hương 5: Thanh toán trong thương mại điện tử

1.     Hệ thống thanh toán E-payment đặc trưng

Dưới đây là một giao thức thanh toán điện tử điển hình:

Theo đúng trình tự khách hàng và nhà cung cấp phải kết nối Internet để thực hiện việc đăng ký với nhà cung cấp dịch vụ thanh toán thích hợp, trong đó Customer đăng ký với ngân đại diện thanh toán Issuer, với nhà cung cấp đăng ký với ngân hàng đại diện Acquirer. Hệ thống hình thành một cổng thanh toán Payment gateway giữ vai trog thực hiện việc liên kết giữa mạng công cộng với các mạng riêng thuộc liên hiệp các ngân hàng để thực hiện việc thanh toán, payment gateway được coi là hạ tầng thanh toán truyền thống và hạ tầng thanh toán điện tử. Giả sử rằng khách hàng chọn thẻ hay thẻ ghi nợ để thực hiện thanh toán cho bên nhà cung cấp, trước khi gửi hàng hóa hay dịch vụ cho bên khách hàng, nhà cung cấp thực hiện xin ủy quyền thanh toán với payment gateway, payment gateway kết nối với Issuer bank  để kiểm tra các thông tin cần ủy quyền thanh toán nếu không có gì sai xót thì hệ thống thực hiện việc rút tiền từ tài khoản của khách hàng chuyển sang tài khoản của nhà cung cấp, tiếp theo payment gateway gửi thông báo và ghi nhận thanh toán cho nhà cung cấp từ đó nhà cung cấp thực hiện phân phối sản phẩm và dịch vụ cho bên mua, tuy nhiên trong vài trường hợp chi phí giao dich nhỏ việc phân phối sản phầm và dịch vụ có thể thực hiện trước khi nhận được thông báo và ghi nhận thanh toán của payment gateway.

2.     Phân loại các hình thức thanh toán

Thương mại điện tử có thể chia ra thành hai hình thức trao đổi Business to Business và Business to Customer, hình thức B2B liên quan tới các giao dịch có giá trị lớn, phương pháp thanh toán chủ yếu Séc hay chuyển khoản ngân hàng, với hình thức B2C thì các giao dịch có giá trị nhỏ, và sử dụng phương pháp thanh toán tiền mặt.

3.     Các phương tiện thanh toán bao gồm:

-         Tiền mặt

-         Séc

-         Thẻ

-         Ngoài ra có Tiền điện tử và Séc điện tử

Trong đó khi thanh toán bằng tiền mặt thì dễ dàng cho việc chứng thực ở các bước giao dịch do đó thanh toán có thể diễn ra Offline, với phương tiện thanh toán là Séc thì hệ thống thanh toán qua Sec được kết nối tời tài khoản người mua và thanh toán không thể chia nhỏ ra, riêng với thanh toán bằng thẻ thì đòi hỏi phải có một nền tẳng hạ tầng phục vụ hỗ trợ cho thanh toán thẻ tín dụng.

4.     Các hình thức thanh toán:

Trả trước, Trả ngay, Trả sau

-         Trả trước là tiền được ghi nợ vào tài khoản của người mua trước khi quá trình thanh toán. Hầu hiết phương tiện thanh toán bằng tiền mặt được thực hiện dưới hình thức này.

Customer

Merchant

Bank

Rút tiền

Thanh toán

Gửi tiền

-         Hệ thống thanh toán trả ngay: Khi một giao dịch điện tử được thực hiền thì số tiền của khách hàng tham gia giao dịch sẽ được trừ và được truyển sang cho tài khoản của người bán hàng bằng đúng giá trị mà hai bên thỏa thuận. Thường được áp dụng cho hệ thống thanh toán bằng thẻ tín dụng

-         Phương thức thanh toán trả sau: Tài khoản của người mua sẽ được ghi nợ cho tới khi người mua thực hiện yêu cầu thanh toán với Acquirer. Hầu hết các hệ thống thanh toán bằng Séc năm trong phương thức trả sau này.

