Cá chép - bài thuÑc quý cho phå nï

Tác gi£ : DS. HÒ HÒA BÌNH (Theo Hãp tuyÃn Gia gia l¡c Trung QuÑc)

Ng°Ýi Trung QuÑc cÕ ¡i tëng liÇt "Ðuôi cá chép" vào mÙt trong "bát trân" (8 cái quý) ngang vÛi chân g¥u. Trong Kinh Thi ã có bài th¡ vËnh "Khßi kó thñc ng°, t¥t hà chi" (MuÑn n cá, t¥t ph£i n cá chép ß sông). Nhà y hÍc thÝi H­u L°¡ng - Ðào Hoàng C£nh (Trung QuÑc) ã gÍi cá chép là "Ch° ng° chi tr°ßng, vi thñc ph©m th°ßng vË" (Cá chép éng §u các lo¡i cá, là lo¡i thñc ph©m éng §u vË).

Cá chép thËt dày và béo, ít x°¡ng dm, thÛ thËt tr¯ng mËn, mùi vË th¡m ngon. Không nhïng là món n ngon mà còn chéa nhiÁu ch¥t dinh d°áng, có tác dång chïa trË bÇnh tÑt, ·c biÇt là các bÇnh phå nï. Trong C°¡ng måc y hÍc Trung QuÑc thÝi lý có ghi: "Cá chép là d°¡ng tính trong âm tính, có tác dång tiÃu tiÇn, cho nên có thà chïa °ãc bÇnh khi k¿t l¡nh, n°Ûng lên thì hÏa hóa, có phát phong hàn, bình phÕi thông sïa, làm s¡ch °Ýng tiêu hóa, bài ti¿t và trë khí °ãc t£ Ùc s°ng t¥y".

Cá chép trong dân gian Trung QuÑc th°Ýng °ãc gÍi là "Ích m«u hà tiêu" (ThuÑc tiên chïa bÇnh phå khoa) vì nó có tác dång nÕi b­t trong l)nh vñc này.

Tác dång làm an thai: Phå nï mang thai dÅ xu¥t hiÇn các triÇu chéng khí huy¿t y¿u kém, tâm tính không yên. Trong bài thuÑc "Thánh HuÇ", Thánh HuÇ ph°¡ng có ghi: L¥y mÙt con cá chép n·ng kho£ng nía cân, Ã c£ v©y, mÕ bÏ t¡p ruÙt, trÙn thêm nía l¡ng g¡o n¿p, ría s¡ch, cho thêm ít vÏ quýt, gëng sÑng. ÐÕ t¥t c£ vào nÓi ninh chín, cho thêm ít muÑi, n 5-7 l§n s½ có hiÇu qu£ r¥t nhanh.

Chïa nôn mía: Phå nï thÝi kó §u mang thai th°Ýng xu¥t hiÇn các triÇu chéng nôn mía, chóng m·t... Y hÍc cÕ truyÁn gÍi là "Nhiên th§n ác trß" (TriÇu chéng x¥u khi mang thai). Nguyên nhân do tó vË suy y¿u, m¡ch ­p m¡nh... gây nên. L¥y mÙt con cá chép n·ng kho£ng 250g ánh v©y, mÕ bÏ nÙi t¡ng, ría s¡ch, cho thêm 6g sa sâm ­p nhÏ, 10g gëng t°¡i thái mÏng. BÏ c£ hai thé vào trong bång cá h§m chín, n trong ngày, có công hiÇu kiÇn tó hòa vË, gi£m thÕn théc, tiêu trë nôn mía.

Chïa bÇnh phù thing: Sau khi mang thai 5-6 tháng, phå nï th°Ýng hay có chéng s°ng m·t, chân tay phù thing, tiÃu tiÇn ít. Có thà dùng mÙt con cá chép n·ng 500g, 120g ­u Ï (lo¡i h¡t nhÏ), cho thêm ít gëng, hành, bÏ vào n¥u chín, n nh¡t (chú ý không nêm m·n). Ðây là bài thuÑc r¥t công hiÇu.

Giúp làm tng l°ãng sïa: Sau khi sinh, phå nï có ng°Ýi không có sïa ho·c ít sïa, có thà dùng mÙt con cá chép n·ng kho£ng 2 l¡ng r°ái (1/4kg), mÙt chân giò lãn (lo¡i bé), 3g thông th£o. H§m th­t nhë, n d§n 1-2 ngày s½ có nhiÁu sïa và sïa r¥t mát tÑt cho tr».

