúi. Nghe ting kêu la chuyn nhà chuyn ca 

ca nó ai cng tng nó ang b è ra lt da hay ct tit. 

Ting kêu la ca nó b ng lên t ngt nh th nào thì cng lng tt t ngt nh vy. 

Lát sau nghe ting nó khóc hu hu ngoài sân và ting chi ra quen thuc ca viên cai 

ngc: 

- T cha mi! Chiu ni tao cho nhn ói, coi mi còn hi sc mà la na không! 

Ngay n ti ty An ninh cng phi ngc nhiên- Có l t ngày có cái ty An ninh, chúng 

cha gp mt tên Vit Minh nào b tra kho mà la to chuyn nhà chuyn ca, n 

ngoài ng cng nghe ting, nh cái thng bé bng c khoai này. 

Nó bc vào bung giam, mi ngi nhìn nó càng ngc nhiên hn. Nó ch b ánh s 

s. Hai má hai vt tím, trên c mt ln roi. áo qun nó không b rách ch nào. 

Khi ca bung giam óng li, mi ngi xúm n hi: 

- H làm chi mi mà mi la to n ra? 

- H p. 

- p au không? 

- D hai tát tai, mt roi cc bò. 

- Ra mà nghe mi la trên ó, di ni c tng h ang lt da mi! 

- Nh tui la to h mi p ít. Không thì h n tht tui. 

Nhiu ngi bt ci. Anh th máy va ci va nói: 

- úng là to u mà di, nh dái mà khôn. Mai có b iu lên hi cung, anh cng phi 

hc chú mi la to h bt p i mi c. 

Ông c hi: 

- Ra ch h khép cháu vô ti chi? 

- D h nói cháu là Vit Minh hng nng, áng ti t hình. 

- Ra cháu có úng là Vit Minh tht nh cái chú mang c ngàn t truyn n tê 

không? - ông c ch v phía Lm. 

- D cháu i bán ko gng ch có bit Vit Minh, Vit mit chi mô, nhng cháu s h 

ánh cht mt, nên h hi chi cháu cng nhn ht. 

- Ra h hi nhng cái chi? 

- D h hi cháu có phi tên là Nguyn Vn T mt danh là T - dát không. Cháu nói 

cháu tên Thm sau ci thành Thúi, ra là h qut cháu mt roi cc bò. H hi cháu có 

làm cái chi báo cho Vit Minh không? Mi có dn Vit Minh vô ánh n H Thành 

không? Mi có i ri truyn n vi thng Trn Lm, mt danh là Lm-st không? 

Anh thanh niên có dáng dp là hc trò hi chen vô: 

- Ra h có hi mi làm trng ban ám sát không? 

- D có! H hi nhiu th lm, hi ti tm mt mi, cháu không nh ht. H da 

không khai h ly kìm nung la rt tht, vt cho chó n. Ra là cháu nhn ht.- Nó 

bt khóc thành ting. 

Ông c an i: - Thôi ng khóc na cháu i, mai mt rng h cng xét li, thy cháu 

vô ti, h li th ra thôi. 

Thng Thúi st mi, a ng tay áo qut nc mi, mu máo nói: 

- H nói my ba na, h giao cháu cho Tây mi bn cht. hu hu. 

- Có bn cái con C... mt ngi nào ó but ming vng tc.

Thng Thúi ang khóc, cht im bt o mt l láo nhìn khp gian bung, ht hi 

hi:

- Úi, cái m vi cái rá ko gng ca tui mô ri? 

- Tao ct cho ây ri, - Lm nói. 

Nó bc vô ngi pht xung cnh Lm, nói r r: 

- Có c h tha v mà mt cái m vi cái rá ni thì m ch hành h cho còn cc hn 

t . 

Lm nhìn nó ngi co ro, m o gy còm nh con mèo ói, thy khó tin chính nó va 

mi la hét chuyn cái ty An ninh Ngi ta nói nhng ngi n to nói ln ming phi 

rng hoác, mà thng ni ming nh chum chúm nh ít gà. 

Lm tò mò hi:

- Ra nhà, lúc b ch ánh mi có la to nh va ri không? 

- Tui còn la to hn na tê. M cha ng n ngi, tui ã la ri. M càng ánh, tui 

càng la to ra là m phi thôi ánh. M s hàng xóm nghe ting, cho m là bc ác 

bt nhn. Tui mà không la to c nh ra thì tui ch còn da bc xng. 

- Nhng mi ly hi sc mô mà la to c ra? 

- Lúc u la còn nh, c la nhiu thì ging to ra, khó chi anh. Anh ng di, h p 

mình mà mình c nín im? 

H mnh tay mình phi mnh ming. Nó h thp ging hi Lm: 

- Ra anh có phi tên là Lm không? 

- . 

- Còn T-dát là ai ra? Bn anh à? 

- . 

- Anh nó nh bng tui hay ln hn tui? 

- Ln hn mt chút. 

- Anh y cng là Vit Minh à? 

Vit Minh hng nng. 

- Anh y tài gii lm à? 

- Tài nht. Cu ta ã tng ám ng trên thành cu ông Ba nhy cái m xung sông, 

chìm nghm li còn suýt bt c con cá gáy to bng hai bàn tay. 

Thng Thúi va nm xung, nhng mi ngh ngi chuyn gì ó, nó chng tay ngi 

dy hi: 

- Có ai nh bng tui ri mà i Vit Minh không? 

- Khi! i tao còn có a nh hn mi, nhng ánh Tây anh dng ht chê. Ngi 

ln cng phi phc. H còn ng lên báo thành ph Hu mình bit tên bit tui. 

Ðêm ó, hai a nm co qup sát bên nhau, trn trc cho n tn khuya, mi a 

theo ui mt ý ngh. C hai c ng lng l khóc không thành ting.

19.

Lm bng sc nh t hôm b bt n nay nó cha i ngoài. Nó lo lng ngh 

bng- "Mình b táo lâu ri e sinh bnh mt. t , n ngày hai vt cm bng hai cái trng 

ngng vi mui, b tra tn, li thêm mc bnh na ch có cht". Nó ng bt dy, i ra 

ca gi to: "Ông cai i, cho tui i ca-bi-nê, tui au bng lm". 

Không có ting tr li, nó ráng sc gi to hn. Lát sau có ting tên cai ngc chi ra t 

ng xa: 

- T cha thng mô ó? Làm cái chi mà la làng la nc lên ra h? 

- D, tui au bng quá? Ông m ca cho tui i ca bi- nê. 

- Nè nói chi! Ðn chiu i mt th. 

- Nhng tui au bng lm. Tui không nhn c. 

Ting nhiu ngi trong bung giam ph ha. 

- Ông làm n làm phc cho nó i ch nó sp a ra qun ri ông i! 

Ting tên cai ngc cáu knh chi ra, ting khóa ca lách cách m. 

- T cha mi, i! li ng dãy nhà tiêu kia. 

Lm long chong bc ra khi bung giam. Lúc ó vào khong 10 gi sáng. Nó 

thy quáng mt vì ánh nng mi ti vàng rc r. Nó lic nhìn tên cai ngc. Mt tay 

hn cm ôi a, chc hn ang n d ba cm. 

Nó bc c theo cái sân ri á dm, c mc lún phún. 

Nó thy but nhói n tn óc. Hai gan bàn chân b ánh sng phng, dm lên á dm 

au xé rut. Nó co rúm ngi, nhón gót bc bng nm u ngón chân. 

- Ði mau lên, - tên cai ngc bp gáy Lm - Ra mi áng kip thng cha mi! Con nít 

mi ln ã hc òi làm cng sn? Th ni không em bn quách ln chút na thì 

khó mà tr ni. Hn nói vi mt tên an ninh ang i ngc li. Tên an ninh không nói 

gì, ch nhún vai. Lm c nén au, nhót nhanh v phía dãy nhà xí. 

Dãy nhà xí có bn gian, hai gian mái ngói thng nát, cánh ca xiêu vo. Hai gian mi 

c sa li có ca óng np st. 

Ðng ch tên cai ngc m cht ca gian nhà xí th hai. 

Lm a mt quan sát rt nhanh a hình a vt chung quanh. Dãy nhà xí nm bu 

vào bc tng cm mnh chai dc khu vn. Phía bên kia tng nhô cao mt hàng 

cây phng, m u, vông ng. Chc ngoài ó là ng ph. c bit có mt cành cây 

phng mc vn qua bc tng, là là gn sát nóc cái chung xí mà tên cai ngc ang 

m cht.. - Không hiu sao. Lm thy trng ngc mình p mnh mt cách k l. 

Nó bc lên my bc tam cp nhy nha, lt vào bên trong nhà xí. Mt àn nhng 

xanh bay v lên nh mt ám mây. Ct ái, giy ln, lá khô, rác, ngp nga không có 

ch mà t chân. M i hôi thi xông lên nhc óc. 

Tên cai ngc khc nh, óng p ca li, p cht st: 

- C vic ngi yên trong ó- Lúc mô tau ra m mi c ra. Mi mà gi m lên thì 

ng có trách tau ác. 

Ting bc chân nng n ca tên cai ngc xa dn. 

Mt quyt nh bt ng vt lóe lên trong óe Lm, làm tim nó p mnh n ni nó 

phi a tay lên ôm ngc: 

"Trn!" Cái âm thanh ca t ng gai góc d s này dn dp vang di khp c th nó, 

và có mt sc hp dn ghê gm không sao cng li c. Vn liu lnh và rt nhanh 

trí, ch mt khonh khc nó ã phác xong k hoch ào tu. Nó bm môi bm ming, 

hai tay c ht sc xon vn b gãy mt on dây thép treo lòng thòng góc tng. 

