***

"...Khác với các Vĩnh Châu, Quang Châu không nằm dưới sự cai quản của nhà vua, cũng không có người đứng đầu chung. Mỗi Quang Châu vận hành dưới bộ máy nhà nước riêng biệt và cũng tương đối khác biệt. Thường không can dự tới chuyện binh đao của các quốc gia.

[...] Năm Nguyên Phong thứ bảy (tức năm 1258), dưới triều đại vua Trần Thái Tông, quân đội của Đế Quốc Mông Cổ do Uriyangqatai, còn gọi là 'Cốt Đãi Ngột Lang', chỉ huy tràn xuống Đại Việt, mang theo đội 'pháp binh' hùng hậu gồm các 'Shaman', hay pháp sư Mông Cổ, hùng mạnh nhất. Không kịp trở tay, quân đội nhà Trần, dù được thao luyện binh đao kỹ lưỡng, vẫn đại bại trong trận Bình Lệ Nguyên (nay thuộc địa danh Mảnh Gương là tỉnh Thái Nguyên).

Lo lắng trước nguy cơ mất nước, đức vua đã đích thân tới gặp thủ lĩnh tối cao của ba Quang Châu lớn mạnh nằm trong địa phận nước Đại Việt khi ấy là Thiên Tụ (nay là Đỉnh Trời), Vân Hạc (nay là Lũng Mây) và Thăng Long (tức Kinh Thành). Sử sách không ghi chép lại trao đổi giữa nhà vua và các thủ lĩnh, nhưng Vân Hạc và Thăng Long, sau năm ngày đàm phán, đã quyết định mang quân giúp sức cho binh lính nhà Trần, phá vỡ tiền lệ 'an phận thủ thường' của các Quang Châu từ ngàn đời.

[...] Đội pháp binh Shaman của quân Mông Cổ hoàn toàn thất thủ dưới tay quân liên minh Vân Hạc – Thăng Long. Đặc biệt, qua trận chiến này, thủ lĩnh quân đội Vân Hạc là Ma Thanh Địch lần đầu lộ diện, mang theo Ngọn Lửa Đen – Hắc Hỏa huyền thoại của dòng họ Ma Thanh ra trận. Cuốn 'Shaman trong chiến trận' của tác giả Mông Cổ Khabul Khan ghi lại nỗi kinh hoàng của các Shaman khi ấy như sau: '...ngọn lửa đen đặc như bóng đêm, không 'cháy' mà 'chảy' cuồn cuộn, nuốt chửng tất cả những gì nó chạm vào, cho tới khi thứ đó hoàn toàn tan thành tro bụi...'

Nhà Trần đại phá quân Nguyên Mông trong trận Đông Bộ Đầu, ghi vào lịch sử kỳ tích lần đầu tiên một nước tiểu bang như Đại Việt khuất phục được vó ngựa Đế Quốc Mông Cổ....

[...] Mậu Dần, Thiệu Bảo năm thứ Nhất (tức năm 1278 sau Công Nguyên), Trần Nhân Tông Hoàng Đế lên ngôi, rất quan tâm tới việc cầm quân chống giặc ngoại xâm và dẹp yên loạn lạc trong nước. Đặc biệt hết sức chú trọng công tác bang giao với các Quang Châu trong ngoài lãnh thổ.

Trận chiến Nguyên Mông – Đại Việt lần Hai cũng chính là trận chiến chính thức đầu tiên của quân đội Quang Châu hợp thể, dưới sự chỉ huy của Vân Hạc Tướng Ma Thanh Địch và con trai Ma Thanh Đầu.

Đại Việt đại phá quân Nguyên Mông lần thứ hai, Ngọn Lửa Đen của dòng họ Ma Thanh cũng chính thức ghi danh vào lịch sử, trở thành huyền thoại của Vân Hạc, hay Lũng Mây ngày nay, từ đó..."

-trích 'Huyền Thoại Suối Đêm' của Lò Linh Đan, 1987, tái bản và hiệu đính lần 3 –

***

Trong suốt hàng trăm năm, trải qua bao binh đao loạn lạc, Ngọn Lửa Đen chính là thứ bảo vệ Lũng Mây khỏi sự xâm lăng, cũng chính nó đã đưa Lũng Mây lên vị trí độc tôn sau sự sụp đổ của Kinh Thành. Sau này, một cha xứ người Pháp trong một lần tới thăm Lũng Mây, tận mắt chứng kiến ngọn lửa kì lạ, không 'cháy', mà 'chảy' cuồn cuộn như một thứ nhựa đường, đã đặt cho nó cái tên là 'Suối Đêm'.

