Đọc truyện rung xa nu

Chào các bạn! Vì nhiều lý do từ nay Truyen2U chính thức đổi tên là Truyen247.Pro. Mong các bạn tiếp tục ủng hộ truy cập tên miền mới này nhé! Mãi yêu... ♥

rung xa nu

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

Chuyên đề này nhằm giúp học sinh củng cố những kiến thức cơ bản xung quanh tác phẩm "Rừng xà nu":

- Hình tượng rừng xà nu - biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt trong đau thương.

- Hình tượng Tnú - tiêu biểu cho các thế hệ người Tây Nguyên vùng lên chống Mĩ.

- Chất sử thi trong tác phẩm - in đậm dấu ấn thi pháp và mĩ học của văn thơ kháng chiến

KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Giới thiệu chung:

a. Tác giả

+ Tiểu sử:

- 2 bút danh: Nguyên Ngọc, Nguyễn Trung Thành.

- Có mặt và hoạt động cách mạng ở Tây Nguyên trong 2 cuộc kháng chiến > vùng đất vốn còn xa lạ với nhiều người lại trở thành miền kí ức, miền nhớ thân thương của Nguyên Ngọc.

Tác giả

Nguyên Ngọc, Nguyễn Trung Thành là bút danh của Nguyễn Văn Báu. Sinh năm 1932 tại Quảng Nam. Lăn lộn nhiều năm trên chiến trường ác liệt cả trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Chống Mĩ.

Tác phẩm: "Đất nước đứng lên" (1956), "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc" (1969), "Đất Quảng" (1973 - 1974),...

Hơi hướng Tây Nguyên, màu sắc tráng lệ, khuynh hướng sử thi... tạo nên cốt cách và vẻ đẹp văn chương của Nguyên Ngọc - Nguyễn Trung Thành.

Xuất xứ

Truyện "Rừng xà nu" được Nguyễn Trung Thành viết năm 1965, xuất hiện lần đầu trên Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng miền trung Trung Bộ, số 2 năm 1965 - năm 1969, in trong tập truyện ký "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc".

Tóm tắt truyện

Sau 3 năm đi "lực lượng", Tnú về thăm làng. Bé Heng gặp anh ở con nước lớn dẫn anh về. Con đường cũ, hai cái dốc, rừng lách chằng chịt hố chông, hầm chông, giàn thò sắc lạnh. Mặt trời chưa tắt thì anh về đến làng. Cụ Mết già làng và bà con dân làng reo lên mừng rỡ. Cụ Mết đưa anh về nhà ăn cơm. Từ nhà ưng vang lên một hồi, ba tiếng mõ dài, cả lũ làng cầm đuốc kéo tới nhà cụ Mết gặp Tnú. Có ông bà già. Nhiều trai tráng và lũ con gái. Đông nhất là lũ trẻ con. Có cả cô Dít, em gái Mai, nay là bí thư chi bộ kiêm chính trị viên xã hội. Ai cũng muốn ngồi gần anh Tnú. Dít thay mặt lũ làng xem giấy có chữ ký chỉ huy cho phép Tnú về thăm làng một đêm. Quanh bếp lửa rộn lên: "Tốt lắm rồi!" "Một đêm thôi, mai lại đi rồi, ít quá, tiếc quá!". Rồi cụ Mết kể lại cuộc đời Tnú cho lũ làng nghe. Tiếng nói rất trầm. "Anh Tnú đó, nó đi Giải phóng quân đánh giặc... Đời nó khổ, nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta". Anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan bị giặc chặt đầu, nó và em Mai đi vào rừng nuôi anh Quyết cán bộ. Anh dạy nó học chữ. Nó học chữ thì hay quên nhưng đi rừng làm liên lạc thì đầu nó sáng lạ lùng. Nó vượt thác, xé rừng mà đi, lọt tất cả vòng vây của giặc. Một lần Tnú vượt thác Đắc nông thì bị giặc bắt, bị tra tấn, bị đầy đi Kông Tum. Ba năm sau, Tnú vượt ngục trốn về, lưng đầy thương tích. Tnú đọc thư tuyệt mệnh của anh Quyết gửi cho dân làng Xô Man trước khi anh tử thương. Tnú đi bộ lên núi Ngọc Linh đem về một gùi đá mài. Đêm đêm làng Xô Man thức mài vũ khí. Thằng Dục chỉ huy đồn Đắc Hà đưa lũ ác ôn về vây ráp làng. Tiếng kêu khóc vang dậy. Cụ Mết và trai tráng lánh vào rừng, bí mật bám theo giặc. Bọn giặc đã giết chết mẹ con Mai. Tay không ra cứu vợ con, Tnú bị giặc bắt. Chúng lấy nhựa xà nu đốt cháy 10 ngón tay anh. cụ Mết và lũ thanh niên từ rừng xông ra, dùng mác, và rựa chém chết tất cả 10 tên ác ôn. Thằng Dục ác ôn và xác lũ lính ngổn ngang quanh đống lửa trên nhà ưng. Từ đó, làng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng. Sau đó, Tnú ra đi tìm cách mạng..."

Cụ Mết ngừng kể, rồi hỏi Tnú đã giết được mấy thằng Diệm, mấy thằng Mĩ rồi? Anh kể chuyện đánh đồn, xông xuống hầm ngầm dùng tay bóp chết thằng chỉ huy... thằng Dục, "đúng chớ... chúng nó đứa nào cũng là thằng Dục!". Mưa rơi nặng hạt. Không ai nhận thấy đêm đã khuya. Sáng hôm sau cụ Mết và Dít tiễn Tnú lên đường. Ba người đứng nhìn những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời...

Chủ đề

Ca ngợi tinh thần quật khởi, chí khí cách mạng và sức sống mãnh liệt của đồng bào các dân tộc và núi rừng Tây Nguyên trong cuộc đấu tranh vũ trang chống kẻ thù khát máu Mĩ - Diệm.

Hình tượng rừng xà nu

Rừng xà nu vừa là cảnh sắc hùng vĩ vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Mở đầu tác phầm là hình ảnh rừng xà nu cùng bá Heng đón Tnú đi bộ đội về thăm làng; phần cuối cũng là rừng xà nu trùng điệp tiễn người anh hùng của quê hương đi tìm Mĩ, Diệm để diệt.

Cây xà nu ham ánh sáng và khí trời, nó vươn lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng... như Tnú, Mai, Dít, cụ Nết, bé Heng và dân làng Xô Man sống và chiến đấu vì khát vọng tự do.

Nó cùng với dân làng Xô Man chung chịu gian nan và hy sinh. Anh Xút bị giặc treo cổ lên cây vả đầu làng, bà Nhan bị giặc đốt cháy 10 đầu ngón tay, mẹ con Mai bị giặc đập chết... Rừng xà nu cũng bị đại bác giặc bắn suốt đêm ngày, hàng vạn cây không cây nào không bị thương, có những cây non trúng đạn, chất dầu còn loãng, vết thương cứ loét mãi ra rồi chết.

Rừng xà nu mang sức sống mãnh liệt và khí phách lẫm liệt như lũ làng. Cạnh một cây xà nu bị bắn gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Đã hai ba năm nay, trong mưa bom bão đạn, "rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho làng".

Giặc định dùng nhựa xà nu, lửa xà nu dìm dân làng Xô Man vào biển máu, nhưng chính lũ ác ôn do thằng Dục cầm đầu đã bị cụ Mết và trai làng chém chết, xác chúng ngổn ngang quanh đống lửa xà nu.

