Sự tích con Cá gỗ

thể loại:truyện dân gian

đăng bởi:nguyễn bá đăng

Năm tròn bẩy tuổi đầu

Theo cha ra Hà Nội

Biết con ai bằng cha

Đang lập lòe lớp một

Cơ quan ở Ngọc Hà

Trường mượn Đình Hữu Tiệp

Tan học băng về nhà

Ôm hơi cha ngủ thiếp

Lớp Một trong làng hoa

Hương thơm tràn trang vở

Cạnh sân xanh bóng nước

Ao làng mây trắng qua

Cả lớp toàn người Bắc

Riêng mình con xứ Nghệ

Hay giơ tay thắc mắc

Mà giọng thì oang oang

Cô giáo nghe không rõ

Nhiều khi xuống tận bàn

Giọng cô trong như gió

Nói chậm cho rõ ràng

Ngay buổi học đầu tiên

Đã bị nhà trường phạt

Đứng úp mặt vào tường

Trán bây giờ vẫn rát

Bữa ấy đến phiên trực

Của nhóm ngồi bàn đầu

Con trai trèo lau bảng

Con gái xếp ghế bàn

Con chỉ cái giẻ lau

Nói với hai bạn gái

Đưa hộ cái nùi trồi

Bạn lại mang mũ đến

Chuyện bắt đầu chỉ vậy

Cả nhóm ra rửa tay

Đằng ấy người mô rứa

Nói như Chi-ca-gô

Hai bạn cười ngặt nghẽo

Tóc đuôi gà cười theo

Lại còn nheo cả mắt

Lại còn dẩu cả môi

Đúng là dân cá gỗ

Giẻ lau gọi nùi trồi

Đã thế còn hay nói

Phát biểu nghe không ra

Tức thì con bốc hỏa

Không nói cũng không rằng

Ngồi giữa đứng bật dậy

Gạt phăng bạn xuống ao

Con gái không biết bơi

Suýt nữa thì chết đuối

Cả lớp nháo nhào nhào

Như bầy ong vỡ tổ

Vốn là con rái cá

Của hai bờ sông Lam

Con nhào ngay xuống nước

Kéo hai bạn lên bờ

Trường mời cha đến vội

Lo lắng con mò theo

Thầy đón cha trước cổng

Ngực con trống đổ hồi

Không biết cha thưa gì

Thầy bắt tay thật chặt

Tủm tỉm nhìn con cười

Còn dắt tay vào lớp

Lớp Một ơi lớp một

Thật chẳng hiểu làm sao

Hai bạn gái ngã ao

Lại chơi thân con nhất

Trái sấu non xanh mướt

Que kem giờ ra chơi

Bạn giấu mang đến lớp

Dúi vào tay tớ mời

Mỗi lần qua trường cũ

Tôi bần thần bờ ao

Soi tìm trong bóng nước

Đôi bím tóc đuôi gà

Về nhà gạn hỏi cha

Sự tích chuyện cá gỗ

Cha cười hẹn buổi tối

Cùng nhau ra vườn hoa

Dọc đường níu tay cha

Con luôn mồm lục vấn

Cặp con toàn sách vở

Có con cá nào đâu

Xoa đầu con cha kể

Tục truyền từ ngày xưa

Có ông đồ hay chữ

Người xứ Nghệ - quê mình

Ông đồ ham học lắm

Chữ của làng hết rồi

Ông cất đường lên tỉnh

Tìm thầy toát mồ hôi

Đói cơm còn chịu được

Đói chữ thì khổ to

Trong làng người già bảo

Phải ra thị thành thôi

Tìm thuê nơi ở trọ

Cùng nhà lắm kẻ giàu

Mình áo nâu tráp vá

Phận nghèo ăn muối rang

Học chữ thì ông giỏi

Cái nghèo giấu vào đâu

Nằm vắt tay qua trán

Suốt đêm ông ôm đầu

Hôm sau ông lẳng lặng

Mượn trăng khuya làm đèn

Lấy một khúc củi nhỏ

Ngồi gọt cả màn đêm

Thế rồi từ khúc củi

Một con cá ra đời

Một con cá bằng gỗ

To bằng ba ngón tay

Ông lật ngang lật dọc

Trổ thêm vây thêm vi

Con cá trông như thật

Nhìn qua chẳng biết gì

Lựa một nơi quạnh vắng

Xa tít tận ngoài đồng

Ông cho rơm bén lửa

Và đem cá lên hơ

Con cá gỗ được nướng

Toàn thân đã rộm vàng

Lưng trông như cá chép

Bụng lại giống cá tràu

Nướng xong đem rang muối

Muối mặn bám đầy vây

Trông xa tưởng cá ướp

Nhìn gần hóa cá kho

Thế rồi từ buổi đó

Cứ bữa cơm hàng ngày

Ông cho thêm nước mắm

Bày cá gỗ ra mâm

Cơm hết cá vẫn còn

