Nắng ấm, sân rộng và sạch. Mèo con chạy giỡn hết góc này đến góc khác, hai tai dựng đứng lên, cái đuôi ngoe nguẩy. Chạy chán, mèo con lại nép vào một gốc cau, một sợi lông cũng không động: nó rình một con bướm đang chợp chờn bay qua. Bỗng cái đuôi quất mạnh một cái, mèo con chồm ra. Thôi hụt rồi !... Mèo con nhảy một cái thật cao theo bướm, rồi cuộn tròn lăn lốc giữa sân, cho đến lúc chạm bịch vào gốc cau.…
Lịch sử và chiến tranh, tình cảnh nô lệ của đất nước được phản ánh một cách sinh động trong thế giới của những loài cá sống trong ao Cây sung - nhân dân Việt Nam - dưới sự chiếm cứ của bọn "Rằn ri chim Bói Cá" - thực dân, đế quốc. Tình cảm gia đình, tình mẫu tử, bạn bè đồng chí và anh em, mối quan hệ giữa các thế hệ cộng sinh được thể hiện đầy đủ và xúc động xuyên suốt cuộc hành trình ra biển gay go khốc liệt và cũng hết sức kỳ thú của tập thể loài cá trong ao, cũng như bài học tư tưởng cách mạng, lòng tin tưởng và bản lĩnh lập trường vững vàng trước khó khăn, ngay cả cái chết - sự hi sinh. Mặc dù được coi là truyện viết cho thiếu nhi, nhưng tính chất anh hùng ca, sử thi bi tráng và lòng quả cảm, tinh thần xả thân vì mọi người cũng là bài học cho mọi thế hệ.Mình đã đọc cuốn sách 2 lần, lần đầu khi còn rất nhỏ, lớp 3 hoặc 4, lần sau là khi đã vào đại học và tìm đọc lại. Mỗi lần đều có những cảm nhận riêng hoàn chỉnh hơn về nội dung cuốn truyện - xứng đáng trong danh sách những tác phẩm xuất sắc nhất dành cho thiếu nhi, bên cạnh Tuổi thơ dữ dội, Dế Mèn phiêu lưu ký,...…
Ông Cắm bỏ nhà đi hoạt động cách mạng, mải việc nước đến quên cả lấy vợ. Về già, ông về quê, “làm cách mạng” bằng việc chuyển thư từ, báo Đảng xuống các làng bản.…
Một tác phẩm ngắn của tác giả Bùi Hiển trong sách giáo khoa văn học lớp 7 cũ, rất dễ thương :)…