Rừng xà nu trùng điệp, hút tầm mắt chạy đến chân trời là biểu tượng cho thế trận chiến tranh nhân dân, người người lớp lớp. Nguyễn Trung Thành đã tạo nên những hình ảnh ẩn dụ, nhưng liên tưởng kỳ vĩ để miêu tả rừng xà nu hùng vĩ với tất cả lòng yêu mến tự hào.

Nguyễn Trung Thành sau này có viết: "Hồi tháng năm năm 1962, hành quân từ miền Bắc vào (...) chiến trường của mình là khu rừng bát ngát phía tây Thừa Thiên giáp Lào. Đó là một khu rừng xanh tít tắp tận chân trời. Tôi yêu cây rừng xà nu ngay từ đó. Ấy là một loại cây hùng vĩ và cao thượng man dại và trong sạch, mỗi cây cao vút, vạm vỡ ứa nhựa, tán lá vừa thanh nhã vừa rắn rỏi..." (Về một truyện ngắn - Rừng xà nu).

Những dũng sĩ làng Xô Man

- Cụ Mết, già làng râu dài tới ngực mà vẫn đen bóng, ngực căng như một cây xà nu lớn. Cụ là một thủ lĩnh quân sự, linh hồn của cuộc chiến đấu và chiến thắng. Chính dưới lưỡi mác sáng loáng của cụ là xác thằng Dục ác ôn. Chính sau tiếng hô của cụ: "Chém! Chém hết" là những lưỡi mác của trai làng vung lên và xác lũ giặc ngổn ngang trên nhà ưng! Chính cụ đã khẳng định một chân lý cách mạng để đi tới tự do: "Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo". Sau chiến công đầu vị già làng đã truyền hịch:

"Đốt lửa lên! Tất cả người già, người trẻ, người đàn ông, người đàn bà, mỗi người phải tìm lấy một cây giáo, một cây mác, một cây dụ, một cây rựa. Ai không có thì vót chông, năm trăm cây chông. Đốt lửa lên!"

Tiếng hịch ấy đã vang dội núi rừng. Và lửa cháy khắp rừng. Cụ Mết mang tầm vóc và khí phách như một anh hùng bộ tộc xa xưa trong trường ca Tây Nguyên. Khuynh hướng sử thi bao trùm nhân vật xuất chúng này để ta yêu mến và khâm phục.

Mai và Dít tiêu biểu cho những người con gái Tây Nguyên thời đánh Mĩ. Bà Nhan bị giặc chặt đầu đã có Mai vào rừng bảo vệ anh Quyết cán bộ. Mai là hiện thân của lòng trung thành với cách mạng, cần mẫn, hiền dịu, sáng dạ, bất khuất hiên ngang trước súng đạn quân thù. Dít lớn lên, lại đi tiếp con đường của chị. Đi tiếp tế cho du kích, bị giặc bắt, phải làm bia đạn, sau mỗi viên đạn nổ "đôi mắt nó vẫn nhìn bọn giặc bình thản lạ lùng". Ba năm sau ngày chị hy sinh, Dít đã trưởng thành, trở thành một bí thư chi bộ, một chính trị viên xã đội lãnh đạo cuộc chiến đấu của dân làng Xô Man. Trong mỗi quan hệ mới với Tnú, cô Dít với tư cách lãnh đạo đã nghiêm trang trong thủ tục hỏi giấy tờ người lính từ mặt trận về thăm làng: "Không có giấy, trốn về thì không được. Ủy ban phải bắt thôi". Là cô gái, là em chị Mai, cô Dít đã nhìn Tnú bằng "đôi mắt mở to, bình thản, trong suốt" chan chứa yêu thương và như cô đã nói với Tnú: "Bọn em miệng đứa nào cũng nhắc anh mãi". Mai và Dít đều mang vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong thời đại mới: "Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang"...

- Tnú là một anh hùng đích thực. Cụ Mết rất tự hào nói về anh:

"Nó là người Strá mình - Cha mẹ nó chết sớm, làng Xô Man này nuôi nó. Đời nó khổ, nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta". Yêu cách mạng và khao khát tự do. Tnú đã vào rừng bảo vệ, tiếp tế cho cán bộ hoạt động bí mật. Tnú học chữ để mai sau thay anh Quyết làm cán bộ. Dũng cảm và mưu trí lúc vượt thác, lúc cắt rừng đi liên lạc. Trung thành và bất khuất. Nuốt thư bí mật khi bị địch bắt. Giặc tra tấn bắt khai ai là cộng sản, Tnú đặt tay lên bụng mình, nói: "Ở đây này". Tnú sống với niềm tin: "Cán bộ là Đảng. Đảng còn, núi nước này còn". Tnú vượt ngục trở về làng, độc thư tuyệt mệnh của anh Quyết cho lũ làng nghe rồi anh đi lên núi Ngọc Linh lấy một gùi đá mài đem về để dân làng Xô Man mài giáo, mác, dụ, rựa, chuẩn bị khởi nghĩa. Cuộc chiến đấu mới bắt đầu thì vợ con anh bị giặc đập chết. Cứu mẹ con Mai không được, anh bị giặc bắt trói bằng dây rừng, bị giặc đốt mười ngón tay bằng nhựa xà nu thành mười ngọn đuốc. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng, nhưng lẫm liệt, khí phách: hiên ngang. Tnú không thèm kêu van!

Tnú là một dũng sĩ kiên quyết đánh địch đến cùng. Núi rừng đã đốt lửa lên rồi! Mười ngón tay, ngón nào cũng cụt một đốt, nhưng còn hai đốt vẫn cầm giáo, bắn súng được, anh đã lên đường đi tìm cách mạng, gia nhập Giải phóng quân, đi tìm những thằng Dục ác ôn để trả thù cho mẹ con Mai, cho lũ làng. Tnú đã chiến đấu dũng cảm, đã xung phong xuống hầm ngầm, dùng tay bóp chết tên chỉ huy, cũng là một thằng Dục khát máu. Anh nhớ làng, anh xin phép về thăm làng một đêm rồi anh lại ra đi chiến đấu!

Nguyễn Trung Thành, với khuynh hướng sử thi đã khắc họa Tnú mang bao phẩm chất anh hùng lẫm liệt. Tnú đi tiếp trong "Đất nước đứng lên". Màu sắc núi rừng và hơi hướng Tây Nguyên như ánh hào quang tỏa chiếu dũng sĩ Tnú.

Kết luận

Hình tượng rừng xà nu, hình ảnh những dũng sĩ anh hùng trong truyện "Rừng xà nu" là hình ảnh đất nước và con người Việt Nam kiên cường, bất khuất trong thời đại Hồ Chí Minh vừa đậm đà hơi hướng và cảnh quan hùng vĩ Tây Nguyên. Tác phẩm dào dạt cảm hứng sử thi hào hùng. Những anh hùng dũng sĩ như cụ Mết, Tnú, Mai, Dít,... đại diện cho cộng đồng, chiến đấu và hy sinh vì sự sống còn của cộng đồng, gắn bó với lịch sử cộng đồng, được khắc họa bằng những hình ảnh chói lọi, với một giọng văn hào hùng, say mê, trang trọng, tạo nên những trang văn tráng lệ mang âm hưởng anh hùng ca.

Truyện "Rừng xà nu" thể hiện nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn của Nguyễn Trung Thành vừa trang nghiêm thần kỳ, vừa đầy chất thơ tráng lệ./.

