Câu 15. Ý chí, hành động ý chí? Hãy nêu và phân tích các đặc điểm và các giai đoạn của hành động ý chí.

1. Định nghĩa:

 Ý chí là mặt năng động của ý thức biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành động có mục đích đòi hỏi phải có sự cố gắng và khắc phục mọi khó khăn.

Hành động có ý chí: Là hành động có mục đích, có ý thức đòi hỏi phải có sự cố gắng khắc phục mọi khó khăn để đạt được mục đích đã đạt ra.

2. Các phẩm chất của ý chí

a. Tính mục đích: Là khả năng của con người biết đặt ra cho hoạt động và cuộc sống của mình những mục đích đã định và biết bắt hành vi của mình phục tùng mục đích đó

b. Tính độc lập: Là khả năng thực hiện những hoạt động dựa trên những kinh nghiệm và hiểu biết của bản thân mình. Niềm tin của họ rất rõ ràng và ko dễ từ bỏ niềm tin

c. Tính quyết đoán: Là khả năng đưa ra các quyết định kịp thời, dứt khoát trên cơ sở tính toán kỹ càng, chắc chắn.

Quyết đoán ko phải là quả quyết

- Quyết đoán dựa trên ý kiến của nhiều người và đưa ra ý kiến đúng đắn nhất.

- Quả quyết: Chỉ có ý kiến của mình

d. Tính kiên trì và bền bỉ: Là khả năng thực hiện cho bằng được mục đích đã đề ra cho dù con đường đạt tới chúng có lâu dài vài gian khổ đến đâu đi chăng nữa.

VD: Có công mài sắt có ngày nên kim

e. Tính tự chủ và kiềm chế: Là khả năng và thói quen kiểm soát những hành vi cử chỉ của mình khi ko cần thiết.

g. Tính kiên cường và dũng cảm: Là khả năng sẵn sàng và nhanh chóng vươn tới đạt được mục đích cho dù có phải hi sinh tính mạng hay lợi ích của bản thân

- Kiên cường: Thể hiện nhân cách của con người

- Dũng cảm: Chỉ 1 yếu tố nào đó

3. Các giai đoạn của hành động ý chí: (có 3 giai đoạn)

a. Giai đoạn chuẩn bị:

- Mục đích: Tháng tới, năm tới làm gì

- Tìm hiểu điều kiện, phương tiện, biện pháp thực hiện

- Phải có kế hoạch thực hiện

b. Giai đoạn thực hiện

- Hành động ý chí bên ngoài: Mục đích đạt ra rồi thì thực hiện 1 cách dễ dàng

- Hành động ý trí bên trong

c. Giai đoạn kiểm tra, đánh giá.

4. Đặc điểm của hành động ý chí.

* Định nghĩa: Là hành động có ý thức, có mục đích đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn để đạt được mục đích đề ra.

* Cấu trúc của hành động ý chí :

a. Giai đoạn chuẩn bị: xác định MĐ, hình thành động cơ, lập kế hoạch hành động, chọn phương tiện và biện pháp tiến hành, quyết định hành động.

b. Giai đoạn thực hiện: Thực hiện hành động bên ngoài hoặc kìm hãm hành động bên ngoài.

c. Giai đoạn kiểm tra đánh giá hành động với mục đích đã định.

4. Hành động tự động hoá

     - Định nghĩa: HĐTĐH là hành động có ý thức được lặp đI lặp lại nhiều lần hoặc do luyện tập mà trở thành hành động không cần có sự kiểm soát của ý thức mà vẫn thực hiện có kết quả.

-            Có 2 loại HĐTĐH là kĩ xảo và thói quen.

     + Kĩ xảo là HĐTĐH nhờ quá trình luyện tập.

     + Thói quen là HĐTĐH trở thành nhu cầu của con người.

     - Sự khác nhau giữa kĩ xảo và thói quen

Kỹ xảo

Thói quen

ü        Mang tính chất kĩ thuật

ü         Đánh giá về mặt thao tác

ü         ít gắn với tình huống

ü         ít bền vững nếu không củng cố thường xuyên

ü         Hình thành chủ yếu nhờ luyện tập có mục đích, có hệ thống.

ü        Mang tính nhu cầu, nếp sống

ü         Đánh giá về mặt đạo đức

ü         Luôn gắn với TH cụ thể

ü         Bền vững, ăn sâu vào nếp sống

ü         Hình thành bằng nhiều con đường như rèn luyện, bắt chước.