Chïa bÇnh é huy¿t: Phå nï sau khi sinh có thà bË chéng khí huy¿t é trÅ, au bång d°Ûi, máu x¥u không kËp bài ti¿t ra ngoài... NghiÁn, tán nhÏ v©y cá chép, cho vào të 3-5g n°Ûc un sôi. UÑng vÛi ít r°ãu n¿p có công hiÇu làm tan huy¿t, thông huy¿t, chïa trË °ãc chéng é huy¿t.

Làm tng công nng d¡ dày: D¡ dày cça phå nï sau khi sinh có thà thay Õi c°Ýng Ù co bóp. Dùng mÙt con cá chép n·ng nía cân, làm s¡ch v©y và ruÙt, cho vào nÓi n¥u canh. Khi cá chín nhë cho thêm ít gia vË, hÓ tiêu, muÑi. n c£ n°Ûc và cái, có tác dång bÕ tó vË, trË bÇnh h° hàn.

CH¾ Ø AN THAI

L°¡ng y TR¨N KHI¾T

GV tr°Ýng HYD TPHCM

Phå nï trong thÝi kó có thai, sinh lý có mÙt sÑ thay Õi ·c biÇt, iÁu rõ nh¥t ß l°ãng máu và Óng hóa dË hóa tng lên. Nhïng thay Õi sinh lý này òi hÏi °ãc bù ¯p b±ng n uÑng cho ng°Ýi m¹, Óng thÝi thai cing òi hÏi có ç dinh d°áng à phát triÃn. Do ó phå nï có thai ph£i ·c biÇt chú ý viÇc n uÑng, m·c ¥m và vÇ sinh dinh d°áng. Y hÍc r¥t quan tâm ¿n iÃm này, cho r±ng ch¿ Ù n uÑng và vÇ sinh dinh d°áng không nhïng liên quan ¿n séc khÏe cça ng°Ýi m¹ mà còn r¥t quan trÍng Ñi vÛi sñ phát triÃn bình th°Ýng cça thai.

Trong "LiÇt nï truyÇn" có ghi: Ngày x°a phå nï có thai, ngç không n±m nghiêng, ng°Ýi không lÇch, éng không xiêu v¹o, không n théc n có Ùc và m¥t vÇ sinh, m¯t không nhìn tà s¯c, tai không nghe nói chuyÇn dâm lo¡n, hành ác, b¡o lñc, nh° th¿ sanh con mÛi oan chính, thông minh tài ba h¡n ng°Ýi. ThÝi h­u Hán trong "Kim quù y¿u l°ãc" cça Tr°¡ng C¡ chuyên bàn vÁ các chéng, m¡ch cça phå nï có thai và các cách chïa trË, có ghi rõ các iÁu c§n kiêng kî trong n uÑng, ví då: thÝi kó có thai thì d¥m (r°ãu g¡o), n°Ûc m¯m, n°Ûc ¡i m¡ch, cháo tiÃu m¡ch là 4 lo¡i nên n, còn gëng, thËt thÏ, thËt s¡n d°¡ng, má con h°¡u, con nai Áu nên kiêng.

VÁ sau các nhà y hÍc v­n dång:

- Cháo cá chép: Théc n chïa °ãc chéng phù và an thai.

- Cháo gà g¡o t»: Dinh d°áng tÑt và an thai.

- G¡o n¿p, men r°ãu: Théc n chïa °ãc thai Ùng.

- Giá ­u Ï: BÙt giá ­u Ï uÑng vÛi ít r°ãu ¥m trË °ãc l­u thai (thai m¥y tháng v«n có lúc ra máu, do huy¿t quá nóng ho·c g§n vÛi chÓng làm tÕn h¡i thai).

- Lòng Ï tréng gà: LuÙc vÛi r°ãu n hàng ngày an thai và ngëa °ãc sÑ bÇnh khác.

- Gan gà: Ch°ng vÛi r°ãu n hàng ngày an thai.

- ThËt gà mái en: N¥u g¡o t» an thai.

T¥t c£ các théc n trên, ng°Ýi phå nï có thai nên ch¿ bi¿n làm théc n hàng ngày r¥t tÑt. Trong sách "¡t sanh biên" có Á c­p: Phå nï có thai nên n uÑng ¡m b¡c, không nên n ch¥t béo nÓng, kích thích m¡nh, théc n n°Ûc uÑng quá ­m ·c, ch¥t cay nóng, tránh n quá béo, quá ngÍt, quá m·n và còn c§n ph£i bi¿t cách sÑng vÛi tình chí bình th°Ýng, thanh th£n; Tránh vui gi­n, buÓn, lo, sã sÇt quá s½ tÕn th°¡ng ¿n nÙi t¡ng cça thai phå.

