1. Hoàn cảnh sáng tác
- Viết năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền - Thái Bình. Đứng trước biển trời mênh mông cùng những con sóng biển dạt dào, Xuân Quỳnh đã có những liên tưởng thú vị về cung bậc tình yêu trong trái tim người con gái đang yêu.

2. Xuất xứ
- In trong tập "Hoa dọc chiến hào" (1968)
- Tập thơ giống như những bông hoa nở dọc chiến hào trong những năm kháng chiến chống Mĩ, đem đến cho người đọc những cảm xúc, rung động về tình yêu, về cuộc sống, về chiến tranh.

3. Đề tài: tình yêu đôi lứa
- Là một trong những đề tài quen thuộc gợi cảm hứng bất tận cho những văn nghệ sĩ: "Tương tư" - Nguyễn Bính, "Điểm" - Xuân Diệu, "Tôi yêu em" - Puskin, "Bài thơ tình số 28" - Targo, hay bi kịch tình yêu kinh điển "Romeo và Juliet"
-> Đề tài được nhiều nghệ sĩ lựa chọn nhưng mỗi người lại có một phong cách, cá tính sáng tạo khác nhau. Xuân Quỳnh đã tạo lập cho mình một vân chứ độc đáo khiến cho thi phẩm "Sóng" sống mãi với thời gian, neo đậu mãi trong lòng bạn đọc.

4. Cảm nhận chung
- Bài thơ đã xây dựng thành công hai hình tượng nghệ thuật "sóng" và "em"
- "Sóng" - ẩn dụ, biểu tượng cho những cung bậc của tình yêu
- "Em" - là cái Tôi trữ tình của Xuân Quỳnh
=> Hai hình tượng "sóng" và "em" có lúc phân đôi, có lúc doi chiếu hoà quyện vào nhau để đặc tả thế giới tâm hồn, những cung bậc phức tạp, đầy bí ẩn của tình yêu.
- Âm hưởng: là tiếng sóng biển những cũng chính là tiếng sóng lòng của người con gái đang yêu

5. Đánh giá
- Là một trong những bài thơ tình đặc sắc của văn học hiện đại Việt Nam và tiêu biểu cho phong cách, hồn thơ Xuân Quỳnh.

6. Những nhận định hay về "Sóng"

- "Sóng không chỉ là tên một thi phẩm đã gây xốn xang cho nhiều thế hệ bạn đọc. Sóng không chỉ là biểu trưng cho một hồn yêu chưa từng nguội yên. Sóng còn là một nguồn sống, nguồn năng lượng mà nữ thi sĩ ấy đã truyền lại cho thế hệ sau qua mỗi tiếng thơ của mình. Và, lâu nay, lòng thơ của chúng ta, người mờ người tỏ, người đang yêu, người đã yêu, đều từng thầm thu thầm phát thứ sóng đặc biệt ấy: Đó chính là Sóng Xuân Quỳnh."  (T.S Chu Văn Sơn)

- "Bài thơ Sóng là một cuộc hành trình khởi đầu từ sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở." (G.S Trần Đăng Suyền)

- "Với giọng điệu thơ hết sức tự nhiên, bài thơ Sóng thể hiện một tình yêu sâu sắc, bồi hồi, thao thức đến cả trong giấc mơ. Dù có những gian truân cách trở, nhưng tình yêu bao giờ cũng đẹp, cũng đến được tận cùng hạnh phúc như con sóng nhỏ đến với bờ." (Trích Nhà thơ việt Nam hiện đại, G.S Phong Lê chủ biên)

- "Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách thơ Xuân Quỳnh ở giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng; vừa mãnh liệt, sôi nổi; vừa hồn nhiên, trong sáng; vừa ý nhị, sâu xa. Sau này, khi nếm trải nhiều, giọng thơ Xuân Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn mãi tồn tại trong trái tim giàu có yêu thương của chị. (G.S Nguyễn Đăng Mạnh & PTS Trần Đăng Xuyền, Những bài văn hay)