Đáng tiếc, hòa bình không tồn tại lâu. Khi dòng họ Ma Thanh, cùng một vài dòng họ khác đã ngấm ngầm lập nên kế hoạch lật đổ chính quyền Ngọn Sáp. Chiến tranh nổ ra. Quân đội hùng hậu của Lũng Mây, dù hoàn toàn áp đảo lực lượng đảo chính, vẫn không tránh khỏi thương vong lên tới hàng nghìn người khi phải trực tiếp đối đầu với huyền thoại Suối Đêm. Sau ba tháng giao tranh, hầu hết người của dòng họ Ma Thanh bị bắt và xét xử. Hàng nghìn người, chủ yếu là gia quyến của quân đảo chính, chạy trốn khỏi Lũng Mây, những người không chạy thoát bị bắt và xử phạt theo pháp luật.

Cuộc chiến kết thúc chóng vánh. Nhưng Ngọn Sáp, biểu tượng tri thức ngàn năm, bị chính ngọn lửa đen huyền thoại, niềm tự hào của Lũng Mây, nuốt gọn. Suốt hơn mười ba ngày, Ngọn Sáp bốc cháy cuồn cuộn như một dòng thác đen đặc. Cuộc chiến được các sử gia đặt tên là 'Thác Đêm' từ đó.

Ngọn Lửa Đen sau này dần tắt, Ngọn Sáp trở thành thứ duy nhất trên đời từng thoát khỏi lưỡi lửa kinh hoàng của Suối Đêm. Nhưng cũng vì thế mà tiếp tục đứng sừng sững với những vết thương không ngừng rỉ máu, như lời nhắc nhở rõ ràng nhất về cuộc chiến tranh khủng khiếp đã giết chết một nửa Lũng Mây.

Tùng Linh kết thúc câu chuyện của nó bằng một cái thở dài.

Đăng Minh cũng bất giác thở dài theo. Nó không ngờ lịch sử của Lũng Mây cũng từng ngập trong chiến tranh, chứ không phải khi nào cũng yên bình như hiện tại nó đang nhìn thấy. Nhớ tới những cánh tay vặn xoắn khổng lồ, nham nhở, khẳng khiu vươn lên trời của Ngọn Sáp, bỗng dưng nó cảm thấy tang thương vô cùng.

"Dòng họ Vàng của chú Chung và Cháng là một trong ba dòng họ đứng đầu cuộc đảo chính năm xưa," Tùng Linh ngậm ngùi tiếp tục câu chuyện dang dở. "Sau cuộc chiến, một chính sách mới đã được ban ra. Con cháu của các phiến quân sẽ vĩnh viễn không bao giờ được sử dụng slim ki, cũng như bị cấm sở hữu, sử dụng vũ khí hay luyện tập võ thuật. Nếu bị phát hiện, cả gia đình của họ có thể đi tù..."

"Cả... cả gia đình...," Đăng Minh thảng thốt. "Tại sao... tại sao lại có chuyện vô lý như thế?"

"Mày cho đó là chuyện vô lý à?" Tùng Linh quắc mắt, ánh mắt sắc lẹm chợt gợi Đăng Minh nhớ tới một đôi mắt khác cũng mang lửa.

Lập tức, Đăng Minh lại co rúm, nó cố gắng không nhìn vào mắt Tùng Linh: "Ý ... ý tao là... là như thế... như thế không phải là hơi... ờm... ý tao là thằng Cháng đâu có làm gì đâu? Nó chỉ sinh ra sai bố mẹ thôi ... chỉ vì thế mà sao lại bất lợi vậy..."

"Đừng nói nữa," Tùng Linh thở dài. Giọng nói trở lại điềm tĩnh, nhưng có phảng phất chút tâm trạng: "Mày có biết cái tên 'Pja Nẩu' là từ đâu ra không?"

Không đợi Đăng Minh trả lời, Tùng Linh tiếp tục: "'Pja Nẩu' trong tiếng Tày có nghĩa là 'cá thối'. Người Tày vốn có câu tục ngữ 'Pja nẩu chang đúc', cá thối từ xương thối ra..."