Dựa trên các đặc điểm về giao tiếp thì hệ thống thanh toán được chia ra làm hai loại:

Offline: Việc giao tiếp không có sự tham gia của bên thứ ba, một giao dịch được hoàn tất chỉ cần thực hiện giữa người bán và người mua.

Ưu điểm của thanh toán Offline:

-         Tiết kiệm chi phí cho việc trao đổi và giao tiếp

-         Tiết kiệm thời gian không phải chịu các rằng buộc từ phía ngân hàng hỗ trợ thanh toán.

Nhược điểm:

-         Hạn chế nghiêm trọng của thanh toán Offline là vấn đề Double Spending.

Double spending xảy ra khi người mua cố gắng gửi thanh toán với cùng một tiền điện tử trong nhiều giao dịch. Trong hệ thống số người mua có thể thực hiện sao lưu tiền điện tử trước khi thực hiện một thanh toán, và hồi phục lại hệ thống trước khi thanh toán vừa sao lưu qua đó có thể thực hiện nhiều giao dịch mà chỉ phải dùng đến duy nhất một số tiền điện tử.

Thông thường để chống lại hình thức gian lần này người ta sử dụng phương pháp chống giả mạo phần cứng (tamper-resistant hardware) như trong thẻ thông minh, giải pháp này được cung cấp bởi các ngân hàng thông qua việc cấp giá trị trước cho một khoản tiền từ đó các khoản giao dịch thực hiện sẽ được quản lý giám sát tránh double spending thông qua các giá trị được cấp.

Online payment system

          Trong hệ thống thanh toán online thì có sự tham gia của các ngân hàng cho phép các thủ tục đăng ký, ủy quyền, từ đó tăng tính giao tiếp của các đối tượng tham gia giao dịch, hệ thống online cung cấp tính xác thực, cơ chế ủy quyền thanh toán, việc thực hiện thanh toán thông qua hệ thống ngân hàng ngoài ra hệ thống thanh toán online còn có tính sãn sàng cao.

5.     Micropayment

Một trong những hình thức thanh toán đầy tiềm năng là sử dụng các hình thức thanh toán Micro: Micropayment thường được sử dụng cho các giao dịch có chi phí nhỏ có giá trị gia tăng thấp như chi phí cho tài liệu, báo trí, các dịch vụ thông qua Internet.

Một vài hình thức thanh toán trong Micropayment được biết đến như là:

-         DigiCash: Thanh toán dựa trên xu điện tử

-         NetBill: Tiền được nẵm giữ bởi máy chủ của NetBill thông thường được sử dụng cho các dịch vụ về tài liệu, khi nhận được tiền của khách hàng chuyển tới máy chủ NetBill sẽ gủi lại khóa để giải mã tài liệu lúc trước khách hàng yêu cầu tải về.

-         MiniPay: Được phát triển bởi IBM hình thức thanh toán tương tự nhu NetBill tuy nhiên khác với NetBill mỗi người mua có một tài khoản giới hạn cho một ngày.

Ưu điểm:

-         An toàn: mã thanh toán chỉ được sử dụng duy nhất một lần

-         Tiện lợi : Không phải đăng ký

-         Dễ ràng: Chỉ việc nhập code để thực hiện giao dịch

-         Tốc độ giao dịch: hầu hết nhỏ hơn 10s

-         Tiết kiệm chi phí giao dịch

-         Có tính bí mật: Không chia sẻ thông tin thực hiện giao dịch với bất kỳ ai

Hạn chế

-         Khách hàng và đối tượng trung gian phải cùng có chung một loại tài khoản.

-         Bên trung gian có thể là ngân hàng nhưng có thể không cần sự kiểm soát hay giam sát của bên thứ 3.

6.     Hình thức thanh toán bằng thẻ tín dụng

Các thành phần tham gia vào quá trình thanh toán giao dich

·        Cardholder : Khách hàng

·        Merchant : Nhà cung cấp sản phẩm

·        Bank association: Liên hiệp hội các ngân hàng

·        Acquirer bank : là tổ chức cung cấp việc ủy quyền thanh toán, ghi nhận thanh toán cho phía nhà cung cấp (Merchant)

·        Issuer bank: Ngân hàng phát hành thẻ thanh toán

·        Payment Gateway: Là chức năng được cung cấp từ phía Acquier. Payment gateway thực hiện vai trò như một proxy trong việc tiếp nhận thanh toán, ủy quyền, và ghi nhận thanh toán.