(Sưu tầm)

Hướng dẫn gõ công thức Toán trên diễn đàn

Hướng dẫn tất cả các chức năng của diễn đàn

thay đổi nội dung bởi: Dĩ Vãng 10, 02-21-2010 lúc 01:10 PM

The Following User Says Thank You to Thandieu2 For This Useful Post:

duongngoclan (03-03-2010)

11-07-2009, 10:46 PM

Dĩ Vãng

Banned Join Date: Sep 2009

Đến từ: BMT

Bài gởi: 206

Thanks: 9

Thanked 93 Times in 46 Posts

Rừng xà nu

- Nguyễn Trung Thành-

I. Tìm hiểu chung:

1, Tác giả:

- Tên khai sinh: Nguyễn Văn Báu; bút danh: Nguyên Ngọc

- Sinh 5/ 9/ 1932: quê Thăng Bình- Quảng Nam.

- 1950: Ông ra nhập quân đội; 1954: tập kết ra Bắc; 1962 : trở vào Nam.

- Ông là nhà văn quân đội, hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ chủ yếu ở Tây Nguyên và liên khu 5. Ông gắn bó với con người và mảnh đất nơi này.

- Các TP chính: " Đất nước đứng lên"(1955); "Mạch nước ngầm"(1960); " Rừng xà nu"(1965); " Trên quê hương anh hùng Điện Ngọc"(1969).

2, Xuất xứ:

- Viết vào mùa hè năm 1965: Đế quốc Mĩ ồ ạt đổ quân vào Miền Nam nước ta

- TP được in lần đầu trong cuốn tạp chí "Văn nghệ quân giải phóng"( số 2- 1965)

- Năm 1965: được in lại trong tập truyện kí "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc" của Nguyễn Trung Thành.

3, Tóm tắt cốt truyện:

Có hai câu chuyện đan cài vào nhau.

- Cuộc chiến đấu của dân làng XôMan

- Chuyện đời riêng của Tnú

4, Chủ đề:

- Thông qua câu chuyện về cuộc đời Tnú, TP ca ngợi sức sống, tinh thần đấu tranh quật cường của dân làng XôMan nói riêng và các dân tộc Tây Nguyên nói chung trong đấu tranh chống Mĩ xâm Lược.

II. Phân tích:

1, Truyện xây dựng hệ thống nhân vật thể hiện sự tiếp nối của các thế hệ CM làng XôMan cũng là của đồng bào Tây Nguyên: Cụ Mết, Tnú, Dít, Mai, Heng.....

A, Nhân vật Mết:

- Là một giag làng, cao niên, quắc thước khoẻ mạnh.

Chi tiết: + 60 tuổi, tiếng nói vang trong lồng ngực, giọng ồ ồ.

+ Ngực căng như một cây xà nu lớn, mắt sáng xếch ngược, râu dài; hai bàn tay chắc nịch.

- Là người trầm tính, kín đáo, uy nghi đĩnh đạc.

Chi tiết:

+ các nhận xét của cụ được bày tỏ một cách thận trọng có mức độ. Trước khi đánh giá bao giờ cụ cũngquan sát kĩ đối tượng, nhìn từ đầu đến chẩnồi mới nhận xét. Những khi vừa ý nhất cụ cũng chỉ nói "Được".

+ Phong thái uy nghi, tiếng nói trầm trầm. Mỗi khi cụ nói thì tất cả im lặng lắng nghe, trẻ con nhìn chăm chú như nuốt lấy từng lời.

- Là người giàu lòng yêu thương với dân làng, quê hương:

Chi tiết:

+ Nhường muối cho người đau.

+ Giữ Tnú ở nhà mình và đãi Tnú những món ăn ngon của làng quê.

+ Cụ tự hào về làng quê " Gạo strá...."

+ Cụ có ý thức truyền lại cho con cháu nhớ câu chuyện của Tnú hay truyền thống đấu tranh của dân làng XôMan.

- Cụ tin tưởng ở CM:

+ Tổ chức nuôi dấu cán bộ trong 5 năm không có một người cán bộ nào bị bắt

+ Cụ dạy cho dân làng XôMan "Cán bộ là Đảng, Đảng còn, núi nước này còn"

=> KL: cụ Mết là tập hợp tiêu biểu cho truyền thống lịch sử cha ông, là gạch nối giữa Đảng, CM và dân XôMan. Cụ chính là cây Xànu lớn nhất của rừng Xànu.

B, Nhân vật Tnú:

* Là nhân vật tiêu biểu cho: số phận; con đường đến với CM > của dân làng XôMan trong cuộc kháng chiến chống Mĩ

- Là người gan góc, táo bạo, trung thực

Chi tiết:

+ Lúc nhỏ Tnú vào rừng cùng Mai để tiếp tế cho cán bộ.

+ Đi đưa thư.

+ học chữ chậm-> lấy đá đập đầu.....

+ Bị bắt, bị tra tấn-> nhưng Tnú cắn răng chịu đựng.

+ Sau khi thoát khỏi tù ngục-> Tnú vẫn tiếp tục con đường CM.

- Là người giàu ý chí, nghị lực, biết vượt lên bi kịch của cá nhân để sống đúng, sống đẹp sống có ý chí.

+ Bi kịch: * Mồ côi

• Vợ con bị kẻ thù giết dã man.

• Bản thân chịu nhiều đau thương: bắt, đánh đập, tra tấn, bị đốt 10 ngón tay

+ Tnú vượt lên bi kịch;

• Từ nhỏ anh đã chọn cho mình con đường sống đúng đắn: Theo cụ Mết, theo dân làng đi nuôi cán bộ.

• Mất vợ, con, người thân nhưng Tnú không gục ngã mà ngược lại anh đứng vững rồi bản thân vượt lên nỗi đau cá nhân-> anh gia nhập quân đội, anh giết chết tên chỉ huy trong hầm cố thủ của hắn

-> Thổi bùng lên ngọn lửa căm hờn của dân làng XôMan, của đồng bào Tây Nguyên

- là người giàu tình, nặng nghĩa

+ hết lòng yêu thương vợ con

• Khi Mai sinh con,Tnú không đi chợ mua vải cho Mai may địu thì Tnú lấy ngay taams chăn của mình để Mai làm địu

• Lúc chứng kiến vợ con bị kẻ thù đánh đập: đau thương, căm giận-> anh lao vào bọn giặc

+ Làng quê với Tnú là gia đình-> xa làng quê, Tnú rất nhớ khi gặp mọi người, Tnú đều nhớ, anh không quên ai, nhớ tiếng chày của làng quê.

- Có tính kỉ luật cao:

* Câu chuyện tình yêu của Tnú Và Mai đã góp phần làm đẹp thêm phẩm chất tốt đẹp của nhân vật

- Lúc đầu là tình bạn khi còn là thơ ấu: tình bạn thơ mộng: cùng học cùng chịu đựng, cùng nuôi dấu cán bộ, họ lớn lên cùng với sự lớn lên của dân làng XôMan.