Ðon ây thép ch xon vn t cháy nm u ngón tay nó, nhng nó không buông 

ri cho n lúc b gãy. Nó d ng on dây thép xâu qua cái inh khuy trên cánh ca, 

và buc xon nhiu vòng quanh cái inh ln óng trên tng " ti hn phi loay 

hoay mt ít nht mi lm phút mi m c ca" - Nó ngh vy. Thy mt viên ngói 

v di chân, gi lên trong óc nó mt sáng kin. Nó cúi nht viên ngói làm cái xng 

xúc tng ng ct trát lên cánh ca. nó ci gn: 

"Tao cho c lò. Vit gian ti bay n ct?" Mt chân nó p lên cái thanh g np ca, 

mt chân p vào góc tng, gng ht sc vn ngi bíu ly mép ca bên trên, u 

ngi lên. Cnh thành ca nh dao ct úng vào ch rp phng gn gót chân- Nó cn 

cht rng khi bt ting rên. Bàn tay trái bíu cht mép ca, bàn tay phi vn ht 

sc c bám c cái xà trên u. Khi buông bàn tay trái ra bám tip vào xà g phía 

xà g, nó suýt tut tay ri xung ming h xí. Nhng vi mt s gng sc khng 

khip nó ã gi c khi ri. Nó co hai chân a lên qup cht thành xà g, ri lt 

ngi ngi c lên trên. 

Nó run run qu lên thành xà g, mt tay bíu vào cái òn tay, mt tay d ngói. Cành 

phng xum xuê lá v khong tri xanh l hin ra ngay trên u nó. Nó g thêm bn 

viên ngói na va ngi chui lt. Nó thn trng xp nhng viên ngói d ra lên 

cái xà g. Nó ng thng ngi chui qua ch thng lên mái ngói. Ngi khom mình 

trên mái ngói, nó a mt quan sát chung quanh- Phía dãy nhà làm vic thoáng có 

bóng ngi i li. Xung quanh vng ngt, yên tnh. Nó ng hn lên, ánh u vào 

cành cây, và co hai chân qun vào mt nhánh mc ngang. Ðèo sc nng ca nó, cành 

cây hi sà xung mt chút. Nó c ht sc cành cây khi rung ng mnh, lt mình 

ci lên c bên trên cành. 

Nó bò nh mt con mi, dc theo cành cây. Bên di nó ã là l ng ph, xanh ri 

c di. Sp sa ôm thân cây tt xung, nó cht thy có hai ngi i xe p ngang qua, 

ng phó rt nhanh, nó lin vn ngi, vi tay, hái mt trái phng ung a trc 

mt, gi b va trèo lên hái qu phng. Mt ngi p xe chm li, nhìn lên hi: 

- Thng con nít tê! Mi mun cht hay rng mà mi dám trèo cây khu vc hung thn 

ni! 

- D, d... em xung ngay ây, em l không bit - ch cho hai ngi p xe quá lên 

trc, nó mi tt tht nhanh xung gc. 

Hai chân nó va chm lp c mm hè ph, c ngi nó run lên- may ra thì mình s 

thoát. Ý ngh ó làm cho con tim mun nhy ra khi lng ngc, nght th. 

Ðng ph này rt vng ngi qua li. Nó quyt nh rt nhanh: i v phía sông 

Hng, qua ò, sang bên tê. Phi qua c sông trc khi ti hn bit mình trn. Nu 

không qua kp thì nguy mt. Sang bên ó ri s tính sau. 

Có iu, thi gian rt gp mà nó không dám chy. 

Chy gp ngi qua li, tt h sinh nghi. Nu không may chm trán ti Bo V Quân, 

cnh sát thì th nào chúng cng oán mình là t trn. Mt mi st m gm ghic, áo 

qun rách nh t a, khó giu lm. 

Nó gn nh na i na chy, thp thm bàng hoàng nh chy trn trong mt cn 

m... 

20.

Khong hai mi lm phút sau, tên cai ngc mt gay nh c gà chi, chnh 

choáng hi men, va xa rng va i ra dãy nhà xí. Hn m cht ca, bc l i li, 

ng tránh sang mt bên, nt: 

- Nào, i ra? Mau lên cho ông ni mi v ngh tra. 

Nhng ca vn óng im, bên trong không ng tnh. 

Hn cáu knh chi: 

- T cha mi! Mi cht rp trong ó rng mà không chui ra há? 

Vn không có ting tr li- Hn bc li, git ca nhng cánh ca cht cng nh ã b 

cht bên trong. Hn ni iên, m ca rm rm quát: 

- Mi mun bóp dái nga hay rng mà dám chc tau h? 

- Hn cho là Lm cht ca li chc tc hn. 

- M ra! M ra? T cha mi chuyn ni thì tau git cht? 

Hn git git cánh ca. Vn không mt ting tr li. 

Hn bt u cht d, ghé sát mt vào mt khe ván h, nhìn vào bên trong- Hn bt 

kêu mt ting rng ri: 

- Thng t con nít trn mt ri! 

Hn toát ht m hôi, tnh hn cn say ngà ngà. 

Nghe ting kêu hong ht, hai tên lính Bo v xách súng chy li. C ba a ph 

nhau, ng dng chân chèo, git mnh cánh ca- Cài inh khuy Lm buc dây thép 

bt tung. Cánh ca m toang, nhng tng phân quánh c lúc nãy Lm xúc trát lên 

cánh ca, theo à git quá mnh, bn tung tóe vào úng gia mt c ba a nh mt 

lot n ria. Chúng ht hi a tay lên vut mt và c ng ré lên mt ting ghê s: 

- Ui chao ui! Ct! 

Chúng vut mt, ry tay, khc nh, quay cung nh phi bng. 

Gian nhà xí trng rng, chúng nhìn lên mái ngói mt l thng ln. Va tip tc vut 

mt, khc nh, chúng va chy ngc chy xuôi la li om xòm. 

- Thng t con nít chui qua mái ngói trn mt ri. 

Phút chc c Ty An ninh nhn nháo. Nhiu tên xô ra nhìn ngó gian chung xí mái 

ngói b d tung. Ða nào cng lc u: 

- Thng ot ni gm thit! 

Tên ch s ty An ninh m bàn, xô gh, chi mng bn tay chân: 

- Ð n hi! Ti bay gác xách ra à? Bay mà không tìm thy hn, tao cho vô t c nút! 

Ð cho mt thng con nít mi nt mt trn thoát gia ban ngày ban mt, thì dân 

chúng nó còn coi cái ty An ninh ra cái ct gì na! Mt l n hi! mt l n hi! 

Hn hi h gi in thoi báo cho các trm kim soát các ng vào thành ph, t hình 

dáng tên t trn. Hn huy ng tt c lc lng hành ng ca ty An ninh, phóng xe 

p, xe máy i l ng bt. 

Viên cai ngc lo lng hong s hn c. Mt dính trát y ct nhng hn chng kp ra, 

m ca bung giam thét lác: 

- Thng mô bit hn trn ng mô thì khai ra ngay! 

- Không khai tau git. Thng ni - hn m ngc sòm sòm - git cng sn là không bit 

gm tay mô! 

C bung giam nín im thin thít. Tên cai ngc bng xô n ch ông c ngi trong góc, 

tóm ly b râu, xon mt vòng, nhc bng ông c lên lôi xnh xch ra sân. Mt hn 

ngu nh con thú ni cn iên, quát thét rt to: 

- Chính mi xui thng n trn? Sáng ni rõ ràng mt tao trông thy mi cho hn n bánh 

mì, hn có sc hn trn. 

Mi vi hn là c ng mt bn vi nhau!.. 

Chng là ông c ngày nào cng c ngi nhà gi tip t: khi xôi, khi bánh 

chng, bánh mì... Ln nào m thc n ra n, ông c cng b cho Lm: "n i cháu, 

c kh. H ánh p n nc n mà không n ung chi thì sng làm ráng ni?" 

Sáng nay ông c b cho Lm na bánh mì. Lm li b làm ôi cho thng Thúi 

mt na. 

Kéo râu ông c ra n gia sân, hn dúi ông c ngã nga xung sân- Cái khn nhiu 

tam giang qun ch nhân trên u x tung- Hn dm mt chân lên ngc ông c, mt 

tay túm râu ko git u ông lên, gm ghè: 

- Mi có khai không? Thng nó bàn vi mi là hn trn ng mô? Chy núp vô nhà 

ai? Mi mà không khai, tao git! 

Ông c râu tóc t ti, mt tái nht vì au n và khip s. ông rên r: 

- Ui chao i, oan ung cho tui quá! Tui làm rng bit c hn trn ng mô? Tui 

có quen bit chi hn. 

- Không quen này! Không quen này! - Hn m ông c th m thp nh giã dò. - 

Không quen mà sáng mô mi cng chia bánh, chia xôi cho hn. 

Trong thâm tâm, hn cng tin là vic Lm trn không liên quan gì ti ông c. Nhng 

hn vn c ánh. 

Hn mong ly s tàn ác iên cung may ra có th chuc mt phn ti vi cp trên 

v vic cho tên t con nít trn. 

Khong mt ting ng h sau, có ting nhn nháo phía trc cng. 

- Bt c thng trn t ri? Bt c ri! 

Hai tên Bo v quân cm ngang súng dn Lm i vào sân Tóc tai, áo qun nó t 

sng nc. Mt mi nhoe nhoét máu Chng t trên ng dn v ty An ninh, Lm 

b chúng ánh rt d. Va nhìn thy Lm tên cai ngc buông ngay ông c ra, nhy 

chm n chp ly c Lm, thét lên mt ting gn nh ting rng ca mãnh thú: 

- T cha mi! - Hn lng mt cái, Lm ngã vt xung sân nh con nhái bén. Hn tóm 

ngc áo Lm di lên dp xung. 

tay m chân p. Va m p, hn va nhy chm chm nh tht s ã phát iên. 

Ông c lóp ngóp bò dy, búi li búi tóc c hành, nht cái khn nhiu qun vào cánh 

tay, chy n cnh tên cai ngc, rên r: 

- Xin ông tui ánh cht hn cho! Hn báo hi tui! 

Ông c nht chic guc mc ánh vào Lm hai phát. 