Lo buÓn nhiÁu thì khí u¥t k¿t, suy ngh) nhiÁu thì khí bË ngn l¡i, gi­n téc nhiÁu thì khí bË °a lên, huy¿t cùng lÑi càng bË vÍng hành, ch³ng nhïng tÕn th°¡ng ¿n thai nhi mà còn sinh nhiÁu bÇnh t­t khác cho ng°Ýi àn bà.

Ngày x°a, khi có thai të 3 tháng trß lên thì th°Ýng vÁ nhà cha m¹ ruÙt, tránh sñ g§n gii chÓng, à d°áng thai và b£o vÇ séc khÏe sau khi sanh. Nh°ng cing có nhiÁu c·p vã chÓng không tñ khuyên nhau kiêng cï, phòng dåc quá Ù có thà gây tråy thai ho·c tinh khí x¥u ng°ng Íng, bao bÍc nhau thai... gây ra chéng ho và tÕn.

Thai nhi luôn luôn chËu £nh h°ßng mÍi sinh ho¡t Ýi sÑng cça ng°Ýi m¹, nên ng°Ýi m¹ ph£i th­n trÍng trong viÇc n uÑng các ch¥t chua, ¯ng, m·n, ngÍt, cay nhiÁu quá làm tÕn th°¡ng ¿n 5 t¡ng.

Nói vÁ tình chí, ng°Ýi m¹ th°Ýng vui mëng quá Ù thì tÕn th°¡ng ¿n tâm, khí bË hao tán, sinh chéng hÓi hÙp, kém trí nhÛ. Gi­n nhiÁu thì t¡ng can bË tÕn th°¡ng, khí bË °a ng°ãc lên, sinh ra chéng huyÁn vñng (xây x©m, huy¿t áp dao Ùng)... Suy ngh) quá thì h¡i tó, khí bË u¥t, sinh chéng no h¡i, §y bång, kém n, m¥t ngç. PhiÁn lo quá thì h¡i t¡ng ph¿, khí bË k¿t àm trÇ, sinh chéng téc ngñc, khó thß, hen suyÅn... Kinh sã quá thì h¡i th­n, khí th°Ýng bË giáng xuÑng (khí trÇ), thai trÇ, tiÃu không thông, c£m th¥y téc ß h­u môn, tiÃu r¯t buÑt.

Theo lÝi d·n trên, ng°Ýi àn bà ph£i cÑ g¯ng thñc hiÇn và kà c£ ng°Ýi chÓng cing ph£i bi¿t trÍng sinh m¡ng vã con ëng vì dåc vÍng riêng t°, thÏa mãn cá tính. H¡nh phúc chÉ ¿n vÛi gia ình khi nào °ãc sÑng vÛi c£nh vã khÏe, con ngoan.

Tréng ng×ng... bÕ ¿n âu?

Tác gi£ : MINH CHÂU

Khác vÛi tréng gà, tréng vËt hay tréng chim cút., nhïng ng°Ýi dùng tréng ng×ng h§u h¿t chÉ là phå nï mang thai. NhiÁu phå nï cho bi¿t hÍ ch³ng có héng thú gì khi n tréng ng×ng vì nó không ngon, mùi vË l¡i r¥t ngang. M·t khác giá mÙt qu£ tréng ng×ng khá ¯t, có khi b±ng giá c£ chåc qu£ tréng gà. Do kén khách nên ph§n lÛn ng°Ýi nuôi ng×ng th°Ýng ¥p tréng à nuôi l¥y thËt ché ít n¡i chuyên nuôi ng×ng » à bán tréng. H¡n nïa loài ng×ng th°Ýng hay ch¿t dËch hàng lo¡t nên không °ãc nông dân °a chuÙng nh° các lo¡i gia c§m khác. Do v­y, tréng ng×ng ngày càng trß thành cça quý...

TRèNG NGÖNG - M¶T HÀNG "QUÝ TØC"