- Tình yêu ở tuổi trưởng thành: thắm thiết người tình, sự cảm thụ lẫn nhau

Dẫn chứng: Khi Tnú vượt ngục, Mai gặp Tnú và cầm hai bàn tay anh rưng rưng nước mắt

- Mối tình của họ hết sức bi thương bởi quân thù tàn bạo. Tuy nhiên, nó trở thành động lực để Tnú hoàn thành nhiệm vụ mà CM giao

* ở nhân vật Tnú, hình ảnh bàn tay gây ấn tượng sâu đậm:

- Lúc bàn tay còn lành lặn thì đây là bàn tay nghĩa tình:

+ Bàn tay đã dắt Mai lên rẫy trồng tỉa

+ Bàn tay cầm phấn để viết lên bảng, viết những con chữ đầu tiên

+ Bàn tay cầm công văn để làm liên lạc

+ Hai bàn tay ấy, Mai đã cầm để biện hộ tình yêu của mình

- 10 ngón tay Tnú bị kẻ thù tẩm nhựa Xà nu để đốt cháy-> trở thành 10 ngọn đuốc-> 10 ngón tay ấy đã trở thành chứng tích của lòng căm hận kẻ thù.

- Bàn tay mỗi ngón chỉ còn hai đốt nhưng Tnú vẫn cầm súng và chính bằng bàn tay ấy anh đã bóp chết tên chỉ huy đồn địch ngay trong hầm cố thủ của nó.

=> TL: Tnú chính là cây Xànu mạnh mẽ nhất, đẹp nhất trong núi rừng Tây Nguyên

C.Dớt và bộ Heng.

- Dớt "đụi mắt to bỡnh thản trong suốt" khi thi hành nhiệm vụ của người bớ thư ...Dớt hỏi Tnỳ = giọng lạnh lựng "đồng chớ về cú giấy khụng?" ... Khi bị bắt và bị tra tấn thỡ "... đến viờn thứ 10 nú chựi nước mắt im bặt, đụi mắt mở to bỡnh thản lạ lựng" =>Dớt là cụ gỏi gan dạ, yờu cỏch mạng, nghiờm nghị và giàu tỡnh cảm, luụn bỡnh tĩnh trong mọi hoàn cảnh.

-Heng cũn nhỏ nhưng đó tham gia đỏnh giặc. Hỡnh ảnh chỳ bộ "sỳng đeo.....một người lớnh thực sự" đẹp và cú ý nghĩa: Sự chiến đấu của dõn làng XM sẽ được tiếp bước & trưởng thành hơn lớp măng non nối tiếp cha anh đỏnh giặc .

D.Dân làng Xụ Man :

Người già trẻ em , trai gỏi cú tờn & khụng tờn mừng khi TN về làng ,chăm chỳ nghe Mết kể chuyện Tnỳ, đồng lũng căm thự giặc& cựng ý chớ chiến đấu bảo vệ làng bản ,bảo vệ cỏch mạng Họ yờu nước yờu cỏch mạng.

** Sự xuất hiện của Heng, Dỳt ,Tnỳ & cụ Mết là sự nối tiếp hết lớp này đến lớp khỏc nhiều người con Tõy Nguyờn anh hựng chiến đấu cho đến thắng lợi hoàn toàn của quê hương đất nước.

Họ là những "cõy xà nu" mà nếu ngó xuống sẽ cú cõy con mọc liờn tiếp nhanh để tạo rừng xà nu n/tiếp tới chõn trời .

-Hỡnh ảnh bản làng Xụ Man vừa tạo cho truyện khụng khớ sử thi cũng chớnh là hỡnh ảnh cuả "rừng Xà nu" hiờn ngang tuyệt đẹp, "cỏnh rừng tạo ra những cõy vững chải như cụ Mết Dớt ,Mai, Heng...

E. Cuộc đồng khởi của dõn làng:

-Giặc đến dõn làng chuẩn bị khớ giới mài giỏo mỏc, vút chụng

-Đờm giặc võy làng TN bị tra tấn mọi người đó nổi dậy

+ Cỏc cụ già chồm dậy. "Tiếng kờu thột dữ dội tiếng chõn chạy rầm rập quanh nhà ủng".

+ Tất cả thanh niờn trong làng mỗi người một cõy rựa sỏng loỏng...

+ "Đống lửa xà nu lớn giữa nhà vẫn đỏ. Xỏc 10 tờn lớnh ngổn ngang xung quanh đống lửa" .

+ "Thế là... khắp rừng"

Cuộc vùng dậy quyết liệt & tất yếu. Hành động của kẻ thự chõm ngọn lửa quật khởi of dõn bản. "Căm thự thỳc giục trả lời, vũ khớ trả lời vũ khớ"... . Đờm bỏo hiệu cuộc chiến với kẻ thự dài lõu.

2, Hình tượng cây Xà nu:

Vừa là cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, vừa mang ý nghĩa tượng trưng

- Mở đầu và kết của truyện đều là cảnh rừng Xànu.

Đầu: " Đứng trên.....đến hết tầm mắt cũng....chân trời"

- Cây Xànu ham ánh sáng và khí trời như Mai, Tnú khao khát tự do.

- Cây Xànu cũng như người dân Xôman chịu những đau thương, hi sinh:

+ Con người XôMan: anh Xút bị treo cổ trên cây vaie đầu làng; bà Nhan bị giặc chặt đầu; Tnú bị đốt 10 ngón tay.

+ Cây Xà nu: bị đạn đại bác bắn suốt đêm ngày. Hàng vạn cây, có những vết thương cây con không lành được-> chết

- Cây Xà nu hiện diện trong suốt câu chuỷện về người dân XôMan trong cuộc kháng chiến chống kẻ thù xâm lược

+ Cây Xà nu có mặt trong đời sống hàng ngàycủa người dân XôMan: ngọn lửa trong bếp, trong đống lửa lớn để tập hợp dân làng ở nhà Ưng; là ngọn đuốc để soi sáng những đoạn rừng đêm, khói Xà nu xông lên để làm bảng cho Tnú học chữ.

+ Cây Xà nu còn có mặt trong những sự kiện trọng đại:

• Ngọn đuốc Xànu đã cháy sáng trong tay cụ Mết và tất cả dân làng đã vào rừng để lấy giáo, mác để chuẩn bị cho cuộc chiến đấu mới

• Đêm đêm, dân làng đãthức để mài vũ khí dưới ánh sáng của nhựa Xànu

- Rừng xà nu có sức sống mãnh liệt như dân làng XôMan đầy khí phách

+ Cạnh một cây Xà nu mới ngã gục đã có 4-5 cây con mọc lên ngọn xanh rờn

+ Đã 2-3 năm nay, rừng Xà nu trong mưa bom bão đạn vẫn "Ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng-> đây là một hình ảnh đầy kiêu hãnh, biểu hiện khí phách"

+ Kẻ thù định dùng nhựa Xà nu để dìm dân làng trong biển máu nhưng chính lũ ác ôn do thằng Dục cầm đầu đã bị cụ Mết và dân làng giết chết. Xác chúng ngổn ngangquanh đống lửa Xànu. Sau đó, Tnú đã tham gia lực lượng-> trở thành người chiến sĩ CM

- Hình tượng cây Xà nu trong TP còn là biểu tượng cho thế trận chiến tranh nhân dân không ngừng lớn mạnh-> đây là hình ảnh ẩn dụ, là liên tưởng kì vĩ của nhà văn. Qua đó ta thấy được thái độ, tình cảm của nhà văn yêu mến tự hào về nhân dân.

3.Đặc sắc nghệ thuật

A.Nhõn vật được t/h = những nột chấm phỏ, hiện ra hành động (Tnỳ,Mết,Dớt,Heng).

B.Đậm chất sử thi:

-Qua cõu chuyện về c/đ Tnỳ& cuộc nổi dậy của dõn làng XụMan t/g tỏi hiện thời kỳ ls of phong trào cỏch mạng Mnam cho tới khi Đồng khởi = Đề cập đến vấn đề bao trựm về vận mệnh & con đường g/p of cả dõn tộc trong thời kỳ khỏng chiến chống Mĩ .