S ánh quá tay thng t con nít cht mt, tên cai ngc phi ngng. Hn lôi xnh xch 

Lm vào bung giam và óng p ca li. 

C bung giam xúm li quanh Lm- H nâng nó dy ci b áo qun t sng nc 

và bê bt t cát, lá khô. 

Anh th máy ci cái áo ang mc, mc vào cho Lm ri nh nhàng b nó lên, t 

vào ch nm góc bung. Thng Thúi s quá, t nãy ti gi ngi co rúm nh cht 

cng mt xó. Lúc này, nhìn thy Lm mt mi méo mó, dính y máu, t nhiên nó 

bt khóc hu hu. Nó va khóc va ly cái m ph, lót xung u Lm. 

Anh th máy, lay nhè nh, gi nó: 

- Em! Em! 

Phi mt lúc sau, Lm mi m hé hé cp mt sng húp, nhìn anh ri li nhm ngay 

li. Anh cn môi tng n bt máu, kh rít lên: 

- Quân chó má tht! Con nít mà chúng nó ánh n nc ni thì còn tri t mô na? 

Lm mp máy ôi môi bm dp, thu thào: 

- Cho em hp nc... 

Thng Thúi cm ngay lay cái lon, ra gn ca xin chén nc ca mt ngi t , mang 

li- Anh th máy kh nâng u Lm, k ming lon nc sát vành môi sng tím ca 

nó. Nó không sc hp nc, anh phi kh nghiêng lon nc rót t t tng 

ngm nh. Nó ung nc vi v au n nh nut than . 

Gn chiu ti, sc lc Lm hi dn. Nó ã nhúc nhích c tay chân, và cái ming 

sng vu chy máu ã tru tro nhai c na vt cm. n xong, cha kp ung nc 

nó ã nm vt xung tm bao b rách và ng li bì nh cht. 

Khong na êm, nó cht thc dy. Trong bóng ti câm c, mt bàn tay ai ó run 

run vut tóc nó. Hi th m có m i du nh thiên ng ph vào mt nó. Và trên má 

nó có nhng si tóc quét nhè nh. 

Ting lào thào: 

Cháu còn thc hay ng. ông ây... 

Lm nhn ra ting ông c. 

- Ông ánh cháu hai chic guc ra cháu có au không? Cháu ng gin ông mà ti. 

Ông phi làm ra che mt ti hn... 

Lm tnh ng hn. Khp ngi nó au ê m. Nhng ch b chúng ánh lúc này rát 

bng nh la t. Nó c sc lt ngi nm nga, a bàn tay s song nm ly bàn 

tay khô gy ca ông c. Nc mt nó t nhiên a ra. 

- Cháu i mô li gin ông. Ti hn ánh cháu ra ri, ông có ánh cháu thêm vài chic 

guc na có thm béo chi.

- Ra cháu chy n khúc mô thì b ti hn bt c? 

- n bn ò Trng Súng. Cháu cha kp xung ò thì ti hn p ti. Cháu nhy 

xung sông nh bi nhng ti hn ông quá, chng ò ra, xách c cháu t di nc 

lên.. 

Nói n ó, Lm nh kit sc, li ng thip i. Chc chc nó li ca mình, ú nói 

mê. 

Ông c vn ngi còm cm bên nó, ly vt áo làm qut, xua mui cho nó n tn sáng. 

Sau v vt t ht sc bt ng, táo bo, liu lnh ca Lm, tt c nhng ngi c ng 

giam u nhìn nó vi cp mt y thin cm và không khi có phn thán phc. 

H nói vi nhau: 

- Không bit con cái nhà ai mà to gan tht! 

- Con cái nhà h Vit ch còn con cái nhà ai. 

- Mà hn cng bm thit! Sp mình ây hàng tháng i vô i ra cái nhà tiêu n my 

chc ln vn thy ca kín tng xây nh bng Ra mà hn mi vô có mt ln ã tìm 

c khe h, chui lt ngay ra ngoài chng khác chi con cá rô rch ra khi hom gi. 

- Chuyn! Chin s tình báo hot ng ni thành mà li. 

- Mi chng n tui, thì không bit chú ta hc cái ngh tình báo ó khi mô? E hc 

trong bng m chc! 

- C cái ty An ninh b ông V Quc Ðoàn con n mn cho mt trn méo mt! 

Lm tr thành con cng ca c bung giam. Mi ngi xúm li sn sóc em. Ngi 

thì sn sóc ngang nhiên trc mt tên cai ngc, ti an ninh. Ngi thì lén lút, thm 

tht, mt trc mt sau. 

Mt ngày nm by ln là ít, tên cai ngc hé ca nhìn vào góc Lm nm. Hn nh 

cha ht thp thm, s hãi, lo Lm li bt thình lình chui lt ra khi tri t ln na. 

Ngay chiu hôm Lm trn, ty An ninh cho th n lp lên trn hai gian nhà xí hai 

tm li st, vi nhng np st to vn sit b loong. 

Tt c nhng cái ó càng làm mi ngi thêm yêu mn Lm: H coi nh Lm ã 

thay mt c bung giam ánh tr ty An ninh mt cái tát có th gi là ích áng. 

Ngi sn sóc Lm tn tình hn c là anh th máy, nh sn sóc em rut, sn sóc con 

. Mi ba chiu, sau ba n, anh u dành mt ng b nc nóng hòa mui. 

Anh d ng ra hai gan bàn chân Lm sng v vì nhng vt ánh lau khô ri xé cái 

áo c bng li- Anh nhai mui v lên nhng ch bm tím trên mt, trên lng, khe kh 

bóp cho tan máu. Va bóp va d dành: "Em chu rát chút nghen, ch vài ba là khi 

thôi em ?" 

Ngi ra chân cho nó, anh nháy mt hi kh: 

- Chú em ã tht kinh cha? 

Lm nhíu mày bng bnh tr li: 

- Còn lâu em mi tht kinh! Cha em trc làm Cng sn, vt t n nm ln tê anh 

. Vt n ln th nm thì ti hn bn cht. 

- Nu gp dp hay, em còn dám chi ti hn mt v na không? 

- S chi mà không chi anh! 

- Phi. s chi! - Anh bng chm môi li, huýt sáo nho nh câu hát: "Sng tranh u 

thà không sn lao kh. Cht huy hoàng mà không khut phc ai". 

Anh t hai bàn chân nó vào lòng va ly vt áo thm khô, r r nói: 

Lúc nghe ti hn rng lên phía nhà xí: "Thng t con nít trn m nó mt ri!" Anh 

mng n chy nc mt, bng ngh: "Hn thì trn m nó mt ri, còn bay thì cht 

cha ti bay" Mng thì mng nhng anh không hy vng là em thoát ni. Hai chân em 

au nh ri vi mt mi áo qun nh ông ba b ra mà chy gia ng ph thì lt qua 

rng cho khi mt ti mt thám, Bo V Quân, An ninh. 

Lm xuýt xoa: 

- Ti em ngu quá. C chi lúc ó em ng thoát ra bn ò vi. Em la mt cây mô bên 

ng tht cao, tht rm lá, trèo tót lên ngn, nm tht im - Có tài thánh ti hn cng 

chng tìm ra c em- Em c nm im trên ó ch cho n ti mt mi tt xung tót ra 

b sông, thì rng em cng thoát. Ch nm ngh li em c tic t c rut! Vic d nh 

n t ra mà lúc ó rng em li không ngh ra. Em ngu thit! - Nó nm tay p p 

lên trán, nhc i nhc li hoài: 

- Em ngu thit! Em ngu thit! 

Anh th máy nhìn Lm, ánh mt âu ym, và khe kh ngâm: 

"Ai chin thng nhà không h chin bi. 

Ai nên khôn mà chng di ôi ln".

21.

Nm hôm sau, chúng gi Lm lên phòng hi cung- C bung giam ngi dy tin 

a Lm. Tia mt mi ngi nng tru au bun, cm gin. H tin chc ln này 

chúng phi ánh Lm cho n cht- Thng Thúi ngi thu lu trong góc bng òa khóc 

thành ting, ming mu máo dn vi theo: 

- Anh la thit to vô anh nghe.... hu hu hu... H p anh cht mt..hu hu !

Ti nghip, thng bé bt u quyn luyn Lm. Ra n ca bung giam, Lm 

ngoái c li nhìn nó, nh nói câu gì vui ra b cng ci, nhng c c tc nghn và 

t nhiên Lm cng mu theo. Bung ly cung là mt gian phòng rng hình ch nht, 

c ngn ôi bng mt vách g, theo chiu dc, ngoài t bàn giy hi cung, na 

trong là phòng tra tn. 

Ði in vi bàn giy ln ca tên trng phòng hi cung là mt gh bng kê sát 

tng, cho phm nhân ngi. Tên Bo v quân gii Lm, m ca y nó vào bung, 

nó thy trong bung có nm sáu tên An ninh ang túm tm quanh cái bàn nh kê  

cui phòng, sát bên ca s. Trong tay mi a cm mt tp giy bc- Hình nh chúng 

nó va lnh lng, c bn a nào cng lúi húi m bc- Chúng va m va tán gu. 

Chuyn xoay quanh nhng ni "cc kh, trn ai" di thi Vit Minh. Hình nh bn 

chúng trc ây u là nhân viên, công chc công s ca nhà nc ta; sau khi hi c 

nhy luôn vô làm mt thám, an ninh. 

Trong s này có mt tên mc b áo qun ka ki xám, quay lng phía Lm, nhng 

thot nhìn nó ã nhn ra ngay, Lê Thành, th ký ánh máy trung oàn b! Cái thng 

ã c ng vi Nguyn Trì n cp mt t go ca V Quc oàn, b Lm phát hin, 

phi vào ci hi tht. Lê Thành m xong tin, út tp giy bc vào túi qun, quay li 

nh i ra ca. Bt thình lình nó chm phi ánh mt xoi móc ca Lm ang nhìn nó, 

ánh mt Lm nh mun nói: 

"Tng ai té ra ti n cp n trm ca V Quc Ðoàn!" Lê Thành quay ngot tránh 

vi cp mt Lm, v nh không bit. Hn nói vi thng ng cnh: 

- "Moa" v trc có chút vic, các "toa" v sau nghe! 

