1. Làm việc phải có phương hướng, mục đích

Làm bất cứ việc gì, dù việc to hay việc nhỏ, điều quan trọng trước hết là phải xác đinh rõ được phương hướng, mục đích thật rõ ràng, cụ thể và sát hợp.

Phương hướng, mục đích là dự kiến về kết quả đặt ra để hướng tới, để làm việc, đế phấn đấu, nhằm đạt được kết quả trong công việc. Mục đích giống như người chỉ đường.

Chủ tịch Hồ Chí Minh lấy thí dụ: "Các anh em cần đi Sài Gòn, người chỉ đường cho anh em nói phải đi về phương Nam và đi qua những tỉnh Thanh Hóa, Vinh, Huế, Nha Trang chẳng hạn. Người chỉ đường chỉ có thể chỉ cho anh em được thế thôi. Đã có phương hướng sẵn, anh em cứ theo đó mà đi, đến tỉnh nào phải qua những con sông nào, những hòn núi gì, anh em sẽ tìm hỏi sau. Miễn là anh em biết theo phương Nam mà tiến chứ không lầm đường đi ngược lên Bắc rồi hóa đi tới Bắc Kinh là được"

Mục đích lớn lao mà Chủ tich Hồ Chí Minh theo đuổi và thực hiện là đem lại độc lập cho Tổ quốc, tự do và hạnh phúc cho đồng bào ta. Ở Người chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta đựơc hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Được hỏi về mục đích này, Người nói: "Cả đời tôi chỉ có một mục đích, là phấn đấu cho quyền lợi Tổ quốc, và hạnh phúc của quốc dân. Những khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo - là vì mục đích đó".

Vì theo đuổi mục đích lớn lao đó mà Nguời đã tìm ra con dường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

Năm 1927, Người viết cuốn Đường cách mệnh, trong đó nói rõ: "Mục đích sách này là để nói cho đồng bào ta biết rõ:
(1) Vì sao chúng ta muốn sống thì phải cách mệnh.
(2) Vì sao cách mệnh là việc chung cả dân chúng chứ không phải việc một hai người.
(3) Đem lịch sử cách mệnh các nước làm gương cho chúng ta soi.
(4) Đem phong trào thế giới nói cho đồng bào ta rõ.
(5) Ai là bạn ta? Ai là thù ta?
(6) Cách mệnh thì phải làm thế nào? Sách này muốn nói cho vắn tắt, dễ hiểu, dễ nhớ".

Ngay khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, với tư cách Chủ tịch Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Người huấn thị: "Các công việc của Chính phủ phải nhằm vào một mục đích duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi người. Cho nên Chính phủ nhân dân bao giờ cũng phải đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy. Việc gì có lợi cho dân thì lầm. Việc gì có hại cho dân thì phải tránh".

Phát biểu tại phiên họp đầu tiên của Ủy ban nghiên cứu kế hoạch kiến quốc, Nguời nói: "Chúng ta tranh dược tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ. Chúng ta phải thực hiện ngay:
1. Làm cho dân có ăn.
2. Làm cho dân có mặc.
3. Làm cho dân có chỗ ở.
4. Làm cho dân có học hành".

Với dã tâm cướp nước ta một lần nữa, ngày 23-9-1945, thực dân Pháp quay lại xâm chiếm Nam Bộ, hòng tách Nam Bộ ra khỏi nước ta.

Ngay sau chuyến đi Pháp về, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói một cách tha thiết:
“Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên. Tôi trân trọng hứa với đồng bào rằng: Với quyết tâm của đồng bào, với quyết tâm của toàn thể nhân dân, Nam Bộ nhất định trở lại cùng thân ái chung trong lòng Tổ quốc”.

Với trái tim nồng cháy vì độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân, Người đã cùng toàn Đảng lãnh đạo nhân dân ta vừa kháng chiến, vừa kiến quốc. Để động viên kinh tế cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Người chỉ rõ mục đích: “Làm cho nước mạnh, dân giàu”. Năm 1947, viết cuốn Đời sống mới, ngay ở trang đầu, Người cũng nói rõ mục đích: “Tôi mong đồng bào ta mỗi người có một quyển Đời sống mới để xem, để hiểu, để thực hành đời sống mới”, v.v..

Phương hướng và mục đích trong từng giai đoạn của cách mạng nước ta thường được thể hiện thành những mục tiêu mang tính chiến lược và động lực. Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu thành khẩu hiệu để mọi người hiểu và thực hiện. Trong Cách mạng Tháng Tám, Người nêu khẩu hiệu: “Tiến lên! Tiến lên! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy tiến lên! …dũng cảm tiến lên!”. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Người nêu khẩu hiệu: “Trường kỳ kháng chiến, nhất định thắng lợi!”. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Người nêu khẩu hiệu: “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược!”.

Tuy nhiên, Người cũng yêu cầu khi nêu khẩu hiệu phải thể hiện rõ được mục đích. Người nhắc nhở: “Mục đích thì nêu ra nhiều khẩu hiệu quá. Đích nghĩa là nhằm vào đó mà bắn. Nhiều đích quá thì loạn mắt, không bắn trúng đích nào. Thậm chí không ai nhớ được những khẩu hiệu đó. Vậy chỉ nên nêu ra vài khẩu hiệu chính, thiết thực và phổ thông”.

Trong nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều nhắc nhở mọi người, nhất là cán bộ, đảng viên và thanh niên rằng, làm bất cứ việc gì cũng phải xác định rõ phương hướng, mục đích. Năm 1945, phát biểu tại Lễ tốt nghiệp Trường Quân chính Việt Nam, Người nói: “Thời kỳ huấn luyện này chưa thể cung cấp cho anh em những kiến thức đầy đủ và cao sâu, nó chỉ mới giúp cho anh em một phương hướng đi cho mỗi khi lên đường và thêm nữa gợi lòng ham muốn nghiên cứu của anh em”².

Phát biểu tại Lễ tốt nghiệp Khóa 5 Trường huấn luyện cán bộ Việt Nam, Người nêu: “Trường huấn luyện đã giúp anh em biết phương hướng, biết nhắm mục đích mà đi. Như vậy anh em học ít nhưng bổ ích nhiều”¹. Người phê bình một số cán bộ, đảng viên trong làm việc và công tác chỉ quen ra lệnh, ra chỉ thị, thường cao giọng với mọi người phải thực hiện mục đích này, mục tiêu nọ, mà không tính đến điều kiện thực tế, thậm chí ra chỉ thị, mệnh lệnh xong rồi quên, lại chỉ ra lệnh cho người khác làm, còn mình không chịu làm bất cứ việc gì, v.v..

Ghi nhớ lời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Hăng hái không chưa đủ, phải có kế hoạch, có phương hướng. Trước khi làm một việc gì phải cẩn thận suy xét xem việc đó thành công thì ảnh hưởng thế nào, thất bại thì ảnh hưởng thế nào”.