Không bi¿t të bao giÝ, chË em phå nï mang thai Áu °ãc "nghe nói" ¿n công dång v°ãt trÙi cça viÇc n tréng ng×ng so vÛi các lo¡i tréng thông dång khác nh° tréng gà, tréng vËt... GiÝ ây, tréng ng×ng ang °ãc coi là mÙt lo¡i théc n bÕ d°áng quý hi¿m, th­m chí nhiÁu ng°Ýi còn truyÁn nhau bí quy¿t n¿u muÑn sinh con gái thì n 9 qu£ tréng ng×ng, còn n¿u muÑn có con trai thì n 7 qu£ (?!). Ngoài quan niÇm có thà dùng tréng ng×ng à ¥n Ënh giÛi tính cho con, nhiÁu ng°Ýi cho r±ng tréng ng×ng r¥t bÕ, giàu calcium nên khi mang thai n¿u n tréng ng×ng s½ sinh con khÏe m¡nh, thông minh h¡n. ÐiÁu này khi¿n tréng ng×ng të ch× r¥t ít ng°Ýi bi¿t ¿n ã trß thành m·t hàng cao c¥p °ãc bán vÛi giá "trên trÝi". Ph£i chng, ng°Ýi ta lãi dång tâm lý cça nhïng phå nï s¯p làm m¹ muÑn dành cho con mình t¥t c£ nhïng gì tÑt ¹p nh¥t mà v½ vÝi à tråc lãi? Không ít ng°Ýi cho bi¿t chÉ vì chiÁu m¹ chÓng, l¡i nghe nhiÁu ng°Ýi khuyên là dùng tréng ng×ng bÕ, nhiÁu dinh d°áng, n vào s½ sinh con khÏe m¡nh, thông minh... nên cé nh¯m m¯t mà n, ché th­t ra ch³ng th¥y ngon lành gì; M×i l§n cÑ g¯ng l¯m mÛi n h¿t °ãc mÙt qu£ vì có mùi r¥t ngang. Khó n là v­y nh°ng hiÇn nay viÇc tìm tréng ng×ng không ph£i dÅ. Cách ây 1-2 nm, ß Hà NÙi h§u nh° không có m·t hàng này. Ng°Ýi nào muÑn mua ph£i gíi t­n miÁn Nam mang ra. зc biÇt vào mùa hè nóng nñc r¥t khó tìm mua tréng ng×ng, vì ng×ng th°Ýng chÉ » vào mùa xuân và mùa thu. Bßi v­y tréng ng×ng vào mùa hè th°Ýng lên c¡n "sÑt", hàng thì khan hi¿m mà nhu c§u cça các "bà b§u" l¡i không hÁ gi£m. Càng hi¿m, t¥t nhiên giá càng ¯t. MuÑn mua, các chË, các cô có nhu c§u ph£i tìm ¿n nhïng chã lÛn nh° chã ÐÓng Xuân, chã Hôm, chã Thành Công, chã Kim Liên nh°ng không ph£i lúc nào cing có; Còn các chã cóc th°Ýng không bán món "quý tÙc" này vì nó r¥t kén khách. Theo nhïng ng°Ýi bán hàng, h±ng nm chÉ vào dËp g§n T¿t mÛi có nhiÁu tréng ng×ng và giá cing r» nh¥t, kho£ng 6.000-7.000/qu£.

Tréng ng×ng th°Ýng °ãc cung éng të các vùng Óng bãi ven ê. G§n ây do nhu c§u n tréng ng×ng cça phå nï mang thai tng cao nên t¡i mÙt sÑ tÉnh nh° H°ng Yên, Hà Nam, Hà Tây, Thái Bình... xu¥t hiÇn phong trào nuôi ng×ng » Ã cung éng tréng cho Hà NÙi. Nhïng ngày cuÑi hè 2003, t¡i chã Thành Công, chúng tôi th¥y có bày vài rÕ tréng ng×ng. HÏi giá °ãc bi¿t lo¡i nhÏ (tréng ng×ng so) chÉ to h¡n tréng vËt mÙt chút giá 30.000/qu£, n¿u to h¡n ph£i 60.000/qu£. Khi °ãc hÏi sao giá cao th¿, chË bán hàng nhn nhó phân tr§n: "ChË có muÑn tng âu, ai ch³ng muÑn giï khách. Nh°ng mùa này có ph£i mùa ng×ng » âu mà tréng r». Sß d) có tréng bán là do chË ·t hàng ß mÙt trang tr¡i t­n Thái Bình, vì chÉ duy nh¥t ß ó mÛi có tréng quanh nm".

TRèNG NGÖNG... BÔ Ð¾N ÐÂU?

Chúng tôi °ãc bi¿t hiÇn nay trên thË tr°Ýng cing ã xu¥t hiÇn nguÓn tréng FÈÊÌ* , H J n p ˜ š Â$Ä$Ò$î$>'^'Â)Ä)** *p*r*"*Ê*Ì*ô*.+0+J+j,l,', --"-l-n-'-º-¼-ˆ.¢.&1(1â2ä2b5d5â6ä6(;*;õëäÓäϽϯϯϯϯž¯ž¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯ž¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï¯Ï hÂr-5CJ OJQJ\^JaJ hÂr-6CJ OJQJ]^JaJ hÂr-CJ OJQJ^JaJ #hÂr-B*CJ OJQJ^JaJ phfÌÿhÂr- jhÂr-hÂr-UmHnHu

hÂr-hÂr-hÂr-hÂr-6] hÂr-hÂr-CJaJ7FÊà

¨ÒЈÐÖþ, J p š Ä$Ä)*r*Ì*0+l,-n-¼-(1ä2úõðõõõõõõõõèààõõõõõõõõõõõõ $a$gdÂr- $a$gdÂr-gdÂr-gdÂr-gdÂr-¯ýä2d5ä6*;=:=b=îA0B4QüV2Wœe¶gˆj¶jîj8ofoFwˆw-{~€(€ú‚DˆF‰žŠúúúúõúððúúðúúúõúððúðúúúðúúúúgdÂr-gdÂr-gdÂr-*;=:='=b=d=ˆ>>&B,B.W0WÈWb¶jìjîjðj:l>lbodovp€p>wDwœ œžžžž