Và nó bc nhanh qua cái ca ngách gn ó. 

Lm nhìn hút theo cái dáng cao lêu êu nh su vn, cái lng g g ca tên phn 

bi. Hai khóe môi Lm hn v cm tc nh sp but ming chi. 

Sau cái bàn giy ln cht nhng chng h s cao nghu, tên trng phòng ly cung 

chm chú quan sát gng mt ca tên "V Quc Quân con" (chúng gi Lm nh 

vy). 

Trng phòng ly cung trc ngoài bn mi tui, trán hói n tn nh u, mi 

nhòm mm ánh mt sát lnh, ghê ghê nh ánh dao. 

Hn vn là mt tên mt thám nhà ngh. Hn nh c thy ht nhng gì ang din ra 

trong u Lm lúc này. Hn có v thích thú trc cái gng mt tr con méo mó, tím 

bm và ánh mt tc gin ca Lm khi nhìn hút theo bóng Lê Thành - nhân viên ca 

hn- Hn bit khá rõ mi liên h trc ây gia Lm và hai nhân viên ca hn. 

Nhng chuyn này do chính Lê Thành và Nguyn Trì k vi hn. Qua câu chuyn thì 

Lm tuy là con nít nhng rt c Vit Minh tin cy. Còn hai a thì ã chng i 

Vit Minh t ngày còn làm vic di quyn ca h Nét mt ánh mt, khóe môi ca 

thng "V Quc Quân con", lúc này càng xác nhn rõ hn nhng iu chúng ã k. 

Hn th dài ngh bng: "Bn Vit Minh tht ã bit cách ào luyn cái th h ni tip 

chúng! Nhng a con nít loi ni ch ln lên vài tui na, hn s dám cm dao lng 

lng vô nhà mình, ct c mình gia ban ngày." 

Hn nhch mép ci gn d tn, lm bm: "Tht áng tic là mi cha tui tao 

ct c mi vô cc x bn?" Hn ch cho Lm ngi xung cái gh bng kê sát tng, 

mt i mt. 

Hn m ra tp giy Lm oán là h s hi cung mình. Va gõ gõ cây bút chì xanh 

vào tp giy, hn hi Lm, ging khá ôn tn: 

- Em va nhn ra ngi quen phi không? 

- Trc tê thì cng quen ó. Trc tê cng là V Quc oàn. - Lm tr li trng 

không, mt ngonh nhìn cái ca ngách mà Lê Thành va i ra. 

- Ra ch không quen à? 

- Ch quen rng c.. 

Cung cách tr li ca Lm nh mun nói vi hn "Ðng mô thì ti bay cng nn tao 

nh t. Ra thì vic chi tao phi gi mm gi ming vi ti bay". Tên trng phòng 

ly cung cng nghe c nh vy, nhng hn c nén gin: 

- Em thy cha, trc anh y cng là V Quc Ðoàn chc v còn to hn em... - "Th 

ký ánh máy lóc cóc, to ct chi" Lm tr môi, tr li thm trong bng. - Ra mà anh 

y khôn ngoan, bit quay v làm vic vi chính ph Nam triu, c chính ph trng 

dng, sung sng iu. 

Lm ngi u a hai chân, tr li ging ngây th: 

- Hi còn V Quc Ðoàn anh y cng khôn lm. Anh y thông ng vi Nguyn 

Trì, n cp không,bit bao nhiêu go, bao nhiêu tin ca V Quc oàn ra mà thoát 

ht, ch b bt có mt ln ri vô nm ci hi tht. 

Ðang gõ gõ nhè nh, hn bng n mnh u cây bút chì xung trang giy, làm cái u 

chì xanh gãy lìa : 

- Em ch có mt m mt con phi không? 

Lm gt u thay cho câu tr li. 

- Cha em nghe cht trong nhà t , cht vì ti chi ra? 

- Ti làm cng sn ánh Tây ch không phi ti n cp nh Lê Thành vi Nguyn Trì 

mô. 

Hn quc mt nhìn Lm, hm da. Nhng Lm ngó ng ch khác nh không nhìn 

thy. "Mi tc à?" Lm ci thm h hê: "Tc thì n ct mà cht"

- Anh thy em còn nh, ch vì di dt nghe Vit Minh xúi by mà theo h làm 

lon, n ni phi vô t , b ánh p, anh rt thng... Ch em bit ngh li, b pht 

Vit Minh mà theo chính ph Nam triu thì anh s báo lên trên tuyn dng em ngay, 

vô làm vic ty An ninh. Nu mà c tip tc ngang bng, di dt thì... - hn phát 

mt c ch cht u, - ng có trách. 

Lm vn tr li vi ging ngây th, kh kho: 

- nhà m tui vn nói tui vi cha tui là tui ging to u cho nên di lm, chng có 

khi mô khôn c. 

Ðn ây thì hn không th kim mình c na. Cái trán hói ca hn tía lên nh 

v tôm luc. Hn xô gh, ng pht dy, nét mt hm hm nh sp nhy x vô Lm 

mà m á. 

Nh nhi theo hn, Lm cng th chân xung t, ng pht dy khi gh, hai tay 

ci nhanh cúc áo vi ý ngh- "Phi rút kinh nghim my ln trc mi c. mình 

mc áo, lúc ti hn ánh xong, xi nc, áo dính vô các ch chy máu, rát không chu 

thu!". 

Nhng hn không ng n Lm. Hn quát tên Bo v quân ang ngi ch ngoài 

ca: 

- Dn nó v bung giam. 

Hn lm lm ngón tay tr ch vào mi Lm, nói vi ging cm tc c nén gi: 

- Ðã ra tao s cht t c mi, cho mi v gp cha mi di âm ph, cho tit cái ging to 

u mà di! Cho mi ng hòng còn thy li mt con m mi na. 

V mt và ánh mt hung ác ghê rn nh ánh dao ca hn không có v gì cho là nói 

da - "Hn s cht u mình tht"- Lm ngh vy. Nó phi c ht sc ln át ni s  

cài cúc áo mà bàn tay ng run. 

Không phi vô c mà tên Gin, phó ty kiêm trng phòng ba ca ty An ninh Tha 

Thiên khét ting tàn ác ln này li i x vi Lm mt cách khá ôn tn nh vy. 

Sáng hôm y, viên quan ba Sô-lê, ch s S mt thám Phòng nhì Pháp va gi Gin 

n gp, Sô-lê ch th cho hn: "Thôi không tra kho thng bé con Vit Minh y na. 

Phi tìm cách d d nó, sau ó s gi nó i hc mt lp ip viên ngn ngày c ng vi 

thng Kim. Hai a s c tung lên chin khu ca Vit Minh làm ni gián. Vic này 

ht sc cn thit." 

Lm va theo tên lính ra khi phòng ly cung, tên Gin gi in thoi cho Sô-lê: 

"Tha ngài không th d d nó c. Mi tí tui nhng nó ht sc cng c và xc láo, 

ging li nó là ging li ca nhng tên Vit Minh t trong máu?". Ting Sô-lê ci 

khy trong máy, hi li bng ting Vit, ging n t nhng rt sõi: 

- Nó bao nhiêu tui? 

- D, mi mi bn tui. 

- mi bn?.. Vi cái tui ó thì có th xoa u và cho nó n ko. Phòng ly cung 

ca các anh có ko không? 

- Tha ngài. chúng tôi không nhng ã xoa u mà ã xoa khp ngi nó bng roi da. 

Nhng u không n thua. 

Ting Sô-lê lai ci khy: 

- Roi da là cái cách kém ci nht trong ngh nghip ca chúng ta. Mà xem ra bên các 

anh ch có c mt cách ó. 

B ch khinh mit, tên trng phòng ly cung thy nóng mt. Nhng hn nhn nhc, 

c gi ging l phép:

- Tha ngài, chúng tôi cng ã d ng nhiu cách khác ngoài roi da. Nhng thng 

con nít này không ging nhng a con nít khác mà ngài thng gp. 

- Nó có hai u chc? 

- Tha ngài, tt nhiên mt thôi, nhng là mt cái u rt cng, rt khó tr. 

- Thng Kim thì sao? 

- Thng Kim so vi thng này sao c? Cha nó là mt tay Cng sn sng s, ã nm 

ln vt ngc và ã b bn cht! Ta père ta fils! (cha nào con ny). 

- Các anh a nó sang ây cho tôi. Ri các anh s thy tôi thun phc nó d dàng nh 

thun phc mt con thú nh hung hng. 

- Vâng, tôi s cho dn nó sang ngay. Và tôi cng rt hy vng ngài s thành công - 

Ging nói ca hn l chút ma mai, mc du ã c km nén. 

Và tht ngc i, trong giây phút y, hn thm mong Lm s chi cho tên Sô-lê 

mt v gì ó cho hn bt thói ngo mn, t c. Hn còn mong Lm vn gi 

c thái xc láo, cng u, cng c vi tên tr m mt thám Phòng nhì nh va ri 

i vi hn. Hn t mnh ng nghe xung máy, but ming chi: 

- Ông ni mi. Qua bên ó mà mi li chu cho cái thng Tây n mm nêm, chi 

ting mình ngoen ngoét y mua chuc, thì v ây tao s cho thng võ s Nm-nga 

ánh cht mi nh ánh cht con chó!

22.

Khong chín gi sáng ngày hôm sau, mt tên Bo V Quân, cp khu tiêu liên 

"Mát" dn b Lm t ty An ninh n S mt thám Phòng nhì Pháp. 

Nng cht hng lên sau nhiu ngày ma dm d thi t Nng chan y p thành ph 

màu vàng non rc r. 

