Bệnh Sởi

CÂU 1:TB DỊCH TỄ HỌC,TRIỆU CHỨNG,CÁC BIẾN CHỨNG,ĐIỀU TRỊ,PHÒNG BỆNH SỞI

a)Dịch tễ học

-nguồn bệnh

Trẻ bị bệnh,đb là trong gđoạn đầu trước khi phát ban

-đường lây truyền

Khi bn hắt hơi,ho,nói chuyện,các hạt chất nhầy trong chứa đầy virus bắn ra ngoài,lơ lửng trong không khí và bám vào đường hô hấp trên of người khác

-khối cảm thụ

Tất cả trẻ em chưa có miễn dịch đều có thể nhiễm virus,lứa tuổi bị nhiều nhất là 2-6 tuổi

Bệnh dễ phát thành dịch theo chu kỳ 2-4 năm/1lần.tuy nhiên người ta vẫn gặp bệnh khắp nơi và quanh năm,mùa mưa nhiều hơn mùa nắng

b)Triệu chứng

*thời kỳ ủ bệnh:10-12 ngày

*thời kỳ khởi phát:(thời kỳ viêm long) 4-5 ngày

-hội chứng nhiễm khuẩn

Xuất hiện sốt 38,5-400C kèm theo mệt mỏi,nhức đầu,đau cơ khớp

-xuất hiện niêm mạc

Triệu chứng luôn có ở mắt:đỏ kết mạc,chảy nước mát,phù mi mắt,sợ ánh sáng

+ở mũi:sổ mũi,hắt xì hơi,hiếm khi chảy máu cam

+ở thanh,phế quản:khàn tiếng,ho khan,hay có đờm,khò khè

+ở hệ tiêu hóa:tiêu chảy,đôi khi đau bụng nhẹ

-dấu hiệu Koplik

Rất đặc thù cho bệnh sởi:ở niêm mạc má ngang với răng hàm 1,niêm mạc đỏ hồng,trên là những chấm trắng nhỏ,dấu koplik tồn tại 24-48 giờ và mất đi ngày sau khi phát ban ở da

*Thời kỳ toàn phát(thời kỳ phát ban)từ 5-7 ngày

Trước khi nổi ban,nhiệt độ tăng vọt lên cao

Ban có đặc điểm

-ban hồng,tròn 3-6mm,rải rác hay từng đám

-bắt đầu ở chân tóc,sau tai,rồi lan dần đến theo thứ tự:mặt,cổ,lưng,bụng và các chi,sau khi lan khắp cơ thể,ban có thể tồn tại 2-3 ngày rồi lặn đi theo thứ tự như khi lên ban,để lại các vết thâm như các vết da hổ

Khi ban xuất hiện,các dấu hiệu lâm sàng khác giảm dần

*Hồi phục

Bn ăn uống khá hơn,tổng trạng hồi phục giảm dần

Về lâm sàng có thể có

+sởi lành tính

+sởi ác tính:phát ban ít,hội chứng ác tính(sốt cao,mê sảng,xuất huyết,tiểu ít..)dễ đi đến tử ovng

c)Biến chứng

*Viêm phổi

Hoặc do chính virus sởi,hoặc do bội nhiễm phế cầu,liên cầu,tụ cầu vàng

BN vẫn tiếp tục sốt sau khi phát ban,ho,phổi có ran

*Viêm tai giữa

Xảy ra trong thời kỳ phát ban hay hồi phục,bn sốt cao,tai chảy mủ vàng,nếu can thiệp trễ màng nhĩ có thể bị thủng

*Viêm thanh quản

Có thể xuất hiện sớm trong TK viêm long hoặc trễ trong thời kỳ hồi phục,BN bị phù nề,khàn tiếng,khó thở