- Hệ thống nhõn vật của truyện là sự tiếp nối của cỏc thế hệ c/m of làng Xụ Man. Tớnh chất sp of nhõn vật mang ý nghĩa đại diện cho nhõn dõn,cộng đồng .Sp cỏ nhõn thống nhất với cộng đồng.

-Cỏch kể & ngụn ngử kể chuyện tạo nờn tớnh sử thi

+Cõu chuyện được kể trong hồi tưởng of già làng bờn bếp lửa trước đụng đủ lũ làng.

+ Cỏch cụ Mết kể như muốn truyền lại cho bản làng những trang sử cộng đồng.

+ Cõu chuyện về Tnỳ & cuộc nổi dậy of bản làng được kể như chuyện lịch sử = sự kiện quan trọng .

-Cỏch tạo k/cảnh of NT Thành mang chất sử thi:

+Khung cảnh "Rừng Xà Nu" vụ tận.

+ Khung cảnh đờm nổi dậy ...

C.Nghệ thuật trần thuật:

- Truyện kể như một hồi tưởng trong một đêm Tnú về thăm làng qua lời kể của cụ Mếtvà những hồi ức của Tnú tái hiện theo lời kể ấy.

- Truyện được kể bên bếp lửa qua lời kể của một già làng kể cho đông đảo dân làng nghe. Cách kể trang trọng như muốn truyền cho thế hệ con cháu trang sử của csr một cộng đồng-> mang đậm tính chất sử thi.

III. Tổng kết:

- Tác giả đã khắc hoạ rất thành công hình ảnh một tập thể anh hùng.

- RXN là một bước tiến xa so với " Đất nước tiến lên" ở tầm khái quát, sự chọn lọc và dồn lén những cảm xúc

- TP dạt dào cảm hứng sử thi

12-01-2009, 06:00 PM

Thandieu2

Super Moderator Join Date: Aug 2009

Đến từ: Thanh Liêm - Hà Nam

Bài gởi: 1,390

Thanks: 480

Thanked 359 Times in 241 Posts

Phân tích tác phẩm Rừng Xà Nu.

Phân tích tác Phẩm Rừng Xà Nu ( Nguyễn Trung Thành)

Nhà văn Nguyên Ngọc (Nguyễn Trung Thành) có duyên với Tây Nguyên. Cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, Nguyên Ngọc đã sống và chiến đấu ở mảnh đất hùng vĩ này. Hai tác phẩm hay nhất của Nguyên Ngọc đều viết về Tây Nguyên là "Đất nước đứng lên" và "Rừng xà nu".

Truyện "Rừng xà nu" viết về những anh hùng ở làng Xô Man trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Là tác phẩm tiêu biểu cho khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn của văn học Việt Nam giai đoạn 1954-1975. Cảm hứng của nhà văn về nhân vật anh hùng gắn liền với cảm hứng về đất nước hùng vĩ mà cụ thể là hình tượng cây xà nu của Tây Nguyên.

Nhà văn đã chọn một loại cây họ thông, gỗ và nhựa đều rất quý, có sức sống mãnh liệt và dẻo dai rất gần gũi với đời sống người dân Tây Nguyên để tượng trưng cho phẩm chất và sức mạnh tinh thần bất khuất của dân làng Xô Man và các dân tộc Tây Nguyên.

Truyện được mở đầu và kết thúc bằng hình ảnh rừng xà nu. Suốt trong quá trình kể chuyện, hình ảnh rừng xà nu được nhắc đi nhắc lại như một điệp khúc, gần 20 lần nhà văn nói đến rừng xà nu, cây xà nu, nhựa xà nu, ngọn xà nu, đồi xà nu, khói xà nu, lửa xà nu, dầu xà nu. Hình tượng cây xà nu mang ý nghĩa tượng trưng, nó nói lên sức sống bền vững, quật khởi của dân làng Xô Man, của Tây Nguyên bất khuất. Chất sử thi của thiên truyện sẽ không trở thành giọng điệu chính của tác phẩm nếu thiếu đi hình tượng cây xà nu được khai thác từ nhiều góc độ, được lặp đi lặp lại nhiều lần như vậy, nhất là các hình ảnh "đồi xà nu" (4 lần), "rừng xà nu" (5 lần), với "hàng vạn cây" "ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng".

"Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc... Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa úa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện lại thành từng cục máu lớn". Hình ảnh cây xà nu mở đầu truyện đã cho thấy cuộc đấu tranh quyết liệt của dân làng. Bằng nghệ thuật nhân hoá, tác giả nói lên được nỗi đau thương mất mát của dân làng Xô Man và tố cáo tội ác của kẻ thù. Mỗi cây xà nu ngã xuống, ta thấy thương tâm như một người dân làng Xô Man ngã xuống.

Nhưng hình tượng cây xà nu cũng tượng trưng cho sức sống dẻo dai,mãnh liệt của dân làng Xô Man, của con người Tây Nguyên. "Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế."

"Có những cây mới nhú khỏi mặt đất, nhọn hoắt như những mũi lê". Rừng xà nu mang ý nghĩa biểu tượng cho con người. "Đặt trong hệ thống chủ đề, trong mạch truyện, những cây xà nu này mang tính biểu tượng cho những Mai, Dít, Tnú, Heng, thế hệ trẻ của làng Xô Man bất khuất, gắn bó với cách mạng". Chỉ đơn giản một chi tiết này, thấy cây xà nu giống người biết mấy! "Nhưng cũng có những cây vượt lên đựơc đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng". Hình ảnh đó giống Tnú biết bao, Tnú bị bọn giặc chém nhiều nhát sau lưng, trên tấm lưng chưa rộng bằng bề ngang cái xà lét mẹ để lại đó ứa một vệt máu đậm, từ sáng đến chiều thì đặc quện, tím thẫm như "nhựa xà nu". Nhưng sau khi ở tù vượt ngục trở về, những vết thương đã lành lặn, Tnú khoẻ mạnh, cường tráng, rồi trở thành một chiến sĩ kiên cường.

Cái chết của những cây xà nu giống cái chết của mẹ con Mai biết bao. "Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng; vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết".

Và đây, Dít giống một cây xà nu non lao thẳng lên trời bất khuất. Dít nhỏ như lanh lẹ, cứ sẩm tối lại bò theo máng nước đem gạo ra từng cho cụ Mết và thanh niên. Chúng bắt đựơc con bé. Chúng để con bé đứng ở giữa sân, lên đạn tôm-xông rồi từ từ bắn từng viên một. Không bắn trúng, đạn chỉ sượt qua tai, sém tóc, váy nó rách tượt từng mảng. Nó khóc thét lên, nhưng rồi đến viên thứ mười, nó chùi nước mắt, từ đó nó im bặt. Nó đứng lặng giữa bọn lính, cứ mỗi viên đạn nổ, cái thân hình mảnh dẻ của nó lại quật lên một cái nhưng đôi mắt nó thì vẫn nhìn bọn giặc bình thản lạ lùng.