"Thác Đêm năm ấy đã thực sự biến Lũng Mây thành bể máu. Nhưng quan trọng hơn thế, bà con hàng xóm, bạn bè thân thiết đột ngột trong đêm trở thành kẻ thù. Tổn thất về người đã đành, nhưng những người còn sống cũng mất hết niềm tin vào những người xung quanh. Thác Đêm thực sự là một cái tát vào niềm tin về một xã hội hoàn hảo ở Lũng Mây, là một vết dơ khủng khiếp trong lịch sử ... Làm lộ ra phần xương thối nát của con cá..."

"Sau cuộc chiến, tâm lí phẫn nộ giữa các dòng họ dâng cao, đặc biệt là với con cháu của những dòng họ đã dẫn đầu cuộc đảo chính. Lo ngại lớn nhất là những người có người thân tử nạn sẽ quay sang trả thù những dòng họ này... Tình trạng an ninh của Lũng Mây được đặt ở mức cao nhất, không khác gì khi cuộc chiến còn chưa kết thúc... Người dân không dám ra đường vì sợ bị tấn công, bị trả thù... Oan oan tương báo, tới bao giờ mới hết?... Vậy nên chi bằng tước đi vũ khí của một bên...."

Tùng Linh dừng lời, chẳng biết là vì xúc động, hay vì không biết phải nói gì nữa. Nhưng Đăng Minh cũng đã đủ hiểu, đứng lặng thinh. Gió đêm thổi mạnh không còn khiến nó lạnh nữa, tâm trạng nó lúc này đã đông cứng.

Tùng Linh khịt mũi, nói: "Không phải vô cớ người ta đặt ra các luật lệ, càng chẳng phải ngẫu nhiên mà luật pháp lại ra đời... Cái gì cũng có nguyên do của nó cả..."

Đăng Minh ngước nhìn Tùng Linh. Câu nói tự nhiên chạy đi chạy lại trong đầu, nhưng lại bằng giọng nói sang sảng của Cốc Mạy.

Bất giác không nén nổi một tiếng thở dài.

***

Sáng hôm sau, Đăng Minh dậy sớm, thấy hơi khó ngủ. Nó lững thững đi dọc hàng lang sáng lờ mờ, chẳng gặp ai ngoài bác Nguyệt đang đi kiểm tra khu phòng cho khách.

Đi ngang sân sau, Đăng Minh nhác thấy Cháng đang ngồi một mình.

Sáng nay nó và Hạnh vẫn phải tới Ngọn Sáp tiếp tục công việc nghiên cứu. Nhưng Cháng không đi cùng. Khỏi nói thì ai cũng hiểu, nó còn giận Đăng Minh vì đã nói ra bí mật của nó, khiến nó khổ sở. Gặp Đăng Minh và Hạnh ăn sáng ở phòng bếp, nó chỉ cung kính cúi chào cả hai đứa, rồi lẳng lặng lui ra. Cứ như thể tụi nó là khách lạ mới tới thăm Đe Lửa.

Đăng Minh cũng chẳng biết phải nói gì. Ừ thì không biết không có tội, nhưng chỉ một giây ba hoa vung vít, nó đã làm tổn thương thằng bé.

"Mày đừng thấy có lỗi quá," Đăng Minh vẫn nhớ Tùng Linh đã bảo với nó. "Cháng đi đêm lắm ắt sẽ có ngày gặp ma, ít nhất thế này, tao còn có thể bịt kín mọi thông tin, thủ tiêu mọi tang chứng để bảo vệ nó."

Đăng Minh biết Tùng Linh nói đúng. Nếu không phải là Tùng Linh, mà là một người khác phát hiện ra bí mật tày trời của Cháng, rất có thể giờ này cả chú Pàng Chung và Cháng đã bị giải lên đồn. Nhưng nhìn gương mặt ủ dột của Cháng, khác hẳn với vẻ hoạt bát tinh nghịch thường ngày, Đăng Minh vẫn không khỏi cắn rứt.

Suốt tuần sau đó, Cháng vẫn không nói chuyện gì với Đăng Minh, chỉ thỉnh thoảng qua chơi với Hạnh. Mất đi một niềm đam mê nho nhỏ trong đời, thằng nhóc đột nhiên trở nên rỗi rãi sau giờ học trên lớp, sau thời gian giúp đỡ bố nó công việc trong Đe. Rất nhiều lần, Đăng Minh thấy Cháng ngồi vẩn vơ trong sân sau, ánh mắt vô hồn, liên tục nhặt sỏi dưới chân ném xuống dưới đồi.

Trông nó vô tội và đáng thương. Mỗi lúc như thế, Đăng Minh chỉ còn biết thở dài.

Kí âm "Vaaj", đọc giống "Vàng"