Ông toàn chan nước mắm

Bạn bè ko ai biết

Xong rồi cá vẫn nguyên

Cứ mỗi lần ăn xong

Nhè lúc ko ai thấy

Ông bọc lá chuối khô

Giấu cá vào trong tráp

Ông ngày càng học giỏi

Không còn ai chê nghèo

Được ăn cơm với cá

Nhà trọ khối người ghen

Như cái kim trong túi

Lâu ngày cũng lòi ra

Rồi một bữa vô tình

Bị mọi người phát hiện

Hôm ấy ông lơ đãng

Hết sạch lá chuối khô

Ông vội chạy ra vườn

Bỏ cá nằm trên đĩa

Bà chủ trọ đi dọn

Vô tình đánh rơi mâm

Bát đĩa vỡ tung tóe

Con cá vẫn cứng đơ

Thấy lạ bà nhặt lên

Săm soi nhìn kỹ lắm

Thì ra con cá gỗ

Của ông đồ miền Trung

Khe khẽ đặt lên bàn

Bà lặng người vào bếp

Ông thầy đồ trở lại

Trong mắt đầy bóng đêm

Từ đó khắp nhà trọ

Chuyện cá gỗ loang xa

Chuyện ông đồ xứ Nghệ

Học giỏi nhưng giấu nghèo

Rồi khoa thi năm ấy

Ông giật lèo Trạng nguyên

Sau làm quan to lắm

Thượng thượng thượng đẳng thần

Ban đêm ngồi luyện chữ

Ban ngày giải oan gia

Làm quan mà liêm khiết

Bạc đầu vì thiên thư

Ngày ông về với đất

Lương dân lập đền thờ

Cái tráp cũ vẫn cất

Con cá gỗ gầy xơ

Sự tích con cá gỗ

Là giai thoại mà thôi

Con cố học cho giỏi

Để mai sau thành người

Giọng cha tối hôm đó

Còn đượm ấm đến giờ

Trời đêm bằn bặt gió

Mắt con đầy mộng mơ

Cá gỗ ơi, cá gỗ

Là người dân đất này

Trầm mình cùng đói khổ

Vẫn thả hồn gió bay

Như bát cà trắng muốt

Mặn mà và giòn tan

Như nước chè xanh đặc

Chát môi lại đậm lòng

Cần cù và học giỏi

Chịu khó lại chăm làm

Trọng nghĩa tình khí khái

Đối đầu cùng gian nan

Cá gỗ ơi, cá gỗ

Nghe vừa giận vừa thương

Giận một thời giông tố

Bạc mặt vì quê hương

Thương một thời quá khứ

Tự mình với mình thôi

Giấu nghèo như giấu nhục

Đổi đắp khoảng yên bình

Vùng đất của địa linh

Tít tắp chân trời rộng

Những người dân đất này

Chưa ngơi tay chèo chống

Sông đặt tên sông Lam

Mộng trùm xanh biển cả

Núi thì kêu rú Quyết

Chí vững tựa thạch bàn

Ôi! Xứ Nghệ, xứ Nghệ

Đất vàng của xưa sau

Giữa mưa bào nắng phế

Lung linh vẫn giữ màu

Yêu thì thật là yêu

Ghét thì rành là ghét

Những người dân đất này

Không nhùng nhằng khoảng giữa

Người xứ Nghệ có lửa

Tự thuở còn sơ sinh

Muối tẩm vào măng nứa

Thích rau sống bốn mùa

Đã chơi chơi hết mình

Đã làm làm kiệt sức

Thẳng thắn và đẫm tình

Nói xong là hết chuyện

Khi vui nhường bè bạn

Khi buồn chịu một mình

Thời chiến là xung lính

Súng lằm lằm trong tay

Trung thành mà quyết đoán

Tỉnh táo đầy đam mê

Có lỗi thường nhận hết

Được thưởng ít mang về

Không nói thì ngồi im

Đã nói là nói thật

Dối trá chui xuống đất

Vẫn lật đá móc lên

Gìm đầu vào công việc

Vẫn lo toan gia đình

Như người mặc áo gấm

Đi về lẫn vào đêm

Xứ Nghệ ơi, xứ Nghệ

Cực đoan đến vô cùng

Có rừng chen với bể

Buốt lạnh cùng nắng nung

Ai người đi ra bể

Ai người ngược lên rừng

Vẫn đậm chất xứ Nghệ

Nóng nẩy đầy bao dung

Biết ngày mai gạo hết

Sấp mặt xuống luống cày

Rít thuốc lào ăn khói

Trằn mình trả nợ vay

Xứ Nghệ ơi xứ Nghệ

Hiện trình cùng miền Trung

Đã thế và mãi thế

Giữa tháng năm điệp trùng

Bây giờ con cá gỗ

Thong dong giữa đại ngàn

Nghe nói rồi hóa thạch

Lặn vào dòng sông Lam