Mt bui sáng nh sáng nay mà c i chi ph thì tht tuyt! Nht là khi ngi ta 

mi mi bn tui! Ngi ta có th lúc i, lúc nhy chân sáo, nh tâng tâng, ming 

chúm li huýt sáo. Gp mt hòn si, mt trái m u trên ng, ngi ta tin chân làm 

mt cú sút hòn si, trái m u bay thng tp trên ng nha. Ngi ta có th tay cm 

cái ná cao su, viên si ã kp sn, mt nghênh nghênh nhìn lên cây tìm chim.. Nu 

trong túi ngi ta có tin, ngi ta có th mua mt que cà rem, ri va i va mút. 

Lm cng vào trc tui y, và sáng nay cng ang i "do" ph, nhng vi hai c 

tay b trói qut sau lng, mt mi bm dp, thâm tím, áo qun rách ngc rách xuôi. 

Ðng sau "ngi ta" là mt tên lính mt y nhng mn cóc, kp tiu liên "mát" h 

tng. Ch cn "ngi ta" nhp nhm nh chy là súng n lin, bn thng vào lng... 

"Ngi ta" không ngó ngang, ngó nga mà cúi nhìn xung chân. ánh mt ngi ta ru 

ru, bn chn, lo lng: Hn a mình i mô ây? a lên ca An Hòa cht c mình 

chc. Lm ngh thm và t nhiên mun khóc. Bng dng nó cht nh my câu th 

mà T-dát vn thng ngâm nga, và thng Tng câu cá, en nh cc than hm, c òi 

chép cho bng c: 

"Ði cách mng t khi tôi ã hiu. 

Dn thân vô là phi chu t ày. 

Là gm k c, súng k tai...". 

Câu th nh có phép l làm cho cái ming nó sp mu, nhch ra thành mt n ci 

ngo. 

Nhng ngi qua ng nhìn thy Lm, u bc chm li, ngây ngi ngó theo. 

H u oán chng chú bé này tên là Lm-st hoc T-dát gì ó, trong cái t tình 

báo Vit Minh va b ty An ninh vây bt V D, mà các nht trình thi nhau ng tin 

my hôm lin. Và trong áy mt nhiu ngi không giu c v ái ngi, xót xa, 

khâm phc. 

Nhng Lm không nhìn thy h, mt vn cúi nhìn xung ng. Ðu óc nó còn ri 

bi vi bao ni lo lng: 

"Không bit "anh T-dát" có di dt quay v V D không. Nó mà v ó thì rng cng 

chui u vô phc kích ca ti An ninh. Thng Hin, thng Bng thng Châu-sém 

liu ã bit tin anh ng-râu b bn cht cha. Nu bit, chc c t ã b Sa rút lên 

chin khu ri...". Lm còn ngh n c cái àn mng-ô-lin Trung oàn trng dn 

mua gi lên thng cho thng Qunh-sn-ca. C nó t nhiên nghn li: 

"Qunh i, ra là chng còn ai mua àn cho mi na. Bao nhiêu tin ca Ban Tham 

Mu cp cho t quân báo - chính tay tau chuyn v cho anh Ðng - chc ti hn lc 

soát nhà ly ht ri. Không bit mình, có còn khi mô gp li các bn trong i na 

không?" Ngh n ó nó không cm ni nc mt. 

Mi ngh ngi miên man, thng Bo v quân dn nó n trc cng S mt thám 

Phòng nhì Pháp lúc nào không hay. 

Ðó là mt ngôi nhà hai tng xây kiu bit th, xung quanh có hàng rào st sn xanh 

bao bc. Cng ln vi hai cánh ca st s, bên cnh có chòi gác. Hai li i ri si 

trng tinh, ôm ly mt bn hoa ln hình thun, cây c tt ti, trm hoa ua sc. Phía 

sau nhà là mt vn rng thênh thang, vn cao quá nóc ngói tu nhng tán cây c 

th. 

Nhìn cái v ngoài tnh mch, trang nhã, xinh xn ca khu nhà, khó ai ng c nó 

cha chp bên trong bit bao nhiêu âm mu thâm him; bao nhiêu ti ác m máu. 

Bn thc dân cáo già chuyên trách ngh tình báo, gián ip ca quân i vin chinh 

Pháp Hu - Tha Thiên và c Trung phn Vit Nam ang ng tr trong ó. 

Thng Bo v quân a giy t và giao Lm cho mt thng Tây eo lon cai, ng 

chc sn trc cng. 

Thng cai Tây mày râu nhn nhi, cp mt màu nc bin gm nhìn Lm, không 

nói mt ting, dn Lm qua cng, i dc theo con ng vòng cung ri si phía bên 

trái cái sân rng thênh thang. Nó chm trán rt nhng Tây vi Tây. Chúng i li tt 

bt, vi vã. Bc lên nhng bc thm á xanh bóng loáng, gp mt thng Tây eo lon 

quan mt ang ng trc máy in thoi. Hn bo tên cai: "Dn tên bé con Vit 

Minh vào gp Ca-pi-ten Sô-lê". 

Nghe n cái tên Sô-lê, Lm bt giác r ng mình nh b lnh t ngt. Nhng ngày b 

giam ty An ninh nó thng nghe các anh t kháo nhau: "Gp thng quan ba Sô-lê  

"-dèm buya rô" là coi nh ri i". Theo các anh, Sô-lê là tên ch huy mt thám tàn 

bo, thâm him nht. 

Các anh gi hn "hung thn mi lõ". 

Lm tin chc chuyn này mình s b tra tn cho n cht. Nó hình dung Sô-lê là mt 

thng Tây cao ln nh h pháp, mt mi d dn, hai bàn tay lông lá lúc nào cng  

lòm vì vy máu nhng t nhân b hn tra tn. Còn gian bung làm vic ca hn, xung 

quanh tng treo la lit nhng dng c tra tn ghê rn nht. 

Lm sng s, gn nh kinh ngc, khi tên cai Tây gõ ca, y nó vào mt gian phòng 

bày bin rt sang trng, diêm dúa. Nn á hoa bóng loáng, các ca s treo rèm la 

trng mut vin ng ten. Bàn giy, t, xa lông u nh soi gng c. Mt thng 

Tây na ngi na ng góc mép bàn giy. 

Hn trc ngoài ba mi tui, mày râu nhn nhi, tóc vàng, mt xanh l, c bit ôi 

môi hn rt mng và có v nh lúc nào cng sn sàng mm ci. Hn mc b áo 

qun màu kem, cu vai eo lon quan ba. C con ngi hn sc nc m i nc hoa ho 

hng. Lúc hn ng lên, dáng ngi dong dng cao, mnh mai, cân i, có th nói là 

p. 

Hn hi bng ting Vit sõi n ni Lm c nhìn hn trân trân, ng rng hn là 

ngi Vit i lt Tây. 

- Chào chú bé. Chú tên là Lm, Trn Lm phi không? 

Hn nhìn thy hai tay Lm b trói, nét mt lin l v tc gin: 

- Ô là la! Sao ngi ta li n trói mt em bé nh th này. Em có au lm không? 

Hn bc n, vi hai bàn tay ngón rt dài và trng mut nh ngón tay ph n, ci 

trói cho Lm. Hn nhìn hai c tay Lm b dây trói cn sâu thành hai cái vòng  

bm, ging thng cm kêu lên: 

- Tht là khn nn? Ri hn qung si dây thng qua ca s. Hn t tay lên vai 

Lm, n xung cái gh da bc da kê sát tng, nói tht du dàng: 

- Em ngi xung cho mi, ngi xung i, Em ói lm phi không? 

Cha kp Lm tr li, hn quay ra ca, búng hai ngón tay ánh tách, gi: 

- Bi! Ðem vào ây mt ly sa ca cao và mt mì kp ch. 

Ch my phút sau, mt tên bi Tây en bng vào mt cái khay nhôm, trên t ly sa 

ca cao màu nâu sm bc khói, mt mì vàng rm, bng nhi cng ch; ch thè c ra 

ngoài. Sô-lê ch cho tên bi t khay lên cái bàn thp bn chân có bánh xe; và t tay 

hn y n trc mt Lm. 

Cp mt xanh l không ri gng mt Lm, và cp môi mng dính nh mm ci. 

Tuy không ngng nhìn lên - t nãy n gi Lm vn cúi nhìn chm chm sàn á hoa 

bóng loáng mà hai bàn chân t trn tri ca nó va in lên nhng vt en ngòm - 

nhng nó vn có cm giác rt rõ cp mt tên ch huy mt thám Pháp ang bám cht 

vào ngi mình. Bit vy nó c không nhìn cái khay nhôm. nhng m i thm sa ca 

cao bc khói và mì nhi cng ch, c xc thng vào mi, nó không làm sao gi 

c nc bt ta ra tng t, y mm. Và nó bng thy ói ghê gm, tng âu 

nh c chc ngày ri cha có ming gì vào bng. Lúc ngi ta ói khu giác bng tr 

nên tinh nhy mt cách khác thng. Nó có cm giác m i thm ca sa ca cao và 

bánh mì nhi ch c tng mãi lên, mi lúc mt thêm dm c, hành h nó còn hn c 

nhng trn òn ca tên võ s Nm-nga... 

S i x quá c bit ca tên mt thám cáo già làm cho Lm va kinh ngc va 

hoang mang. Ðang chun b nghe ting quát mng, chi bi tc tu thì c nghe 

nhng li hi han ân cn; chun b n báng súng, roi cc bò... thì li c mi n 

bánh mì nhi ch vi ung sa ca cao... 

Ði vi mt chin s ln tui, tng tri hn, s hiu ra ây ch là cách mua chuc d 

d ca k th . Nó còn áng s và nguy him hn nhng òn tra tn man r. 