*Viêm não tủy

Hiếm gặp nhưng là biến chứng trầm trọng vì có thể dẫn đến tử vong

*1 số biến chứng khác

-cam tẩu mã

-hoại tử mô miệng,má

-loét giác mạc do thiếu vitamin A

-suy dd do kiêng ăn không đúng cách

d)Điều trị

chưa có thuốc đặc trị

điều trị ở đây chủ yếu là triệu chứng,săn sóc,ngăn ngừa và điều trị triệu chứng

-dinh dưỡng:thức ăn đầy đủ,dễ tiêu,chú ý vitamin A

-VS răng miệng,da,mắt để tránh nhiễm khuẩn,lở loét

-điều trị triệu chứng

+hạ sốt:acctaminophen

+cho uống nhiều nước

+giảm ho:Dextrinethophan,codein…

+không dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định

-điều trị các biến chứng

+bội nhiễm:kháng sinh

+viêm thanh quản:oxy

e)Phòng bệnh

-tiêm chủng DTC theo lịch

-với người tiếp xúc:erythromycin dự phòng 40-50mg/kg/ngày trong 14 ngày

-cách ly trẻ bệnh

CÂU 2:LẬP KHCS BN SỞI

1.Nhận định

1.1 hỏi bệnh

*Bệnh sử

-ngày thứ mấy of bệnh?

-những dấu hiệu đầu tiên of bệnh?chú ý các dấu hiệu:sốt,viêm long,t/c ban

*Tiền sử

-dịch tễ xung quanh?

-chưa tiêm phòng sởi?

-trước đây chưa mắc bệnh sởi?

*Hiện tại

-người bệnh có mệt mỏi,đau đầu,đau khớp?

-trước khi mọc ban,nhiệt độ có tăng cao?

-người bệnh có ăn được không?có bị rối loạn tiêu hóa không?

-người bệnh có ho không?nếu có(bị ho ngày thứ mấy?)

-nếu người bệnh đến khám muộn đã có biến chứng chưa?(pải hỏi kỹ diễn biến of  bệnh)

1.2 Khám và quan sát

*toàn trạng

-người bệnh có tỉnh?mệt moi?

-thể trạng?cân nặng-chiều cao?

-chỉ số mạch-nhiệt độ-HA-nhịp thở

-khám phát hiện dấu hiệu Koplik ở trong má,gần lỗ stenon

*tình trạng hô hấp

-khó thở?kiểu thở?

-thở khò khè?

-ho?ho khan hay có đờm?

*tình trạng tuần hoàn

Mạch-HA ổn định?

*Tình trạng xuất tiết

-chảy nước mắt,nước mũi?

-tăng tiết đờm dãi?

-tình trạng ban mọc?

-ban mọc ngày thứ mấy?vị trí mọc?

-hiện trạng ban trên da?

*tình trạng tiêu hóa-tiết niệu

-số lượng-màu sắc-t/c of phân và nước tiểu?

-nếu tiêu chảy:đánh giá mức độ mất nước?

-phát hiện sớm các biến chứng như:viêm phổi,loét miệng,chảy mủ mắt,mờ giác mạc,viêm não,rối loạn tiêu hóa..

1.3 Tham khảo hồ sơ bệnh án

-chẩn đoán-điều trị

-chỉ định thuốc và xét nghiệm

-chế độ hộ lý

-chế độ Cs đặc biệt khác

2.Chẩn đoán điều dưỡng

-kiểu thở không hiệu quả liên quan đến tắc nghẽn đg hô hấp do viêm xuất tiết

-tăng thân nhiệt liên quan đến tình trạng bệnh

-nguy cơ nhiễm khuẩn da liên quan đến vệ sinh kém

-nguy cơ mất nước liên quan đến tiêu chảy cấp

-nguy cơ suy dinh dưỡng liên quan đến hấp thu do tiêu chảy kéo dài

-người nhà thiếu hiểu biết về bệnh

3.Lập KHCS

-đảm bảo lưu thông đường hô hấp

-giảm thân nhiệt cho người bệnh

-vs thân thể hàng ngày cho người bệnh

-bù nước và điện giải

-bảo đảm dinh dưỡng

-người nhà và người bệnh có kiến thức về bệnh

4.Thực hiện KHCS

4.1 Bảo đảm lưu thông đường hô hấp

-đếm nhịp thở,quan sát kiểu thở

-nếu tăng tiết:hút đờm dãi

-nếu khó thở:cho thở oxy ngắt quãng

4.2 Giảm thân nhiệt cho người bệnh

-để nghỉ ở phòng cách ly thoáng,đủ ánh sáng,đủ phương tiện cấp cứu,tránh gió lùa

-khi thân nhiệt người bệnh tăng

Chườm mát tại trán,bẹn,nách

Hạ nhiệt cho người bệnh bằng paracetamol(theo y lệnh)