žš ¤ ¦ Ô¤Þ¤à¤â§î§"©-©˜©š©œ©'ª¾ªÀª ¯¯¯òîçîÙîÑîÑîÑîÏîçîÙîÑîÑîÑîÑîÉîɶîɶî¶îŽŽîɶîů

hÂr-hÂr-

hÂr-5\ hR.CJ aJ hR.

hÂr-0JU hÂr-CJ aJ jhÂr-UmHnHu

hÂr-6]hÂr-hÂr-CJ OJQJ^JaJ 3ng×ng nh­p l­u të Trung QuÑc. Khi chúng tôi thí hÏi tréng ng×ng bày bán là cça ta hay nh­p të Trung QuÑc, h§u h¿t ng°Ýi bán hàng Áu l¥p líng: "Ng×ng nào ch³ng là ng×ng". Các khách hàng thì a sÑ là phå nï mang b§u, nm thì m°Ýi hÍa mÛi có nhu c§u tìm mua tréng ng×ng, nên hÍ cing ch³ng có m¥y kinh nghiÇm trong viÇc lña chÍn tréng; Vì v­y th­t khó có c¡ sß b£o £m không mua ph£i tréng ng×ng à lâu hay tréng nh­p l­u të Trung QuÑc °ãc b£o qu£n b±ng hóa ch¥t.

Theo GS. Të Gi¥y - HÙi Dinh d°áng ViÇt Nam: "Các ch¥t dinh d°áng trong tréng ng×ng không h¡n gì các lo¡i tréng gia c§m khác, dù m×i lo¡i có sñ khác biÇt r¥t nhÏ. Còn quan niÇm n 7 qu£ sinh con trai, 9 qu£ sinh con gái là hoàn toàn nh£m nhí, không có c¡ sß khoa hÍc".

Tuy nhiên nh° ã trình bày, th­t khó có thà phân biÇt âu là tréng ng×ng nh­p l­u cing nh° chúng có bË t©m các ch¥t b£o qu£n à giï lâu hay không? - và £nh h°ßng th¿ nào ¿n séc khÏe cça c£ m¹ và con n¿u thai phå n ph£i lo¡i tréng ¥y. Tuy là chuyÇn nhÏ nh°ng v¥n Á b£o £m an toàn cho phå nï mang thai khi n tréng ng×ng d°Ýng nh° ch°a °ãc m¥y ai quan tâm.

T I SAO NÊN N CÀ RÐT?

Tác gi£ : BS. HUòNH BÁ LONG

Cç cà rÑt là ph§n rÅ cça cây cà rÑt, °ãc trÓng ß kh¯p mÍi n¡i trên th¿ giÛi và luôn sµn có quanh nm. Cà rÑt có thà ch¿ bi¿n b±ng nhiÁu cách, nh° n sÑng (xay sinh tÑ, trÙn vÛi salad - gi¥m.), n¥u chín (n¥u xúp vÛi khoai tây, làm mét, n¥u thành si-rô.); là thñc ph©m th°Ýng dùng trong nhïng món chay ho·c à thay th¿ cho các lo¡i thñc ph©m khó tiêu (thËt, ch¥t béo.). Khi rang khô và nghiÁn thành bÙt, nó có thà °ãc dùng à thay th¿ cà phê. Ng°Ýi ta còn dùng si-rô cà rÑt làm ch¥t t¡o ngÍt. D§u cà rÑt dùng à t¡o mùi th¡m và ch¿ t¡o n°Ûc hoa...

T I SAO NÊN N CÀ RÐT?

