I. Thu thập thông tin thị trường thương mại

1. Mục tiêu và yêu cầu

a. Mục tiêu:

Nhằm đáp ứng nhu cầu của người sử dụng: tổ chức kinh tế, doanh nghiệp, cơ quan quản lý vĩ mô để phục vụ cho việc ra các quyết định quản lý vĩ mô.

b. Yêu cầu:

- Đảm bảo tính trung thực

- Đảm bảo tính khách quan, phản ánh đúng tình hình thị trường

- Không bỏ sót thông tin, không thừ, không trùng lặp

- Thông tin phải định lượng hay đánh giá được

- Không gây phản ứng tiêu cực cho người thu thập thông tin.

2. Nguồn điều tra cụ thể

- Những người dùng hệ thống

Bao gồm người có nội bộ hệ thống

- Bản thông tin

- Các tài liệu, sổ sách được lưu trữ trong các doanh nghiệp, cơ quan quản lý vĩ mô, các cơ sở chuyên kinh doanh tin, các báo cáo tổng kết, văn bản chỉ thị, cơ chế, chính sách, pháp luật, quy định, nghị định, các văn bản vể quy hoạch, kế hoạch, kế toán... Qua các tài liệu này người ta phân loại, xử lý để được sử dụng trong việc ra các quyết định tuỳ thuộc vào mục đích, yêu cầu của người sử dụng.

- Chương trình máy tính:

Được sử dụng để xác định chi tiết các dữ liệu, các quy trình xử lý thông tin, sử dụng các chương trình máy tính để kiểm tra tính sát thực của thông tin.

- Các tài liệu mô tả quy trình, quá trình mô tả sản phẩm, bảng biểu, sơ đồ, hình vẽ...

- Các thông báo: là các văn bản thể hiện các loại chứng từ giao dịch, các thông báo của cơ quan cấp trên.

3. Phương pháp điều tra thu thập thông tin

Sau khi đã xác định rõ mục tiêu thu thập thông tin, các thông tin cần điều tra người ta sẽ sử dụng các phương pháp điều tra thu thập thông tin từ các nguồn thông tin.

- Nghiên cứu tài liệu: (tại bàn) các tài liệu là các tài liệu lưu trữ trong nội bộ các doanh nghiệp, tổ chức chuyên kinh doanh tin, các tài liệu có thể là sổ sách, giấy tờ, thống kê, báo biểu, ghi chép, báo cáo tổng hợp, văn bản, nghị quyết...các tài liệu cũng có thể lưu trữ ở dạng máy tính, mạng nội bộ, Internet.

Đây là phương pháp quan sát các hiện tượng kinh tế một cách gián tiếp. Từ đó chọn lọc thông tin cần thiết, có liên quan.

+ Ưu điểm: nghiên cứu trên diện rộng, tiết kiệm chi phí, thuận tiện

+ Nhược điểm: thụ động...

- Quan sát thực tiễn(trực tiếp)

Người thu thập thông tin sẽ điều tra thu thập thông tin ngay tại thị trường.

Ưu điểm: chủ động được quan sát trực tiếp, đảm bảo tính trung thực, chính xác, có thể điều tra bổ sung những vấn đề, thông tin còn nghi vấn.

Nhược điểm: Phạm vi hẹp, chi phí cao

- Phỏng vấn

Là cách làm việc tay đôi hoặc theo nhóm trong đó người phỏng vấn chuẩn bị sẵn các câu hỏi phỏng vấn hướng đếm việc tìm kiếm các thông tin cần thu thập qua đó chắt lọc những thông tin cần thiết từ các câu trả lời của những người được điều tra. Có thể phỏng vấn trực tiếp hoặc phỏng vấn qua mạng, qua điện thoại.

Câu hỏi phỏng vấn có hai loại:

+ Loại đóng: Có sẵn câu trả lời. Người điều tra đã rõ các chủ đề điều tra và cần biết rõ các chi tiết.

+ Dạng mở: câu hỏi mà số phương án trả lời là rất lớn, người hỏi chưa thể hình dung hết được các kết quả của phương án trả lời. Câu hỏi mở có ích khi người ta điều tra phỏng vấn chưa có ý định cụ thể rõ ràng hỏi để thăm do, gợi mở đòi hỏi người điều tra phải có kiến thức rộng.

Các câu hỏi sắp xếp hợp lý với chủ đề điều tra, mục tiêu điều tra phải rõ ràng, chính xác, đảm bảo trật tự logic của các câu hỏi phỏng vấn: mở rộng dần hoặc thu hẹp.

+ Ưu điểm: ngoài câu trả lời của người được phỏng vấn, người phỏng vấn còn quan sát được biểu hiệ của người được phỏng vấn.

- Phiếu điều tra:

Là hình thức phỏng vấn không giáp mặt, các câu hỏi thường được xác định trước. Người được điều tra cần trả lời vào phiếu điều tra, việc trả lời các câu hỏi và trật tự các câu hỏi cũng giống như phỏng vấn trực tiếp nhưng việc trả lời các phiếu điều tra không theo bất cứ trật tự nào.

+ Ưu điểm: có thể mở rộng phiếu điêu fra mà không cần sử dụng nhiều nhân lực

+Nhược điểm: Chỉ điều tra được những thông tin trên mẫu mà không thể bổ sung ngay tức thì.