Hình ảnh những cây xà nu vững chắc, không chịu ngã trước giông bão, bom đạn của kẻ thù "ưỡn tấm ngực lớn của mình che chở cho làng" gợi cho ta nghĩ đến hình ảnh cụ Mết, con người tiêu biểu cho sức sống quật khởi của làng Xô Man, người nuôi giữ ngọn lửa khát vọng tự do, gắn bó với Đảng. Chính cụ Mết cũng đã nói với Tnú: "Không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta..." Cụ còn nói với dân làng: "Nghe rõ chưa các con, rõ chưa Nhớ lấy, ghi lấy. Sau này tau chết rồi, bay còn sống phải nói lại với con cháu: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!". Và khi cuộc khởi nghĩa bùng nổ, nguyên nhân trực tiếp chính là do ngọn lửa xà nu cháy trên mười đầu ngón tay Tnú. Cả làng Xô Man bị kích động, những ngọn đuốc xà nu bùng cháy khắp rừng "Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn. Suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng..."

Viết về Tây Nguyên, Nguyên Ngọc (Nguyễn Trung Thành) muốn gắn chặt đất nước với con người. Viết về anh hùng Đinh Núp, tác giả gọi tên tiểu thuyết của mình là "Đất nước đứng lên". Viết về cuộc khởi nghĩa của dân làng Xô Man trong cuộc kháng chiến chống Mĩ lại lấy tên là "Rừng xà nu"... Hình tượng cây xà nu là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Trung Thành. Với bút pháp tượng trưng, tư tưởng chủ đề của truyện "Rừng xà nu" thêm sâu sắc. Chính nhờ hình tượng cây xà nu mà những nhân vật anh hùng thêm bất tử.

+ Con người:

- Vốn sống phong phú, giàu có trong những năm tháng chiến tranh.

- Gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người Tây Nguyên.

- Tận mắt chứng kiến, thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Nguyên, những trang sử hào hùng mang màu sắc huyền thoại của Tây Nguyên về những thế hệ người Tây Nguyên đứng lên chống kẻ thù: Kơpachơlơng, Tnú...> niềm tự hào, ngưỡng mộ với đât nước, con người Tây Nguyên

+ Sáng tác:

- Tác phẩm tiêu biểu: Đất nước đứng lên, Rẻo cao, Rừng xà nu,Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc, Đất Quảng...

- Đặc sắc:

• Tác phẩm dù ra đời ở thời điểm nào cũng đậm chất sử thi

 Đề tài: đậm chất sử thi

 Hình tượng trung tâm: cá nhân kết tinh số phận, vẻ đẹp cộng đồng.

 Cảm hứng chủ đạo: tôn vinh, ngợi ca

 Hệ thống nghệ thuật:

o Bút pháp tương phản

o Giọng văn trang trọng

o Cấu trúc trùng điệp.

• Nét riêng của chất sử thi trong sáng tác Nguyễn Trung Thành: dấu ấn Tây Nguyên, không khí Tây Nguyên, gợi liên tưởng về những pho sử thi đồ sộ xa xưa của người miền núi

+ Vị trí văn học sử:

- Người đầu tiên đưa Tây Nguyên vào văn học.

- Cho đến nay vẫn là nhà văn viết hay nhất về Tây Nguyên.

b. Tác phẩm

+ Sự ra đời:

- Mùa hè năm 1965, Mĩ ào ạt đổ quân vào miền Nam Việt Nam để đánh nhanh, diệt gọn > khơi dậy chủ nghĩa anh hùng cách mạng đã được hun đúc từ kháng chiến chống Pháp ở miền Nam nói chung, Tây Nguyên nói riêng.

 Nguyễn Trung Thành tận mắt chứng kiến quá trình thức tỉnh và đứng lên của người dân Tây Nguyên yêu nước.

+ Cốt truyện:

- Theo sự đan xen 2 chiều: quá khứ - hiện tại > gắn với hai câu chuyện lồng ghép:

• Cuộc đời đau thương mà anh dũng của Tnú > tuyến chính, phần cốt lõi.

• Sự vùng lên của dân làng Xô man.

 Thể hiện bằng con đường nghệ thuật sự gắn bó giữa số phận cá nhân và vận mệnh chung của cộng đồng dân tộc.

+ Hệ thống hình tượng:

- Hình tượng thiên nhiên: Rừng xà nu.

- Hình tượng con người: Tnú, cụ Mết, Mai, Dít...

2. Phân tích

a. Rừng xà nu

+ Biểu tượng của đau thương:

- Mở đầu tác phẩm: đồi xà nu, ở trong tầm đại bác > ngay từ những dòng đầu tiên, xà nu đã được đặt trong cảnh liên quan đến sự huỷ diệt dữ dội, tàn bạo > thử thách lớn, nghiệt ngã với rừng xà nu.

- Hàng vạn cây, không cây nào không bị thương:

• Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão.

• Ở chỗ vết thương: dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn > thương tích bầm tụ > vết thương lớn.

• Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác chặt làm đôi > vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết > tả hình ảnh những cây non bị huỷ diệt tạo cảm giác xa xót.

+ Biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt:

- Ở chỗ vết thương: nhựa ứa ra, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt > huy động ấn tượng khứu giác (thơm ngào ngạt) và ấn tượng thị giác (long lanh) để miêu tả chất nhựa xà nu > đẹp thi vị.

- Trong rừng ít loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy > so sánh làm nổi bật sức sống hiếm có của xà nu.

- Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời > nguồn sống bền bỉ, ngạo nghễ, ngang tàng, như cỏ dại, như suối nguồn ào ạt.

- Ham ánh sáng măt trời, phóng lên rất nhanh để đón lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng thẳng tắp, long lanh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng > câu văn có sự thăng hoa của hai vẻ đẹp: vẻ nên thơ và sức mạnh cường tráng, bất khuất.

• Ham ánh sáng mặt trời > bản năng tồn sinh dẻo dai, luôn hướng về phía ánh sáng, hướng về sự sống.

• Động từ mạnh: ham, phóng, đón > tư thế chủ động chiếm lĩnh > khao khát sống, khả năng sống tiềm tàng mãnh liệt.

• Hương thơm của nhựa cây tiếp tục được đan chiếu ánh xạ trong hai chiều cảm nhận: thị giác, khứu giác.

o Hạt bụi vàng: những hạt bụi dưới ánh sáng mặt trời từ trên cao rọi xuống giống như những hạt bụi long lanh > thơ hoá một hình ảnh bình thường.

o Thơm mỡ màng: không phải "thơm ngào ngạt" (cùng sắc độ đậm đặc, mạnh), không phải "thơm dìu dịu" (sắc độ nhẹ) mà là thơm mỡ màng > mùi hương ngậm một nguồn sống dồi dào.

• Có những cây: vượt lên được, cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ.

• Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng.

• Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã...

• Cứ thế hai ba năm nay, rừng xà nu đã ưỡn tấm ngực lớn ra, che chở cho làng > rào chắn, điểm tựa, áo giáp che chở cho cuộc sống dân làng Tây Nguyên > thái độ trân trọng, hàm ơn.

(Liên hệ: "Tre Việt Nam" - Nguyễn Duy)

Nhận xét:

- Nhà văn xoay ống kính từ ngoài vào trong, từ nhìn ngắm tổng quát đồi xà nu hàng vạn cây đến thâm nhập vào từng tế bào xà nu, khám phá chất nhựa thơm ngào ngạt - cái mùi thơm của sự sống bất tử.

- Biện pháp nhân hoá khiến xà nu không chỉ hiện lên ở phương diện sinh vật học với đặc tính dẻo dai, sức chịu đựng tốt mà còn trở thành sinh thể sống, đang chịu những đau đớn về thể xác nhưng bất khuất, kiên cường, gan dạ, bản lĩnh, ẩn tàng một sức sống bất diệt, một tâm hồn giàu chất thơ.