Không có lo¡i hoa, qu£, cç nào chéa nhiÁu carotene (tiÁn vitamin A) nh° cà rÑt, vì v­y ch¥t này ã °ãc ·t tên të chï cà rÑt (Carrot). L°ãng carotene n vào s½ °ãc c¡ thà chuyÃn hóa dÅ dàng thành vitamin A ß ruÙt và gan. Vì v­y, nhiÁu ng°Ýi cho r±ng n nhiÁu cà rÑt s½ làm "Sáng m¯t", tuy nhiên iÁu này không hoàn toàn úng, vì vitamin A có tác dång phòng ngëa bÇnh khô m¯t, quáng gà, mù lòa ß tr» em do thi¿u vitamin A ché không làm ng°Ýi bình th°Ýng sáng m¯t thêm. Ngoài ra, cà rÑt cing là lo¡i thñc ph©m giàu dinh d°áng và có nhiÁu ch¥t bÕ khác nh° các vitamin A, B, C, D, E, acid folic, kali và sãi Pectin (giúp h¡ cholesterol máu). Nhïng nguyên tÑ nh° can-xi, Óng, s¯t, magnê, mng-gan, phospho, l°u huónh có trong cà rÑt ß d¡ng dÅ h¥p thu vào c¡ thà h¡n b¥t kó d¡ng thuÑc bÕ nào. Trong cà rÑt còn có nhiÁu ch¥t chÑng oxy hóa quan trÍng nh°: beta carotene, alpha carotene, Phenolic acid, Glutathione... ã °ãc chéng minh là có kh£ nng làm gi£m nguy c¡ m¯c ph£i nhiÁu bÇnh nh° tim m¡ch, ung th°...

NÊN N CÀ RÐT SÐNG HAY N¤U CHÍN?

Không giÑng h§u h¿t các lo¡i rau qu£ khác, cà rÑt ã n¥u chín hay xay ép thành n°Ûc em l¡i nhiÁu ch¥t dinh d°áng h¡n so vÛi n sÑng. Nguyên nhân là cà rÑt sÑng có vách t¿ bào céng, làm c¡ thà chÉ chuyÃn hóa °ãc < 25% l°ãng beta carotene thành vitamin A. Tuy nhiên, khi cà rÑt ã °ãc n¥u chín hay xay ép thì các vách t¿ bào cellulose dày céng s½ bË phá vá và phóng thích ra ch¥t dinh d°áng, giúp c¡ thà h¥p thu h¡n 50% carotene. D) nhiên, n¿u n¥u quá lâu thì cing làm gi£m thành ph§n dinh d°áng và mùi vË cça cà rÑt.

Theo k¿t qu£ nghiên céu cça Сi hÍc Arkansas (Mù) ng trên T¡p chí Hóa hÍc Nông nghiÇp và Thñc ph©m (8/2000) cho th¥y: Cà rÑt n¥u chín (vÛi mÙt ít d§u má) hay xay ép ra n°Ûc s½ làm tng nÓng Ù các ch¥t chÑng oxy hóa (beta carotene, Phenolic acid) và giúp c¡ thà dÅ h¥p thu h¡n 34,3% so vÛi n cà rÑt sÑng.

Thông th°Ýng cà rÑt °ãc c¯t thành m£nh nhÏ, vuông véc và n sau khi ã luÙc hay h¥p. Tuy nhiên, ch¿ bi¿n và n theo kiÃu này s½ làm m¥t i 50% l°ãng protein và carbohydrate hòa tan. Vì v­y nên n¥u chín nguyên cç cà rÑt (ã gÍt vÏ) rÓi sau ó mÛi c¯t nhÏ.

N CÀ RÐT ÐÚNG CÁCH

Giá trË dinh d°áng cça thñc ph©m t°¡i s½ gi£m theo thÝi gian sau khi ch¿ bi¿n và tÓn trï. Vì v­y, Ã l¥y °ãc nguÓn dinh d°áng tÑi a të cà rÑt thì chÉ nên dùng lo¡i t°¡i nh¥t và ã qua un n¥u (tÑt nh¥t là luÙc s¡ qua). Ngoài ra c§n ph£i nhai nhuyÅn cà rÑt khi n. ÐÃ viÇc h¥p thu vitamin A të thñc ph©m °ãc tÑt h¡n thì nên ch¿ bi¿n cùng vÛi mÙt ít d§u, má.

N¿u n hay uÑng cà rÑt quá nhiÁu ho·c quá lâu có thà gây vàng da ß lòng bàn tay hay bàn chân. Nguyên nhân do tích tå carotene të cà rÑt vào máu quá nhiÁu và làm th¥m ra ngoài da. Tình tr¡ng này không gây nguy hiÃm gì và dÅ kiÃm soát (khác vÛi ngÙ Ùc vitamin A gây nhéc §u, chóng m·t, buÓn nôn, ói, lÓi m¯t, khô tróc da...). ChÉ c§n ng°ng hay gi£m n cà rÑt mÙt thÝi gian thì s½ h¿t vàng da (m×i ngày n 1 cç cà rÑt nhÏ b±ng n¯m tay em bé là ç nhu c§u vitamin A të beta carotene). Nhu c§u vitamin A hàng ngày là: 1.500-3.000 IU/ tr» em, 3.000-5.000 IU/ng°Ýi lÛn (1-2,5mg), 5.000-6.000 IU/phå nï mang thai, 6.000-8.000IU/phå nï cho con bú và carotene là 2-5mg/ngày/ng°Ýi lÛn.