·        Certification Authority: Cơ quan chứng thực cung cấp và hỗ trợ việc trao đổi khóa đảm bảo an toàn trong giao dịch TMDT.

Mối liên hệ giữa các thành phần

·        Mối liên hệ về hợp đồng

-         Khách hàng có mối liên hệ về hợp đồng với Issuer bank thông qua việc thực hiện chi trả hàng tháng một khoản phí thanh toán và lưu một khoản tín dụng giới hạn.

-         Issuer có mối liên hệ với hiệp hội các ngân hàng trong đó đồng ý chấp nhận các rủi ro của thẻ ghi nợ và hỗ trợ sự liên kết.

-         Acquirer có một thỏa thuận với liên hiệp hội các ngân hàng cho phép thực thị các giao dịch an toàn nắm trong các quy tắc cho phép. Thông thường bản thân các Acquirer là các tổ chức tài chính do đó tại mỗi tổ chức tài chính sẽ có các quy tắc khác nhau.

-         Nhà cung cấp có một mối quan hệ với Acquirer trong đó nhà cung cấp phải đồng ý chi trả một phần phí cho việc sử dụng các dịch vụ xử lý thanh toán nhận được từ phía Acquirer.

·        Mối liên hệ về quản trị

-         Khách hàng có một mối quan hệ tin tưởng với bên cung cấp phần mềm, các phần mềm được cung cấp thông thường bởi ngân hàng phát hành thẻ. Các phầm mềm hỗ trợ cho việc mã hóa, và chuyển đổi thông tin an toàn.

-         Nhà cung cấp có một mối quan hệ với nhà cung cấp dịch vụ Internet tránh các trường hợp bị đánh cắp và chỉnh sửa thông tin trong quá trình lưu thông gói tin trên mạng.

-         Các cơ quan chứng thực có một cơ chế phân cấp và thực hiện việc phân phối khóa công khai trong quá trình thực hiện giao dịch.

-         Khách hàng, nhà cung cấp, Payment gateway phải có cùng một mối liên hệ với một cơ quan chứng thực hợp lệ để thực hiện việc phân phối và xác thực khóa công khai.

·        Mối liên hệ về vận hành

-         Đầu tiên khách hàng kết nối với hệ thống nhà cung cấp để tiến hành thanh toán, thẩm tra và gửi lại các giao dịch.

-         Nhà cung cấp kết nối với Payment Gateway để thực hiện ủy quyền và ghi nhận thanh toán.

-         Payment Gateway kết nối tới liên hiệp các ngân hàng để chuyển tiếp các yêu cầu của nhà cung cấp.

Thực hiện giao dịch trong thẻ tín dụng được tiến hành qua 3 quá trình

QT1: Quá trình mua bán

Quá trình thanh toán được bắt đầu khi khách hàng gửi một yêu cầu khởi tạo tới nhà cung cấp thông tin bao gồm tên của thẻ tín dụng sẽ được sử dụng để thanh toán. Sau đó nhà cung cấp gửi lại thông tin phản hồi khởi tạo bao gồm các khóa công khai dùng để mã hóa các thông tin ở các quá trình trao đổi sau, sau khi nhận được phản hổi từ nhà cung cấp khách hàng sinh ra một yêu cầu mua bán tới khách hàng. Thông tin yêu cầu mua bán báo gồm 2 phần, phần thứ nhất chứa thông tin đặt hàng OI được xử lý tại phía nhà cung cấp, phần còn lại chứa thông tin thanh toán chỉ được xử lý tại phía payment gateway, nhà cung cấp hoàn tất quá trình mua bán bằng việc gửi lại thông tin phản hồi mua bán cho khách hàng.