- Hai cảm hứng: đau thương và bất tử đan xen nhưng âm hưởng chủ đạo là bài ca bất tận về sự sống .

+ Sự xuất hiện của xà nu

- Trong cấu trúc văn bản:

• Mở ra: đồi xà nu

• Khép lại: những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời.

 Tác dụng:

o Không gian mở rộng > Sức sinh sôi, sự sống mạnh hơn cái chết và sự huỷ diệt.

o Tạo cấu trúc điệp vòng tròn > hình tượng xuyên suốt, mang tầm vóc sử thi.

- Ở hệ thống các tình tiết: xuất hiện rải rác trong thiên truyện:

• Trong đời sống sinh hoạt: khói xà nu xông bảng nứa để Tnú và Mai học,...

• Gắn với các sự kiện quan trọng của dân làng Xô man: sự vùng dậy, cả làng bí mật mài vũ khí, Tnú bị tra tấn...

 Hình tượng xuyên suốt, trở thành một bộ phận không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt và cuộc kháng chiến chống Mĩ của người Tây Nguyên.

+ Biểu tượng cho vẻ đẹp và sức sống con người Tây Nguyên:

- Bút pháp nhân hoá > xà nu giống như một thân thể vừa mang thương tích vừa tiềm ẩn sức sống dồi dào.

- Các thế hệ xà nu nối tiếp nhau > gợi sự liên tưởng các thế hệ dân làng Xô man chống giặc bất khuất.

- Tả con người trong quan hệ liên tưởng so sánh với xà nu: cụ Mết ngực căng như một cây xà nu lớn (rừng xà nu uỡn tấm ngực lớn), Tnú bị chém ngang lưng, vết thương tím thẫm như nhựa xà nu (những vết thương đen, đặc quyện thành cục máu lớn)

Nhận xét:

- Sự chuyển hoá nhuần nhuyễn giữa hình tượng thiên nhiên và con người, hướng về tư tưởng nghệ thuật chủ đạo: sự vùng lên và sức sống bất diệt của con người Tây Nguyên trong đau thương.

- Bút pháp hiện thực kết hợp với bút pháp lãng mạn > xây dựng rừng xà nu thành biểu tượng nghệ thuật độc đáo > "linh mộc" của người Tây Nguyên, mang tinh thần, sức mạnh, vẻ đẹp Tây Nguyên.

b. Hình tượng con người Tây Nguyên

+ Tnú:

- Tình huống nhân vật xuất hiện:

• Sau 3 năm đi lực lượng, nghỉ phép về thăm làng một ngày.

• Cụ Mết kể chuyện cuộc đời Tnú trước đông đủ dân làng và có mặt cả Tnú.

• Không - thời gian:

o Nhà ưng

o Đêm rừng, bên ngoài lấm tấm một trận mưa đêm.

• Giọng kể: trầm và nặng.

• Cách kể: trang trọng, tôn nghiêm, kể "khan".

• Dặn dò: Sau này tau chết, chúng mày phải kể lại cho con cháu nghe > câu chuyện về Tnú trở thành truyện thiêng của cộng đồng Strá, thành di huấn, báu vật tinh thần truyền từ đời này sang đời khác.

 Tác dụng:

• Màu sắc sử thi huyền thoại, giữa người nghe và người kể có khoảng cách không - thời gian vời vợi, xa xăm, với thái độ chiêm ngưỡng thiêng liêng, thành kính.

• Chất hiện đại: nhân vật được kể hiện hữu, chứng kiến, tham gia > chân thực

 Kể một câu chuyện mang màu sắc huyền thoại về một nhân vật đang sống > biến câu chuyện của cá nhân anh hùng thành câu chuyện của dân tộc anh hùng > Tnú là sự tiếp nối các của Đăm san, Xinh Nhã... thủa trước trong thời đại kháng chiến chống Mĩ > bao bọc nhân vật trong không khí sử thi, huyền thoại

 Tính chất "truyện kể một đêm, một đêm dài bằng cả đời người".

- Cuộc đời Tnú qua dòng hồi ức của cụ Mết:

• Nhỏ:

o Mồ côi, sống nhờ sự chở che, đùm bọc của dân làng.

o Thay cho thanh niên, người già, tiếp tế cho cán bộ > gan góc, dũng cảm.

o Ý thức sâu sắc: Cụ Mết nói: Cán bộ là Đảng. Đảng còn, núi nước này còn > ý thức cách mạng mạnh mẽ, sáng tỏ.

o Học chữ không được, lấy đá đập đầu, nhờ Mai dạy > nóng nảy, kiên gan, thẳng thắn, trung thực, cầu thị.

o Đi đường núi thì đầu nó sáng lạ lùng, xé rừng mà đi, lọt tất cả các vòng vây. Qua sông nó không thích lội chỗ nước êm, cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi ngang, vượt lên trên mặt nước, cới lên thác băng băng như một con cá kình không phải vì Tnú ngạo ngược, ngông nghênh, nông nổi mà vì ý thức "Qua chỗ nước êm thằng Mĩ - Diệm hay phục, chỗ nước mạnh nó không ngờ" > thông minh, cá tính mạnh mẽ, dũng cảm.

o Giặc bắt: dao chém ngang lưng hỏi cách mạng đâu > Tnú chỉ vào bụng, không khai một lời dù bị tra tấn dã man > kiên cường, gan góc, tuyệt đối trung thành với cách mạng.

 Tnú nổi bật với các phẩm chất: thông minh, thẳng thắn, trung thực, gan góc, táo bạo, dũng cảm, kiên cường.

• Lớn:

O Ba năm sau, vượt ngục về làng, cùng thanh niên lên núi Ngọc Linh mài vũ khí > người nuôi giữ để ngọn lửa yêu nước luôn đượm cháy, thắp sáng qua các thế hệ con người Tây Nguyên > chủ động cho cuộc chiến đấu mới với kẻ thù.

O Thằng Dục xuất hiện để bắt và giết Tnú:

 Giặc bắt và hành hạ vợ con Tnú dã man > Tnú "chồm dậy", "hai con mắt là hai cục lửa lớn" > căm hờn đã uất đọng không thể tan, chỉ trực bùng lên thành hành động trả thù.

 Hét dữ dội, nhảy xổ vào giữa bọn lính.

 Bị bắt: giẻ tầm dầu xà nu, quấn quanh mười đầu ngón tay, đốt > không kêu một tiếng nào.

 Mười ngón tay thành mười ngọn đuốc > Tnú nhắm mắt lại, rồi lại mở mắt ra, trừng trừng.

 Không cảm thấy lửa ở mười đầu ngón tay, nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng, cháy cả ruột > chuyển hoá kì lạ: từ ngọn lửa vật lí bình thường thành ngọn lửa tinh thần căm hờn > con người đang tự đốt mình lên, đốt đau đớn, căm thù thành hành động quật khởi.

 Hét lên một tiếng, không phải là tiếng hét đau đớn mà là tiếng hét căm hờn "Giết" > giống như một lời hiệu triệu, một lời sấm truyền thiêng liêng.

 Nhận xét:

- Nhịp văn ngắn, dồn dập, nhanh, gấp, giàu kịch tính (kẻ thù trắng trợn, thách thức, bạo tàn, uy hiếp; dân làng tận mắt chứng kiến người anh hùng của mình bị tra tấn dã man > kết thúc xung đột là hành động vùng lên giết kẻ thù).

- Khái quát chân lí cách mạng đồng thời là tư tưởng của tác phẩm (qua lời cụ Mết)

 Khi giặc cầm súng, mình chưa cầm giáo > nạn nhân.