ÐÃ tránh ngÙ Ùc Phospho të thuÑc diÇt côn trùng còn sót l¡i trên cà rÑt, tr°Ûc khi n ta nên ría s¡ch, gÍt vÏ và c¯t bÏ 2 §u.

Lo¡i cà rÑt hoang d¡i Queen Annes Lace có thà gây Ùc khi n. Lá cça nó chéa Furocoumarins có thà gây viêm da khi ti¿p xúc ph£i, ·c biÇt khi °Ût. H¡t có thà gây s©y thai.

BÆNH NHÂN TIÂU ЯÜNG CÓ DÙNG ЯâC CÀ RÐT?

Cà rÑt ã qua un n¥u có chÉ sÑ °Ýng máu (Glycaemic index) là 49, ngh)a là sau khi n s½ làm nÓng Ù °Ýng trong máu không tng quá cao (< 50 là tÑt). Nguyên nhân do °Ýng trong cà rÑt có c¥u t¡o phéc t¡p nên °ãc tiêu hóa ch­m h¡n, b£o £m c£m giác no kéo dài h¡n. Tuy nhiên bÇnh nhân tiÃu °Ýng không nên n hay chÉ dùng ít n°Ûc ép cà rÑt.

CÁCH CHÌN VÀ Dð TRî CÀ RÐT

ChÍn mua nhïng cç cà rÑt có màu t°¡i sáng, céng ch¯c, th³ng và tr¡n láng. N¿u cç cà rÑt còn cành lá thì chÍn lo¡i có cành lá còn t°¡i xanh và ©m °Ût. Không mua lo¡i ã mÁm, khô ét, nét n» hay cong qu¹o. Cà rÑt có màu cam càng ­m thì càng chéa nhiÁu beta carotene. Nhïng cç cà rÑt nhÏ, non th°Ýng mÁm và vË dËu nh°ng cà rÑt chín l¡i th°Ýng ngÍt, ch¯c và §y ç h°¡ng vË h¡n.

Cç cà rÑt dù già hay non, n¿u lõi ß giïa càng nhÏ thì càng ngÍt vì °Ýng cça cà rÑt t­p trung ß lÛp ngoài. Do ó, n¿u th¥y nhïng cç cà rÑt có nhiÁu cành lá ß gÑc hay ph§n vai to dày thì th°Ýng có lõi to ß giïa và l¡t h¡n.

C§n c¯t bÏ cành lá càng sÛm càng tÑt vì chúng s½ rút i vitamin, muÑi khoáng và n°Ûc të ph§n cç. Ngoài ra khi ch¿ bi¿n, c§n ph£i c¯t bÏ luôn §u kia và gÍt vÏ. L°u trï cà rÑt còn nguyên cç (không ría n°Ûc và ch°a c¯t nhÏ) trong bao nylon bËt kín và à trong hÙc c¥t rau qu£ cça tç l¡nh. ChÉ nên ría cà rÑt ngay tr°Ûc khi sí dång. Th°Ýng có thà l°u trï °ãc cà rÑt t°¡i h¡n 1-2 tu§n. Tránh à g§n các lo¡i trái cây khác, ·c biÇt là táo (tây) và ào vì chúng s½ phát ra h¡i ethylene khi chín, làm cà rÑt có vË h¡i ¯ng, gi£m thÝi gian b£o qu£n cça cà rÑt và các lo¡i rau qu£ khác.

Cà rÑt s½ bË mÁm khi à ngoài không khí. N¿u bË mÁm, có thà làm céng l¡i b±ng cách ngâm vào mÙt tô n°Ûc á.

THÀNH PH¦N DINH D¯àNG CæA CÀ RÐT

Trong 230g n°Ûc ép cà rÑt chéa: 70,8 calories; 0,1g ch¥t béo toàn ph§n; 0g ch¥t béo bão hòa; 0mg cholesterol; 213,3mg natri; 0,6g ch¥t x¡; 1,3g protein; TÑi thiÃu 27.000IU vitamin A; 20,550IU beta carotene; 6.388 IU alpha carotene; 32,2mg calci; 0,6mg

ThuÑc an thai të thñc ph©m

C­p nh­t lúc : 2:19 PM, 28/07/2008

Phå nï mang thai c§n ch¿ Ù dinh d°áng §y ç. Bài thuÑc d°Ûi ây k¿t hãp giïa thñc ph©m và ông y, có tác dång d°áng thai, an thai, ·c biÇt dành cho thai phå séc khÏe y¿u.

