TưtưởngHồChíMinhvềmộtsốlĩnhvựccủa vănhóa

a)Văn hóa giáo dục

HồChíMinhphêphánnềngiáodụcphongkiến(kinhviện,xathựctế,coisách củathánhhiềnlàđỉnhcaocủatrithức...)vànềngiáodụcthựcdân(ngudân,đồibại, xảo trá, nguy hiểmhơncả sự dốt nát).

Người quan tâmxây dựng nền giáo dục mới của nước Việt Namđộc lập.Nền giáo dụcnàyđượchìnhthànhtừnhữngnămhaimươi,thựcsựrađờitừCáchmạngTháng Támthànhcôngvàpháttriểncùngsựnghiệpcáchmạngcủadântộc.HồChíMinhxác định, xây dựng nền giáo dụcmới là một nhiệmvụ cấp bách, có ý nghĩa chiến lược, vì nó góp phần làm cho dân tộc ta xứng đáng với nước Việt Namđộc lập. Văn hóa giáo dục là mộtmặttrậnquantrọngtrongcôngcuộcxâydựngchủnghĩaxãhộivàđấutranhthống nhất nước nhà.

Quanđiểmcủa Hồ Chí Minh về văn hóa giáo dục:

-Mụctiêucủavănhóagiáodụcđểthựchiệncảbachứcnăngcủavănhóabằng giáodục:Dạyvàhọcđểbồidưỡnglýtưởngđúngđắnvàtìnhcảmcaođẹp;mởmang dântrí;bồidưỡngnhữngphẩmchấtvàphongcáchtốtđẹpchoconngười.Giáodụcđể đàotạoconngườicóíchchoxãhội.Họcđểlàmviệc,làmngười,làmcánbộ.Giáodục nhằmđàotạolớpngườicóđức,cótài,kếtụcsựnghiệpcáchmạng,làmchonướcta sánh vai cùng các cườngquốc nămchâu.

-Cảicáchgiáodụcbaogồmxâydựngchươngtrình,nộidungdạyvàhọchợplý, phùhợpvớicácgiaiđoạncáchmạng.Nộidunggiáodụcphảitoàndiện:vănhóa,chính trị,khoahọc-kỹthuật,chuyênmônnghiệpvụ,laođộng...Cácnộidungđócómối quanhệmậtthiếtvớinhau.Họcchínhtrị  làhọcchủnghĩaMác-Lênin,đườnglối, chínhsáchcủaĐảngvàNhànước.Cáchhọcphảisángtạo,khônggiáođiều.Họcđể nắmcácquanđiểmcótínhnguyêntắc,phươngphápluận.Họckhoahọckỹthuậtđể đápứngđòihỏicủathờiđạimới,thờiđạicủacáchmạngkhoahọc-côngnghệđang phát triển như vũ bão.

-Phương châm, phương pháp giáo dục:

Phươngchâmbaogồm:họcđiđôivớihành,lýluậnliênhệvớithựctế;họctập kếthợpvớilaođộng;phốihợpnhàtrường-giađình-xãhội;thựchiệndânchủ,bình đẳngtronggiáodục;họcsuốtđời.Coitrọngviệctựhọc,tựđàotạovàđàotạolại.Học ở mọilúc,mọi nơi, học mọi người.

Phươngphápgiáodụcphảixuấtphátvàbámchắcvàomụctiêugiáodục.Giáo dụclàmộtkhoahọcnêncáchdạyphảiphùhợpvớilứatuổi;dạytừdễđếnkhó;kếthợp

103

họctậpvớivuichơicóích,lànhmạnh;giáodụcphảidùngphươngphápnêugương;

giáodục phải gắn liền với thi đua.

-Quantâmxâydựngđộingũgiáoviênvìkhôngcógiáoviênthìkhôngcógiáo dục.Phảixâydựngđộingũgiáoviêncóphẩmchấtyêunghề;phảicóđạođứccách mạng;phảiyêntâmcôngtác,đoànkết;phảigiỏivềchuyênmôn,thuầnthụcvềphương pháp.Ngườiđigiáodụccũngphảiđượcgiáodục,phảihọcthêmmãi,họckhôngbao giờ đủ, còn sống còn phải học.

b)Văn hóa văn nghệ

Vănnghệđượchiểulàvănhọcvànghệthuật,biểuhiệntậptrungnhấtcủanền vănhóa,làđỉnhcaocủađờisốngtinhthần,làhìnhảnhcủatâmhồndântộc.HồChí Minhlàngườikhaisinhnềnvănnghệcáchmạngvàcónhiềucốnghiếntolớn,sángtạo chonềnvănnghệnướcnhà.SauđâylàmộtsốquanđiểmchủyếucủaHồChíMinhvề văn hóa vănnghệ:

-Vănnghệlàmộtmặttrận,vănnghệsĩlàchiếnsĩ,tácphẩmvănnghệlàvũkhí sắc bén trong đấu tranh cách mạng, trong xây dựng xã hội mới, con người mới.