QT2: Quá trình ủy quyền thanh toán

Là quá trình trao đổi thông tin giữa nhà cung cấp và payment gateway, khởi đầu bằng việc nhà cung cấp xin phép ủy quyền thanh toán của payment gateway, việc cấp phát này sẽ đảm bảo giao dịch sẽ được phê duyệt của các tổ chức phát hành thẻ và đảm bảo nhà cung cấp sẽ nhận được thanh toán do đó có thể thực hiện việc phân phối sản phẩm dịch vụ cho khách hàng trước. Thông tin yêu cầu ủy quyền gồm hai phần, thông tin thanh toán ban đầu từ phía khách hàng được gửi trong thông tin yêu cầu mua bán và một yêu cầu ủy quyền từ phía nhà cung cấp.

Thông qua hệ thống kết nối đến liên hiệp các ngân hàng payment gateway lựa chọn và thực hiện kết nối đến ngân hàng phát hành thẻ tưng ứng của khách hàng. Sau khi nhận được sự phê duyệt của ngân hàng cấp phát thẻ của khách hàng Payment gateway gửi thông tin phản hồi cho nhà cung cấp.

QT3: Quá trình ghi nhận thanh toán

Quá trình ghi nhận thanh toán được bắt đầu bởi việc nhà cung cấp gửi thông tin yêu cầu ghi nhận thanh toán tới payment gateway bao gồm các thông tin về số lượng giao dịch, thông qua mạng kết nối với ngân hàng cấp phát thẻ của khách hàng payement gateway, sau đó gửi lại ghi nhận thanh toán cho nhà cung cấp, thông tin này sẽ được lưu trữ đễ đối chiếu với quá trình phân phối hàng hóa và dịch vụ với khách hàng trước đó.

Một giao dịch băng thẻ tín dụng đặc trưng bao gồm bước thực hiện:

1)    Đầu tiên chủ thẻ gửi thông tin về thẻ tín dụng cho nhà cung cấp bao gồm (tên ngần hàng phát hành thẻ, hạn dùng, mã số thẻ…)

2)    Nhà cung cấp xin ủy quyền thanh toán tới Acquire bank thông tin sẽ được gửi tới Issuer bank để yêu cầu ủy quyền thông qua hệ thống kết nối liên hiệp các ngân hàng.

3)    Sau khi kiểm tra tính xác thực của thông tin yêu cầu ủy quyền, Issuer gửi lại phản hồi ủy quyền cho Acquirer bank.

4)    Nếu thông tin ủy quyền là hợp lệ Acquirer gủi thông báo cho NCC, từ đó hàng và dịch vụ được phân phối cho chủ thẻ.

5)    Thông tin ghi nhận thanh toán được gửi từ NCC tới Acquirer

6)    Acquirer bank gửi yêu cầu thanh toán tới Issuer bank. Issuer chuyền tiền từ tài khoản của khách hàng vào tài khoản của NCC

7)    Issuer gửi thông báo cho khách hàng

7.     Tiền điện tử (Electronic Money)

Tiền điện tử là phương pháp điện tử hóa tiền truyền thống. Một đơn vị của tiền điện tử được gọi là xu điện tử hay xu số, được gửi bởi Brokers. Khi khách hàng muốn sử dụng xu điện tử thì phải liên hệ vơi Brokers đặt một số lượng xu nhất định và trả một khoản tiền thật có giá trị tương đương trong quy đổi từ đó khách hàng có thể thực hiện việc mua bán với bất kỳ nhà cung cấp nào chấp nhận thanh toán bằng xu điện tử. Sau khi giao dịch hoàn tất NCC liên hệ với Broker để quy đổi các xu sang thành tiền thật chuyển vào tài khoản cảu NCC.

0)    Đầu tiên khách hàng tiến hành mua xu điện tử

1)    Thực hiện mua bán trên Internet

2)    Hàng và dịch vụ được cung cấp cho khách hàng (Vì giá trị giao dịch nhỏ)

3)    NCC gửi yêu cầu đổi lại xu với Acquirer bank

4)    Acquirer bank kết nối với Issuer để đổi lại xu điện tử và nhận tiền vào tài khoản của NCC.