Bài 1

ThËt bò t°¡i 250 gam, ³ng sâm 30 gam, hoàng tinh 15 gam, gëng t°¡i 4 lát. Cách ch¿ bi¿n, thËt bò, các vË thuÑc ría s¡ch, thái mi¿ng, t¥t c£ cho vào nÓi, Õ ç n°Ûc, dùng lía nhÏ h§m nhë kho£ng 2 giÝ, cho thêm gia vË, chia n nhiÁu l§n trong ngày.

Tác dång cça bài thuÑc: bÕ khí, kiÇn tì, d°áng huy¿t an thai. Dùng thích hãp cho thai phå bË huy¿t h°, biÃu hiÇn b±ng các triÇu chéng hoa m¯t,chóng m·t, hÓi hÙp trÑng ngñc, mÇt mÏi, ngç kém, hay mê, s¯c m·t nhãt nh¡t, thai nhi ch­m phát triÃn.

L°u ý, thai phå ang sÑt, ho·c ¡i tiÇn lÏng do th¥p nhiÇt thì không °ãc dùng.

Bài 2

Tréng gà 2 qu£, ng£i céu 20 gam. Cách ch¿ bi¿n, lá ng£i céu ría s¡ch, tréng gà luÙc chín, bóc bÏ vÏ, hai thé cho vào nÓi, Õ n°Ûc, un nhÏ lía të 1 ¿n 2 giÝ, nêm thêm gia vË, n trong ngày, dùng liên tåc mÙt tu§n.

Món n có tác dång ôn kinh, an thai, dùng thích hãp cho thai phå có biÃu hiÇn cça chéng h° hàn, nh° s¯c m·t nhãt nh¡t, sã l¡nh, chân tay l¡nh, l°ng au, mÏi gÑi, chán n, ¡i tiÇn lÏng loãng, tiÃu tiÇn trong, ch¥t l°ái nhãt, dÅ s£y thai, âm ¡o ra huy¿t.

Tr°Ýng hãp Ùng thai thà huy¿t nhiÇt không dùng bài thuÑc này.

Bài 3

Cá di¿c 2 con, lá tía tô 15 gam, sa nhân 6 gam, gëng t°¡i 6 lát. Cách ch¿ bi¿n, lá tía tô, sa nhân, gëng t°¡i ría s¡ch, cá di¿c mÕ bång, bÏ h¿t nÙi t¡ng. T¥t c£ cho vào nÓi, nêm gia vË, Õ ng­p n°Ûc, un nhÏ, h§m kù kho£ng 2 ¿n 3 giÝ, chia n nhiÁu l§n trong ngày.

Bài thuÑc thích hãp cho thai phå tó h° khí trÇ, nôn và buÓn nôn nhiÁu, n kém, ch­m tiêu, bång §y tr°Ûng, mÇt mÏi.

Bài 4

Cá chép, 1 con 250 gam, gëng, g¡o n¿p 200 gam. Cách ch¿ bi¿n, cá °Ûp gëng, t©m r°ãu, luÙc chín, dùng n°Ûc và thËt cá n¥u cháo. Món n có tác dång an thai, bÕ khí huy¿t, ôn tì vË, trë mÏi mÇt, thi¿u máu, lã sïa

Ho·c cá chép à nguyên v£y, mÙt con 500 gam, n¥u nhë cùng 150 gam ­u Ï, n c£ cái và n°Ûc. Tác dång an thai bÕ máu, lãi tiÃu, tiêu phù.

Bài 5

Thåc Ëa 40 gam, tåc oàn 20 gam, phá cÑ chÉ 4 gam, hoài s¡n 12 gam, ý d) 8 gam, tr¡ch lan 8 gam, × trÍng 16 gam, th¡ch hÙc 8 gam, cam th£o t©m m­t ong n°Ûng 4 gam, tó gi£i 8 gam, 3 trái táo en và 3 lát gëng t°¡i.

Cách ch¿ bi¿n, s¯c làm hai l§n. N°Ûc §u Õ 800 ml, s¯c còn 200 ml, g¡n ra bát. Ti¿p tåc cho 600 ml n°Ûc vào nÓi, s¯c còn 200 ml. TrÙn chung n°Ûc thuÑc hai l§n s¯c, uÑng trong ngày. M×i ãt dùng kho£ng 5 ngày.

Dùng bài thuÑc trong tr°Ýng hãp thai phå au l°ng, i tiÃu nhiÁu, chân phù, bét rét khó ngç, vào nhïng tháng cuÑi thai kó.