4.3 Vệ sinh thân thể hàng ngày cho BN

-tắm hoặc lau người hàng ngày bằng nước sôi để nguội ấm và lau khô bàng khăn bông sạch

Nếu có viêm da không được tắm bằng nước xà phòng cho BN

-vệ sinh mắt,mũi

Thực hiện thuốc theo y lệnh nhỏ mắt,mũi cho người bệnh bằng dd argyron 1%

-vệ sinh khoa phòng hàng ngày

-hướng dẫn BN và người nhà nơi đổ rác,đổ các chất thải

-cắt móng tay cho BN,tránh gãi làm xước da dẫn đến viêm da

-nếu có bội nhiễm

+thực hiện thuốc kháng sinh theo y lệnh

+đo lượng nước tiểu 24h

4.4 Theo dõi,phát hiện sớm và xử trí các biến chứng:chảy mủ mắt,loét miệng,bội nhiễm…

-điều trị nhiễm khuẩn mắt bằng thuốc mỡ mắt tetracyclin

-rửa cả 2 mắt mỗi ngày 3 lần.dùng khăn và nước sạch lau nhẹ cho hết mủ

-tra mỡ tetracyclin vào cả 2 mắt mỗi ngày 3 lần:tra 1 ít thuốc mỡ vào bên trong mi dưới

Chú ý:

-bảo trẻ nhắm mắt lại khi rửa mắt và ngước lên khi tra thuốc

-bà mẹ rửa sạch tay trước và sau khi tra thuốc

-tiếp tục điều triji cho đến khi hết mắt đỏ

-không tra bất kỳ thứ gì khác vào mắt trẻ

-điều trị loét miệng bằng tím gentian 0,25% hoặc xanh methylen 1% hoặc glycerin borat 3%

-điều trị mỗi ngày 2 lần

-lau miệng trẻ bằng vải mềm sạch,thấm nước muối sinh lý

-bôi tím gentian 0,25% hoặc xanh methylen 1% hoặc glycerin borat 3%

Chú ý:rửa tay trước và sau khi lau miệng trẻ

4.5 bù nước và điện giải cho BN

-cho BN uống oresol ngay từ khi có sốt hoặc dung dịch nước cháo muối

-nếu huyết áp tụt:thực hiện y lệnh truyền

4.6 Bảo đảm dinh dưỡng

-cho bn ăn thức ăn lỏng,dễ tiêu:cháo thịt nạc,cháo khoai tây cà rốt hoặc cháo đường

-tăng cường vitamin A,C,B

-nếu trẻ biếng ăn:thay đổi món ăn theo sở thích of trẻ

-khi trẻ có rối loạn tiêu hóa:không cho ăn thức ăn có chất tanh

-nếu trẻ còn bú mẹ thì tiếp tục cho trẻ bú

4.7 Người nhà và BN có kiến thức về bệnh

-hướng dẫn nội quy khoa phòng

-hướng dẫn phòng bệnh sởi:cách ly,tiêm phòng

-hướng dẫn bà mẹ điều trị nhiễm khuẩn và loét miệng

-cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây

+không uống được hoặc bỏ bú

+bệnh nặng hơn

+trẻ có sốt cao hoặc sốt

+thở nhanh

+khó thở

+chảy mủ mắt

+tiêu chảy

Trẻ đang mắc sởi hoặc sởi có biến chứng ở mắt/miệng cần đưa trẻ đến khám lại sau 2 ngày

5.Đánh giá

Được đánh giá là tốt khi

-người bệnh phục hồi không có tai biến sau sởi hoặc các biến chứng được cs điều trị kịp thời

-sức khỏe Bn dần hồi phục

-trẻ được đánh giá là tiến triển tốt:các triệu chứng LS giảm dần,trẻ ăn uống được,SK hồi phục dần

-dặn bà mẹ cần khám ngay khi có dấu hiệu bất thường

-tái khám lại sau 2 ngày nếu còn sốt