Câu 67. Nguồn gốc và tiến hóa của động vật Có ống khí và Chân khớp?

Nguồn gốc và hướng tiến hoá của Có ống khí.

Tổ tiên là giun đốt (nhóm giun nhiều tơ).

Hình thành đầu có số đốt ổn định, cơ quan hh là ống khí, cơ quan bài tiết là ống malpighi....Sau đó phân hóa:

+ Nhiều chân còn có nhiều đặc điểm cổ như pđ đồng hình, nhiều đốt, chưa phân biệt phần ngực với phần bụng, bụng còn pp vận chuyển...Đối với lớp Nhiều chân, nhóm Chân môi là nhóm cổ hơn thể hiện số đốt nhiều, pđ đồng hình, nhóm Chân kép thì phân hoá xa hơn do cơ thể đã có hiện tượng tập trung từng đôi đốt. 

+ Côn trùng thì tiến hoá theo hướng ổn định phần ngực và pp ngực, hình thành cánh giúp cho côn trùng phát tán, số đốt và pp bụng tiêu giảm. Xuất hiện các cơ quan mới chưa có ở nhiều chân như ống khí, ống malpighi, tầng cuticun chống mất nước và thụ tinh trong... nên côn trùng đã phát triển và nhanh chóng thích nghi nhất. Đối với lớp côn trùng thì Nhóm Hàm trong còn gần với tổ tiên hơn thể hiện các đặc điểm như chưa có cánh, chưa có biến thái, pp còn có ở phần bụng... Tuy vậy pp miệng ẩn kín trong xoang miệng đã thể hiện sự gắn bó với mt đất và thảm mục. Nhóm Hàm ngoài (hàm lộ) phát triển theo hướng ổn định số đốt, phát triển pp miệng, hình thành cánh, xuất hiện biến thái... Đầu tiên xuất hiện nhóm Biến thái ko hoàn toàn, sau đó xuất hiện nhóm Biến thái hoàn toàn. Nhóm côn trùng có cánh xuất hiện sau đó 80 triệu năm (cuối Cacbon) gần như đồng thời với các nhóm ctr cổ còn tồn tại đến ngày nay như Gián, Chuồn chuồn, Phù du...

Nguồn gốc và tiến hoá của động vật Chân khớp:

Từ Giun nhiều tơ. Theo hướng phức tạp hoá cấu tạo cơ thể, từ sự pđ đồng hình sang dị hình, phân hoá bao biểu mô cơ thành bó cơ, hình thành thể xoang hỗn hợp, biến đổi chi bên thành pp phân đốt, hình thành tim từ mạch máu lưng, pt mắt kép và nhất là quá trình đầu hoá. Pt khí quản và ống malpighi vừa bài tiết vừa tái hấp thu nước, có quá trình thụ tinh trong...

Tạo bước chuyển từ tổ tiên Giun đốt của Chân khớp đến tổ tiên có ống khí ở cạn là Nhiều chân. CK đã sớm phân hoá thành nhiều nhánh về mức độ đầu hoá, sự phân đốt trưởng thành và ấu trùng...

Tiến hoá sớm nhất là Trùng ba thuỳ, từ Đại cổ sinh: pp đầu không phân biệt với pp ngực, sau đó hình thành Có kìm. pp đầu biến đổi thành đôi kìm, đôi chân xúc giác. Trong nhóm Có kìm thì Giáp cổ còn giữ đặc điểm hô hấp bằng mang, còn Hình nhện chuyển lên đời sống trên cạn.

Nhánh tiến hoá thứ 2 là Có mang đặc điểm là 4 đốt thân trước hình thành đầu có 4 đôi pp là đôi râu ngoài và 3 đôi hàm. Mức độ đầu hoá ở giáp xác còn thấp – đầu nguyên thuỷ (protocephalon).

Nhánh thứ 3 là Có khí quản: Khi chuyển lên trên cạn hình thành một số đđ mới về cấu tạo (pp một nhánh, tiêu biến mang, ống dẫn thể xoang thay bằng ống malpighi, 1 đôi râu tương ứng với đôi râu trong của giáp xác. Các đốt đầu tập trung thành 1 khối, pp 3 đốt đầu sau hình thành pp miệng.

Ba nhánh trên phân hoá rất sớm, phân hoá song song và hạn chế kích thước cơ thể do bộ xươngngoài.