Câu 3: Thực chứng luận và XHH của Auguste Comte

Auguste Comte là nhà lý thuyết XH, nhà thực chứng luận, là người đầu tiên đưa ra thuật ngữ XHH. Ông sinh ra trong một gia đình tôn giáo theo xu hương dân chủ nên ông có tư tưởng tự do và cách mạng rất sớm. Năm 1814 ông học trường Bách khoa ở Pari, năm 1826 ông bắt đầu giảng giáo trình triết học thực chứng. Sau đó ông sáng lập ra hiệp hội thực chứng luận, Auguste Comte xây dựng XHH trên cơ sở chứng luận ( thuyết thực chứng). KH trước hết phải xuất phát từ những sự kiện có thật, quan sát được.

Nội dung cơ bản của Auguste Comte có thể tóm tắt được những đặc điểm sau:

+ Mọi sự việc đều có thể nắm bắt được một cách sát thực, không chấp nhận sự suy diễn, sự tưởng tượng.

+ Tiêu chuẩn chân lý là sự kiểm định thực chứng và kinh nghiệm

+ KH và sự kiện đối lập với siêu hình và tính tự biện

Ông nêu lên nhiệm vụ của các ngành KH là phải khám phá những liên hệ thường xuyên lặp đi lặp lại giữa các hiện tượng. XHH là KH tự nhiên về XH nhằm phát hiện ra những quy luật khách quan như là KHTN cho nên lúc đầu ông gọi XHH là Vật lý học XH. XHH là khoa học về quy luật của các tổ chức XH, sau đó ông xây dựng đối tượng nghiên cứu của XHH gồm XH nói chung, hệ thống XH, hiện tượng XH.

Nội dung học thuyết XHH của Auguste Comte: XHH bao gồm 2 bộ phận là tĩnh học XH và động học XH.

_ Tĩnh học XH: là một bộ phận của XHH nghiên cứu về trật tự, cơ cấu, các thành phần XH, mối liên hệ giữa các thành phần trong XH.

Trong cơ cấu XH thì cá nhân là đơn vị cấu thành cơ bản nhất. mỗi cá nhân là một thực thể có sức mạnh tinh thần lớn và chứa đầy mâu thuẫn. Mỗi cá nhân thì không tồn tại độc lập mà luôn luôn nằm trong một cơ cấu XH khác đó là GĐ. Các gia đình tập hợp thành XH. Mỗi một cơ cấu XH được tạo nên từ những cơ cấu đơn giản hơn.

Trật tự XH có hai loại:

+ Trật tự lý trí: gắn liền với yếu tố kinh tế, không ổn định, không bền vững. Có tính giai đoạn, nhà nước có vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự lý trí.

+ Trật tự tình cảm: gắn với yếu tố tinh thần là trật tự ổn định, bền vững. GĐ là nguồn gốc cung cấp tình cảm cho con người nên có vai trò quan trọng trong duy trì trật tự tình cảm.

_ Động học XH: là một bộ phận XHH nghiên cứu sự vận động biến đổi của XH, nghiên cứu động lực của XH. Theo ông XH phát triển theo con đường tích luỹ tiến hoá.

Tích luỹ tiến hoá: Các giai đoạn trước là đk phát triển giai đoạn sau và các yếu tố mới phải được bổ sung vào các yêu tố cũ.

Động lực phát triển của XH là yếu tố tinh thần: quan điểm. tư tưởng, nhận thức XH. Các yếu tố địa lý, kinh tế... không là động lực phát triển XH suy ra đây là quan điểm duy tâm. Ông chia XH làm ba giai đoạn phát triển:

+ GĐ thần học: Tư tưởng thống trị trong GĐ này là tôn giáo.

+ GĐ siêu hình: Tư tưởng thống trị trong GĐ này là các quan điểm, tư tưởng siêu hình.

+ GĐ thực chứng: Tư tưởng thống trị GĐ này là các tri thức KH. ( Ông cho rằng có thể dùng khoa học để phân chia)

*Phương pháp nghiên cứu của Auguste Comte:

_ Phương pháp so sánh:

+ So sánh sự phát triển của một XH nào đó theo thời gian

+ So sánh theo không gian

_ Phương pháp quan sát:

XH phức tạp, dùng quan sát vẫn có thể quan sát được nhưng phải được trang bị lý luận quan sát, cần phải biết sử dụng quy luật, công thức của XH để quan sát. Ông cho rẳng phương pháp quan sát chỉ đo lường được đời sống XH về mặt số lượng chứ chưa đánh giá được về mặt chất lượng.

_ Phương pháp thực nghiêm: người sáng tạo phải sáng tạo ra điều kiện nhân tạo, sau đó nghiên cứu hoạt động của con người trong đk nhân tạo đó=> khó thực hiện