TÌNH HUỐNG TRUYỆN

1. Việc Tràng lấy vợ thực sự gây ngạc nhiên cho mọi người xóm ngụ cư. HỌ ngạc nhiên vì anh chàng xấu trai, ế vợ như Tràng mà cũng lấy được vợ. Họ lại ái ngại cho anh và phàn nàn rằng: "Giời đất này còn rước cái của nợ đời về. Biết có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không?"

2. Còn bà cụ Tứ mẹ Tràng-càng bất ngờ hơn. Maĩ đến khi hiểu chuyện, bà cụ lại lo lắng: "...Biết rằng chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không".

3. Đối với Tràng, tình huống này tạo lên cảnh bi hài.

- Tràng lấy vợ trong hoàn cảnh không bình thường. Chỉ mấy câu nói đùa mà thành vợ thật, Tràng xấu lại có người theo về, lấy tiền đau cưới vợ...Nhưng đó là một nghịch cảnh có thật chẳng biết đáng mừng hay đáng lo, đáng vui hay đáng buồn, đáng cười hay đáng khóc.

Việc Tràng lấy vợ còn cho thấy sự thật và nghịch lí:

- Do dói khát, cùng quẫn, người đàn bà kia mới thấy Tràng, cái trớ true trở thành cơ may để Tràng lấy được vợ một cách đáng thương.

- Dù cho tình huống nào, con người cung~ tin ở tương lai. Niềm khao khát cuộc sống gia đình khiến Tràng vượt qua hoạn nạn để lấy vợ, bản năng tự nhiên giúp con người nghĩ đến sự sống dù cái chết gần kề. Đây cũng là ý nghĩa nhân bản và tình cảm nhân đạo của tác phẩm.

- Hơn nữa, lần đầu Tràng biết người đàn bà- sau này là vợ mình-nơi đầu đường, lần hai nơi góc chợ. Rồi tự Tràng "hỏi vợ", "cưới vợ", "rước dâu" âm thầm, sau khi cho ăn mấy bát bánh đúc ở chợ. Cô dâu áo quần tả tơi, cái nón cu~ nát cúi đầu theo Tràng về làm dâu trong sự ngạc nhiên của mọi người. Một đám cưới lạ lùng và đầy xót thương! Diễn biến tâm lí của các nhân vật trong tác phẩm cho thấy sự vận động của hình tượng từ ngạc nhiên đến sự thật, từ xa lạ đến gần gũi, từ lo sợ đến hòa hợp, từ buồn tủi đến tươi vui, từ bong tối đến ánh sang...Tình yêu thương làm thay đổi con người và không gian tỏa sang.

C.NHẬN XÉT NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG TÌNH HUỐNG TRUYỆN

- Xây dựng các kiểu tình huống như trên, Kim Lân đã đạt được cùng lúc nhiều hiệu quả nghệ thuật.

- Tố cáo chế độ thực dân, phong kiến đã đẩy xã hội và con người vào bước đường cùng, dẫn đến nạn đói và cái chết khủng khiếp nhất.

- Dù trong bất kì tình huống và hoàn cảnh nào, con người vẫn không từ bỏ niềm tin và cuộc sống, và khát vọng sống hạnh phúc.