Nhng Lm mi có mi bn tui, và ln u tiên sa vào nanh vut bn gic già, 

hi chú không kinh ngc hoang mang sao c! Lòng nó phút chc nh mm i. Nó 

ngh bng: "Hay thng Tây ni không phi là thng "Sô-lê hung thn" mà các anh ln 

vn k chuyn? Thng ni coi b hin khô mà t t quá. Chc hn thy mình còn nh 

mà b ti An ninh ánh p nát c ngi, nên hn thng". Lm a mt nhìn ly sa 

ca cao, mì trng nhi ch no cng, nó thy thèm n cháy rut cháy gan. "Hay là 

mình c n i i, min là mình c gi vng, không khai báo chi vi hn ht...". 

Lm ngh vy và ch mt tí to na là nó ri vào by. Nó bng vt nh mt hôm anh 

th máy va ra chân cho nó bng nc mui, va r r nói: "Em ... k ra nó ánh 

em n nc ni thì cng khn nn tht. Nhng có nhng thng mt thám không ánh 

p chi ht, n nói c ngt xt mi là nhng thng nguy him, gm ghic". Câu nói 

vt hin ra nh mt li ch giáo cách mng úng lúc nht, ã kp thi nâng ngi 

chin s nh di ca mình, phi chin u n c gia hang gic. Lm thm "À" 

lên mt ting nh ngày còn i hc trng tiu hc An Cu vào k thi lên lp phi 

gii mt bài tính mo hc búa n ni u óc c mê m ra, bt ng c mt cu  

lp trên lén búng vào mt mnh giy bày cho cách gii. Nó hiu ngay ra, ng sau ly 

sa ca cao, mì nhi ch và nhng li ân cn, ngon ngt ca thng Tây mt thám p 

trai này, có gài phc mt cái by d s nào ó! Nó cng ging nh hi còn nhà, 

mình i câu cá, nó ngh bng trong cái ng thính cám rang thm ic mi mình ném 

xung nc nh bn cá, nm phc chic li câu ngnh và mi sc nh gm. 

ch bit làm cách chi tiêu c cái búng nc ming ang ta ra y mt ming 

mình ây? Nó cau trán day t, bn khon. Nut thì không tin. Thng chó cht s 

bit ngay mình ang chy nc ming vì thèm sa ca cao vi bánh mì cp ch ca 

hn, nhc lm. Mà nh ra li càng không xong. Tht khó khn nan gii. 

Cht ny ra mt mo, Lm a tay cm ly sa ca cao. 

Quan ba mt thám Sô-lê mm ci c ý, nói ging khuyn khích: 

Em ung i! Ung ht tôi s gi ly thêm ly khác. 

Lm a ly sa lên mi, hít hít, ri làm b nhn mt r ng mình nh ngi phi mt 

ng rut cá n. Nó e luôn c bãi nc ming vào ly sa. Nó t ly sa trn nc 

ming xung khay, lc lc u, a ng tay qut ming, nói: 

- Tanh quá! Tanh quá! Tng nc chi té nc sa! 

Tui mi ngi cái ã bun ma ghê! 

Nó li g ngi tip tc nôn e, và khc nh lung tung xung nn á hoa. 

Sô-lê ci khanh khách: 

- Bé con không bit ung sa? Ð nhà quê, nhà... à quê! Không ung c sa thì n 

mì nhi ch vy. 

Lm cng nhch mép ci không thành ting, mt tay v bm bp vào cái bng lép 

kp: 

- Tui no ri? Tui không quen n bánh mì ch. Sáng ni tui n cm bên ty An ninh no 

cng c bng... 

Tên mt thám Tây bt u hiu ra. Thng bé ang ngi trc mt mình không phi là 

mt a con nít bình thng, úng nh li tên phó ty An ninh. Ðng sau cái v ngây 

ngô, quê m a y n giu bn lnh ca mt tên Vit Minh cng u, xc láo. Cp mt 

xanh l ca hn sm li vì tc gin, nhng cp môi mng dính vn ti ci: 

- n i. Không n thì không tt? 

Lm nghe nga tai, chi thm: "Tt! Tt cái con m mày y à? Tt vi ti bay thì ch 

có ba thng Vit gian thôi." Nó nhìn tên Sô-lê và nói vi ging tht thà tr con: 

- Tui không quen n bánh mì thit mà... Tui nhà quê... 

- Tôi rt thích nhng chú bé gan d nh em. Tình báo là mt ngh rt hp vi nhng 

em bé gan d. Tôi không ngc nhiên khi bit em là mt tình báo viên gii ca Vit 

Minh. Em có th tip tc theo ngh tình báo nu em thích. 

Lm cha hiu hn mun nói gì. Nó cau trán ngh ngi mt thoáng, ri nói: 

- Nu ông tha tui ra, tui s v nhà i hc. 

- Không cn v nhà em vn có th i hc c, hc úng cái ngh mà em yêu thích. 

Tôi s gi em n mt trng dy ngh tình báo ngoi quc. Hc xong em s tr 

thành mt tình báo viên xut sc làm vic cho ngi Pháp. Em s tha h sung sng, 

có nhiu tin, có ô tô nhà lu, ly v p. 

"À, té ra ra ó. Mi cho tao ung sa ca cao, n bánh mì cp ch là tao i làm Vit 

gian, làm tình báo viên cho S mt thám ca mi. May cho tao là cha ung, cha n." 

Lm ngh vy và nói: 

- Tui ch mun các ông tha cho tui v nhà vi m tui, tui i hc ch... 

- Em khoan tr li tôi vi. Sô-lê a bàn tay ngoc ngoc trc mt Lm nh mun 

ngn li. Tôi mun em có thì gi suy ngh trc khi tr li. 

Hn bm chuông, gi mt thng lính Tây vào và bo: 

- Mày hãy dn chú bé ra vn cho chú do chi t bây gi n hai gi chiu. Hn 

quay sang nói vi Lm bng ting Vit. Em i theo ngi lính này ra sau vn do 

chi và suy ngh k nhng iu tôi va nói vi em. Hai gi chiu em s vào ây tr li 

tôi. Tôi rt mong em ng ý. 

Ðây là mt dp may him có, mà ch có nhng chú bé gan d nh em mi gp c 

mà thôi. Thng lính Tây ng nghiêm chào tên 

quan ba, ri vy tay, huýt mt ting nh gi chó, gi Lm theo hn i ra vn. 

Lm không ng khu vn ng sau ngôi nhà này li rng n th. Nh mt cánh 

rng nh. Cây mc san sát. 

Nhiu thân cây n hai ngi ôm. Trên thân cây qun quýt dây leo vi nhng ngn lá 

xanh nh ngc úc, to bng cái qut. Ngoài my li i hp ri si, c khu vn c 

mc xanh um. Nhng m nng nh nhng óa hoa màu vàng chanh hình th k d 

im ri rác trên thm c. Thp thoáng cui vn là hàng rào st sn xanh tua ta 

nhng cc nhn hình mi giáo; các khe h c thng kín bng tôn. 

Dn Lm ra n vn, tên lính gác li huýt mt ting nh gi chó, bo Lm ng 

li và nói: 

- Ê, bé con. Bây gi thì cho mày c do chi tha h. Nhng cm không c n 

gn hàng rào kia. Nó a mi súng tiu liên ch v phía hàng rào st. 

Lm lc u, ngi phch xung mt r cây ni g trên mt t, nói vi hn bng 

ting Pháp. 

- Tôi ch mun ngi ngh ây thôi. Hai chân tôi au. 

Nó ch xung hai bàn chân. 

- Ngi ngh? Tt lm! Tt lm! 

Lm bng thy ngi mt rã ri và hâm hp st. Nó nm dài trên c, mt tay co gi 

u: 

- Tôi mun ng. 

Nghe n ng, tên lính Pháp ngáp dài, nhún vai: 

- Nu vy tao vi mày c ng ng. 

Hn chy vt vào nhà, và tr ra ngay, tay cm si xích st dài (chc vn d ng xích 

chó) và mt cái khóa ln. 

Hn nói ging ci ci: 

- Bé con vui lòng tao xích tm mày vào gc cây. 

Nghe ngi ta nói mày là mt tên ào tu có hng - Hn bng nghiêm mt nói ging 

hm da. Cái bn ã cho mt thng nhóc nh mày ào tu trc hng súng là bn 

n hi, Vào tay tao thì mày ng hòng! 

Hn lun dây xích st qua k h cái r cây to bng bp i, qun hai u dây xích 

vòng quanh c chân trái Lm, ri d ng khóa, khóa li. Hn bm khóa kêu ánh 

tách, rút chìa khóa ra, út ch m chìa khóa vào túi qun. 

Hn ng lên, ming húyt sáo, i n mt gc cây cách ch Lm nm chng mi 

thc. Hn da khu tiu liên "Tôm-sn" vào gc cây, nm dài xung c, u gi lên 

bao n. Ngonh mt v phía Lm, hn nháy mt nói. 

- Nào, ng i bé con! Mt ting ng h na tao s ánh thc mày dy. Không c 

d ng rng cn t si dây xích ca tao nhé! - T thng thc câu nói a ý v ca 

mình, hn ci lên hô h, nhe ht c hai hàm rng sáng lóa, nhn hot nh rng thú 

d. 

Lm ngonh mt, chng thèm chú ý n câu nói a vô duyên ca hn. Thng Tây 

này l n thp, to ngang trông gn nh hình vuông. Mt hn vàng nh mt rn, mi g 

lên gia mt nh mt ng tht tha hn, cm vnh lên tr trn mt chòm râu dê.

23.

Lm nhm mt c nh li mt cách th t câu chuyn ca tên quan ba mt thám 

nói vi mình Nhng u óc Lm nh mê m hn i. Cái m i thm ca ly sa ca cao 

bc khói vi bánh mì vàng rm, cp ch, t ngt hin ra choán ht mi ý ngh ca 

nó. Trán và hai thái dng nó m hi toát ra m ìa. Mt nó hoa lên, u nó quay 

cung nh say nng. Mt cn ói d tn cha tng thy b ng lên, hành h nó. Tay 

chân Lm bn rn c b mun ngt xu. Nó a tay vt my ngn c non, b vào 

ming nhai ngu nghin, ngh bng: "Mình c nm ri, e chút na không ngi dy 

ni!". Nó lin chng tay, gng ht sc ngi dy. Nó nhìn sang thy tên lính gác ã ng 

say, ph ngang mt cái m ca-lô, ming há hc, ngáy nh sm. 

