Cơ học trong chỉnh răng

I.lực-moment-ngẫu lực

1.lực:Là 1 đại lượng vector biểu thị = 4 yếu tố:hướng, độ lớn, điểm đặt lực, phương. Đơn vị Newtons, trong CN đc tính bằng gam,ounces;-tổng hợp lực và phân tích lực tuân theo quy tắc hình bình hành

2.Moment:-Nếu đường tác động lực cách tt cản cres 1 k/cách thì lực đó sẽ sinh ra 1 moment làm xoay răng, kq:R vừa dịch chuyển theo hướng của lực tác động, vừa xoay quanh cres;-Moment:+là lực tác động ở 1 k/c xa tt cản của vật;+ đc diễn tả bằng tích số của cường độ lực x k/cách giữa đường hoạt động của lực và tâm cản của vật

3.Ngẫu lực:gồm 2 lực có cùng c/độ nhưng ngược chiều nhau, cách nhau 1 khoảng cách d.C/độ của ngẫu lực đc tính bằng tích số của 1 trg 2 lực và kh/cách d giữa chúng

M(couple)=Fxd;-ngẫu lực có khi gọi là moment thuần tuý vì làm vật xoay tròn xq tâm cản do ko có lực di chuyển tịnh tiến;-Ngẫu lực chỉ có thể đc cân bằng=1 ngẫu lực khác có cùng cường độ, ngc chiều và trên cùng mp sao cho tổng moment bằng 0, để giữ vật thăng bằng;-khi kết hợp 1 lực và 1 ngẫu lực, có thể làm thay đổi cách xoay của vật trong khi di chuyển

II.TT cản-TT xoay

1.TT cản(cres): đối với 1 vật tự do, tt cản=tâm điểm hay trọng tâm của khối= điểm thăng bằng; Ý nghĩa:-Nếu có 1 lực tác động qua điểm này sẽ làm cho r di chuyển tịnh tiến, có nghĩa là mọi điểm trên r sẽ cùng di chuyển theo đường thẳng // nhau;-Răng:+r nằm trong XOR thì tt cản của nó là điểm mà tại đó nó chống lại sự dịch chuyển & có thể đc xđ = p/tích toán học;+tt cản của r khó xđ chỉ mang tính tương đối:R 1 chân tt cản ~40% chiều dài CR(1/3-1/2) tính từ chop r đến đỉnh mào XOR; R nhiều chân tt cản của r thường ở giữa các CR, thường cách chẽ CR 1-2mm; R bị viêm nha chu, tiêu XOR, tt cản nằm gần về phía chop r, tt cản thay đổi phụ thuộc c/dài CR và ccao XOR;+1 r tt cản #, buộc nhiều r lại thành 1 khối tt cản #

2.TT xoay(CO) là điểm mà vật xoay xq khi nó dịch chuyển;- điểm này thay đổi tuỳ lực, moment, ngẫu lực tác động lên vật.Nếu cùng đặt lên vật 1 lực và ngẫu lực thì có thể kiểm soát đc tâm xoay.Việc kết hợp lực và ngẫu lực ở TR là cơ chế để tạo ra sự di chuyển tịnh tiến của r or có thể làm CR di chuyển nhiều hơn TR

III.Các loại lực trong chỉnh r

tuỳ thời hạn tác dụng của lực mà: lực lien tục; lực gián đoạn; lực phân ngắt đoạn

1.Lực lien tục:lực duy trì trg 1 khoảng tg có thể xđ đc từ bắt đầu giữa 2 lần tái khám(4-6 tuần);- đây là lực mong muốn trg chỉnh r, sinh ra đáp ứng xương hàm, chỉ có trong CNCĐ

2.lực gián đoạn:lực giảm về 0 giữa 2 lần tái khám, là lực rất s/lý; có ở CNCĐ(vd:khi tháo dây cung ra)

3.Lực phân đoạn:lực giảm đột ngột đến 0 mỗi khi bn tháo hàm or khí cụ bị mất hiệu lực trog 1 h/động tạm thời, & sau đó quay về độ lớn như ban đầu khi bn đeo hàm trở lại;-là lực điển hình của CN TL;-lực này đc sinh ra do tất cả các khí cụ đc t/động bởi bn như hàm TL, facemask,headgear, chun lien hàm or đc tạo ra bởi q/tr ăn nhai bt;-là lực ko mong muốn trg chỉnh r; đắc điểm:khoảng tg duy trì lực ko đủ để gây ra đ/ư xương, ko gây đc di chuyển r

IV.phản ứng mô với lực chỉnh r:

sự tiêu xương gồm tiêu xương tt:mong muốn; tiêu xương gián tiếp:ko mong muốn

-tiêu xương tt:tiêu xg nằm ngay gần kề CR;-tx gián tiếp:do sự hình thành hyaline là vùng ko có TB cùng với sự t/đổi của chất gian bào( vùng hoại tử vô mạch, vùng hoại tử vô khuẩn),sự di chuyển r chỉ xra khi vùng hyaline bị tiêu đi=> để di chuyển r đc tốt, phải luôn duy trì lực nhẹ l/tục để giảm thiểu tạo vùng hyaline, đủ để gây huỷ xg và bồi xương; lực mạnh sẽ tạo ra nhiều hyaline=> di chuyển r chậm

V.Tính chất cơ bản của VL đàn hồi

1. Ứng suất:nội lực phân bố trg vật, đc xđ =lực/đvị diện tích;2.Sức căng:là biến dạng bên trong do lực, đc xđ = sự biến dạng/1 đơn vị cao;3.Biên độ đàn hồi: k/cách mà sợ dây bị bẻ đàn hồi trc khi biến dạng xra;4. độ cứng của VL: độ đàn hồi của VL;5.sức bền của VL= độ cứng x biên độ đàn hồi

*các loại dây dung trg CN:-Niti: độ đàn hồi cao,biên độ đàn hồi lớn, sức bền VL thấp, độ cứng =>sd trg gđ đầu; Thép ko rỉ ss : thấp, nhỏ, cao=> sd trg gđ sau; TMA (beta-titarium):tương đối cao,sức bền tương đối cao, độ cứng vừa phải=>khả năng uốn đc, sd trg gđ cuối cùng