Vănnghệlàmặttrậnđượchiểunólàmộtbộphậncủacáchmạng,làvănnghệ cáchmạng."Mặttrận"làthểhiệntínhchấtcamgo,quyếtliệt.Chonêntácphẩmvăn nghệvàngòibútcủacácvănnghệsĩphảilàvũkhísắcbén,là"phòchínhtrừtà",là vạchtrần,tốcáotộiác,âmmưucủalựclượngthùđịchđầuđộcvănhóa;vềchiêubài "cônglý","dânchủ"...Đồngthờivănnghệcóvaitròthứctỉnh,địnhhướng,cổvũtinh thầnđấutranh,tổchứclựclượng,độngviêndânchúngphấnkhởi,tintưởngthựchiện thắng lợi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Cóchínhquyền,tínhchấtmặttrậncủavănnghệvẫnkhônggiảm,màlạitănglên, nặngnềhơn.Bởivì,xâydựngnềnvănnghệcáchmạnglànhiệmvụchủyếu,lâudài. Vănnghệvừatiếptụcthamgiakhángchiến,đấutranhthốngnhấtnướcnhà,vừaxây dựngxãhộimới,conngườimới.Vănnghệgópphầnđịnhhướngtưtưởngđúngđắn theoquanđiểmcủaĐảng,bóctrầnnhữngthóihưtậtxấunhưthamô,nhũnglạm,lãng phí,quanliêu...lànhữnglựccảntrênconđườngxâydựngchủnghĩaxãhội.Mặttrận nhữngngườilàmcôngtácvănnghệdướisựlãnhđạocủaĐảngthựchiệnnhiệmvụ "xây" và "chống", sẽ góp phần to lớnđưa cách mạng đến thắng lợi.

Vănnghệsĩlàchiếnsĩ,vìvậy,cầncólậptrườngvững,tưtưởngđúngđắn,đặtlợi íchvànhiệmvụphụngsựnhândânvàTổquốclêntrênhết.Họphảinângcaotrìnhđộ chínhtrị,vănhóa,nghiệpvụ,đặcbiệtphảicóphẩmchất,bảnlĩnh,tàinăngđểsángtạo ra những sản phẩmtinh thần phục vụ cuộc sống, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.

-Phải gắn với thựctiễncủa đời sống nhân dân.

Thựctiễnđờisốngnhândânlànhữngnguồnnhựasốngcủavănhóavănnghệ.

Đờisốnglaođộng,chiếnđấu,sinhhoạt,xâydựng...củanhândânlàchấtliệukhông

104

baogiờcạn,làsinhkhívôtậnchovănnghệsángtác.Vănnghệsĩcóquyềnhưcấu, songphảixuấtphátvàtrởvềvớicuộcsốngthựctạicủaconngười,cáichânthậtcủa sinhhoạt.Muốnlàm đượcđiềuđó,phải"từquầnchúngra,trởlạinơiquầnchúng";phải "liênhệvàđisâuvàođờisốngcủanhândân"đểhiểuthấutâmtư,nguyệnvọng,tình cảm củaquầnchúng.Quầnchúng  lànhữngngườilàmralịchsử,sángtạoracủacảivật chấtvàtinhthần.Họlànhữngngườiđánhgiátácphẩmvănnghệtrungthực,  khách quan, chính xác. Nhân dân là ngườihưởng thụ các giá trị tinh thần.

-Phải có những tác phẩm xứng đáng với dân tộc và thời đại.

Đâylàmộtkhíacạnhphảnánhvănnghệphụcvụquầnchúng.Muốnphụcvụtốt quầnchúngthìphảinângcaochấtlượngnộidungvàhìnhthứccủatácphẩm.Bởivì quầnchúngcầnnhữngtác  phẩmhay,chânthật,hùnghồn,tạochohọsựđammê, chuyểnbiếntrongtưtưởng,tìnhcảm,tâmhồn.Nộidungcầnchânthựcvàphongphú; hìnhthứcphảitrongsáng,vuitươi,tứclàphảitạonênmộttácphẩm hay.Tácphẩm hay làtácphẩmcầndiễnđạtvừađủnhữngđiềuđángnói,aiđọccũnghiểuđược,vàđọc xong phải suy ngẫm và thấy có bổ ích.