Nó nhích li gn cái r cây dây xích ch ng bt. Nó xoay tr c tìm cách ni rng 

si xích, hy vng có th rút chân c Nhng mt công vô ích. Hai vòng dây xích ôm 

cht nh cn vào c chân, không mt ch nào có th út lt ngón tay út. Nó mun 

phát khóc vì bt lc và cm tc. 

Nu hn trói bng các th dây khác, không phi dây xích, nht nh mình s d ng 

rng cn cho k t! Nó ngh vy và ao c: ch mình có phép chi hóa cho bàn chân 

nh li bng cái que! Tau mà rút c chân ra thì ti bay ng có hòng bt li c 

tau!". 

Tên lính ngáy phè phè tr mình xoay lng li phía nó. 

Có mt vt gì sáng lp lánh trên c. Ch m chìa khóa? Chc lúc hn tr mình, ch m 

chìa khóa ã ri ra khi túi qun... 

Hai mt Lm m to, cng thng, au n, tia nhìn nh b dính cht vào nhng mu 

ngn kim loi nm è dp my lá c xanh t. Ôi, tia nhìn nó lúc này sao mà ging ht 

mt ngi ang khát cháy c nhìn ly nc ch mà không có cách gì vi ly c. 

Nó nghin rng, bm môi, áy mt lóe ánh th hn. Nhng git nc mt cay ng a 

ra, chy tràn trên hai gò má. 

Bng mt vt gì trng mut, mm nh và thm, úp chp lên u nó, lút n vai. 

Lm git mình, ng ngác, a tay lên nh g. Mt chui ci ròn tan non mt, 

nghch ngm, ct lên ngay sau lng nó. Ting reo ca tr con bng ting Pháp. 

- Anh Gic i! Con bm này nó mi to làm sao! 

Lm không kp g cái vt trng mut úp chp trên u, quay li. Ming nó há ra. 

Sng st. Trc mt nó là mt con bé con Tây khong nm sáu tui. Tri i nó mi 

xinh làm sao. Tóc nó màu vàng nht óng ánh nh t, cun thành tng búp nh xon 

xon quanh c. Ðôi mt to xanh bic hai hàng lông mi dài cong vút che rp tia nhìn, 

hai má nó au, cái mi cao hi hch, cái ming nh chum chúm nh mt n hng- 

Nó mc váy ngn vin ng- ten và cái áo ngn tay màu hng nht. Tay chân nó 

trông mm mm, có ngn, nh nn bng bt. Nó cm trong tay cái vt bt bm may 

bng vi màn tuyn và chính nó va úp vt lên u Lm. Con bé nhc vt ra khi 

u Lm, cúi nhìn gn sát vào mt Lm. Cp mt xanh bic, lông mi dài và cong 

va dn va tinh nghch. Bt giác Lm gt u, mm ci vi nó và nói bng ting 

Pháp: 

- Chào em bé! 

Thng Gic, anh con bé, ang mi mê ui rt bm phía gn cui vn. Nghe ting 

em gi, nó vác vt, chy li. 

Nó trc by, tám tui, gng mt ging em gái nh lt. Ch khác là tóc nó sm màu 

hn và xon tít. Nó mc áo may ô trng, qun "soóc" xanh nc bin, ng qun bó 

chít ôi bp i vm v. 

Nó ng sát bên em gái, chng cán vt xung t, tò mò coi Lm: 

- Mày là ai th? 

- Là mt thng nhóc nh hai a mày thôi. 

- Mày ngi ây làm gì? 

- Tau ngi chi, tau ngm cây, ngm tri và ngm chúng mày... 

Con bé cht nhìn xung chân Lm, bt kêu, ging s hãi: 

- Ôi? Chân nó b trói kìa! 

Thng anh cúi nhìn cái dây xích vi khóa quanh chân Lm quay li nói vi con 

em. 

- Tao bit nó là ai ri, Vit Min! 

- Vit Min? - con em hi li ging không tin. - Sao em nghe nói bn Vit Min d tn 

nh con yêu râu xanh kia mà? 

- Tao bit âu y - Thng anh nhún vai tr li. - Bn Vit Min ngi ta cm súng dn 

n ch ba u b trói. 

Nó t ngt hi Lm: 

- Mày hay ct c tr con lm phi không? - Nó a bàn tay ca ca vào c nó ra hiu. 

- Ai bo mày th? 

- Ba tao. 

- Ba mày là ai? 

- Ca-pi-ten Sô-lê. - Nó tr li mt vênh lên. 

"A, té ra hai a bay là con thng chánh mt thám Sô-lê. Cha bay va mi d tau nc 

sa ca cao vi n bánh mì cp ch, ri chút na phi vô tr li có ng ý i làm Vit 

gian hay không. Làm Vit gian sng lm, có ô tô, nhà lu, ly v p. May mà tau 

cha ung, cha n". Lm ngh vy, và nhch mép ci, mt vn m m nhìn hai 

a con Tây. Và nó nhn ra nhiu nét Sô-lê trên gng mt tr con ca mi a: 

Thng anh thì cp môi mng dính, còn con em thì có vt lõm gia cm. 

Lm hi chúng ging thân mt: 

- Chúng mày có bt c nhiu bm p không? 

- ng kia nhiu bm p lm, nhng chúng bay nhanh quá. Thng anh ch v 

phía cui vn tr li v mt u xìu. 

Con em hi: 

- Mày có bit bt bm không? 

- Không nhng bt bm, tao còn bt c c châu chu, c chun chun, c chim. 

Ðúng lúc ó mt con chun chun t t âu bay li, u xung mt nhánh c ngay 

phía trc mt Lm. 

Con bé rt u, lè li, gng mt sáng bng mt v vui thích khôn t. Nó kêu lên 

khe kh, ging nghn li vì hi hp: 

- Ôi! ôi! p quá.. Ðp quá! Anh Gic. Anh bt i...bt i, nó bay mt!... ôi?... 

Thng anh a cao cây vt, nét mt cng thng rón rén bc gn n con chun 

chun, nhng Lm kp a tay ngn nó li, ging thì thào, hi hp không kém: 

- Ðng, ng... mày làm nó bay mt! Ð tao bt giúp mày. Lm nhón ngi, c tht 

kh dây xích trói chân không khua thành ting. Nó qu cái chân không b xích lên 

c vn ngi v phía con chun chun cho tht va tm tay... Ngay lúc ó mt ý 

ngh rt m h lt nhanh qua óc nó: "Tóm c c con chun chun nh qu t 

chín này, mình s có c rút chân ra khi dây xích". Không hiu sao trng ngc nó p 

mnh n ni nó phi a bàn tay trái lên ép cht ly lng ngc. Nó cha ngón tay tr, 

quay tít trc mt con chun chun, ri bt thn xòe c bàn tay chp tht nhanh. Con 

chun chun ã nm gn trong bàn tay nó, ôi cánh mng nh voan hng rung lên 

thành ting tuyt vng. Thng anh và con em vt c vt bm xung c nhy lên, v 

tay reo. 

- Bravô! Ðc ri! Bt c ri Mày bt nó tài quá! 

Lm a bàn tay trái vut m hi dm d trên mt, lào thào nói: 

- Sut! ng làm n! 

Bàn tay nó, cm con chun chun rung lên nh ang cm mt vt gì quá nng. Nó 

trao con chun chun cho con em. 

- Ðây, cho mày. Cm vào cánh không nó bay mt. 

Lm quay sang nói vi thng anh: 

Mày là anh, mày phi nhng nó. Nu có mt con khác bay n tao s bt cho mày. 

Thng anh lúc này không còn nh gì n chuyn Vit Minh ct c tr con. Nó ch còn 

thán phc cái tài bt chun chun bng tay không ca Lm- Nó hi, cp mt xanh 

ci tít: 

- Mày có bt c chim không? Chim con trong t trên ngn cây y mà. - Nó ch 

ngón tay lên cao ra hiu: 

- Tau còn bt c c chim m na kia... 

- Ðng kia, trên cây rt cao có mt t chim gì y. Ðng di gc tau nghe rõ ting 

chim con kêu: chip? chip? - Nó chúm ôi môi mng dính, chót, c bt chc 

ting chim non kêu. - Mày có bt c không? 

- Tau tha sc. 

- Cây y cao lm. 

- Cao bng ba ngôi lu này tau cng trèo lên nh chi. 

Con bé t nãy n gi vn mi mê ngm con chun chun b kp cht gia hai ngón 

tay mm mm, nó bc n cm vai áo Lm lay lay: 

- Mày i bt ngay i! Bt c, cho em mt con anh Gic nhé! 

Lm ch xung c chân b xích: 

- Nhng chân tau b trói, tau không i c. 

Thng anh ch tên lính gác ang h mm ngáy nh sm: 

- Có phi thng kia trói mày không? Tao s n gi nó dy m trói cho mày. 

Lm ht hong a tay ngn nó li, nói gn nh thì thm: 

- Ðng! Ðng? Ðng ánh thc nó. Nó không m âu. 

- , nó là thng lính Mi-sen háu n ây mà. Ba tao vn tát nó luôn. Nó s tao lm. 

- Chng cn ánh thc nó... Nó s không cho tao trèo cây bt chim âu... nó s tao 

ngã cht. Lm c moi óc ba t cách gii thích cho thng Tây con này tin là không 

nên ánh thc thng lính gác. Lm ch ch m chìa khóa nm lp lánh trên khóm c vì 

có mt m nng di vào, sát sau lng tên lính. 

- Mày ch cn ly ch m chìa khóa kia li ây cho tao, là tao t m trói c thôi. 

