Cứ đến mùng 5 tháng Năm (Tết Đoan Ngọ), ngoại tôi hay làm bánh cúng để tưởng nhớ ông bà. Thấy lạ, tôi thắc mắc hỏi ngoại sao bánh lại có tên như thế, ngoại ôn tồn nói: "Đây là thứ bánh truyền thống của người dân đồng bằng sông Cửu Long dùng để cúng tổ tiên. Bánh được làm từ bột gạo, không nhân, hình tổ sâu kèn (có khi hình ống), gói bằng lá chuối, dài khoảng 0,5-1,5dm. Bánh có tên gọi đơn giản là bánh cúng, mộc mạc như bản chất vốn có của người dân miền Tây".

Thật vậy, nhìn bên ngoài chiếc bánh cúng do ngoại chế biến thật giản dị, khác với những chiếc bánh cúng bán ngoài chợ. Bánh cúng bán nơi chợ có hình ống tròn dài hơn gang tay, cứ mười chiếc (một chục) được buộc chặt hai đầu bằng dây chuối; còn bánh do ngoại làm thật "nhí" có hình tổ sâu kèn, dài cỡ ngón trỏ, không cần buộc dây, và cho vào miệng "lủm" (ăn) một cái là xong!

Muốn làm loại bánh này, ngoại chọn thứ gạo ngon, đem ngâm nước trước một đêm và hôm sau xay thành bột. Sau đó, ngoại phân công anh tôi ra sau vườn hái dừa khô, rọc lá chuối xiêm lau sạch phơi heo héo, ra trước sân cắt nắm hành lá. Khi ngoại xay bột xong cũng là lúc mọi phụ liệu anh em tôi đã sẵn sàng: nước cốt dừa để ra tô, lá chuối xé miếng vừa kích cỡ để ra sàng, hành lá xắt thật nhuyễn để ra chén, cùng với các gia vị (muối, đường...).

Ngoại đổ bột vào thau pha cùng nước cốt dừa, một ít muối, đường, và nêm cho vừa khẩu vị, ngoại dùng vá đảo đều cho bột hòa tan và chuẩn bị đổ bánh.

Ngoại chỉ dẫn các công đoạn làm bánh: Trước hết, lá chuối phải cuốn hình tổ sâu kèn thật chặt, đặt phễu lên miệng ống, múc bột cho vào vừa đủ, rắc một ít hành lá xắt nhuyễn lên, phần lá chuối dư gài xuống mặt ống. Cuối cùng, xếp bánh vào xửng hấp cách thủy (khoảng 30 phút) là bánh chín. Chờ nguội xếp bánh ra dĩa là xong!

Cầm chiếc bánh cúng với lớp lá bên ngoài màu cỏ úa vừa hấp xong trên tay, ngoại mỉm cười nói với anh em chúng tôi: "Chiếc bánh cúng tuy bình dị như thế, nhưng để chế biến được chiếc bánh ngon là cả một nghệ thuật: bánh phải dai, có vị béo, ngọt thơm ngon, vừa miệng, ăn không ngán, các cháu ạ!". Anh em chúng tôi không cưỡng được cơn thèm nên xin ngoại một chiếc để ăn. Dùng tay lột nhẹ miếng lá chuối, bạn sẽ vô cùng ngạc nhiên với bột bánh màu trắng mịn màng, mềm mại, thật quyến rũ! Cho miếng bánh vào miệng nhai chậm rãi, bạn sẽ cảm nhận được mùi thơm, vị béo của bột, của nước cốt dừa, và bột bánh dai dai lan tỏa vào vòm miệng, thật tuyệt vời!

ST.