ĐỀ 5

Đọc văn bản sau và thựchiện các yêu cầu:
Con ong làm mật, yêu hoa
Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.

Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng
Một người - đâu phải nhân gian
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!

Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp núi ngồi ở đâu?
Muôn dòng sông đổ biển sâu
Biển chê sông nhỏ, biển đâu nước còn?
Tre già yêu lấy măng non
Chắt chiu như mẹ yêu con tháng ngày
Mai sau con lớn hơn thầy
Các con ôm cả hai tay đất tròn.
(Tiếng ru – Tố Hữu)
❶ Bài thơ trên được viếttheo thể thơ và phong cách ngôn ngữ nào?
❷ Chỉ ra và cho biếttác dụng của một biện pháp tu từ nổi bật sử dụng trong khổ thơ đầu.
❸ Theo anh/chị vì saotác giả đặt tên nhan đề là "Tiếng ru"?
❹ Nội dung bài thơ gợianh/chị nhớ đến câu ca dao/tục ngữ nào? Lời nhắn nhủ của câu ca dao/tục ngữ ấycó ý nghĩa gì đối với anh/chị?

    GỢI Ý - HƯỚNG DẪN
❶ [Nhận biết]
Ä Thể thơ: tự do (câu 6, câu 10, câu 8)
Ä Phong cách ngôn ngữ:
- Nghệ thuật.
- Lý do: dựa vào đặc trưng của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật – nhất tính hình tượng, bài thơ xây dựng rất nhiều hình tượng nghệ thuật bằng biện pháp tu từ ẩn dụ, như: "ngôi sao", "thân lúa chín", "một đốm lửa vàng", "núi – đất", "biển – sông,...
❷ [Nhận biết + thông hiểu]
Ä Biện pháp tu từ: điệp (điệp từ, cấu trúc):
- Điệp cấu trúc câu:
"Con ong làm mật, yêu hoa (1)
Con cá bơi, yêu nước (2); con chim ca, yêu trời"(3)
⇒ Cấu trúc câu (1), (2), (3) là: DT (danh từ) + ĐT (động từ) + danh từ, ĐT + danh từ.
- Điệp từ "Con", "yêu".
Ä Tác dụng: tạo nhịp điệu, tính liên kết và hơn cả là nhấn mạnh mối quan hệ giữa những sinh vật với môi trường trong tự nhiên, nếu thiếu môi trường chúng sẽ chết. Cũng như vậy với con người, nếu không biết yêu lấy đồng chí, anh em thì mới có thể sống là người.
❸ [Thông hiểu]
Ä Nhan đề "Tiếng ru": tiếng ru của mẹ, của bà gắn liền với tuổi thơ chúng ta và dễ đi sâu vào lòng người. Nhưng "Tiếng ru" ấy thấm đẫm triết lý, đó là lời khuyên nhủ, những bài học làm người.
❹ [Vận dụng]
Ä Học sinh có thể lựa chọn những câu ca dao/tục ngữ tùy vào từng chủ đề của bài thơ. Sau đây là một số gợi ý những câu ca dao/tục ngữ có thể chọn:
- "Anh em như thể tay chân/ Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần" (Ca dao)
- "Bầu ơi thương lấy bí cùng/Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn" (Cao dao)
- "Nhiễu điều phủ lấy giá gương/Người trong một nước phải thương nhau cùng" (Tục ngữ)
Ngoài ra còn:
- "Uống nước nhớ nguồn" (Tục ngữ)
Ä Ý nghĩa: tất cả câu ca dao, tục ngữ trên đều cùng chủ đề: dạy con người biết sống đoàn kết, yêu thương, gắn bó.