Con em nhanh nhu a con chun chun cho thng anh: 

- Anh cm giúp em. Ð em ly cho. 

Lm nhìn con bé, nói nh ht hi: 

- Nhng phi i tht kh, nh lúc bt bm y. Ðng thng Mi-sen háu n thc 

dy, nó s òi li ch m chìa khóa mt. 

- Ðc! Ðc! Còn bé tinh nghch gt gt u làm nhng búp tóc xon mm nh t, 

rung rinh quanh cái c trng nõn nà. 

Con bé cúi nht cái vt bt bm, cúi lom khom, i rón rén n ch tên lính gác nm 

ng. Va tm tay, nó a vt lên úp chp ch m chìa khóa- Ch m chìa khóa ã nm 

gn trng cái vt, áy vt vi tuyt trng ph lên trên- Nó quay li rt u lè li, 

nhìn Lm và anh nó, hi hp n nh vy mà cái v tr con tinh nghch, d thng 

ca con bé làm cho Lm phi mm ci. Lm a ngón tay lên môi ra hiu bo nó 

im lng, gt gt u tán thng, khuyn khích- Con bé nhc vt, a hai ngón tay b 

bm nhón ch m chìa khóa, ri rón rén quay tr li, trao cho Lm. 

Lm phi trn tnh và c gng lm mi không v ngay ly ch m chìa khóa trong tay 

con bé. Qua mt ln vt ngc tht bi, ngi chin s quân báo mi bn tui này ã 

có ít nhiu kinh nghim. Lm bit rng ây là nhng giây phút quyt nh s thành 

bi. Ch mt tí to hp tp, thiu suy tính là hng vic. Lm nga bàn tay run run 

ón ly ch m chìa khóa. Cái cht thép lnh, nng tru, nh truyn qua máu mà thm 

n tn óc. Ôi, cái iu mà mi phút trc ây hu nh là chuyn hão huyn, vin 

vông, bây gi ã nm gn trong lòng bàn tay nó. Toàn thân Lm run lên, mt cm 

giác bi hi n n lnh. 

Ch m chìa khóa hn mt chc chic, dài ngn các c, nhng nó nhn ra ngay chic 

chìa khóa xích. Lúc nãy ch nhìn thoáng mà không hiu sao cái chìa in vào trí nh nó 

nh in lên sáp mm. Lm tra chìa vào khóa xoay mt vòng. Ting khóa kêu ánh 

tách, nghe to và vang di khác thng. Nó ht hong a mt nhìn v phía tên lính 

gác. 

Hn vn ngáy vang nh sm. 

Rt thn trng nó tháo hai vòng xích st ra khi chân. 

Nó vn gc cây, lo o ng lên, nói vi hai a bé, ging d dành: 

- Chúng mày c ng yên ây. Tao n cây cao kia trèo lên, bt c chim tao s 

mang n cho chúng mày ngay. Nhng con chim tht p, m , cánh xanh bic. 

Thng anh ngt li: 

- Tao mun xem mày bt chim. 

- Không c! Nghe ting ông ngi, chim s s bay ht... nhng con chim p nó 

khôn lm. 

Nghe vy hai a ành gt u ng ý: 

- Mày phi bt nhanh lên nhé! 

- ! nhanh, rt nhanh... Không nhanh thì tht bi hoàn toàn.

24.

Lm bc gn nh chy v phía cui vn. Nó ngonh li hai ba ln kim tra 

hai a bé và tên lính gác. Nó gt gt u khuyn khích hai a bé ng yên, không 

c làm n. Nó ã n gn sát hàng rào ngonh li ln cui c ng. Hai a bé ng 

da vào nhau nhìn theo nó không chp mt. Nó a tay ch lên mt ngn cây cao. 

Thng anh gt u. Nó vòng ra ng sau thân cây làm nh trèo, nhng li cúi rp 

ngi gn nh bò, chy nép ven hàng rào khong mi thc. Nó s nu trèo qua rào 

ngay, hai a bé s nhìn thy, kêu lên, thng lính gác tnh dy, th là i t! 

Tm mt hai a bé ã b che khut. Hàng rào st khá cao nhng Lm vn là tay trèo 

leo iu ngh. Hai tay bíu cc st, chân p vào tm tôn, d ng toàn lc gân ct u lên 

nóc rào- Trc khi vt ra ngoài, nó lia mt kim tra con ng- Ðng vng ngi. 

Xa xa tít phía cui ng có my ngi àn bà gng gánh. Không chm tr mt giây, 

nó trn ngi qua k h gia hai gióng st nhn ch mt loáng nó ã buông th 

ngi t trên hàng rào st xung hè ng râm mát bóng cây. Nó cm c chy dc 

theo l ng, chân gn nh không kp bén t. 

Gp mt con ng r, nó r luôn. Con ng này có rt nhiu cây me, cây phng, 

cây bút bút. Ch mi phút sau nó ã ngi chóc ngóc trên mt ngn cây bút bút, gia 

cái chc ba. Nó ôm cht mt cành cây th. Hi th nó t quãng. Nó hong s: "E 

mình t hi mà cht nt". u óc nó quay cung, c ngn cây nh ang lc l, chao 

o ng nghiêng mun ht nhào nó xung t, "Ti mình ang chóng mt" Nó thoáng 

ngh vy và càng ôm rit cành cây. Mt ni mt nhc khng khip p xung ngi 

nó. Nó xu i, không còn hay bit gì na. Nhng hai tay nó vn ôm cht cành cây, 

không chu ng vi bn nng k l ca sinh vt gan góc. Ging ht loài chim gõ kin, 

d b bn cht, cng ng hòng chim buông ri cành cây ang bám. 

* * * 

Hai anh em thng Gic ng ngong ngóng i n mi lm phút, không thy thng 

bt chim tr li. Chúng nóng rut, cm vt chy v phía Lm va chy, xem ã bt 

c con chim nào cha. Sao mà lâu th! Chúng i loanh quanh ngng nhìn lên các 

ngn cây tìm kim. Không thy bóng thng bt chim âu c! Hai a thi nhau gi, 

không có ting tr li. Th là hai a bt u s. Thng anh khôn ngoan hn, nó bit 

là anh em nó va làm mt vic di dt, có th làm cho ngi ln tc gin. Nó lin dn 

con em phi giu bit chuyn ly ch m chìa khóa a cho thng bt chim "Ba mà bit, 

ba s pht, không cho chúng mình n vn này chi, bt bm na âu!". Con em 

gt u ng thun. Hai a len lén i vào nhà.

Ðã gn n gi làm vic, thng "Mi-sen háu n" choàng tnh y, ngáp mt ting 

tht to, cm khu súng xách bao n và huýt lên nh gi chó. Nó bng ng sng 

nh chôn chân xung t, mt trn trng, ming há hc: Thng t bé con ã bin mt! 

Hn chy nhào ti ch r cây xích Lm. Si dây xích nm tr ngon ngoèo trên c, 

c ng vi cái khóa. Nó cht nh, chp tay túi qun. Ch m chìa khóa nng tru cng 

không cánh mà bay. Tht ging nh chuyn ma qu vy Hn thoáng ngh: "Mình e 

nó ng cn dây xích mà trn li hóa ra chuyn tht" Ch my phút sau, c S mt 

thám Phòng nhì Pháp cng ging nh ty An ninh nm hôm trc, nhn nháo ht lên 

vì cái tin Lm trn. 

Tên quan ba Sô-lê ra ch Lm va ngi, xem xét si dây xích, cái khóa, r cây lun 

dây xích, ch tên lính nm ng... Nghe thng lính "Mi-sen háu n" lp bp run ry báo 

cáo li u uôi s vic, Sô-lê run lên vì tc gin. Cái mt n p trai lch s ca hn 

rt xung, nhng ch cho gng mt nham him, tàn bo. Hn gm lên: 

- Mày nói láo! Không th nh th c! Hn p ngã tên lính xung c, d ng mi 

giày en bóng á ti tp vào mt, vào u phút chc c gng mt vi chòm râu dê 

ca thng "Mi-sen háu n" nhoe nhoét máu. 

Ðúng là tên Sô-lê khó mà tin c thng bé con Vit Minh y có th vn cánh tay ra 

dài n hn mi thc, móc ch m chìa khóa trong túi qun tên lính, m khóa trn 

i. Hn cho rng tên lính ã phm mt s xut nào ó, thng bé ly cp c ch m 

chìa khóa. 

Hn sai bn vn phòng gi in thoi n tt c các trm gác trong thành ph, t k 

hình áng ca Lm. Hn ra lnh cho i hin binh túc trc cnh s mt thám, phóng 

mô tô dc theo các ng ph l ng tìm Lm. Hn quát lên trong máy in thoi. 

- Phi bt gi tt c nhng thng bé kh nghi. 

Sut my ting ng h c lc lng S mt thám Phòng nhì xô l ng tìm, kim 

soát không sót mt ng ngang ngõ tt nào trong thành Hu. Nhng vô hiu! Chú bé 

tình báo Vit Minh ã bin mt khi thành ph nh nhân vt trong cun tiu thuyt- 

Ngi vô hình. 

Quan ba Sô-lê hai tay thc túi qun i i li li trong phòng làm vic, lng ln nh 

con thú d b mc by - Hn m bàn rít lên: - Ð cho mt a con nít trn thoát 

ngay ti "Ð-dèm buya-rô" thì tht là nhc nhã! 

Chuông in thoi ti tp , các cánh quân truy l ng tên "Vit Minh con nít" u báo 

cáo v là nó ã lt ra khi thành ph. Nhng tên mt thám cáo già Sô-lê vn tin chc 

là Lm còn n náu âu ó trong thành ph. 

Hn gi in thoi n S cnh sát dã chin, ra lnh dt ngay chó béc- giê trinh sát 

n. 

Và ó là mt tình hung mà ngi chin si vt ngc mi bn tui không kp lng 

ti.

(Ht tp mt)