Tác phẩmvănhóa,vănnghệhaylàtácphẩmphảnánhđượcnhữnggiátrịtruyền thốngcủadântộc,mangđượchơithởcủathờiđại;vừaphảicangợicáichânthậtngười tốt,việctốt,vừaphảiphêpháncáigiả,cáiác,cáisai.Nhữngtácphẩm nhưvậyvừalàm gươngmẫuchocácthếhệhôm nay,vừagiáodụcnhắcnhởconcháuđờisau.Tácphẩm vănnghệphảiphongphú,đadạngvềthểloại,khôngthểđơnđiệu,nghèonàn.Chính món ăn tinh thầnphongphú đó cũng sẽ mở ra con đường sáng tạo mới cho văn nghệ sĩ.

c)Vănhóa đời sống

XâydựngđờisốngvănhóamớiđượcHồChíMinhchỉrangaysaukhimớigiành đượcchínhquyền,rồinhanhchóngtrởthànhmộtphongtràoquầnchúngsôinổi,tạo động lực mạnhmẽ cho sự nghiệp kháng chiến kiến quốc.

Vănhóađờisốngthựcchấtlàđờisốngmớivớibanộidung:đạođứcmới,lối sốngmới,nếpsốngmới,trongđóđạođứcmớiđóngvaitròchủyếunhất.Bởivì,códựa trênnềnđạođứcmớithìmớixâydựngđượclốisốngmới,nếpsốngmới,vàđạođức mới lại được thể hiệntrong lối sống và nếp sống.

-Đạođứcmới:Thựchànhđờisốngmớitrướchếtlàthựchànhđạođứccách mạng.

-Lốisốngmới:Lốisốngmớilàlốisốngcólýtưởng,cóđạođức;kếthợphàihòa truyềnthốngtốtđẹpcủadântộcvàtinhhoavănhóanhânloạitạonênlốisốngvăn minh,tiêntiến.Hoạtđộngcủaconngườigồm: ăn,mặc,ở,đi lại,làmviệc.Tínhvăn hóa ởđâylàbiếtcáchăn,cáchmặc,cáchở...Conngườivănhóatronglốisốnglàphảicó mộtphongcáchsốngkhiêmtốn,giảndị,chừngmực,điềuđộ,ngănnắp,vệsinh,yêu laođộng,quýthờigian,ítlònghammuốnvềvậtchất,vềchứcquyền,danhlợi.Trong

105

quanhệvớinhândân,bạnbè,đồngchíthìcởimở,chântình,âncần,tếnhị;giàulòng thươngyêu,  quý  trọngconngười;đốivớimìnhthìnghiêm,đốivớingườithìkhoan dung, độ lượng.

Sửađổicáchlàmviệclàphảicótácphongquầnchúng,tácphongtậpthể-dân chủ,tácphongkhoahọc.Điềunàyđặcbiệtcầnthiếtđốivớicánbộquảnlý,lãnhđạo. HồChíMinhyêucầuởđộingũcánbộphảicóphongcáchsống,phongcáchlàmviệc hợp lòng dân.

-Nếpsốngmới:Xâydựngnếpsốngmới(nếpsốngvănminh)làxâydựngnhững thóiquenvàphongtụctậpquántốtđẹp,kếthừavàpháttriểnđượcnhữngthuầnphong mỹtụclâuđờicủadântộc.Tấtnhiênkhôngphảicáigìcũlàbỏhết,cáigìcũnglàm mới.Cũmàxấuthìbỏ.Cũmàkhôngxấunhưngphiềnphứcthìsửađổi.Cũmàtốtthì pháttriểnthêm.Mớimàhaythìphảilàm.Phảibổsung,xâydựngthuầnphongmỹtục trongcácvấnđềvệsinh,giỗtết,machay,cướihỏi...;đồngthờiphảichốngcáchủtục như cờ bạc, hút xách...

Xâydựngnếpsốngmớirấtkhókhăn,phứctạp, vìthóiquenrấtkhósửa đổi,nócó sứcỳcảntrởta.Thựctếchothấy,cáitốtmàlạ,ngườitacóthểcholàxấu;cáixấumà quen,ngườitacóthểcholàthường.Vìvậy,quátrìnhđổimớinếpsốngphảirấtcẩn thận,chịukhó,lâudài,khôngthểdùngcáchtrấnápthôbạođốivớicáicũ,lạchậu.Phải tuyêntruyền,giảithíchmộtcáchhănghái,bềngan,chịu  khó,cẩnthận,khônkhéo, mềmmỏng,...Phảidùngbiệnphápnêugương:ngườinêugương,nhàlàmgương,làng làmgương.Nóiđiđôivớilàm,nếukhông,tuyêntruyềngiáodục,xâydựngnếpsống mới khó đạt kết quả.

Tómlại,xâydựngvănhóađờisốngchungchocảxãhội,phảibắtđầutừtừngngười, từng gia đình.