8.     Séc điện tử

Một séc điện tử tương đương với séc giấy truyền thống, Séc điện tử bao gồm các thông tin sau:

-         Tên séc

-         Tên người sở hữu

-         Tài khoản người dùng và tên ngân hàng cấp phát thẻ

-         Tên NCC

-         Khoản cho phép chi trả

-         Đơn vị tiền tệ sử dụng

-         Thời hạn sử dụng

-         Chữ ký điện tử của khách hàng

-         Chứng thực điện tử của NCC

Hình thức giao dịch đặc trưng

1)    Khách hàng yêu cầu sản phẩm và nhận được hóa đơn từ phía NCC

2)    Khách hàng gửi chữ ký điện tử cho NCC

3)    NCC gửi sec kèm theo thông tin chữ ký điện tử cho Acquirer chứng thực.

4)    Acquirer kết nối với Issuer bank và thực hiện việc rút tiền của tài khoản khách hàng sang cho tài khoản của nhà cung cấp.

9.     Thẻ thông minh

Khái niệm

Một thẻ thông minh, thường là một loại thẻ chip, là một thẻ nhựa có chứa một máy tính nhúng chip hoặc một bộ nhớ hoặc bộ vi xử lý loại mà cửa hàng và transacts dữ liệu. Những thông tin này thường liên kết với một trong hai giá trị, thông tin, hoặc cả hai và được lưu trữ và xử lý trong con chip của thẻ, các dữ liệu thẻ được giao dịch thông qua một đầu đọc là một phần của một hệ thống máy tính. Hệ thống được tăng cường với các thẻ thông minh đang được sử dụng trong nhiều ứng dụng quan trọng, bao gồm y tế, ngân hàng, giải trí, và vận chuyển, tất cả các ứng dụng có thể hưởng lợi từ các tính năng được thêm vào và bảo mật các thẻ thông minh cung cấp.  

Ứng dụng thẻ thông minh vào trong thương mại điện tử

-         Các thẻ có chứa thông tin về tài khoản cá nhân, tín dụng và các thông tin ưu đãi mua có thể được truy cập với một con chuột thay vì điền vào các mẫu đơn.

-         Thẻ có thể quản lý và kiểm soát chi với các giới hạn tự động và báo cáo.

-         Được sử dụng như một công cụ chi trả Micropayment

Phân loại thẻ thông minh

Contact Cards: Đây là những loại phổ biến nhất của thẻ thông minh, tiếp xúc điện nằm bên ngoài của thẻ kết nối với một đầu đọc thẻ khi thẻ được đưa vào. Kết nối này được gắn với một chip đóng gói trong các thẻ.

Contactless Card: Đây là những thẻ thông minh có sử dụng một tần số vô tuyến (RFID) giữa thẻ và bộ đọc mà không cần chèn yếu tổ vật lý vào thẻ. Thay vào đó, thẻ được truyền dọc theo bên ngoài của người đọc và bộ đọc, các loại các thẻ gần đó được tích hợp công nghệ cho phép chỉ đọc để truy cập. Các thẻ chức năng với một bộ nhớ rất hạn chế và giao tiếp tốc độ 125 MHz. Một loại thẻ hạn chế thẻ UHF Gen 2 hoạt động ở 860 MHz đến 960 MHz.

Thẻ truyền thông đa phương tiện: Các thẻ này có nhiều phương pháp thông tin liên lạc, bao gồm ISO7816, ISO14443 và UHF gen 2 có thể kể đến các loại thẻ như Hybrid Cards Dual Interface Card.

Bảo mật trong thẻ thông minh

-         Data Integrity: His mechanism ensures that data was not lost or corrupted when it was sent to you

-         Authentication: This proves user or system identities

-         Non-Repudiation:

-         Confidentiality: Ensures only senders and receivers access the data. This is typically done by employing one or more encryption techniques to secure your data

-         Authorization and Delegation: You can set and manage access privileges for additional users and groups.

-         Auditing and Logging: Provides a constant monitor and troubleshooting of security system function.

Management: Allows administration of your security system