 Khi giặc cầm súng, mình cầm giáo > chiến thắng.

 Chúng nó đã cầm súng thì mình phải cầm giáo.

O Luân phiên lượt kể: Tnú kể lại: giết Dục (có súng, có dao) bằng chính đôi tay mỗi ngón cụt một đốt.

O Ý nghĩa biểu tượng của chi tiết bàn tay:

 Mười ngón đuốc rực cháy > biểu trưng cho sức mạnh, sự kiên cường bất khuất của con người.

 Mỗi ngón cụt một đốt > chứng nhận tội ác dã man của kẻ thù, chứng tích đau thương để nhắc nhớ người dân Xô man về chân lí cách mạng.

 Bóp cổ thằng Dục > sức mạnh tiêu diệt kẻ thù, sự trả giá tất yếu cho tội ác của bọn xâm lược > sức sống bất diệt của con người Tây Nguyên.

Tiểu kết về nhân vật Tnú:

- Qua nhân vật Tnú, nhà văn khái quát cuộc đời đau thương mà anh dũng, khám phá vẻ đẹp quả cảm, lòng yêu nước, phẩm chất gan dạ, anh hùng và sức sống mãnh liệt của người dân Tây Nguyên.

- Xây dựng nhân vật bằng bút pháp sử thi > nhân vật hiện lên như người anh hùng trong những trang của huyền thoại của người miền núi.

- Tiếp nối truyền thống có từ Đăm san, Xinh Nhã, Đinh Núp..., kéo dài và làm mới những trang sử thi thủa trước bằng tinh thần hiện đại.

+ Hình ảnh những con người Tây Nguyên khác:

- Cụ Mết:

• Thế hệ đi trước Tnú, là tương lai của Tnú.

• Người lưu giữ truyền thống anh hùng của dân làng Xô man qua các câu chuyện kể, vị già làng minh mẫn, trí tuệ, kiên trung đã đúc rút chân lí cách mạng, hướng dẫn, chăm sóc phần tinh thần của người Xtrá.

- Heng, Dít:

• Dít: khi nhỏ bị bắt, bị doạ dẫm: "đôi mắt nó thì vẫn nhìn bọn giặc bình thản lạ lùng" > tiềm ẩn sự gan góc, kiên trung.

• Là quá khứ của Tnú, tiếp nối con đường cách mạng của Tnú.

Nhận xét:

- Bổ sung, hoàn chỉnh cho hình tượng Tnú.

- Tạo nên bức tranh toàn cảnh rộng lớn, có tính chất sử thi về các thế hệ người Tây Nguyên nổi dậy chống Mĩ.

CỦNG CỐ KIẾN THỨC

Đề 1: Phân tích hình tượng rừng xà nu.

Đề 2: Phân tích hình tượng Tnú.

Đề 3: Phân tích chất sử thi trong văn học chống Mĩ qua "Rừng xà nu".

Đề 4: Bình giảng đoạn văn sau đây:

"Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sang mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, long lánh vô số hat bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng.

Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết.

Nhưng cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương cũng chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã...Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng..."

Gợi ý giải đề

Đề 1: Hình tượng rừng xà nu.

+ Tổng quát:

- Giới thiệu chung về tác giả , tác phẩm.

- Vị trí, ý nghĩa hình tượng rừng xà nu trong việc biểu hiện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

+ Phân tích:

- Biểu tượng của đau thương.

- Biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ, tráng lệ và sức sống bất diệt.

- Biểu tượng nghệ thuật về vẻ đẹp sức sống con người Tây Nguyên.

+ Đánh giá:

- Vai trò, ý nghĩa hình tượng đối với giá trị tác phẩm.

- Đặc sắc nghệ thuật xây dựng hình tượng.

- So sánh giá trị hình tượng trên tư cách là biểu tượng của dân tộc (cây tre, cây đước, cây kơnia (Việt Nam), cây bạch dương (Nga), cây sakura (Nhật Bản), hoa tử đinh hương (Tây Ban Nha), hoa hồng đỏ (Bungary)...)

Đề 2: Hình tượng Tnú.

+ Tổng quát:

- Giới thiệu chung về tác giả , tác phẩm.

- Vị trí, ý nghĩa hình tượng Tnú trong việc biểu hiện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

+ Phân tích:

- Tình huống:

- Cuộc đời Tnú qua dòng hồi ức của cụ Mết.

+ Đánh giá:

- Vai trò, ý nghĩa hình tượng ợng với giá trị tác phẩm.

- Đặc sắc nghệ thuật xây dựng hình tượng.

- So sánh với hình tượng các anh hùng khác trong văn học chống Mĩ > thấy được đặc điểm thi pháp của văn học chống Mĩ và nét khác biệt của hình tượng.

Đề 3: Chất sử thi trong văn học chống Mĩ qua "Rừng xà nu"

+ Tổng quát:

- Giới thuyết về chất sử thi trong một tác phẩm văn học:

• Đề tài

• Nhân vật.

• Cảm hứng

• Nghệ thuật biểu hiện.

- Cơ sở hình thành chất sử thi trong văn học chống Mĩ nói chung và trong "Rừng xà nu" nói riêng.

• Chất sử thi là đặc điểm thi pháp đồng thời là mĩ cảm của văn học kháng chiến.

• Đặc thù lịch sử đất nước 30 năm chiến tranh > tiếng nói bức xúc nhất: vận mệnh dân tộc > chất sử thi đậm nét trong văn học.

+ Biểu hiện của chất sử thi trong "Rừng xà nu":

- Đề tài: giàu chất sử thi.

- Hình tượng Tnú:

• Hiện thân đầy đủ, sâu sắc cho số phận người dân Xôman, cộng đồng Tây Nguyên, dân tộc Việt Nam.

• Kết tinh vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

- Cảm hứng chủ đạo: tôn vinh.

- Bút pháp: lí tưởng hoá

+ Đánh giá:

- Tiếp nối và làm giàu truyền thống sử thi trong văn học bằng tinh thần hiện đại.

- Làm cho truyện ngắn có tầm vóc một tiểu thuyết sử thi.

- Tiêu biểu cho vẻ đẹp có tính chất lí tưởng: vẻ đẹp chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời chống Mĩ.

Đề 4: Bình giảng đoạn văn.

Dựa vào phần kiến thức cơ bản làm nổi bật một số ý như sau:

+ Vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt trong đau thương.

+ Bút pháp tả thực kết hợp với lãng mạn.

+ Biện pháp nhân hoá gợi liên tưởng song chiếu giữa rừng xà nu và các thế hệ người Tây Nguyên.

Tác giả

Tác phẩm: "Đất nước đứng lên" (1956), "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc" (1969), "Đất Quảng" (1973 - 1974),...

Hơi hướng Tây Nguyên, màu sắc tráng lệ, khuynh hướng sử thi... tạo nên cốt cách và vẻ đẹp văn chương của Nguyên Ngọc - Nguyễn Trung Thành.

Xuất xứ

Tóm tắt truyện

Chủ đề

Hình tượng rừng xà nu

Những dũng sĩ làng Xô Man

- Tnú là một anh hùng đích thực. Cụ Mết rất tự hào nói về anh:

Kết luận

Truyện "Rừng xà nu" thể hiện nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn của Nguyễn Trung Thành vừa trang nghiêm thần kỳ, vừa đầy chất thơ tráng lệ./.

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen247.Pro

Trước Sau

Tags: