RÔMÊÔ và JULIET

Bi kịch năm hồi

ĐẶNG THẾ BÍNH dịch

TIỂU DẪN

RÔMÊÔ VÀ JULIET

Theo ý kiến đa số các nhà nghiên cứu, vở

Rômêô và Juliet viết vào khoảng 1594 - 1595.

Viết vở kịch này, Shakespease đã dựa theo một truyện bằng văn vần (khoảng 3.000 câu) của một nhà thơ trẻ người Anh là Actơ Bruc (Arthur Brooke), xuất bản năm 1562. Bruc đã phóng tác theo một truyện bằng văn xuôi do một người Ý là Matêô Banđenlô (Matteo Bandello) viết, xuất bản năm 1554, hay nói cho đúng hơn, theo bản dịch tiếng Pháp của truyện này do Pie Boatô (Pierre Boisteau) dịch, xuất bản năm 1559.

Thực ra, những nét chính của câu chuyện tình này đã có từ sớm hơn nữa, trong những truyện ngắn của Luyghi đa Portô (Luigi đa Porto) xuất bản khoảng 1535, của Ađriêng Xơvanh (Adrien Sevin) xuất bản khoảng 1542, v.v...

Mỗi người viết hoặc người dịch lại thêm thắt, sửa đổi cho câu chuyện thêm hấp dẫn, hoặc tô vẽ các nhân vật cho thêm nổi. Chẳng hạn Xơvanh thêm vào nhân vật thầy lang, Bruc tô cho rõ nét nhân vật nhũ mẫu...

Nhưng chính là thông qua tác phẩm của Shakespease mà câu chuyện của đôi bạn tình thành Vêrôna đã được lưu lại cho hậu thế.

Nội dung vở kịch như sau:

Ngày xưa ở thành Vêrôna của nước Ý, giữa hai họ lớn, họ Capiulet và họ Montaghiu, có một mối thù lâu đời. Mối thù sâu sắc đến nỗi hễ người hai họ, thậm chí gia nhân hai nhà, gặp nhau là có chuyện cãi cọ hoặc chém giết.

Một đêm, tộc trưởng họ Capiulet mở dạ yến. Rômêô, con trai tộc trưởng họ Montaghiu, đang say mê Rôdalin, một cô gái trong họ Capiulet, nên cùng một vài người bạn đeo mặt nạ đến dự buổi yến này để được gặp Rôdalin. Nhưng khi đến nơi, thì Rômêô gặp Juliet, con tộc trưởng Capiulet, và hai người yêu nhau say đắm ngay từ buổi đầu gặp gỡ.

Nửa đêm, tiệc tan, Rômêô vượt tường nhảy vào vườn sau nhà Capiulet. Juliet hiện ra trên bao lơn phòng nàng, và hai người cùng “trao cho nhau lời thề chung thủy”.

Sáng hôm sau, Rômêô tới gặp cha linh hồn là tu sĩ Lôrân và yêu cầu tu sĩ làm lễ xe duyên cho hai người. Tu sĩ ưng thuận vì hy vọng rằng “mối duyên lành này sẽ làm cho hận thù hai họ đổi thành tình sâu nghĩa nặng”. Sau lễ thành hôn tại phòng tu sĩ Lôrân, Juliet về phòng riêng chờ Rômêô đêm đó sẽ tới.

Nhưng cùng ngày hôm đó đã xảy ra một chuyện không may. Tibân, anh họ Juliet, gặp Rômêô và buông lời hỗn xược. Rômêô nhịn, nhưng bạn Rômêô là Mơkiuxiô bực tức gây chuyện đánh nhau với Tibân. Thừa lúc Rômêô len vào giữa để can, Tibân lén đâm chết Mơkiuxiô. Báo thù cho bạn, Rômêô đâm chết Tibân. Vương chủ thành Vêrôna kết án Rômêô phải đày khỏi thành Vêrôna.

Sau khi giết Tibân, Rômêô trốn trong phòng tu sĩ Lôrân. Tu sĩ an ủi chàng và khuyên chàng đêm đó cứ tới từ biệt Juliet, rồi sau đó rời khỏi Vêrôna đến tránh ở một thành khác là Mantua, chờ ngày có thể xin vương chủ ân xá và giải hòa hai họ.

Đêm đó, Rômêô, nhờ sự giúp đỡ của vú nuôi Juliet, được gặp nàng. Nhưng sáng sớm hôm sau, khi đôi bên từ biệt, hai người đều linh cảm những chuyện chẳng lành.

Quả vậy, cha Juliet ép nàng phải lấy một chàng thanh niên quý tộc, họ hàng của vương chủ, là bá tước Parit. Tuyệt vọng, Juliet tới gặp tu sĩ Lôrân. Tu sĩ khuyên nàng cứ giả vờ nhận lấy Parit và cho nàng một lọ thuốc. Uống thuốc này vào thì thân thể sẽ cứng đờ lạnh ngắt như chết trong một thời gian, sau đó sẽ tỉnh dậy khỏe mạnh như thường. Đêm hôm ấy sẽ uống thuốc. Hôm sau, người nhà tưởng chết sẽ đem đặt thi thể trong hầm mộ họ Capiulet theo phong tục thời ấy. Trong khi đó, tu sĩ sẽ cho người đến Mantua báo cho Rômêô biết để lẻn về Vêrôna đón nàng đi.

Juliet về nhà, giả vờ vui vẻ nhận lời lấy Parit. Ông già Capiulet vui mừng định tổ chức cho đón dâu ngay ngày hôm sau. Nhưng đêm ấy, Juliet uống thuốc. Sáng sớm hôm sau, khi Parit tới thì nàng chỉ còn là cái xác cứng đờ. Mọi người than khóc rồi đem thi thể nàng đặt vào hầm mộ của dòng họ Capiulet.

Sau khi Juliet rời tu phòng về nhà, tu sĩ Lôrân đã nhờ một người bạn là tu sĩ Jôn đi Mantua báo tin cho Rômêô biết. Nhưng một sự không may khiến tu sĩ Jôn không đi được. Trong khi đó thì gia nhân của Rômêô tưởng Juliet chết thật, phi ngựa tới Mantua báo tin. Nhận tin chẳng lành, Rômêô tuyệt vọng, mua một liều thuốc độc rồi định trở về chết bên thi thể người yêu.

Nửa đêm hôm đó, Rômêô tới hầm mộ nhà Capiulet. Parit cũng tới đó để khóc than nàng. Hai người đánh nhau. Parit bị Rômêô đâm chết. Rômêô vào trong hầm mộ, uống thuốc độc, rồi hôn Juliet mà chết.

Tu sĩ Lôrân khi được tu sĩ Jôn cho biết tin không đi được, cũng lật đật tới hầm mộ Juliet đêm đó để chờ nàng tỉnh dậy. Nhưng khi tới nơi thì đã quá muộn. Rômêo đã chết.

Juliet tỉnh dậy. Tu sĩ khuyên nàng vào nương thân trong nhà tu kín. Nhưng nàng không nghe và dùng dao của Rômêô tự vẫn.

Tin lan ra, khắp thành Vêrôna xôn xao. Vương chủ và người hai nhà kéo tới. Câu chuyện thương tâm được tu sĩ kể lại.

Và “bên xác con, cha mẹ mới quên thù”.

*

Người ta thường nói, vở

Rômêô và Juliet là vở kịch của tình yêu. Đúng như vậy, Rômêô và Juliet là vở kịch của tình yêu trong sáng và chân thành. Như Flôbe (Flaubert) đã nói: “Virgin đã sáng tạo ra người thiếu phụ yêu đương, Shakespease đã sáng tạo ra người thiếu nữ yêu đương. Tất cả những thiếu phụ và thiếu nữ yêu đương khác chỉ là mô phỏng theo hai nhân vật Điđông và Juliet”.

Nhưng nếu chỉ nói đơn giản rằng chủ đề của

Rômêô và Juliet là tình yêu thì không đủ. Chủ đề của vở kịch có hai mặt: tình yêu của đôi lứa thanh niên và oán thù truyền kiếp giữa hai họ. Vở kịch mở đầu bằng một cuộc ẩu đả giữa gia nhân hai nhà. Nó kết liễu bằng sự giải hòa giữa hai họ. Sự thù hằn giữa hai họ khiến cuộc tình duyên của Rômêô và Juliet dang dở nhưng chính cái chết của đôi bạn tình đã chấm dứt mối thù truyền kiếp.

Cuộc tình duyên Rômêô - Juliet đã gặp đủ mọi trở ngại. Họ sinh ra trong hai gia đình oán thù nhau lâu đời, đó đã là một trở ngại lớn. Nhưng còn biết bao trở ngại khác nữa, những sự việc ngẫu nhiên, bất ngờ, chẳng may. Vì không hiểu mối tình của bạn, nên Mơkiuxiô tưởng Rômêô hèn nhát cúi mình trước Tibân, và gây lộn với Tibân. Vì muốn can hai bên mà Rômêô khiến bạn chết oan. Và vì thương bạn chết oan mà Rômêô giết Tibân và phải đi đày... Giải pháp của tu sĩ Lôrân bày cho Juliet tưởng chừng sẽ giải quyết mọi việc. Nhưng tu sĩ Jôn lại gặp sự trắc trở giữa đường. Và khi tu sĩ Lôrân lật đật chạy tới hầm mộ thì Rômêô đã tới đó trước mất rồi...

Nhưng Rômêô và Juliet có cúi đầu khuất phục trước những trở ngại không? Không, họ luôn luôn chiến đấu để bảo vệ tình yêu của họ. Mối hằn thù lâu đời giữa hai nhà đã không ngăn được họ yêu nhau. Lễ giáo phong kiến đã không ngăn được họ gặp nhau. Cái chết của Tibân, án đi đày của Rômêô cũng không chia lìa được họ. Tài mạo, danh vọng, của cải của Parit không thể làm Juliet thay dạ đổi lòng. Những sự việc kinh khủng nhất (nằm một ngày một đêm giữa những thây chết) cũng không làm cô gái thơ ngây kia chùn bước...

Cái chết của họ không cho ta một cảm tưởng khuất phục đầu hàng. Họ đã thắng. Cái xã hội phong kiến hẹp hòi ti tiện đã phải cảm phục tình yêu trong sáng của họ. Họ làm được một việc mà uy quyền của một vương chủ đã không làm nổi: chấm dứt một mối thù truyền kiếp.

Sự đấu tranh quyết liệt của Rômêô và Juliet để bảo vệ tình yêu của họ là sự đấu tranh quyết liệt của những tư tưởng nhân đạo thời Phục hưng chống lại những thành kiến dã man và ngu muội của thời Trung cổ. Chủ đề của vở kịch là: tình yêu và lòng chung thủy chiến thắng oán thù.

Tình yêu giữa Rômêô và Juliet là một tình yêu chân thành, thủy chung, trong sạch, rất trần thế, xa lạ với những quan niệm ảo mộng, siêu hình, tôn giáo hoặc bệnh não. Quan hệ giữa Rômêô và Juliet là một sự hòa hợp cân bằng giữa vật chất và tinh thần, một mối tình thơ mộng nhưng không viển vông, một sự yêu đương say đắm không hề bị hạ thấp xuống mức những dục vọng thấp hèn. Như một nhà nghiên cứu Liên Xô đã nói: “Hoàn toàn không có mâu thuẫn giữa lòng say mê của Juliet và sự ngay thẳng trong sạch của mối tình nàng. Khi nàng nói với Rômêô: “Em vuốt ve quá nhiều thì chàng đến chết mất”, chúng ta không cảm thấy một âm thanh nào lạc điệu” (Vlađimia Nieprôp).

Về mặt nghệ thuật, chúng tôi thấy cần nêu một số điểm:

Thứ nhất là kịch tính cao độ của hành động. Trong truyện của Actơ Bruc, thời gian kéo dài tới mấy tháng. Trong vở kịch của Shakespease, thời gian co lại chỉ còn bốn ngày sôi nổi.

Thứ hai là tính chất sinh động của phong cách và vốn phong phú của ngôn ngữ. Shakespease đã được gọi là nhà pháp sư của ngôn ngữ Anh. Ông sử dụng một vốn từ rất lớn, trong đó ngôn ngữ dân gian góp một phần đáng kể. Các tục ngữ được ông sử dụng rất linh hoạt. Trong tác phẩm của ông, văn xuôi và văn vần đi liền với nhau, có khi gài vào nhau. Những câu nói đùa nhả nhớt của nhũ mẫu và Mơkiuxiô xen vào những đoạn tự tình ngây ngất giữa Rômêô và Juliet, và đi liền ngay sau là những suy nghĩ triết học của tu sĩ Lôrân! Vở

Rômêô và Juliet đặc biệt có nhiều chỗ chơi chữ, những kiểu nói ý cầu kỳ, những lối nói cợt bằng những chữ cùng âm khác nghĩa. Trong quá trình dịch chúng tôi đã cố gắng bám sát những hình tượng của nguyên văn. Tuy vậy, có nhiều trường hợp chúng tôi đã phải tìm những hình tượng tương đương, quen thuộc hơn đối với độc giả Việt Nam.

Về những lời đùa cợt nhả nhớt, có khi ngụ ý tục tằn, của hai nhân vật nhũ mẫu và Mơkiuxiô, chúng tôi muốn nhắc lại nhận định của Victo Huygô: “Về hai mặt phóng túng và bạo nói, Shakespease chẳng thua gì Rabơle (Rabelais)”.

Bản dịch này chủ yếu căn cứ trên bản Anh văn của Nhà xuất bản Cambridge University Press (1955) do J.D.Wilson và G.I. Duthie khảo hiệu và chú thích. Trong quá trình dịch, chúng tôi có tham khảo một số bản dịch Pháp văn, như của Duval, Roth, Koszul và Victor Huygo.

NGƯỜI DỊCH

NHÂN VẬT

EXCALƠT

(Escalus)

Vương chủ thành Vêrôna

PARIT

(Paris)

một chàng quý tộc trẻ tuổi,

thân thích của vương chủ

MONTAGHIU

(Montague)

hai tộc trưởng của hai họ

CAPIULET

(Capulet)

thù địch

MỘT ÔNG GIÀ

họ Capiulet

RÔMÊÔ

(Romeo)

con trai Montaghiu

MƠKIUXIÔ

(Mercutio)

người họ của vương chủ và bạn

của Rômêô

BENVÔLIÔ

(Benvolio)

cháu Montaghiu, và bạn của

Rômêô

TIBÂN

(Tybalt)

cháu Capiulet phu nhân

TU SĨ LÔRÂN

(Lawrence)

dòng thánh Franxit

TU SĨ JÔN

(John)

cùng một dòng đạo đó

BANTƠDA

(Balthasar)

người hầu của Rômêô

XAMXƠN

(Sampson)

gia nhân của Capiulet

GRIGÔRY

(Gregory)

gia nhân của Capiulet

PITƠ

(Peter)

người hầu của nhũ mẫu của Juliet

ABRAHAM

(Abraham)

gia nhân của Montaghiu

MỘT THẦY LANG

BA NHẠC CÔNG

BAN ĐỒNG CA

TIỂU ĐỒNG CỦA PARIT

MỘT TIỂU ĐỒNG NỮA

MỘT VÕ QUAN CỦA ĐỘI TUẦN TRA

MONTAGHIU PHU NHÂN

CAPIULET PHU NHÂN

JULIET (Juliet)

NHŨ MẪU CỦA JULIET

Một số công dân thành Vêrôna - một số quý tộc nam nữa, thân thích của hai nhà - một số người đeo mặt nạ - lính tuần - người gác - người hầu.

Chuyện xảy ra ở thành Vêrôna trừ hồi V cảnh I thì ở Mantua

H

Ồ

I I

TỰ NGÔN

Ban đồng ca ra (1)

Ngày xưa, ở thành Vêrôna tươi đẹp,

Có hai nhà thuộc dòng thế phiệt trâm anh

Mối thù xưa bỗng gây cảnh bất bình

Máu lương thiện, tay người lành nhuộm đỏ.

Số phận éo le, thâm thù hai họ

Lại khéo xui sinh hạ đôi tình nhân,

Mối tình ai thê thảm muôn phần

Chôn cừu hận, chỉ còn đành một thác.

Tình lứa đôi thảm thương tan nát

Trên xác con cha mẹ mới quên thù.

Chuyện thương lắm, trình diễn đôi giờ,

Xin quý vị kiên tâm chiếu cố

Sức mọn tài hèn, chúng tôi xin gắng trổ.

Ban đồng ca vào

C

Ả

NH I

Nơi công cộng

Xamxơn và Grigôri ra, cầm kiếm, đeo mộc

XAMXƠN - Grigôri này, ta không thể nào chịu nhọ mặt được.

GRIGÔRI - Ừ, mình có làm lái than đâu.

XAMXƠN - Không... Tao định nói rằng tức lên cổ là ta rút

(1)

ngay.

GRIGÔRI - Ừ, thòng lọng

(2)

chẹn cổ thì phải rút ra mới sống được chứ!

XAMXƠN - Tao mà sôi tiết lên là tao giã ngay.

GRIGÔRI - Khốn nhưng tiết mày thì đợi đến bao giờ cho sôi!

XAMXƠN - Cứ thấy một thằng chó nhà Montaghiu là tao ngứa ngáy chân tay.

GRIGÔRI - Ấy! Ngứa chân là muốn co cẳng rồi! Đứng yên mới chính thị là tay can trường. Mày mà ngứa chân là muốn co giò chuồn thẳng đấy!

XAMXƠN - Khi một thằng chó chết nhà Montaghiu trêu gan tao thì tao đứng vững như thành ấy chứ lị! Dù gặp trai hay gái nhà nó, tao cũng giành lấy lề đường sát tường tao đi

(3)

.

GRIGÔRI - Thế là mày hèn rồi. Chỉ có đứa nào yếu mới tìm tường mà dựa lưng.

XAMXƠN - Đúng! Đàn bà là giống yếu đuối nên bao giờ cũng bị ép vào tường. Tao là tao cứ gạt bắn bọn đàn ông nhà Montaghiu ra khỏi tường mà ép bọn đàn bà con gái nhà nó vào đấy.

GRIGÔRI - Chuyện hiềm khích này chỉ dính dáng đến các ông chủ và trai tráng hai nhà thôi chứ.

XAMXƠN - Kệ! Tao phải ra tay bạo chúa mới được. Tao sửa cho bọn đàn ông xong thì bọn đàn bà con gái liệu hồn. Cứ gọi là không còn sót một ả!

GRIGÔRI - Không một ả nào còn sống ấy à?

XAMXƠN - Hay là còn nguyên. Muốn hiểu thế nào thì hiểu.

GRIGÔRI - Ả nào nếm mùi thì sẽ hiểu.

XAMXƠN - Tao mà còn đứng vững thì tao còn cho các ả nếm mùi. Tao là tay có sừng có mỏ chứ có phải vừa!

GRIGÔRI - Ừ, may đấy, chứ giá mày có vây có vẩy thì thật hệt con cá mắm. Thôi rút đồ lề ra đi... hai thằng nhà Montaghiu đến kia kìa.

Abraham và Bantơda ra

XAMXƠN - Gươm tao đã tuốt trần rồi đây. Gây sự đi, đã có tao đằng sau.

GRIGÔRI - Thế nào? Đứng sau để chuồn cho dễ phỏng?

XAMXƠN - Đừng sợ gì tao nhé!

GRIGÔRI - Mẹ kiếp, tao mà lại sợ mày!

(1)

XAMXƠN - Phải nắm phần phải về mình. Để chúng gây sự trước.

GRIGÔRI - Qua mặt chúng, tao sẽ cau mày, để xem chúng muốn giở trò gì.

XAMXƠN - Để xem chúng dám giở trò gì chứ lị! Còn tao, tao sẽ nhổ nước bọt.

(2)

Chúng im thì chúng nhục.

ABRAHAM - Quý ông nhổ nước bọt vào chúng tôi đấy phải không?

XAMXƠN - Vâng, đúng là tôi nhổ nước bọt đấy, thưa quý ông.

ABRAHAM - Quý ông nhổ nước bọt vào chúng tôi phải không?

XAMXƠN hỏi nhỏ G. - Nhận thì có trái luật không?

GRIGÔRI - Trái.

XAMXƠN - Không, tôi không nhổ vào quý ông. Nhưng đúng là tôi nhổ đấy.

GRIGÔRI - Quý ông định gây sự chăng?

ABRAHAM - Gây sự ấy à? Không! Thưa quý ông.

XAMXƠN - Nếu quý ông định gây sự thì tôi sẵn sàng tiếp chuyện. Chủ tôi chẳng kém gì chủ các quý ông.

ABRAHAM - Nhưng cũng chẳng hơn.

XAMXƠN - À... thưa quý ông...

Benvôliô ra; rồi đến Tibân.

GRIGÔRI bảo nhỏ X. - Cứ bảo là hơn đi. Có bà con ông chủ tới kia rồi!

XAMXƠN bảo A. - À... chủ tao hơn chứ

ABRAHAM - Anh nói láo!

XAMXƠN - Các anh có giỏi thì tuốt kiếm ra! - Này Grigôri, nhớ đánh miếng bổ thượng của mày nhé!

Cả bọn đánh nhau

BENVÔLIÔ - Mấy thằng rồ có thôi đi không? Tra gươm vào vỏ nào! Chúng mày mất trí rồi!

Gạt kiếm của cả bọn xuống Tibân từ sau xông lên

TIBÂN - Thế nào? Ngươi lại đi so gươm với bọn đầy tớ nhút nhát này à? Quay lại đây, Benvôliô, trông cái chết đến với ngươi đây!

BENVÔLIÔ - Ta đang dàn hòa đấy chứ! Hãy tra gươm vào vỏ, hoặc hãy dùng gươm giúp ta can bọn này ra.

TIBÂN - Gươm trần cầm tay mà miệng lại nói chuyện dàn hòa! Sao mà ta căm ghét hai tiếng dàn hòa thế, cũng như ta căm ghét âm ti địa ngục, căm ghét cả họ Montaghiu, căm ghét chính ngươi nữa. Coi chừng gươm ta đây, đồ hèn!

Đánh nhau. Thêm gia nhân hai nhà kéo đến, cùng xông vào loạn đả. Rồi một số công dân thành Vêrôna và một võ quan

tuần cảnh đến, tay cầm gậy gộc, giáo mác.

VÕ QUAN - Gậy đâu, giáo mác đâu, đánh đi! Choảng cho chúng một trận đi! Đánh cho chết họ nhà Capiulet! Đánh cho chết họ nhà Montaghiu!

Capiulet ra, mặc áo dài, đi cùng Capiulet phu nhân.

CAPIULET - Cái gì ồn ào thế? Bay, đưa thanh trường kiếm cho ta!

CAPIULET PHU NHÂN - Đưa cho ông cái nạng, cái nạng! Ông đòi kiếm để làm cái trò gì?

CAPIULET - Đã bảo đưa kiếm cho ta mà! Lão già Montaghiu đã đến kia. Lão đang vung kiếm thách ta đó.

Montaghiu và Montaghiu phu nhân ra

MONTAGHIU - À tên khốn kiếp Capiulet! - Bỏ ta ra nào, đừng giữ ta lại nữa!

MONTAGHIU PHU NHÂN giữ chồng lại - Ông đừng hòng nhích được một bước mà đi gây lộn.

Vương chủ ra, quần thần theo sau

VƯƠNG CHỦ - Quân làm loạn, lũ phá rối trị an kia! Sao bay nỡ gây cảnh gươm đao dây máu láng giềng!... Chúng không nghe thấy ta nói gì chăng?... Này lũ kia, lũ bay là người hay thú vật, mà nỡ đem máu đào ra rửa mối thù hằn độc hại. Ta ra lệnh cho lũ bay phải vứt ngay những vũ khí hung hăng trên những bàn tay vấy máu kia xuống và nghe ta phán truyền đây, nếu cưỡng lời ta sẽ cho dùng đến nhục hình! Đã ba lần rồi, chỉ vì những chuyện không đâu, mà hai ngươi - Capiulet và Montaghiu kia - đã làm náo loạn phố phường. Đã ba lần rồi, những công dân kỳ cựu thành Vêrôna đã phải cởi bỏ những bộ quần áo trang nghiêm để rồi với bàn tay già cầm ngọn mác gỉ xông ra dẹp mối thù sâu độc của bọn ngươi. Nếu từ nay các ngươi còn gây rối loạn trong thành, ta quyết sẽ không tha cho tội chết. Lần này ta cho phép tất cả các ngươi lui. Capiulet, đi theo ta. Còn ngươi, Montaghiu, chiều nay hãy tới lâu đài Tự do là nơi ta thường xử án, để nghe ta truyền phán thêm về việc này. Một lần nữa, ta truyền tất cả phải lui ngay, kẻ nào trái lệnh sẽ phải tội chết.

Tất cả vào, trừ Montaghiu,

Montaghiu phu nhân và Benvôliô

MONTAGHIU - Ai đem bới cái chuyện hiềm khích cũ này ra thế? Lúc việc xảy ra cháu có đây không, hãy kể lại ta nghe.

BENVÔLIÔ - Khi cháu tới đây thì gia nhân hai nhà đang đánh nhau rồi. Cháu bèn tuốt gươm để can chúng ra thì vừa lúc ấy thằng Tibân hung hăng kia xông đến, gươm trần lăm lăm cầm tay. Miệng nó hò hét thách thức, tay nó múa vung tàn tán, nhưng chỉ đánh gió. Gió kêu vi vu như chế giễu sự bất lực của nó. Trong lúc cháu và nó trao đổi vài đường kiếm thì mỗi lúc lại thêm người hai phe đến loạn đả, cho tới khi vương chủ tới ngăn đôi bên ra.

MONTAGHIU PHU NHÂN - Còn Rômêô đâu? Hôm nay cháu có thấy nó đâu không? Nó không dính líu đến chuyện này, thật ta mừng quá.

BENVÔLIÔ - Thưa bác, một giờ trước khi vừng nhật thiêng liêng hiện ra trước khung cửa dát vàng của phương Đông, cháu thấy trong dạ bồi hồi, bèn ra ngoài dạo chơi. Đến rừng sung ở phía tây thành, cháu chấy anh Rômêô đã ở đấy rồi. Cháu đi tới gặp anh, nhưng anh đã trông thấy cháu, và lẩn ngay vào rừng. Suy bụng ta ra bụng người, cháu thấy khi một mình thơ thẩn lại là lúc tâm tư bận rộn nhất, nên cũng tiếp tục suy nghĩ chuyện riêng mà chẳng tìm biết chuyện của anh ấy nữa. Thấy anh ấy có ý lẩn, thì cháu cũng vui lòng tránh.

MONTAGHIU - Nhiều buổi sáng người ta đã bắt gặp nó ở đó, hạt lệ đầm đìa làm thêm ẩm ướt giọt sương mai, rồi lại não nuột thở dài khiến đám mây mù thêm u ám. Nhưng mặt trời vui tươi ở phương Đông xa xa - vừa kéo màn đêm khỏi giường ngủ của Nữ thần Bình minh thì đứa con ảo não của ta đã buồn bã trở về để lẩn tránh ánh dương. Nó tự giam mình trong phòng riêng, đóng chặt cửa, không cho ánh hồng đẹp tươi lọt vào, tự tạo cho mình một cảnh đêm tối âm u. Nếu không khéo khuyên giải cho tiêu tan nguyên nhân sầu muộn đi, thì e sẽ nguy hại đến thân.

BENVÔLIÔ - Thưa bác, bác có rõ vì đâu anh ấy ủ rũ như vậy không?

MONTAGHIU - Ta nào có biết, mà hỏi thì nó không nói.

BENVÔLIÔ - Nhưng bác đã hết sức gặng hỏi chưa?

MONTAGHIU - Cả ta lẫn mấy ông bạn đều đã ân cần hỏi han, nhưng lòng ham mê của nó chỉ biết nghe có nó. Bạn tâm sự của nó lại là chính nó, một người bạn không rõ đáng tin cậy được bao nhiêu nhưng thật là kín đáo, bí mật, khó thăm dò. Nó như nụ hoa kia bị một con sâu ghét ghen đục khoét trước khi được phô hương khoe sắc dưới ánh mặt trời. Chỉ cần biết được nguyên nhân nỗi buồn của nó là ta sẵn sàng tìm mọi phương cứu chữa.

Rômêô từ xa đi tới

BENVÔLIÔ - Anh ấy tới đây rồi. Xin hai bác hãy lui gót. Một là cháu được biết vì sao anh ấy âu sầu buồn bã, hai là sẽ bị nhiều lần từ chối đây.

MONTAGHIU - Chúc cháu may mắn được nó dốc cả nỗi lòng!... Này bà, ta đi thôi!

Montaghiu và Montaghiu phu nhân vào

BENVÔLIÔ - Xin chúc anh một buổi sớm tươi vui!

RÔMÊÔ - Còn sớm thế kia ư?

BENVÔLIÔ - Chín giờ vừa điểm.

RÔMÊÔ - Chao ôi, khi trong lòng phiền muộn thì thời gian trôi mới chậm làm sao!... Người vừa vội bỏ đi có phải là cha tôi đấy không?

BENVÔLIÔ - Vâng, chính bác đấy... Nỗi buồn nào khiến chàng Rômêô thấy ngày giờ chậm quá thế vậy!

RÔMÊÔ - Tôi buồn vì chẳng được cái điều nó làm cho ngày giờ thành ngắn ngủi.

BENVÔLIÔ - Anh yêu?

RÔMÊÔ - Không...

BENVÔLIÔ - Không yêu?

RÔMÊÔ - Yêu nhưng không được yêu.

BENVÔLIÔ - Than ôi, Ái tình bề ngoài trông thật hiền dịu mà sao vướng vào mới thấy quá nghiệt ngã khắt khe!

RÔMÊÔ - Than ôi, Ái tình mắt bị bịt kín mà sao vẫn tìm được lối đi tới đích đã nhắm

(1)

?... Chúng ta sẽ ăn tối ở đâu đây?... Trời! Lại có cuộc đánh lộn nào mới xảy ra ở đây thế này?... Thôi anh chẳng cần nói nữa, tôi biết cả rồi! Căm thù gây ra biết bao éo le rắc rối, mà ái tình lại còn gây ra lắm chuyện éo le rắc rối hơn... Ôi, ái tình cuồng loạn! Ôi, căm thù si mê! Ngươi từ cõi hư vô mà ra nhưng ngươi lại là tất cả! Ôi, tưởng ngươi nhẹ tênh mà hóa nặng trĩu, vật hư phù mà quan trọng xiết bao! Cõi hỗn mang mà đầy hình ảnh đẹp tươi! Ôi, lông chim mà nặng như chì, khói đen mà tỏa ánh sáng, lửa rừng rực mà lạnh ngắt, khỏe mà lại ốm yếu tật bệnh! Ngủ mà vẫn thức, mình nhưng chẳng phải là mình! Đấy, tôi yêu thế đấy, nhưng tôi chẳng được yêu đâu. Anh lại cười à?

BENVÔLIÔ - Không, có lẽ tôi đang muốn khóc đây.

RÔMÊÔ - Vì sao vậy, hỡi anh bạn đa cảm?

BENVÔLIÔ - Vì thấy trái tim đa cảm của anh đau.

RÔMÊÔ - Tình thương yêu tệ hại như vậy đó. Lòng tôi đã trĩu nặng mối buồn riêng, nay lại nặng thêm vì nỗi phiền muộn của anh! Tình thân yêu của anh đối với tôi chỉ khiến tôi thêm sầu não. Ái tình cũng như làn khói tụ lại bằng hơi thở dài; được gạn trong thì thành ngọn lửa sáng rực trong mắt đôi lứa yêu nhau; bằng trái nguyện thì hóa ra biển thảm đầy nước mắt. Ái tình còn là gì nữa nhỉ? Là sự điên cuồng thận trọng nhất, là nỗi nghẹn ngào đắng cay, mà cũng là sự sảng khoái êm dịu

(1)

... Thôi chào anh.

BENVÔLIÔ - Khoan đã. Cho tôi đi theo với. Anh vội bỏ tôi mà đi thế thật là không phải.

RÔMÊÔ - Chà, hồn vía tôi đã bay mất rồi. Tôi có còn ở đây đâu. Có phải Rômêô đứng trước mặt anh đâu, hắn ở đâu đâu kia đấy.

BENVÔLIÔ - Này, nói thực

(2)

đi, anh yêu ai?

RÔMÊÔ - Sao? Tôi phải rền rĩ mà nói với anh sao?

BENVÔLIÔ - Rền rĩ ư? Không cần! Nhưng nói thực đi, ai?

RÔMÊÔ - Thật là thấy người đang ốm còn bắt phải trối trăng cho thực. Tôi đau đớn thế này mà anh còn nỡ lòng thúc bách... Thôi, nói thực, anh ạ, tôi quả có yêu một người đàn bà.

BENVÔLIÔ - Ta bắn chơi vậy mà trúng!

RÔMÊÔ - Anh thật là tay thiện xạ!... Tôi xin nói thêm rằng nàng là một trang tuyệt sắc.

BENVÔLIÔ - Đích càng chói lọi thì bắn càng dễ trúng chứ sao?

RÔMÊÔ - Lần này thì anh bắn trượt rồi. Mũi tên của thần Kiupit đừng hòng tới được người nàng. Tâm hồn nàng là tâm hồn của nữ thần Đian

(1)

. Đức kiên trinh của nàng che chở cho nàng như áo giáp, cung tên trò trẻ của thần Ái tình phạm sao được tới người nàng. Miệng lưỡi rào đón tán tỉnh, nàng chẳng để lọt tai, sóng tình đưa đẩy cũng chẳng khiến được nàng liếc mắt, vàng ngọc châu báu xưa nay thường làm xiêu lòng cả đến bậc thánh nhân, nàng cũng chẳng coi vào đâu! Ôi, nàng thật giàu có vô cùng, giàu có về sắc đẹp; nhưng đồng thời nàng cũng thật nghèo, vì khi nàng chết thì kho báu vật của nàng cũng chẳng còn.

BENVÔLIÔ - Nàng nguyện suốt đời khép cửa phòng thu hay sao?

RÔMÊÔ - Vâng, nàng đã thề như vậy. Gìn giữ như thế thật là quá phí hoài. Nàng quá cay nghiệt với sắc đẹp của mình nên hậu thế sẽ chẳng được thấy sắc đẹp nữa

(2)

. Nàng đẹp quá, đoan trang quá, nàng đẹp một cách đoan trang quá, nàng dồn tôi vào cảnh tuyệt vọng để riêng mình được hưởng phúc lành trời ban. Nàng đã thề sẽ chẳng yêu ai; lời thề này thực đã làm cho tôi sống cũng như chết, có sống chăng chỉ vì còn thuật được cho anh nghe câu chuyện này mà thôi!

BENVÔLIÔ - Anh hãy nghe tôi, hãy quên đi đừng nghĩ đến nàng nữa.

RÔMÊÔ - Ôi, làm sao cho quên nghĩ được, anh hãy dạy tôi đi!

BENVÔLIÔ - Hãy trả lại tự do cho đôi mắt anh: hãy ngắm nhìn những dung nhan khác.

RÔMÊÔ - Như thế sẽ chỉ càng làm nổi bật thêm sắc đẹp tuyệt vời của nàng thôi! Hãy xem những mặt nạ

(3)

được diễm phúc hôn vừng trán người đẹp: chúng đen nên càng nhắc nhở ta rằng chúng che những gì trắng muốt! Dù bỗng nhiên đôi mắt bị mù, ai có thể quên được báu vật mà mắt mình đã được thấy! Dù anh chỉ cho tôi một người đẹp tuyệt vời, nhan sắc ấy có nghĩa gì nếu, như một lời chú bên lề trang sách

(4)

, nó chỉ nhắc cho tôi nhớ tới một vẻ đẹp còn tuyệt vời hơn nữa? Thôi chào anh, anh không thể dạy tôi quên được.

BENVÔLIÔ - Vậy mà tôi quyết tâm làm cho kỳ được điều đó, nếu không đến chết vẫn còn nợ anh.

Cùng vào

C

Ả

NH II

Ngoài phố

Capiulet, Parit và một gia nhân ra

CAPIULET - Montaghiu cũng bị buộc như ta: nếu không giữ được lời cam kết thì sẽ cùng chịu một hình phạt. Tuổi tác như ta với hắn thì giữ điều hòa mục chắc cũng chẳng khó khăn gì.

PARIT - Cả hai vị đều là thế gia vọng tộc cả, mà hiềm kỵ lâu như thế thật là đáng tiếc... Thế còn lời khẩn cầu của chúng tôi thì tướng công nghĩ sao?

CAPIULET - Ta chỉ có thể nhắc lại những điều ta đã nói với bá tước: con ta mới bước vào đời, nó chưa đầy mười bốn tuổi đầu. Hãy để cho cảnh huy hoàng của hai mùa hạ nữa tàn đi, mới đến lúc tính chuyện chồng con.

PARIT - Nhiều người còn ít tuổi hơn tiểu thư mà đã là những bà mẹ đầy hạnh phúc rồi.

CAPIULET - Chóng nở thì lại chóng tàn... Mọi hy vọng của ta đã vùi sâu dưới đất, chỉ còn một mình Juliet là nguồn hy vọng độc nhất của ta. Bá tước hãy gắng chinh phục trái tim của con ta đi, ý ta tùy thuộc vào ý nó. Nếu nó ưng thuận ai, thì sự đồng ý của ta cũng chỉ nằm trong vòng chọn lựa của nó mà thôi... Tối nay, theo tục lệ, ta đặt một buổi dạ yến, và đã mời nhiều bà con thân. Nếu bá tước đến dự được thì ta rất hoan nghênh. Đêm nay, tại tệ xá, bá tước sẽ được thấy những ngôi sao tuy ở trần gian nhưng còn làm mờ cả hào quang nơi thượng giới. Đêm nay, ở nhà ta, giữa những nụ hoa tươi thắm, bá tước sẽ được hưởng những phút say mê thường đến với các chàng trai mỗi khi mùa đông tập tễnh ra đi, nhường chỗ cho tháng tư lộng lẫy. Hãy nghe cho kỹ, nhìn cho tường mà chọn cô nào xứng đáng nhất. Mặc dầu một bông hoa chẳng đáng kể trong đám muôn hồng nghìn tía, nhưng nếu nhìn cho tinh thì may ra con ta cũng chẳng đến nỗi quá thua kém

(1)

. Bá tước hãy theo ta. Bảo gia nhân - Còn ngươi, hãy chạy khắp thành Vêrôna diễm lệ, đến các vị có tên trên mảnh giấy đây nói rằng nhà ta đang chờ mong được tiếp đón các vị, nghe!

Đưa giấy cho gia nhân rồi cùng Parit vào.

GIA NHÂN - Tìm những người có tên trên mảnh giấy này ư? Sách có chữ: thợ giày dùng thước, thợ may dùng dùi, ngư ông cầm bút vẽ còn họa sĩ thì đi kéo lưới! Sai mình đi tìm những người có tên trên giấy, mà mình thì ngay đến tìm trên giấy cũng chịu. Lại phải đi nhờ các tay thông văn tự mới được... May quá, đây rồi.

Benvôliô và Rômêô ra

BENVÔLIÔ - Thôi anh ơi! Ngọn lửa này dập tắt ngọn lửa kia, đau bệnh này thì đỡ bệnh khác. Quay chiều này chóng mặt thì cứ quay ngược lại sẽ khỏi. Đau buồn mấy mà có một mối buồn khác thì cũng quên. Bây giờ mà mắt anh bị một bùa mê mới nào thì bùa mê cũ nhạt ngay.

RÔMÊÔ - Thế thì dùng lá mã đề tốt quá.

BENVÔLIÔ - Dùng làm gì kia?

RÔMÊÔ - Để chữa cái chân bị gẫy

(2)

.

BENVÔLIÔ - Ô kìa, anh Rômêô, anh điên chăng?

RÔMÊÔ - Tôi không điên đâu, nhưng còn bị giam cầm quá là người điên: bị tù tội, bị nhịn đói, bị đánh đập, bị hành hạ khổ sở, bị...,

(3)

nói với gia nhân - Chào chú mình!

GIA NHÂN - Xin chào công tử! Công tử có biết đọc chăng?

RÔMÊÔ - Chà, ta đọc được cả số mệnh ta trong nỗi buồn của ta.

GIA NHÂN - Cái đó thì chắc chẳng có sách nào dạy công tử. Nhưng công tử có đọc được bất kỳ văn thư nào không?

RÔMÊÔ - Được, nếu ta biết chữ, biết tiếng.

GIA NHÂN - Công tử thật thà quá. Chúa ban phúc cho công tử - định quay đi.

RÔMÊÔ - Chú cứ đứng đây, ta đọc được. Đọc - Mactinô tiên sinh, phu nhân và các tiểu thư; bá tước Anxelâm và các cô em gái diễm lệ của người; bà quả phụ Vitruviô; Plaxensô tiên sinh và các cô cháu gái xinh tươi của người; Mơkiuxiô công tử và bào đệ là Valântainơ công tử; thúc phụ ta là cụ Capiulet cùng phu nhân và tiểu thư; Valenxiô tiên sinh và biểu đệ là Tibân công tử; Luxiô công tử và Hêlêna tiểu thư. Toàn người lịch sự cả! Mời đi đâu thế này?

GIA NHÂN - Lên trên kia.

RÔMÊÔ - Đâu kia?

GIA NHÂN - Đi dự dạ yến; ở nhà chúng tôi.

RÔMÊÔ - Đó là nhà ai?

GIA NHÂN - Nhà chủ tôi.

RÔMÊÔ - Đáng lẽ ta phải hỏi câu này trước mới phải.

GIA NHÂN - Công tử không cần phải hỏi, để tôi xin nói: Chủ tôi là Capiulet tướng công, vừa giàu lại vừa sang. Nếu công tử không phải họ nhà Montaghiu thì mời công tử đến xơi chén rượu... Xin chào công tử!

Vào

BENVÔLIÔ - Đây là buổi dạ yến theo tục lệ cũ của họ nhà Capiulet. Cô nàng Rôdalin xinh đẹp, mà anh đang chết mê chết mệt, cũng tới dự. Lại thêm đủ mặt hoa khôi thành Vêrôna nữa. Anh hãy tới dự đi, rồi đem con mắt vô tư mà so sánh dung nhan nàng với vài dung nhan khác mà tôi sẽ chỉ cho anh. Anh sẽ phải công nhận với tôi rằng con thiên nga của anh thực chỉ là con quạ.

RÔMÊÔ - Nếu mắt tôi từ bỏ đức tin thiêng liêng mà công nhận một điều hư ngụy như vậy, thì xin Chúa hãy bắt nước mắt tôi biến thành những ngọn lửa; và đôi mắt này, đôi mắt đã bao phen đẫm lệ nhưng vẫn chưa mờ

(1)

, đôi mắt trong suốt mà lại tin theo tà thuyết, đôi mắt này xin chịu hỏa hình như những quân tà ngụy! Một người đẹp hơn người yêu của tôi ư? Từ ngày khai thiên lập địa, vừng dương soi thấu suốt muôn vật kia chưa từng được thấy ai sánh kịp nàng.

BENVÔLIÔ - Chẳng qua là không có ai đứng bên nên anh tưởng cô nàng đẹp lắm. Mắt bên này nhìn thấy cô nàng, mắt bên kia cũng chỉ nhìn thấy cô nàng thôi. Nhưng đến buổi dạ yến này, tôi sẽ chỉ cho anh một trang tuyệt thế giai nhân để anh bắc lên hai cái đĩa cân pha lê kia

(2)

mà so thì anh sẽ thấy người mà giờ đây tưởng là đẹp nhất thật ra chẳng đẹp là bao.

RÔMÊÔ - Được, tôi sẽ tới dự buổi dạ yến, không phải để nhìn ngắm người anh nói, nhưng để sung sướng trước vẻ diễm lệ của người mà tôi yêu.

Cùng vào

CẢNH III

Trong nhà Capiulet

Capiulet phu nhân và nhũ mẫu ra

CAPIULET PHU NHÂN - Này nhũ mẫu, tiểu thư đâu, gọi ra đây cho ta bảo.

NHŨ MẪU - Thật rõ ràng tôi đã bảo cô ấy ra phu nhân gọi, gõ ràng như là tôi hãy còn đồng trinh... năm tôi 12 tuổi. Thế nào, con cừu non của vú đâu! Con cánh cam

(3)

của vú đâu! Xin Chúa tha tội!

(4)

... Thế nào em bé đâu, Juliet đâu?...

Juliet ra

JULIET - Cái gì thế? Ai gọi tôi thế?

NHŨ MẪU - Phu nhân gọi đấy.

JULIET - Thư mẹ, con đây. Mẹ dạy gì ạ?

CAPIULET PHU NHÂN - Có chuyện này... Vú hãy lui cho ta nói chuyện riêng một lát... À thôi, vú cứ ở đây, ta đã nghĩ lại, vú cứ ở đây mà nghe câu chuyện. Vú biết là con ta đã đến tuổi...

NHŨ MẪU - Thực đấy! Tôi nhớ tuổi cô ấy cả từng giờ.

CAPIULET PHU NHÂN - Con ta chưa đến mười bốn tuổi.

NHŨ MẪU - Tôi xin cuộc ngay mười bốn cái răng của tôi - mặc dầu tôi chỉ còn có bốn chiếc thôi, khổ thân tôi! - là cô ấy chưa đến mười bốn tuổi. Còn bao lâu nữa thì tới ngày Hội Mùa

(1)

nhỉ?

CAPIULET PHU NHÂN - Phải còn hơn nửa tháng nữa là ít.

NHŨ MẪU - Là ít, là nhiều, mặc dầu! Cứ biết là đến đêm hôm trước ngày Hội Mùa này là cô ấy mười bốn tuổi. Con cháu Xudan và cô ấy - cầu Chúa ban phúc cho mọi kẻ ngoan đạo - bằng tuổi nhau... Cháu Xudan thì về với Chúa rồi, tôi không có phúc giữ được cháu ở với tôi; nhưng dù sao cứ biết đến đêm hôm trước ngày Hội Mùa là cô ấy mười bốn tuổi, đúng là thế rồi. Tôi nhớ rõ lắm. Từ cái ngày động đất đến nay là mười một năm rồi. Và đúng cái hôm ấy là cô cai sữa, tôi quên làm sao được. Ngày nào chẳng cai lại cai đúng ngay cái ngày hôm ấy. Tôi đã bôi chất đắng vào đầu vú, và ngồi ngoài nắng dựa lưng vào chuồng chim. Hôm ấy tướng công và phu nhân đi Mantua... Chà! Trí nhớ của tôi tốt thật... Ấy thế mà khi ngậm vào mồm thấy đắng là cái cô mình xinh xinh cáu ngay lên với cái đầu vú. Cái chuồng chim lúc ấy rung chuyển cả lên, chẳng phải ai bảo tôi cũng chạy cho nhanh... Thế mà đã mười một năm rồi đấy. Mà dạo ấy cô đã chơi một mình được rồi. Lạy Chúa! Cô chập chững chạy khắp đó đây rồi ấy chứ lại! Ngày hôm trước cái hôm đó, cô ngã bươu cả trán. Bố cháu - cầu Chúa phù hộ cho vong hồn bố cháu, con người thật là vui tính! - bố cháu mới đỡ cô dậy vào bảo: Úi chà, ngã sấp à? Lớn khôn rồi thì ngã ngửa nhé, phải không Juliet! Thế mà, lạy Đức Bà, con bé nín bặt rồi trả lời ngay rằng: Ừ đấy! Đấy, phu nhân xem, đùa thế mà bây giờ hóa thật! Tôi mà có sống đến nghìn năm cũng chẳng bao giờ quên được. Phải không, Juliet! Bố cháu nó bảo thế là cái cô mình xinh xinh nín bặt rồi trả lời ngay: Ừ đấy!

CAPIULET PHU NHÂN - Thôi đủ rồi, vú im đi cho.

NHŨ MẪU - Thưa phu nhân, vâng. Nhưng cứ nghĩ đến lúc cô ấy nín bặt rồi trả lời bố cháu: Ừ đấy! là tôi không nhịn cười được. Mà cái lúc ấy, trán đã bươu lên bằng quả cật gà. Gớm, ngã một cái ra dáng, khóc nức khóc nở!... Úi chà, ngã sấp à, bao giờ lớn khôn rồi thì ngã ngửa nhé, phải không, Juliet? Bố cháu nó bảo thế một cái là con bé im bặt và trả lời ngay: Ừ đấy!

JULIET - Thôi, u ơi, tôi cũng xin u im đi cho.

NHŨ MẪU - Ừ, thì thôi, im. Cầu Chúa phù hộ cho em. Em là đứa bé xinh nhất mà u đã nuôi từ trước đến nay. U mà sống được để thấy em lấy chồng thì thật là hả dạ.

CAPIULET PHU NHÂN - Thì ta đang định nói về việc chồng con của nó đây... Juliet con, chuyện hôn nhân con nghĩ thế nào?

JULIET - Thưa mẹ, con chưa dám nghĩ đến vinh hạnh đó.

NHŨ MẪU - Vinh hạnh!... Nếu không chỉ có mình u là vú nuôi em thôi thì u đã tưởng em bú được sữa người khôn rồi đó

(1)

!

CAPIULET PHU NHÂN - Con ơi, bây giờ là lúc phải nghĩ đến chuyện nhân duyên rồi. Nhiều người còn ít tuổi hơn con, ở ngay thành Vêrôna này, mà toàn là những người được trọng vọng cả, cũng đã tay bồng tay mang. Tính ra thì bằng trạc tuổi con bây giờ mẹ đã sinh con rồi, vậy mà con thì vẫn còn là con gái. Thôi để mẹ nói vắn tắt cho con hay: Chàng Parit tài năng muốn hỏi con làm vợ đấy.

NHŨ MẪU - Tiểu thư ơi, người này mới thật!... Úi chao, dễ chừng cả thế gian này... Chà, con người cứ như là sáp nặn ấy!

CAPIULET PHU NHÂN - Mùa hạ ở Vêrôna cũng chẳng có bông hoa nào bằng.

NHŨ MẪU - Vâng, đẹp như hoa thật đấy!

CAPIULET PHU NHÂN - Con nghĩ sao? Con liệu có ưng chàng quý tộc này không? Tối nay, con sẽ thấy chàng ở buổi dạ yến nhà ta. Con hãy ngắm nhìn dung mạo của chàng Parit trẻ tuổi như nhìn vào trang sách quý, con sẽ thấy vẻ thanh tao hiện ra dưới nét bút tuyệt trần. Con hãy nhìn kỹ từng nét cân đối của chàng, nét nọ như làm tăng vẻ đẹp của nét kia. Và nếu trên trang sách đó còn nét nào chưa rõ, thì như lời chú ghi bên lề sách, đôi mắt chàng sẽ làm sáng tỏ. Chàng chưa từng gắn bó với một ai, chàng như một tập tình ca quý giá chỉ cần một tấm bìa bọc lại là nên thiên tuyệt tác! Chàng như cá kia cần vẫy vùng nơi biển cả

(1)

, và nếu vẻ đẹp bên trong lại được thêm vẻ đẹp bên ngoài ấp ủ thì thật là cảnh tuyệt vời. Quyển sách cũng được dự phần vinh hạnh dưới mắt bao người, khi cái móc gài bằng vàng của nó được ôm ấp những áng văn chương cũng quý giá như vàng. Kết duyên cùng chàng, con được chung hưởng mọi kho tàng quý báu của chàng, mà riêng phần con chẳng thiệt thòi sút kém gì.

NHŨ MẪU - Sút à? Gái phải hơi giai có phình ra thì có.

CAPIULET PHU NHÂN - Hãy nói vắn tắt cho mẹ nghe, con có đáp lại mối tình của Parit không?

JULIET - Con sẽ để ý ngắm nhìn chàng để quý mến chàng, nếu ngắm nhìn nhau có thể khiến người ta quý mến nhau. Nhưng tầm mắt con cũng như mũi tên, mẹ ưng cho sức nó được bay tới đâu thì nó cắm sâu tới đó thôi.

Một gia nhân ra

GIA NHÂN - Thưa phu nhân, các quý khách đã đến, tiệc đã dọn. Mọi người đang hỏi phu nhân, đang chờ tiểu thư ra, còn nhũ mẫu thì trong bếp người ta đang nguyền rủa

(2)

. Ai cũng bận tối cả mắt lại. Tôi phải ra hầu đây. Xin mời phu nhân ra ngay cho.

CAPIULET PHU NHÂN - Chúng ta ra ngay đây. Juliet con, bá tước đang đợi.

NHŨ MẪU - Đi đi em. Đi tìm lấy những đêm vui để thêm vào chuỗi ngày vui của em.

Cùng vào

C

Ả

NH IV

Ngoài phố

Rômêô, Mơkiuxiô, Benvôliô, năm sáu người đeo mặt nạ,

một số người mang đuốc và một số nhạc công ra.

RÔMÊÔ - Thế nào, có phải dài dòng xin lỗi rồi hãy vào, hay cứ vào tự nhiên thôi?

BENVÔLIÔ - Những lời lẽ tràng giang đại hải bây giờ quá thời rồi. Chẳng ai còn chuộng cái lối giả trang thần Kiupit, mắt bịt khăn, tay cầm cung quét sơn sặc sỡ kiểu Tácta để dọa các bà các cô như bù nhìn xua chim nữa. Chẳng cần phải có một bài giáo đầu học thuộc lòng, vừa đọc vừa phải có người nhắc, để dọn đường vào

(1)

. Cứ để tuỳ họ đánh giá chúng ta thế nào mặc ý, ta nhảy vài điệu cho họ xem rồi cáo thoái thôi.

RÔMÊÔ - Đưa cho ta một bó đuốc đây. Ta chẳng nhảy nhót gì cả. Lòng ta âm u thế này, để ta cầm đuốc sáng.

MƠKIUXIÔ - Chàng Rômêô hào hoa phong nhã phải khiêu vũ chứ!

RÔMÊÔ - Không, anh ạ. Đôi giày khiêu vũ của anh nhẹ như bấc, còn lòng tôi nặng như chì, nó kéo tôi xuống không sao mà nhích bước được.

MƠKIUXIÔ - Anh đang say đắm vì tình. Vậy anh hãy mượn thần Ái tình đôi cánh mà tung bay ra khỏi cõi phàm tục.

RÔMÊÔ - Tôi đã bị trọng thương vì mũi tên của Kiupit rồi, còn mượn đôi cánh nhẹ của hắn mà bay sao được. Số mệnh đã buộc tôi không thể tránh được cảnh khổ não. Gánh nặng của Ái tình đè lên tôi nặng trĩu.

MƠKIUXIÔ - Thế thì anh cứ đè lên Ái tình là hắn thua chứa gì: hắn dịu dàng thế ắt chẳng chịu nổi sự đè nén ấy đâu!

RÔMÊÔ - Ái tình mà dịu dàng ư? Hắn thô lỗ, tàn nhẫn, hung bạo, hắn xuyên vào thịt như chông gai.

MƠKIUXIÔ - Nếu Ái tình thô bạo với anh thì anh cũng thô bạo trở lại với hắn. Hắn xuyên vào anh thì anh cứ chọc vào hắn. Cứ thế là anh sẽ thắng Ái tình. Bảo gia nhân. Đưa ta một cái mặt nạ đây, đeo mặt nạ. Mặt nạ lại phủ lên mặt nạ. Giờ thì mặc cho những con mắt tò mò muốn dòm ngó những nét xấu xí của ta! Đã có đôi lông mày sâu róm này nó xấu hổ hộ ta.

BENVÔLIÔ - Thôi, ta gõ cửa mà vào. Vào trong nhà là khiêu vũ luôn.

RÔMÊÔ - Đưa đuốc đây cho ta. Cứ để cho các anh chàng mê chơi vô tâm nhảy nhót trên những bộ chiếu vô tình

(1)

. Về phần ta, ta sẽ theo câu nói của cổ nhân mà cầm đuốc đứng nhìn

(2)

... Buổi dạ yến tưng bừng thế này mà lòng ta xám ngắt.

MƠKIUXIÔ - Chà, ban đêm thì ai chả xám. Nếu anh xám thế thì chúng tôi sẽ lôi anh ra khỏi - xin anh thứ lỗi - cái vũng bùn ái tình đen sì này mà anh đã ngã vào ngập đến mang tai... Thôi, nhanh lên, phí phạm cả ánh sáng ban ngày...

RÔMÊÔ - Ban ngày là thế nào?

MƠKIUXIÔ - Nghĩa là cứ chần chừ thế này thì đuốc đốt mất toi, như đốt đèn ban ngày vậy... Cứ nên hiểu lấy ý thôi, vì trong bụng có năm phần khôn ngoan tôi chỉ nói ra có một.

RÔMÊÔ - Đi làm cái trò đeo mặt nạ này, chúng ta có khôn nhưng thật chẳng ngoan tí nào.

MƠKIUXIÔ - Sao vậy?

RÔMÊÔ - Đêm qua tôi vừa nằm mơ.

MƠKIUXIÔ - Tôi cũng vậy.

RÔMÊÔ - Thế anh mơ thấy gì?

MƠKIUXIÔ - Mơ thấy những anh mơ ngủ thường hay nói chuyện tầm phào

(3)

.

RÔMÊÔ - Trên giường ngủ, họ mê chuyện thực cả đấy.

MƠKIUXIÔ - À, thế thì đúng là Vương mẫu Mabơ đã đến thăm anh. Vương mẫu là bà tiên đỡ đẻ trong số các nàng tiên

(1)

. Người Vương mẫu nhỏ bé như một viên mã não trên ngón tay một vị trưởng quan. Người đi một cỗ xe do những anh lùn bé tí kéo, lướt trên sống mũi những kẻ ngủ mệt. Thân xe làm bằng vỏ hạt dẻ, do chú thợ mộc Sóc hoặc một chú côn trùng nào đó nạo rỗng: từ thượng cổ đến giờ, chúng vẫn là thợ đóng xe cho các nàng tiên. Nan hoa bánh xe làm bằng chân nhện, mui xe bằng cánh cào cào, dây cương bằng tơ nhện, dây thắng bằng tơ trăng. Roi ngựa làm bằng xương dế, buộc phất phơ một sợi tơ mành. Xà ích là một chú muỗi mắt mặc áo xám, chỉ bé bằng nửa con sâu tí ti khêu được ở đầu ngón tay một cô gái lười

(2)

. Cứ thế, đêm này qua đêm khác, Vương mẫu lướt đi, lướt qua trí não các cặp tình nhân là họ mơ thấy ái tình, lướt trên đầu gối bọn triều thần là chúng mơ thấy còng lưng uốn gối, lướt trên ngón tay các luật sư là họ mơ thấy tiền thù lao, lướt trên môi các vị phu nhân là họ mơ thấy hôn hít yêu đương. Nhưng nhiều khi hơi thở của họ quá nồng hương kẹo bánh

(3)

thì bà Mabơ nổi giận khiến họ mụn nhọt khắp người. Có khi Vương mẫu phóng xe qua mũi một anh nịnh thần, thế là hắn mơ thấy đánh hơi được một việc xin xỏ béo bở

(4)

. Có khi bà lấy đuôi một con lợn nộp thuế cho Nhà Thờ cù vào mũi một cha đạo đang ngủ say, thế là ngài mơ ngay thấy được hưởng thêm một lộc vị nữa; có khi xe bà phi trên cổ một chiến binh, thế là anh này mơ thấy đâm chém kẻ thù, xung sát, phục kích, thấy gươm bén rèn tận Tây Ban Nha, thấy những cốc rượu sâu hàng năm sải tay; rồi bà lại gõ trống bên tai anh khiến anh giật mình choàng dậy, hoảng hốt lâm râm vài câu cầu nguyện rồi lại nằm vật xuống ngủ. Cũng chính bà Mabơ này đêm đêm thường tết bờm ngựa lại và buộc những mớ tóc bẩn thỉu hôi hám thành những nút ma, ai gỡ ra là bị rủi ro ngay. Chính cái bà quỷ quái này, khi thấy các cô gái nằm ngửa, thường đè lên họ cho họ quen chịu nặng và trở thành những tay lão luyện... Chính bà ấy...

RÔMÊÔ - Thôi, thôi anh Mơkiuxiô ơi! Anh chỉ nói những chuyện vẩn vơ!

MƠKIUXIÔ - Đúng, tôi nói về những giấc mơ, những đứa con của một bộ óc nhàn rỗi, sinh ra do trí tưởng tượng không đâu, một thứ trí tưởng tượng loãng như không khí và hay thay đổi như ngọn gió kia, lúc này thì vuốt ve bộ ngực lạnh giá của phương Bắc, nhưng lát nữa lại thở phào giận dỗi quay mặt về phương Nam ẩm ướt hơi sương.

BENVÔLIÔ - Trận gió của anh lôi chúng ta đi xa quá: người ta đã xong tiệc rồi, ta đến sẽ quá trễ.

RÔMÊÔ - Tôi thì lại e rằng chúng ta đến quá sớm, vì tôi linh cảm rằng một định mệnh nào đây, mà hiện nay còn treo lơ lửng trên các vì sao, sẽ lấy đêm vui này làm màn đầu cho một tấn thảm kịch; và đến màn chót thì cái số kiếp chẳng ra gì ủ ấp trong lồng ngực tôi đây cũng sẽ sớm tàn. Nhưng thôi, cũng tùy ở Đấng tối cao chỉ nẻo giương buồm!... Các bạn vui chơi ơi, ta tiến thôi.

BENVÔLIÔ - Nổi trống lên nào!

Cùng vào

CẢNH V

Trong nhà họ Capiulet

Các nhạc công đứng đợi. Một số gia nhân ra

GIA NHÂN I - Cái thằng Pôtpan

(1)

đâu, không giúp ta dọn dẹp một tí? Bộ cái thằng ấy mà không thèm dọn bàn chắc! Bộ cái thằng ấy mà không thèm rửa đĩa chắc!

GIA NHÂN II - Phép tắc lịch sự đem giao phó cho một hai người mà lại vào loại tay chân nhem nhuốc thì hay hớm gớm!

GIA NHÂN I - Dọn những cái ghế đẩu này đi! Nhấc cái tủ bát này ra! Và coi chừng bát vàng đĩa bạc đấy... bảo bạn - Này, thủ cho tớ một cái bánh hạnh nhân nhé, và nếu đằng ấy quý tớ thì bảo hộ anh canh cổng cho hai nàng Xudan Graixtôn và Neli vào... Antôni đâu! Pôtpan đâu!

GIA NHÂN III - Có đây!

GIA NHÂN I - Người ta đòi, người ta gọi, người ta hỏi, người ta tìm ở trong phòng lớn kia kìa!

GIA NHÂN IV - Chỗ này cũng gọi, chỗ kia đòi thì làm thế nào!... Nhanh lên các cậu, nhanh tay nhanh chân lên một tí... Vui xuân kẻo hết xuân đi

(1)

!

Cùng vào

Capiulet ra, theo sau là khách khứa, có cả Tibân, Juliet,

Nhũ mẫu; sau cùng là Rômêô, cải trang làm người

hành hương, và các bạn, tất cả đều đeo mặt nạ.

CAPIULET - Chào chư vị! Phen này thì mấy tiểu thư mà ngón chân không bị chai sẽ thử sức với các vị! Nào các cô, cô nào từ chối không khiêu vũ? Cô nào còn õng ẹo không chịu ra nhảy thì đúng là có chai chân nhé! Lão nói có đúng không? Nói với bọn người mới đến - Chào chư vị! Có một thời lão cũng đã đeo mặt nạ, cũng đã thủ thỉ bên tai người đẹp những lời êm ái ngọt ngào, nhưng cái thời ấy đã qua rồi, qua rồi... nói với khách nữa mới đến - Chào chư vị! Nhạc công đâu, tấu nhạc đi! Dọn chỗ đi để khiêu vũ! Nào các cô, nhảy đi!

Nhạc nổi, mọi người khiêu vũ

Bảo gia nhân

- Thắp thêm đèn lên, chúng bay. Dọn bàn đi, dập tắt lò sưởi đi, trong phòng nóng quá rồi. Thế nào, chú mình

(2)

, tình cờ khiêu vũ thế này cũng thú đấy chứ nhỉ? Mời ông ngồi, ông Capiulet

(3)

. Ông và tôi thì qua cái thời nhảy với nhót rồi. Cái lần cuối cùng chúng mình đeo mặt nạ khiêu vũ là cách đây bao năm rồi nhỉ?

CAPIULET II - Lạy Đức Bà, ba mươi năm rồi.

CAPIULET I - Ông ơi, làm gì đến, làm gì đến. Dịp đó là ăn cưới Luxenxiô. Lễ Thánh linh giáng lâm có đến nhanh chăng nữa cũng chỉ mới là hai mươi nhăm năm. Mà dạo đó chúng ta đeo mặt nạ đấy thôi.

CAPIULET II - Lâu hơn chứ. Lâu hơn. Con hắn còn nhiều tuổi hơn. Con hắn đã ba mươi rồi còn gì.

CAPIULET I - Làm gì đến! Con hắn cách đây hai năm còn chưa thành niên.

RÔMÊÔ, hỏi gia nhân - Tiểu thư nào kia đang làm lộng lẫy bàn tay người khiêu vũ với nàng?

GIA NHÂN - Thưa công tử, tôi không biết.

RÔMÊÔ - Chao ôi, thật là nàng dạy cho những bó đuốc như thế nào mới là chói sáng! Nàng lộng lẫy trên gò má của nàng Đêm, khác nào viên ngọc quý óng ánh bên tai một thiếu nữ xứ Êtiôpi! Báu vật này, ai có thể chiếm được làm của riêng! Vẻ tuyệt thế kia, sao cõi trần lại có? Nàng ở giữa đám phụ nữ này như bồ câu trắng ở giữa đàn quạ. Khi bản đàn này dứt, ta sẽ tìm đến chỗ nàng để bàn tay phàm tục này được diễm phúc nắm tay người đẹp. Tim ta tới nay đã yêu ai chưa nhỉ? Không, không, hỡi đôi mắt ta ơi, hãy nói là chưa đi! Vì chỉ tới đêm nay ta mới được thấy một con người thật là tuyệt sắc!

TIBÂN - Giọng này nghe đúng là giọng một thằng Montaghiu. Bảo gia nhân - Mi đi lấy cho ta thanh kiếm. Gớm thật, quân khốn kiếp dám đeo mặt nạ phường hề tới đây nhạo báng ngày lễ trang nghiêm của nhà ta. Vì danh dự của họ nhà, cho thằng này về âm phủ cũng chẳng mắc tội gì với Chúa!

CAPIULET, tới gần - Cái gì thế cháu? Việc gì khiến cháu giận dữ thế?

TIBÂN - Thưa chú, kia là một thằng Montaghiu, một tên tử thù của chúng ta, một tên khốn kiếp dám nghênh ngang láo xược đến đây nhạo báng lễ tôn nghiêm của họ nhà ta.

CAPIULET - Ta trông như Rômêô, có phải không?

TIBÂN - Đích là thằng khốn Rômêô đó!

CAPIULET - Cháu hãy bình tĩnh, để mặc nó. Nó đi đứng đàng hoàng lịch sự lắm. Mà nói thực, thành Vêrôna này cũng tự hào vì có một chàng thanh niên công tử đức hạnh và mực thước như nó. Cho ta tất cả của cải trong thành Vêrôna này ta cũng không muốn xảy ra trong nhà ta điều gì xúc phạm tới danh dự nó. Vậy cháu hãy nhẫn nại, đừng để ý đến nó nữa. Ý ta như vậy đó. Nếu cháu tôn trọng ý ta thì hãy tươi tỉnh lên, hãy bỏ cái bộ mặt hùng hổ kia đi; trong một buổi dạ hội, cái bộ mặt ấy thật chẳng thích hợp.

TIBÂN - Bộ mặt ấy thích hợp lắm nếu có thằng khốn ấy là khách. Tôi quyết không để cho nó yên.

CAPIULET - Anh phải để cho nó yên! Anh nghe chưa, hở anh chưa ráo máu đầu kia! Tôi đã bảo anh phải để cho nó yên. Thế nào, tôi là chủ ở đây, hay anh? Thế nào, anh không thể để cho nó yên à? Xin Chúa cứu vớt linh hồn tôi! Anh định gây náo loạn giữa khách khứa của tôi hả? Anh định giương vây giương cánh, anh định làm ra ta đây kẻ giờ phải không?

TIBÂN - Nhưng, thưa chú, thật là một điều sỉ nhục.

CAPIULET - Thôi đi, thôi đi, anh là thằng láo. A, anh định làm thế phải không? Anh liệu hồn, đừng có giở trò ra mà tôi sẽ cho anh biết tay. Phải, anh làm trái được ý tôi thì anh mới thích! Hừ, thật là đúng lúc!... Nói với khách đương khiêu vũ - Tốt lắm, các cô các cậu! Nói với Tibân - Anh là đồ láo... Anh mà giở trò thì có mà... Bảo gia nhân - Đèn đóm thêm vào chúng bay! Bảo Tibân - Tôi sẽ bắt anh phải yên... Bảo khách - Nào, vui lên nào, các cô các cậu!

TIBÂN - Lửa giận ngùn ngụt mà phải nhẫn nại chịu đựng, khiến ta rung chuyển cả thịt da. Ta đành rút lui vậy. Việc thằng khốn này vác mặt đến đây, đêm nay tưởng là thú vị, nhưng rồi sẽ đưa đến những hậu quả chua cay. Tibân vào

RÔMÊÔ, cầm tay Juliet - Nếu tay hèn này đã xúc phạm đến báu vật linh thiêng thì tôi xin chịu một hình phạt êm đềm: đôi môi tôi như hai kẻ hành hương rụt rè xin sẵn sàng xóa vết bàn tay thô bạo kia bằng một cái hôn trìu mến.

JULIET - Hỡi kẻ hành hương

(1)

lương hảo, người quá khắc nghiệt với bàn tay của người. Bàn tay này làm thế chỉ là để tỏ lòng sùng đạo thành kính thôi! Kẻ hành hương có thể nắm tay các nữ thánh. Tay cầm tay, đó là cái hôn của người hành hương.

RÔMÊÔ - Thế các nữ thánh chẳng có môi đó sao? Và các người hành hương nữa?

JULIET - Có, có môi để tụng kinh cầu Chúa.

RÔMÊÔ - Ôi, nếu vậy thì, hỡi nữ thánh thân yêu, hãy cho phép môi làm công việc của tay. Chúng đang cầu xin đó. Nàng hãy ưng chuẩn đi, kẻo đức tin lại biến thành nỗi tuyệt vọng.

JULIET - Các nữ thánh thường đứng lặng, nhưng vẫn là

ưng chuẩn.

RÔMÊÔ - Vậy thì xin nàng cứ đứng lặng, để tôi được hưởng kết quả của lời cầu xin. Hôn Juliet - Thế là đôi môi tôi đã được môi nàng gột sạch tội lỗi.

JULIET - Như vậy tội lỗi lại sang môi tôi sao?

RÔMÊÔ - Tội lỗi từ môi tôi sang môi nàng! Lời trách mới đáng yêu sao! Vậy xin nàng hãy trả lại tôi tội lỗi ấy. Lại hôn Juliet.

JULIET - Công tử hôn đúng phép sách dạy nhỉ.

NHŨ MẪU - Thưa tiểu thư, phu nhân muốn dạy điều gì. Juliet đi

.

RÔMÊÔ, hỏi nhũ mẫu - Mẹ nàng là ai vậy?

NHŨ MẪU - Công tử ơi, mẹ nàng là bà chủ nhà này, một bậc mệnh phụ khôn ngoan và đức hạnh. Tôi là vú nuôi của con gái bà, tức là tiểu thư vừa tiếp chuyện công tử đó. Này tôi bảo công tử: chàng nào vớ được món này là lắm cái xủng xoảng

(1)

lắm đấy nhé!

RÔMÊÔ - Nàng là người họ Capiulet sao? Ôi oan trái yêu quý, đời sống của ta nay nằm trong tay người thù.

BENVÔLIÔ - Thôi, ta đi thôi! Cái hay cái đẹp nhất đã thấy cả rồi

(2)

.

RÔMÊÔ - Có lẽ đúng thế đấy. Lòng tôi chỉ thêm ngổn ngang bối rối.

CAPIULET - Thế nào, chư vị, đã vội về làm gì: chúng tôi đang sửa soạn bữa tiệc mọn

(3)

khách cáo từ ra về - Chư vị nhất định về ư?... Thôi thế thì cám ơn tất cả các vị... Tôi xin cám ơn tất cả các quý vị, chúc các vị về ngủ yên giấc. Mang thêm đuốc lại đây chúng bay!... Thôi ta đi nghỉ thôi, gia nhân cầm đuốc tiễn khách ra. Chà, khuya rồi đó, ta đi nằm đây.

Tất cả vào, trừ Juliet và nhũ mẫu

JULIET - Nhũ mẫu ơi, lại đây: ai đây kia nhỉ?

NHŨ MẪU - Đó là con trai nối dõi của ông già Tiberiô.

JULIET - Còn ai đang ra cửa kia?

NHŨ MẪU - Tôi trông như cậu Pêtruckiô ấy.

JULIET

- Còn ai đi sau kia, người không chịu khiêu vũ ấy mà?

NHŨ MẪU - Tôi không biết.

JULIET - U thử đi hỏi xem. Nhũ mẫu đi - Nếu chàng đã có vợ rồi thì có lẽ nấm mộ kia sẽ là giường cưới của ta.

NHŨ MẪU, trở lại - Tên người đó là Rômêô, họ nhà Montaghiu. Anh ta là con một của kẻ thù họ nhà ta.

JULIET -

Một mối thù sinh một mối tình

(1)

,

Vội chi sớm gặp, biết đành muộn sao!

Tình đâu trắc trở gian lao

Hận thù mà hóa khát khao ân tình!

NHŨ MẪU - Gì cơ? Cái gì cơ?

JULIET - À, đó là mấy câu thơ tôi vừa học được của một bạn khiêu vũ.

Có tiếng bên trong gọi Juliet

NHŨ MẪU - Vào đây, vào đây!... Thôi ta vào thôi, khách khứa về cả rồi.

Cùng vào

H

Ồ

I II

Ban đồng ca ra

Tình cũ giờ nay đã tắt

Say sưa duyên mới vừa nhen

Người đẹp xưa khiến chàng mê mệt, héo hon

Sánh với Juliet chẳng còn là người đẹp.

Rômêô yêu, và được yêu tha thiết

Đôi mắt cùng nhìn, đôi lòng cùng mải miết.

Nhưng tưởng đâu yêu đương gặp cừu hận

Mùi ái ân pha trăm nỗi ngậm ngùi

Là người thù, chàng chẳng thể tới lui

Để hẹn biển thề non như tình nhân từ vạn cổ

Nàng Juliet yêu đương trong đau khổ

Gặp bạn tình, biết tìm đến nơi nao?

Song tình yêu, thời gian, giúp họ vượt gian lao

Qua khổ ải tới niềm vui ngây ngất.

Ban đồng ca vào

CẢNH I

Một khoảng trống ven tường nhà Capiulet

Rômêô ra

RÔMÊÔ - Chân bước đi sao nổi, khi con tim nằm lại nơi đây? Thôi hỡi cái xác nặng nề này, hãy quay trở lại mà tìm lấy linh hồn của mi.

Chàng vượt tường nhảy vào trong - Benvôliô và Mơkiuxiô ra.

BENVÔLIÔ gọi - Rômêô! Anh Rômêô!

MƠKIUXIÔ - Anh chàng thế mà láu, tôi cuộc là hắn chuồn về đi ngủ rồi.

BENVÔLIÔ - Hắn chạy ngả này, và đã vượt tường vào vườn rồi. Anh Mơkiuxiô, anh gọi hắn đi.

MƠKIUXIÔ - Tôi còn gọi hồn hắn lên ấy chứ! Rômêô! Con người hay thay đổi, con người điên rồ, con người yêu đương đắm say, con người si tình kia ơi! Hãy hiện hình lên thành một tiếng thở dài. Chỉ cần anh đọc lên một vần thơ là tôi vừa lòng rồi. Chỉ cần anh kêu lên một tiếng “than ôi!”, chỉ cần anh đọc lên một vần “yêu đương”, “uyên ương” chi chi đó

(1)

! Nào thử nói lên một lời êm ái với bà bạn tôi là thần Vệ nữ nào! Nào, thử gọi đùa một cái tên ba lơn nào đó cho thằng con thừa tự mù dở của bà ta là thằng Kiupit, thằng bé bắn tên giỏi đến nỗi khiến hoàng đế Côphêtua

(2)

chết mê chết mệt vì một cô gái ăn mày... Quái, không thấy hắn tỏ vẻ gì là nghe thấy, không thấy hắn ho he đụng đậy gì cả! Thằng khỉ chết toi rồi sao, phải gọi hồn hắn lên mới được. Ôi Rômêô, tôi xin lấy đôi mắt sáng, vừng trán cao, đôi môi thắm, cặp gót sen, ống chân thon thon, cặp đùi núng nính và mọi địa phận lân cận của ả Rôdalin mà khấn hồn anh lên. Xin anh hiện nguyên hình.

BENVÔLIÔ - Hắn nghe thấy thì hắn giận đấy.

MƠKIUXIÔ - Giận thế nào! Giá như tôi khấn cho hiện lên trong vòng phép màu

(1)

của tình nhân hắn một con yêu quái nào lạ lùng rồi cứ để cho nó đứng sừng sững đấy cho tới khi cô ả đem bùa ra hạ được nó xuống thì hắn giận tôi mới có lý. Chứ đằng này tôi phù phép thẳng thắn lương thiện kia mà. Nhân danh tình nhân hắn, tôi chỉ phù phép cho độc một mình hắn

lên thôi.

BENVÔLIÔ - Thôi, hắn lẩn trốn trong đám cây kia để tìm bóng đêm hợp với tâm trạng hắn. Mối tình của hắn mù quáng, chỉ có đêm tối là hợp.

MƠKIUXIÔ - Ái tình mà mù quáng, thì bắn trúng đích sao được... Chắc hiện giờ hắn đang ngồi dưới gốc lê để mơ màng tới những quả mà các cô gái khi cười một mình thường gọi là quả tuyết lê. Ôi Rômêô, ước gì nàng như quả mít trên cây và chàng thì là cọc nhọn nhỉ

(1)

! Thôi chào anh Rômêô, tôi đi về giường ngủ đây, màn trời chiếu đất thế này lạnh quá, tôi xin chịu. Nào, chúng mình đi chứ?

BENVÔLIÔ - Ừ, đi thôi. Hắn đã chẳng muốn cho ta thấy thì kiếm hắn làm gì?

Cùng vào

CẢNH II

Vườn nhà Capiulet

Rômêô ra

RÔMÊÔ - Kẻ chưa từng bị thương thì há sợ gì sẹo!

Juliet xuất hiện trên cửa sổ

Ấy nhè nhẹ chứ nào! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia? Đó, phương Đông đó, và nàng Juliet là mặt trời. Vừng đông đẹp tươi ơi, hãy hiện ra đi, hãy giết chết ả Hằng Nga đố kỵ, héo hon và nhợt nhạt vì đau buồn khi thấy kẻ hầu

(2)

của ả lại đẹp hơn ả. Ả ghen với em thế thì em theo ả làm gì? Bộ cánh đồng cốt của ả xanh xao nhợt nhạt, chỉ hợp với những đồ ngu xuẩn

(3)

, em hãy vứt nó đi... Ôi người mà ta sùng kính, người mà ta yêu đương! Ôi, giá nàng biết nhỉ!... Nàng đang nói... Không, nàng im lặng... Gì kia? Đôi mắt nàng như lên tiếng, và ta nóng lòng muốn đáp lại ánh mắt nàng... Ta liều quá, nàng có nói với ta đâu. Nguyên là hai ngôi sao đẹp nhất bầu trời có việc phải đi vắng, đã tha thiết nhờ mắt nàng lấp lánh chờ đến lúc sao về. Ừ, nếu mắt nàng lên thay cho sao, và sao xuống nằm dưới đôi mày kia thì sao nhỉ? Vẻ rực rỡ của đôi gò má nàng sẽ làm cho các vì tinh tú nọ phải hổ ngươi, như vừng dương làm ánh đèn phải thẹn thùng; còn cặp mắt kia trên bầu trời sẽ rọi khắp khoảng không một làn ánh sáng tưng bừng đến nỗi chim chóc sẽ lên tiếng hót vang vì tưởng là đêm đã tàn. Kìa nàng tì má lên tay! Ước gì ta là chiếc bao tay nhỉ, để được mơn trớn má đào!

JULIET - Ôi chao!

RÔMÊÔ - Kìa, nàng vừa lên tiếng! Hỡi nàng tiên lộng lẫy hãy nói nữa đi! Đêm nay trên đầu ta, nàng tỏa ánh hào quang như một sứ giả nhà trời có đôi cánh, đang cưỡi những áng mây lười nhẹ lướt trên không trung, khiến kẻ trần tục phải cố ngước đôi mắt thịt mà chiêm ngưỡng.

JULIET - Ôi Rômêô, hỡi Rômêô! Sao chàng lại mang tên đó nhỉ? Chàng hãy từ bỏ thân phụ đi, từ bỏ tên họ đi; hoặc không thì chàng hãy thề là chàng yêu em đi, em sẽ không còn là con cháu nhà Capiulet nữa.

RÔMÊÔ, nói một mình - Ta cứ đứng nghe thêm nữa, hay nên lên tiếng nhỉ?

JULIET - Chỉ có tên họ chàng là thù địch của em thôi. Nhưng nếu chàng phải là người họ Montaghiu thì chàng cũng vẫn là chàng. Chàng ơi! Hãy mang tên họ nào khác đi! Thế nào là họ Montaghiu nhỉ? Cái tên đó đâu có phải là bàn tay, bàn chân, cánh tay, bộ mặt, một bộ phận nào của thân thể con người... Cái tên nào có nghĩa gì? Bông hồng kia, giá gọi bằng một tên khác, thì hương thơm cũng vẫn ngạt ngào. Vậy nếu chàng Rômêô chẳng mang tên Rômêô nữa, thì mười phân chàng cũng vẫn vẹn mười... Rômêô chàng ơi, chàng hãy từ bỏ tên họ đi. Cái tên kia đâu có phải xương thịt của chàng, chàng hãy đổi nó lấy cả tấm thân em.

RÔMÊÔ - Đúng là từ miệng nàng nói ra nhé! Chỉ cần được nàng gọi là người yêu là tôi xin tức thì nhận tên thánh mới; từ nay trở đi, tôi không muốn bao giờ là Rômêô nữa.

JULIET - Người là ai, mà nhờ đêm tối, chợt biết được điều tôi ấp ủ trong lòng vậy?

RÔMÊÔ - Tôi không biết xưng danh cùng nàng thế nào. Nàng tiên yêu quý của tôi ơi, tôi thù ghét cái tên của tôi, vì nó là kẻ thù của nàng. Nếu chính tay tôi đã viết tên đó, thì tôi xin xé nát nó ra.

JULIET - Tai nghe chưa trọn một trăm chữ từ miệng đó nói ra mà đã nhận ra tiếng ai rồi. Chẳng phải chàng Rômêô, họ nhà Montaghiu đó ư?

RÔMÊÔ - Hỡi nàng tiên kiều diễm, nếu nàng chẳng ưa tên họ đó, thì tôi chẳng phải Rômêô mà cũng chẳng thuộc họ Montaghiu.

JULIET - Chàng làm thế nào mà tới được chốn này? Và chàng tới làm gì? Tường vườn này cao, vượt qua thật khó. Và chàng thử nghĩ lại xem mình là ai? Nếu bị họ hàng nhà em bắt gặp nơi đây thì chàng khó lòng thoát chết.

RÔMÊÔ - Tôi vượt được tường này là nhờ đôi cánh của tình yêu; mấy bức tường đá ngăn sao được ái tình. Mà cái gì tình yêu dám làm là làm được. Người nhà nàng ngăn sao nổi tôi.

JULIET - Họ mà bắt gặp chàng thì họ giết chàng mất.

RÔMÊÔ - Nàng ơi, ánh mắt kia còn nguy hiểm cho tôi hơn hai chục lưỡi kiếm của họ. Nàng hãy nhìn tôi với khóe mắt yêu thương là tôi chẳng ngại gì hằn thù của họ nữa.

JULIET - Em cầu mong cho họ đừng bắt gặp chàng nơi đây.

RÔMÊÔ - Đã có áo choàng của nàng Đêm che cho tôi khỏi bị họ nom thấy. Vả chăng, nếu chẳng được nàng đoái hoài thì thà cứ để họ bắt gặp. Thà để cho lòng căm thù của họ chấm dứt đời tôi còn hơn kéo dài kiếp sống mà thiếu tình nàng.

JULIET - Ai đưa lối cho chàng tới đây?

RÔMÊÔ - Ái tình, ái tình đã xui tôi tìm kiếm. Ái tình đã cho tôi lời khuyên, và tôi đã cho ái tình đôi mắt. Tôi chẳng phải là tay thủy thủ, nhưng giá nàng có ở nơi bờ biển xa xăm nhất, thì tôi cũng sẵn sàng liều mình vì báu vật.

JULIET - Nếu chẳng có màn đêm che phủ thì chàng đã thấy má em ửng đỏ vì những lời em nói cùng chàng đêm nay. Chàng ơi, em muốn chẳng vượt vòng lễ giáo, em muốn... em

muốn chối những lời vừa nói... Nhưng thôi, khách sáo làm gì? Chàng có yêu em không? Em biết là chàng sẽ trả lời “có”, và em tin chàng ngay. Nhưng xin chàng đừng thề thốt, chắc đâu chàng giữ được lời thề: những chuyện tình nhân bội ước chẳng đã khiến Thượng đế tức cười sao... Chàng Rômêô phong nhã hỡi, nếu chàng yêu em thì xin cứ thẳng thắn nói lên; và nếu chàng cho em là dễ xiêu lòng quá, thì em sẽ cau mày, em sẽ làm cao, em sẽ nói “không” để chàng phải sớm

khuya theo đuổi; nhưng nếu chàng chẳng nghĩ vậy thì em cũng chẳng khi nào làm thế... Thật vậy, chàng Montaghiu tuấn tú ơi, em yêu chàng say đắm; có lẽ chàng sẽ cho em là gái lẳng lơ, nhưng hãy tin em hỡi người quân tử, em sẽ giầu lòng chung thủy hơn những kẻ giả bộ kiêu kỳ, và em cũng xin thú thật là nếu chàng chẳng bắt gặp em đương thổ lộ mối tình tha thiết thì em cũng đã dè dặt hơn cùng chàng. Vậy em xin chàng hãy tha thứ cho em và đừng vì nỗi lòng yếu đuối bị

bắt chợt trong đêm tối mà ngờ em là kẻ trăng hoa.

RÔMÊÔ - Thưa tiểu thư, tôi xin thề có mảnh trăng thiêng liêng kia đương dát bạc trên những ngọn cây trĩu quả...

JULIET - Em xin chàng đừng lấy trăng kia thề thốt, vừng trăng nghiêng ngả mà mỗi tháng lại thay đổi đường đi lối về. Em sợ tình chàng cũng sẽ như trăng kia thay đổi.

RÔMÊÔ - Vậy tôi phải lấy gì mà thề?

JULIET - Xin chàng đừng thề nguyền chi cả: hay nếu chàng muốn thì chàng hãy đem tấm thân tuấn nhã kia ra mà thề; đó là vị thần mà em thờ phụng, và em sẽ tin chàng.

RÔMÊÔ - Nếu tình yêu tha thiết của trái tim tôi...

JULIET - Nhưng thôi chàng ôi, đừng thề thốt nữa. Mặc dầu em sung sướng được gặp chàng, nhưng đêm nay lời thề của chàng cũng chẳng mang lại niềm vui cho em đâu. Sự việc xảy ra nhanh chóng quá, bất ngờ quá, thình lình quá, như ánh chớp kia vội tắt trước khi ta kịp nói: “Kìa chớp lòe!”... Bạn yêu quý hỡi, xin chào bạn nhé! Được hơi thở của mùa hạ ve vuốt, có thể lần sau gặp nhau, nụ ái tình này đã nở thành một đóa hoa lộng lẫy... Em xin chào chàng!... Em cầu cho sự thanh thản êm đềm của lòng em cũng sẽ đến với trái tim chàng.

RÔMÊÔ - Ôi! Nàng chẳng cho tôi được thỏa nguyện sao?

JULIET - Chàng muốn thỏa ước nguyện gì đêm nay?

RÔMÊÔ - Tôi ước ao được cùng nàng trao lời thề chung thủy.

JULIET - Em đã gửi chàng lời thề trước khi chàng hỏi. Vậy mà em ước gì còn giữ lại chưa trao.

RÔMÊÔ - Nàng muốn lấy lại lời thề chăng? Để làm gì vậy, hỡi người yêu quý?

JULIET - Em chỉ muốn được rộng lòng hào phóng, và tặng chàng lần nữa. Thật ra thì điều em ước, em đã có rồi: lòng em mênh mông, tình em thăm thẳm như biển cả. Em càng tặng chàng thì em lại càng có nhiều, vì cả hai đều là vô tận.

Có tiếng nhũ mẫu gọi

Có tiếng động trong nhà. Bạn tình ơi, chào bạn nhé!... Tôi vào đây, vú ạ... Chàng Montaghiu đáng yêu hỡi, xin chàng hãy giữ lòng chung thủy. Chàng đợi em một chút, em sẽ trở lại ngay.

Juliet vào

RÔMÊÔ - Ôi đêm thần tiên, đêm thần tiên! Vì trong đêm tối nên ta sợ đây chỉ là một giấc mơ, một giấc mơ quá êm dịu để có thể là sự thật.

Juliet trở ra

JULIET - Rômêô chàng hỡi, em xin ngỏ cùng chàng vài lời, rồi xin tạm biệt. Nếu tình ái kia là của người chính nhân quân tử, nếu ý chàng là muốn cùng em xe tơ kết tóc, thì ngày mai em sẽ cho người đến gặp chàng; chàng sẽ cho biết chàng muốn hôn lễ cử hành ngày nào, chỗ nào. Lúc đó em xin trao thân gửi phận trong tay chàng và nguyện theo phu quân tới nơi chân trời góc biển.

NHŨ MẪU, trong hậu trường - Tiểu thư ơi!

JULIET - Tôi vào ngay đây!... Nhưng ví bằng chàng chẳng phải chính tâm thì em xin chàng...

NHŨ MẪU, trong hậu trường - Tiểu thư ơi!

JULIET - Vào ngay đây!... đừng theo đuổi nữa, để mặc em với nỗi khổ đau. Ngày mai, em sẽ cho người...

RÔMÊÔ - Tôi xin thề trên linh hồn...

JULIET - Xin nghìn lần chúc chàng một đêm tốt lành!

Juliet rời cửa sổ

RÔMÊÔ - Thiếu ánh sáng của nàng thì đêm chỉ thành nghìn lần xấu xa.

Bước chậm chạp vào

Tình yêu đi tìm tình yêu vui như cậu học sinh được rời sách vở; tình yêu phải xa tình yêu buồn như chú bé trở lại nhà trường.

Juliet lại xuất hiện ở cửa sổ

JULIET - Rômêô chàng ơi! Sao em chẳng được như người dạy chim săn cất cao giọng gọi con chim ưng của mình quay trở lại! Những kẻ bị giam cầm thường khản giọng không cất cao tiếng được

(1)

. Nếu không, em đã làm rung chuyển nơi động phủ nữ thần Tiếng Vang nằm nghỉ, và làm cho giọng trong trẻo của nữ thần phải khản hơn cả giọng em vì nhắc đi nhắc lại tên chàng Rômêô yêu quý.

RÔMÊÔ, quay trở lại - Linh hồn ta đang gọi tên ta đây. Trong đêm thanh tiếng người yêu thánh thót xiết bao, khác nào một bản nhạc êm dịu nhất cho đôi tai tha thiết lắng nghe.

JULIET - Rômêô chàng ơi!

RÔMÊÔ - Con chim non của anh

(2)

!

JULIET - Ngày mai, mấy giờ em cho người tới gặp chàng được?

RÔMÊÔ - Chín giờ.

JULIET - Em xin y hẹn: Từ giờ đến lúc đó đằng đẵng như hai chục năm trường!... Em quên mất không biết em gọi chàng lại để làm gì.

RÔMÊÔ - Em cứ để anh đứng đây cho tới khi nào em nhớ ra.

JULIET - Nếu vậy thì em cứ quên, để chàng đứng đây mãi mãi, nhắc cho em thấy lòng em tha thiết gần chàng xiết bao.

RÔMÊÔ - Còn anh, anh sẽ cứ mãi mãi dừng lại nơi đây, để em cứ quên mãi mãi. Anh sẽ quên hết mọi nơi nào khác nơi này.

JULIET - Trời đã gần sáng. Em muốn chàng đi khỏi chốn này, nhưng không đi xa hơn con chim non của một em bé đang chơi: em bé để chim nhảy khỏi lòng bàn tay một chút, như một tù nhân còn vướng víu xích xiềng, rồi lại kéo sợi dây tơ lôi chim trở lại, vì em yêu chim quá nên ghen cả với tự do của chim.

RÔMÊÔ - Anh ước gì được làm con chim của em.

JULIET - Em cũng ước mong như vậy, hỡi người yêu quý! Nhưng em ve vuốt quá nhiều thì chàng đến chết mất. Thôi, em xin chào chàng. Nỗi buồn của lúc chia tay êm đềm đến nỗi em có thể cứ nói “chào chàng” cho đến sáng.

Juliet vào

RÔMÊÔ, còn một mình - Cầu mong cho giấc ngủ đến với mắt em, cho sự thanh thản đến với lòng em... Ước gì ta được là giấc ngủ và sự thanh thản để được nghỉ ngơi êm đềm như vậy! Ta phải đến ngay tu phòng của cha linh hồn của ta để cầu người giúp đỡ và ngỏ cùng người nỗi vui sướng tràn trề.

Rômêô vào

CẢNH III

Tu phòng của tu sĩ lôrân

Tu sĩ Lôrân ra, tay cầm một cái giỏ

TU SĨ LÔRÂN - Bình minh có đôi mắt xám đang mỉm cười với bóng đêm còn hờn dỗi, và vạch lên những đám mây ngoài phương Đông những tia sáng muôn màu. Bóng đêm sần sùi, lảo đảo như một chàng say, rút khỏi đường đi của ban ngày, trước bánh xe rực lửa của thần Tai Tân

(1)

. Trước khi vừng ô giương con mắt lửa đánh thức ngày dậy và làm khô sương đêm, ta phải lấy đầy giỏ mây này vừa cỏ độc, vừa hoa có nhựa quý. Đất là mẹ của muôn loài mà cũng là nấm mồ của muôn loài. Chúng sinh ra từ lòng đất và mồ của chúng cũng lại chính là lòng đất. Những đứa con từ lòng đất sinh ra, chúng ta thấy cùng bú nơi vú mẹ. Nhiều đứa thật giàu tính tốt, không đứa nào không có đôi chút tính hay, mà chẳng đứa nào giống đứa nào. Ôi! Cỏ cây, đất đá, trong những đức tính sâu xa của chúng, ân trạch của Hóa công mới nặng là bao! Không có vật gì dù hèn mọn đến đâu, khi đã sống trên mặt đất lại không cống hiến chút gì cho đất; cũng không có vật gì, dù tốt lành đến đâu, khi bị dùng trái lẽ, lại không phản lại nguồn gốc, trở thành xấu xa. Nết hay cũng thành tật xấu nếu đem dùng không đúng; tật xấu nhiều khi nhờ hành động mà trở thành cao quý.

Rômêô ra, tu sĩ không nhìn thấy

Trong cái đài non của đóa hoa này có chất độc mà cũng đồng thời có thuốc trị bệnh; ngửi nó thì qua khứu giác toàn thân được mạnh mẽ khoan khoái, mà nếm nó thì lục phủ ngũ tạng đều lâm nguy. Trong con người cũng như trong giống cỏ cây, lúc nào cũng có hai sức mạnh đối lập: Thiện và Ác. Và nơi nào mà Ác thắng thì chẳng mấy lúc người sẽ bị thần Chết tiêu hủy như con sâu kia đục ruỗng cây non.

RÔMÊÔ - Con xin chào cha.

TU SĨ LÔRÂN - Cầu Chúa ban ân cho người! Tiếng nói ban mai nào chào ta nghe dễ thương làm vậy?... À, con, ra khỏi giường ngủ sớm như thế này là triệu chứng tâm thần bất an đấy. Nỗi lo âu thường đứng canh trước mắt người già và nơi đâu có sự lo âu thì giấc ngủ chẳng vào. Còn nơi nào mà tuổi thanh xuân vô tư lự nằm nghỉ là nơi đó giấc vàng ngự trị. Con đến thăm ta sớm thế này, ắt có điều gì khiến tâm thần chẳng ổn định. Nếu không phải thế thì, cha đoán hẳn không sai, đêm qua chú mình Rômêô không ngủ.

RÔMÊÔ - Thưa cha quả có thế. Nhưng chính do đó mà con đã càng được nghỉ ngơi một cách khoan khoái êm đềm.

TU SĨ - Lạy Chúa, Chúa khoan dung cho kẻ tội lỗi! Thế đêm qua con đến với Rôdalin ư?

RÔMÊÔ - Với Rôdalin ư, thưa cha linh hồn của con? Không đâu, con đã quên cái tên đó, và cũng đã quên cả nỗi đau thương đi theo nó rồi.

TU SĨ - Thế thì tốt lắm... Nhưng đêm qua con ở đâu?

RÔMÊÔ - Con xin nói ngay để khỏi phiền cha phải gặng hỏi. Đêm qua con đi dự yến ở nhà kẻ thù. Ở bữa yến, thình lình một người làm con bị thương, và con cũng làm người ấy bị thương; muốn khỏi thì cả hai chúng con đều phải nhờ đến sự giúp đỡ và thuốc thánh của cha. Hỡi thánh nhân, người xem đấy, lòng con không muốn oán thù, con xin cha cứu giúp cho cả người thù cũng như cho con.

TU SĨ - Con ơi, hãy nói cho rõ ràng minh bạch, đừng úp mở quanh co. Xưng tội mà mập mờ, thì rửa tội cũng chỉ qua quýt mà thôi.

RÔMÊÔ - Vậy con xin thưa cha rõ là lòng con đã mang nặng mối tình cùng người con gái yêu kiều của nhà Capiulet giàu có. Tim con đã gửi nàng, và tim nàng cũng đã trao cho con. Để chúng con được hoàn toàn gắn bó cùng nhau chỉ còn thiếu nhờ cha xe duyên cho chúng con bằng hôn lễ thiêng liêng. Trong khi đi đường, con sẽ xin thưa cha rõ chúng con gặp nhau, yêu nhau, thề thốt với nhau ra sao, khi nào và ở đâu; nhưng xin cha hãy đồng ý làm lễ kết hôn cho chúng con ngay ngày hôm nay.

TU SĨ - Lạy thánh Franxit! Thay đổi nhanh chưa! Con yêu Rôdalin thiết tha như vậy mà đã vội quên người ta sao? Chà, tình yêu của những chàng trai trẻ thật chẳng nằm trong con tim mà chỉ ở ngoài khóe mắt. Giêsu Maria! Vì Rôdalin mà biết bao giọt lệ đã làm ướt đẫm đôi má nhợt nhạt của con! Biết bao nước muối mặn đổ ra để giữ cho tình yêu được đậm đà, mà rút cục cũng chẳng còn hương vị yêu đương gì cả. Mặt trời chưa kịp làm tan hơi thở dài của con còn đọng lại trên không; lời than thở của con còn văng vẳng bên đôi tai già này; trên má kia ngấn lệ cũ vẫn chưa phai! Nếu trước kia con đúng thật là con, và những nỗi khổ đau kia cũng thật là của con, thì cả con và những đau thương ấy đều là của Rôdalin; ấy thế mà giờ đây con đã đổi thay ư? Vậy con hãy đọc câu ngạn ngữ: “Còn trách gì đàn bà không chung thủy, khi đàn ông dễ thay dạ đổi lòng”.

RÔMÊÔ - Cha chẳng thường mắng con vì tội yêu đương Rôdalin đó sao?

TU SĨ - Cha mắng vì con si mê, chứ có phải vì con yêu đương đâu, hỡi trò nhỏ của cha!

RÔMÊÔ - Cha chẳng thường khuyên con đào sâu chôn chặt mối tình đó là gì?

TU SĨ - Cha có khuyên con chôn mối tình này để đào mối tình khác lên đâu?

RÔMÊÔ - Thôi, cha đừng mắng con nữa. Người yêu của con hiện giờ thì ân trả lại ân, tình đáp lại tình. Chẳng như cô ả kia đâu.

TU SĨ - Chà, cô ta biết thừa là tình yêu của con chỉ có ngoài đầu lưỡi, khác nào chú bé kia miệng đọc liến thoắng, nhưng kỳ thực chưa biết đánh vần. Nhưng thôi, này chàng trai trẻ dễ thay dạ đổi lòng kia, hãy đi theo ta. Ta sẵn lòng giúp con vì một lý do: có thể vì mối duyên lành này mà oán thù giữa hai họ đổi thành tình sâu nghĩa nặng chăng!

RÔMÊÔ - Vâng, thưa cha, ta đi thôi, con nóng lòng sốt ruột quá.

TU SĨ - Cứ khôn ngoan từ tốn con ạ; chạy mau thì dễ vấp đấy.

Cùng vào

CẢNH 4

Một đường phố

Benvôliô và Mơkiuxiô ra

MƠKIUXIÔ - Cái anh chàng Rômêô không biết chui vào chỗ quái quỷ nào nhỉ? Đêm qua hắn có về nhà không?

BENVÔLIÔ - Không, hắn không về nhà thân phụ; tôi đã hỏi người hầu.

MƠKIUXIÔ - Cái con bé Rôdalin mặt tái mét mà lòng lim dạ đá ấy giày vò hắn ta đến phát điên mất.

BENVÔLIÔ - Thằng Tibân, họ nhà Capiulet, vừa gửi một lá thư đến nhà thân phụ Rômêô.

MƠKIUXIÔ - Chỉ có thách thức; chứ còn gì!

BENVÔLIÔ - Thế nào Rômêô cũng trả lời.

MƠKIUXIÔ - Ai biết viết mà chẳng trả lời được một bức thư.

BENVÔLIÔ - Không, Rômêô sẽ trả lời cho chính kẻ viết thư đó biết, khi bị thách thức thì hắn chẳng sợ gì mà không thách lại.

MƠKIUXIÔ - Thương thay cho Rômêô, hắn chết rồi còn đâu! Con mắt đen láy của cô ả trắng nõn kia đã cho hắn một nhát; bản tình ca như viên đạn đã xuyên thủng mang tai hắn, còn tim kia thì đã trúng tên của chú xạ thủ mù rồi. Người với ngợm thế thì liệu địch nổi Tibân không?

BENVÔLIÔ - Sao? Thằng Tibân này là đứa thế nào nhỉ?

MƠKIUXIÔ - Nó hơn đứt Chúa Mèo

(1)

. Thật là một tay vũ dũng, nắm vững mọi thủ tục, nghi lễ. Nó đánh gươm như anh hát một bản nhạc đã chép lên giấy, giữ đúng nhịp, quãng, phách; nó nghỉ đúng một dấu lặng móc, giữa hai nhát gươm đâm thứ... một, hai, rồi đến ba là gươm nó đã chọc giữa tim anh. Thật là một tên đồ tể có thể đâm trúng một cái khuy lụa trên áo người ta

(2)

, một tay kiếm cừ khôi; một tay quý tộc vào bậc nhất. Nó thuộc lòng cả cớ thứ nhất lẫn cớ thứ hai

(3)

để gây sự đánh nhau! Chà! Miếng patsađô bất tử, miếng puntô rêvecxô, trúng này?

(4)

BENVÔLIÔ - Miếng gì?

MƠKIUXIÔ - Thôi kệ cha mấy cái thằng lố bịch, lúc nào cũng uốn lưỡi lấy giọng nói những chữ cầu kỳ lạ tai! (Nhại)“Lạy Chúa, tay kiếm khá đấy! Con người đẹp trai đấy! Con đĩ xinh đấy!”... Ông nội ơi, khổ cho chúng ta sao lại có những đàn ruồi nhặng đi tha về những mốt mới, lúc nào cũng lải nhải mấy câu pardonnez-moi

(5)

; chúng lên mặt lên mũi đến nỗi giá đặt đít ngồi lên cỗ ghế ngựa cũ kỹ của ông cha thì nhăn nhó! Úi chà, chả là sợ đau xương mà

(6)

!

Rômêô ra

BENVÔLIÔ - Rômêô đến đây rồi!

MƠKIUXIÔ - Chỉ còn da bọc xương! Gầy đét như mắm mòi! Ôi, thịt da, máu huyết đi đâu cả?... Giờ hắn đã thành đồ đệ của nhà thơ muôn điệu Pêtơrac

(7)

rồi. So với người yêu của hắn, hắn coi nàng Lôra như một mụ bếp (nhưng nàng đã có một người tình có tài hơn hắn để làm thơ ca tụng nàng), nàng Điđông như một ả lọ lem, nàng Clêôpat như gái giang hồ, nàng Hêlen và Hêrô như hai con đĩ! Còn nàng Titxbê thì được đôi mắt xám đấy, nhưng cũng chẳng ra cái gì... Kìa Rômêô tiên sinh, bonjour

(2)

! Trước cái quần kiểu Pháp của tiên sinh

(1)

, xin có một lời chào tiếng Pháp! Đêm qua tiên sinh chơi một bài hay lắm

(3)

.

RÔMÊÔ - Xin chào hai anh. Bài gì nhỉ?

MƠKIUXIÔ - Bài tẩu mã, thưa tiên sinh, bài tẩu mã. Tiên sinh chưa hiểu chăng?

RÔMÊÔ - Xin lỗi nhé, anh Mơkiuxiô thân mến! Đêm qua, tôi có việc bận, và trong trường hợp như vậy, người ta có thể sơ suất đôi chút về mặt lễ độ.

MƠKIUXIÔ - Nghĩa là gặp trường hợp như của anh, người ta có thể khom khom cật...

RÔMÊÔ - ...Để chào cho thêm lễ độ ư?

MƠKIUXIÔ - Anh nói thật đúng quá.

RÔMÊÔ - Đó là lối trình bày hợp lễ độ nhất.

MƠKIUXIÔ - Thưa anh, bản thân tôi là hiện thân của sự lễ độ tươi đẹp nhất.

RÔMÊÔ - Tươi đẹp như hoa phải không?

MƠKIUXIÔ - Đúng đấy.

RÔMÊÔ, chỉ cái nơ hoa trên mũi giày của mình - Nếu vậy, thưa anh, chiếc giày của tôi cũng đủ hoa lắm.

MƠKIUXIÔ - Trả lời khá đấy. Xin anh cứ tiếp tục khôi hài cái kiểu giày dép ấy đi. Bao giờ giày đã há mõm, vẫn còn mở miệng khôi hài được.

RÔMÊÔ - Ôi, khôi hài kiểu giày há mõm, thiên hạ chẳng kịp gót chân!

MƠKIUXIÔ - Ông bạn Benvôliô ơi, tới tiếp sức cho nhau với! Trí óc tôi đuối rồi.

RÔMÊÔ - Cứ quất mạnh, thúc khỏe vào, quất mạnh thúc khỏe vào. Không là tôi tuyên bố thắng cuộc đấy.

MƠKIUXIÔ - Thôi, thì đuổi ngỗng trời với anh thì tôi xin chịu. Cái tài ngông của anh thì tôi chỉ bằng một góc. Anh có thấy tôi nói ngông với anh bao giờ không?

RÔMÊÔ - Đi với tôi thì bao giờ anh chẳng đực ra như ngỗng.

MƠKIUXIÔ - Đùa thế, tôi lại cắn tai cho bây giờ.

RÔMÊÔ - Chớ, ngỗng khôn chớ cắn càn.

MƠKIUXIÔ - Anh nói cay như ớt.

RÔMÊÔ - Chấm thịt ngỗng ngọt thì phải có ớt cay chứ.

MƠKIUXIÔ - Gớm chưa, cái lưỡi thật dẻo dai như da dê non. Đang ngắn một phân cũng kéo dài ngay ra được một ngang đẫy.

RÔMÊÔ - Vậy tôi xin gang con ngỗng lúc nãy để to bằng anh cho giống.

MƠKIUXIÔ - Thôi này, đùa chơi một tí chẳng hơn rền rĩ vì tình ư? Bây giờ thì anh lại thích đùa nghịch với anh em rồi; lại trở lại đúng là chàng Rômêô rồi. Cả về hai phương diện bản tính và cách xử thế, anh phải như thế mới đúng là anh. Chứ còn cái thứ ái tình chảy rãi chảy rớt kia thì khác nào như một anh chàng ngẩn ngơ, cứ thè lè lưỡi ra chạy hết chỗ này chỗ nọ để tìm cái hang cái lỗ mà giấu của quý vào.

BENVÔLIÔ - Thôi, thôi, xin ông thôi đi cho.

MƠKIUXIÔ - Sắp đến đoạn thú vị anh lại bắt tôi thôi à?

BENVÔLIÔ - Tôi sợ cái chuyện khỉ của anh dài quá.

MƠKIUXIÔ - Anh nhầm rồi, nó sẽ thành ngắn, vì tôi cũng hết hơi rồi, và cũng chẳng cầm cự được lâu hơn nữa.

RÔMÊÔ - Chuyện trò lịch sự nhỉ

(1)

.

Nhũ mẫu và Pitơ ra

MƠKIUXIÔ - Một cánh buồm! Một cánh buồm

(2)

!

BENVÔLIÔ - Hai cánh, hai cánh: cả áo, cả váy!

NHŨ MẪU - Này Pitơ!

PITƠ - Có tôi!

NHŨ MẪU - Đưa cái quạt đây.

MƠKIUXIÔ - Phải đấy, Pitơ, đưa quạt cho bà ấy che mặt, vì đem so mặt với quạt thì cái quạt dễ coi hơn.

NHŨ MẪU - Kính chào các quý ông, cầu Chúa ban cho các quý ông một buổi sáng tốt lành.

MƠKIUXIÔ - Kính chào quý bà, cầu Chúa ban cho quý bà một buổi chiều tốt lành.

NHŨ MẪU - Chiều rồi kia ư?

MƠKIUXIÔ - Đúng rồi, thưa bà. Vì lúc này cái bàn tay

(1)

lẳng lơ của một đồng hồ đã đặt lên cái cọc(2) của buổi trưa.

NHŨ MẪU - Gớm khiếp! Ông là người thế nào vậy?

RÔMÊÔ - Thưa bà, ông ta là một người được trời sinh ra và rồi tự mình lại hủy hoại mình.

NHŨ MẪU - Lời nói hay đấy! “và rồi lại tự hủy hoại cái thân mình à?” Thưa các ông, có ông nào chỉ giùm cho tôi biết chàng trai trẻ Rômêô hiện giờ ở đâu không?

RÔMÊÔ - Để tôi xin chỉ giùm bà. Nhưng khi bà tìm thấy y thì chàng trai trẻ Rômêô không còn trẻ bằng lúc bà mới đi tìm đâu. Tôi là người trẻ nhất mang cái tên đó, vì chẳng còn cái tên nào tồi hơn.

NHŨ MẪU - Tốt lắm!

MƠKIUXIÔ - Tồi hơn mà lại là tốt à? Nhận xét hay quá, thật là sáng suốt, sáng suốt.

NHŨ MẪU - Nếu đúng công tử là Rômêô thì tôi có một câu chuyện riêng muốn nói.

BENVÔLIÔ - Bà ấy mời đi chén đấy.

MƠKIUXIÔ - Đúng rồi, mụ Tú, mụ Tú, mụ Tú! Hô hô!

RÔMÊÔ - Anh khám phá ra cái gì thế?

MƠKIUXIÔ - Chẳng phải nem công chả phượng gì đâu, thưa anh. Của thiu của thối đấy thôi

(1)

.

Hát:

Một con thỏ già

(2)

Một con thỏ già

Ăn vụng tuần chay thì cũng ngon

Nhưng một con thỏ già mõm

Chưa ăn hết đã mốc meo

Thì đến xin lạy cả nón thôi!

- Này Rômêô, anh có về chỗ ông cụ không? Chúng tôi đến ăn trưa đằng ấy đấy.

RÔMÊÔ - Tôi đi ngay đây.

MƠKIUXIÔ - Thôi, xin chào lão bà cổ kính, xin chào hát - Lão ba, lão bá, lão bà...

Mơkiuxiô và Benvôliô vào

NHŨ MẪU - Không dám, chào ông!... Tôi xin phép hỏi công tử, cái thằng lái buôn nào mà ăn nói hỗn hào thế?

RÔMÊÔ - Nhũ mẫu ơi, đó là một chàng quý tộc chỉ thích miệng mình nói cho tai mình nghe, mà miệng nói một phút thì tai nghe một tháng chưa hết.

NHŨ MẪU - Nó mà nói đụng đến tôi thì tôi sẽ cho nó biết tay, dù cho nó có khỏe bằng hai chục thằng đểu loại nó. Mà nếu tôi không trị được thì cũng sẽ có người trị nó. Thằng ba que! Tôi có phải gái chơi của nó đâu, có phải đồ mèo mả gà đồng đâu kia chứ!

Nói với Pitơ

Còn chú nữa, cứ đứng đực ra như phỗng, để thằng cha căng chú kiết nào cũng tha hồ phạm đến tôi bằng thích được à?

PITƠ - Nào tôi đã thấy ai tha hồ phạm được đến bà bằng thích! Nếu tôi thấy thì cam đoan với bà là gươm này đã ra khỏi vỏ rồi. Khi có dịp tốt để đánh lộn mà lại được pháp luật đứng về phía tôi, thì tôi rút gươm ra nhanh chẳng thua gì ai.

NHŨ MẪU - Lạy Chúa chứng giám! Tôi tức run cả chân tay lên đây!... Đồ khốn nạn, đồ ba que!... Thưa công tử, xin có đôi lời nói với công tử... Như tôi đã thưa với công tử, cô chủ tôi sai tôi đi tìm công tử... Những điều gì cô chủ tôi dặn nói với công tử thì tôi xin giữ kín trong lòng... Nhưng công tử cho phép tôi thưa trước: nếu công tử có ý định đưa cô chủ tôi tới cõi, như người ta nói, thiên đường của thằng ngốc

(1)

thì lối xử sự như vậy bỉ ổi lắm đó, như người đời thường nói, vì tiểu thư tôi còn trẻ người non dạ lắm. Nếu công tử định chơi cái trò xanh vỏ đỏ lòng với tiểu thư tôi, thì đó thật là một hành vi xấu xa đối với một vị tiểu thư khuê các, và một cách ăn ở rất tồi.

RÔMÊÔ - Nhũ mẫu ơi, nhũ mẫu hãy nói tốt cho ta với tiểu thư, với nữ chủ nhân của mụ. Ta xin thề với mụ...

NHŨ MẪU - Úi chà, quý hóa quá. Để tôi về thưa với tiểu thư. Lạy Chúa, tiểu thư hẳn sẽ vui mừng lắm.

RÔMÊÔ - Mụ định thưa gì với tiểu thư? Mụ đã nghe ta đâu.

NHŨ MẪU - Thưa công tử, tôi sẽ xin thưa với tiểu thư là... là công tử đã thề. Tôi cho đó đúng là cách xử sự của nhà quý phái.

RÔMÊÔ - Mụ hãy thưa cùng tiểu thư là tiểu thư hãy tìm cách chiều nay đi xưng tội. Tiểu thư sẽ xưng tội và làm lễ cưới tại tu phòng tu sĩ Lôrân. Đây gọi là một chút để đền công mụ.

NHŨ MẪU - Ấy chết! Thưa công tử, thực quả tôi không nhận một xu nhỏ nào đâu.

RÔMÊÔ - Thôi mà, đừng khách sáo nữa. Cứ cầm lấy!

NHŨ MẪU - Thế chiều nay ư, thưa công tử? Được, được, tiểu thư tôi sẽ tới đó.

RÔMÊÔ - Còn mụ thì hãy đến đợi ở sau tu viện nhé. Nội một tiếng đồng hồ nữa, tên hầu của ta sẽ tới đưa cho mụ một cái thang dây. Trong bí mật của đêm tối, thang ấy sẽ đưa ta tới tột đỉnh của hạnh phúc. Thôi chào mụ. Cứ hết lòng giúp ta, ta sẽ đền công xứng đáng. Ta gửi lời chào tiểu thư nhé.

NHŨ MẪU - Chúa trời ban phước lành cho công tử... A, mà này, công tử!

RÔMÊÔ - Gì đấy, nhũ mẫu thân mến?

NHŨ MẪU - Anh người nhà của công tử có kín đáo không đấy? Công tử chẳng thường nghe nói: muốn giữ được bí mật, chẳng nên có đến người thứ ba.

RÔMÊÔ

- Mụ cứ yên tâm. Tên hầu của ta vững như thép luyện.

NHŨ MẪU - Nếu vậy thì tốt lắm. Cô chủ tôi thật là một tiểu thư yêu kiều bực nhất... Trời ơi! Cái ngày mà cô tôi còn là một đứa trẻ bi ba bi bô... Ồ, mà trong thành có một chàng quý tộc tên là Parit, cũng rắp ranh giương cung bắn sẻ

(1)

; nhưng cô tôi, cô em mới ngây thơ thật thà làm sao, cứ trông thấy hắn là như trông thấy một con cóc, thật thế, một con cóc, còn hơn phải trông thấy hắn. Đôi khi tôi bảo cô tôi rằng tiểu thư với chàng Parit xứng đôi vừa lứa lắm, thì cô tôi giận tái người đi. Nói thật với công tử, khi nghe thấy tôi nói thế, thì mặt cô tôi cứ bệch ra như tờ giấy

(2)

.

- À mà có phải Rômêô và Rôdơmari

3)

cùng bắt đầu bằng một chữ cái không nhỉ?

RÔMÊÔ - Phải, cùng bắt đầu bằng một chữ R. Thế thì sao?

NHŨ MẪU - Công tử cứ nói đùa! Đó là tên gọi chó thì có; R là để cho chó... Không, tôi biết tiếng đó bắt đầu bằng một chữ gì khác kia

(4)

... Mà cô tôi nói về công tử và hoa Rôdơmari những câu hay quá là hay; công tử mà nghe thấy thì chắc là hả dạ lắm.

RÔMÊÔ - Nhớ có lời chào tiểu thư hộ ta nhé!

NHŨ MẪU - Vâng, nghìn vạn lần... Nào Pitơ!

PITƠ - Có tôi!

NHŨ MẪU - Đi lên trước đi, nhanh lên

(5)

.

Cùng vào

CẢNH V

Vườn nhà Capiulet

Juliet ra

JULIET - Khi sai nhũ mẫu đi thì đồng hồ vừa điểm chín giờ

(1)

. Mụ có hứa là chỉ nửa giờ sẽ về... Hay là không tìm thấy chàng chăng... Không có lẽ... Gớm cái mụ tập tễnh! Sứ giả của tình yêu phải là những ý nghĩ, vì chúng còn đi nhanh gấp mười ánh dương kia khi nó đẩy lui bóng đêm qua những rặng núi mờ. Vì vậy cho nên Tình yêu đi nhanh như ngự trên cánh bồ câu, và thần Kiupit có đôi cánh lẹ như gió cuốn. Mặt trời hiện giờ đã lên tới đỉnh cao nhất của cuộc hành trình ngày hôm nay: từ chín giờ tới đúng ngọ đã ba giờ đằng đẵng mà mụ chưa chịu về cho. Nếu mụ có tình cảm và bầu máu hôi hổi của tuổi xuân thì mụ đã lanh lẹ như quả cầu rồi. Muốn nói gì với người yêu là ta tung quả cầu cho chàng, và chàng sẽ tung trả ta ngay. Nhưng mấy người già nua này thì cứ như chết rồi! Kềnh càng, chậm chạp, nặng nề, và xám ngoẹt như chì... A, mụ về đây rồi!

Nhũ mẫu và Pitơ ra

U yêu quý của em ơi, chuyện ra làm sao? U có gặp chàng không? U bảo người hầu của u đi ra đi.

NHŨ MẪU - Pitơ, chú ra đứng ở ngoài cửa kia.

Pitơ vào

JULIET - Thế nào, u yêu, u quý... Trời ơi, sao trông u phờ phạc thế? Dù cho tin có chẳng lành thì u cũng cứ vui vẻ mà cho em biết chứ! Còn nếu là tin vui, thì u chẳng nên dạo cho em nghe một bản nhạc du dương với vẻ mặt rười rượi kia.

NHŨ MẪU - Mệt lử người ra đây... Cho tôi thở đã nào. Úi chao, xương cốt nhừ cả ra rồi! Gớm, đi một thôi đường dài!

JULIET - Em chỉ mong đổi gân xương của em lấy tin của u... Thôi, em xin u đấy, nói đi nào... U yêu, u quý ơi, nói đi...

NHŨ MẪU - Giêsuma, lạy Chúa tôi! Sao mà vội vã thế! Cô không chờ một tí được sao? Không thấy tôi đang thở chẳng ra hơi đây à?

JULIET - Thở chẳng ra hơi mà lại đủ hơi để kêu là thở chẳng ra hơi! U cứ dài lời biện bạch làm gì. Lời biện bạch vì sao u về chậm lại còn dài hơn câu chuyện phải nói. Thế nào, tin lành hay dữ? U trả lời đi. Trả lời một tiếng là đủ, còn chi tiết em đợi sau cũng được. Nói đi nào: tin lành hay dữ?

NHŨ MẪU - Em ơi, em chọn lầm rồi, em không biết nhìn người đâu. Rômêô ấy à? Không, không được

(1)

. Mặc dầu diện mạo chàng khôi ngô nhất trần đời nhưng... thân hình chàng cũng lại chẳng ai ăn đứt. Bàn tay, bàn chân, vóc người... Chẳng có gì đáng nói, nhưng... thật quả chẳng ai có thể sánh cùng... Chàng chẳng phải là bông hoa của phép lịch sự, nhưng... u cam đoan là chàng hiền lành như một chú cừu non... Thôi, em ơi, cứ đường em đã chọn mà đi, hết lòng thờ Chúa... Thế nào, ở nhà ăn trưa rồi kia à?

JULIET - Chưa, chưa... Những điều u kể, em biết cả rồi. Nhưng còn việc hôn nhân thì sao? Chàng định liệu thế nào về vấn đề ấy?

NHŨ MẪU - Trời đất ơi, nhức đầu quá! Đầu ơi là đầu! Nó đập thình thịch như muốn vỡ ra từng mảnh. Lại còn cái lưng nữa! Ôi trời, lưng ơi là lưng! Có gọi là lòng lim dạ sắt mới bắt tôi chạy khắp nơi thế này để cho tôi chóng xuống mả!

JULIET - U ơi, thấy u mệt, thật em buồn lắm. U yêu, u quý ơi, nói cho em biết đi, người yêu của em nói thế nào?

NHŨ MẪU - Người yêu của em nói năng thật đúng là một chàng quý tộc trung thực, lễ độ, hiền hậu, lịch sự và có thể nói là đạo đức nữa. Mẹ em đâu?

JULIET - Mẹ em đâu à? Mẹ em trong nhà ấy chứ còn đâu nữa? U trả lời mới thật lạ: Người yêu của em nói năng như một chàng quý tộc trung thực, mẹ em đâu?

NHŨ MẪU - Đức Mẹ ơi! Sao nóng nảy thế! Úi chà, cứ nóng nữa đi! Đấy là thuốc cô cho tôi để bóp xương đấy phải không? Thôi, bận sau, có công có việc thì chạy lấy!

JULIET - U lôi thôi lắm!... Thôi nào, u nói đi, chàng Rômêô nói sao?

NHŨ MẪU - Hôm nay em có được phép đi xưng tội không?

JULIET - Có.

NHŨ MẪU - Thế thì mau mau đến tu phòng của tu sĩ Lôrân đi, ở đó có người chờ, để mà nên vợ nên chồng. Kìa, máu đã dồn lên má rồi kìa! Rồi đây, cứ có tin gì thì hai má lại đỏ dừ lên cho mà xem. Mau chân đến Nhà thờ đi; ta còn phải đi nẻo khác, đi kiếm cái thang cho người yêu của em tối nay trèo lên tổ chim. Phải, tôi phải nai lưng ra cho cô vui thú đây, nhưng chỉ đêm nay thôi là gánh nặng của cô thì cô gánh lấy. Thôi, ta đi ăn trưa đây, còn em thì hãy ba chân bốn cẳng mà đến tu viện.

JULIET - Ba chân bốn cẳng mà đi tìm hạnh phúc!... U yêu quý, chào u nhé!

Cùng vào bằng hai nẻo khác nhau

CẢNH VI

Tu phòng của tu sĩ Lôrân

Tu sĩ Lôrân và Rômêô ra

TU SĨ LÔRÂN - Cầu Trời thương cho công việc thành kính của chúng ta, để sau này khỏi gây cảnh buồn phiền.

RÔMÊÔ - A men, a men! Nhưng buồn phiền đến thế nào chăng nữa thì một phút ngắn ngủi bên nàng cũng đủ làm tiêu tan. Cha cứ làm lễ xe duyên cho chúng con. Sau đó thì dù cái kẻ tàn phá tình yêu là thần Chết kia có dám làm gì chăng nữa, con chỉ cần được gọi Juliet là của mình, là đã thỏa nguyện.

TU SĨ - Những cơn hoan lạc dữ dội thường cũng kết thúc một cách bạo liệt. Lúc đương đắc chí cũng là lúc hết đời. Như lửa và thuốc súng kia, hễ bén nhau là cả hai chẳng còn. Mật ngọt mà ngọt quá cũng khiến người ta lợm giọng; ăn nhiều thì hết muốn ăn. Vậy con hãy yêu đương cho có chừng mực, có chừng mực mới bền. Hấp tấp quá cũng chậm tới đích như quá lề mề.

Juliet ra

- Tiểu thư đến đây rồi. Chao ôi, chân bước nhẹ như vậy mòn sao được đá đường đời

(1)

. Kẻ si tình có thể cưỡi lên sợi tơ mành lửng lơ theo gió mùa hạ mà chẳng ngã, vì cái hư ảo của tình yêu có nặng được là bao!

JULIET - Kính chào cha xưng tội của con.

TU SĨ - Rômêô sẽ nhân danh cả ta và chàng mà đáp lễ

(2)

.

JULIET - Con cũng xin chào chàng, nếu không con chẳng xứng được chàng đáp lễ.

Hai người hôn nhau

RÔMÊÔ - Juliet em ơi, nếu lòng em cũng tràn ngập niềm vui như lòng anh, và nếu em diễn tả được niềm vui ấy khéo hơn anh, thì em hãy để không khí quanh đây ngát hương thơm hơi thở của em, hãy để điệu nhạc của tiếng nói em ca tụng hạnh phúc hằng mơ ước, mà chúng ta trao cho nhau trong buổi gặp gỡ quý báu này.

JULIET - Ước mơ đẹp tự nó đã giàu, có cần gì đến lời nói; nó hãnh diện về thực chất chứ không về những cái tô điểm bên ngoài. Những kẻ còn đếm được của cải của mình thật hãy còn quá nghèo nàn. Mối tình chân thật của em lớn đến nỗi giá muốn đếm một nửa kho tàng của em, em cũng không đếm nổi.

TU SĨ - Thôi hãy đi theo ta, việc xong ngay đây thôi. Xin lỗi hai con, ta chẳng thể để hai con đứng riêng một mình với nhau trước khi Nhà thờ thiêng liêng đã gắn hai người làm một.

Cùng vào

HỒI III

CẢNH I

Thành Vêrôna, một nơi công cộng

Mơkiuxiô, Benvôliô, một tiểu đồng và một số người ra

BENVÔLIÔ - Anh Mơkiuxiô ơi, ta về thôi, hôm nay nóng nực, bọn nhà Capiulet ra ngoài nhan nhản, gặp chúng không khỏi gây lộn đâu. Những ngày nóng bức này, máu dễ sôi lắm.

MƠKIUXIÔ - Anh thật hệt những thằng cha hễ động đặt chân vào quán rượu là quăng gươm xuống bàn nói lớn: Cầu Chúa cho tao khỏi phải dùng đến mày, nhưng chỉ vừa cạn đến chén thứ hai là đã rút gươm ra cà khịa với chủ quán vì những chuyện không đâu.

BENVÔLIÔ - Tôi mà vào loại những thằng cha ấy ư?

MƠKIUXIÔ - Thôi đi, cái tính hổ mang, hổ lửa của anh còn thua ai ở cái đất Ý này nữa; còn ai dễ nổi nóng hơn anh, còn ai sẵn sàng nổi nóng hơn anh.

BENVÔLIÔ - Thế nào kia?

MƠKIUXIÔ - Phải, cứ có hai thằng cha như anh thì chẳng mấy chốc chỉ còn một, vì thằng nọ đã giết thằng kia chết ngoẻo

(1)

. Anh ấy à! Anh có thể cà nhau với một người chỉ vì người ta hơn anh hoặc kém anh một sợi râu. Anh có thể gây lộn với một người đang ăn hạt dẻ chỉ vì mắt anh màu hạt dẻ: chỉ có mắt anh mới giỏi bới lông tìm vết kiếm cớ sinh sự thế thôi chứ! Đầu óc anh đầy ắp những chuyện để gây sự như một quả trứng đầy ắp lòng trắng lòng đỏ, nhưng vì cứ sinh sự va chạm luôn nên đầu óc mới lộn tùng phèo như ruột trứng thối. Anh đã từng gây chuyện với một người đi đường chỉ vì người ta ho, khiến con chó của anh đang ngủ phải thức giấc. Chẳng phải chính anh đã kiếm chuyện với một người thợ may chỉ vì chưa đến ngày lễ Phục sinh mà anh ta đã mặc áo mới là gì? Chẳng anh thì ai đã sinh sự với một người khác chỉ vì giày mới mà anh ta lại buộc dây cũ? Thế mà anh còn định lên mặt dạy tôi đừng nên gây lộn à?

BENVÔLIÔ - Tôi mà dễ sinh sự như anh thì bất cứ thằng cha nào cũng chỉ mất một giờ mười lăm phút là mua đứt được cái đời tôi.

MƠKIUXIÔ - Bán đứt cái đời anh ư? Cha đời!

BENVÔLIÔ - Chà, bọn nhà Capiulet kia rồi!

MƠKIUXIÔ - Chậc, kệ thây chúng.

Tibân và một số người khác ra

TIBÂN - Hãy theo sát ta, vì ta sắp nói chuyện với chúng đây.

Nói với Benvôliô và Mơkiuxiô

Chào các quý ông: tôi có một lời muốn nói với một trong hai quý ông.

MƠKIUXIÔ - Chỉ một lời thôi? Và với một người thôi? Thêm vào cái gì cho đủ đôi chứ: cứ cho là một lời với một nhát đi!

TIBÂN - Tôi rất sẵn sàng nếu quý ông cho tôi dịp tốt.

MƠKIUXIÔ - Muốn có dịp tốt thì kiếm lấy, việc gì phải đợi.

TIBÂN - Mơkiuxiô! Anh với tằng Rômêô hợp điệu lắm...

MƠKIUXIÔ - Hợp điệu à? Ái chà, anh cho chúng tôi là phường hát rong chăng? Được, nếu anh cho chúng tôi là đồ hát rong thì anh sẽ được nghe những cung đàn lạc điệu!

Đặt tay lên chuôi gươm

Vĩ để kéo đàn đây! Cho anh tha hồ mà nhảy nhót! Chà, hợp điệu à?

BENVÔLIÔ - Chỗ này là nơi người ta đi lại. Ta hãy rút lui vào nơi nào vắng vẻ nói chuyện bình tĩnh với nhau hoặc là chia tay nhau thôi. Nơi đây, trăm mắt nhìn vào.

MƠKIUXIÔ - Người ta có mắt để nhìn. Ai muốn nhìn mặc người ta. Chẳng ai bắt được tôi đi nơi nào khác.

TIBÂN - Thôi, chẳng phiền đến quý ông nữa, người

(1)

của ta đây rồi.

Rômêô ra

MƠKIUXIÔ - Người này mà mang chế phục người nhà của quý ông thì thật lạ. Có họa là quý ông đi ra trường đấu gươm thì người ta sẽ theo sau quý ông ngay. Chỉ với nghĩa ấy, quý ông mới có thể gọi anh ta là “người” của quý ông được.

TIBÂN - Rômêô, lòng yêu

(2)

của tao đối với mày không cho tao dùng chữ nào khác chữ này: Mày là một thằng khốn nạn!

RÔMÊÔ - Anh Tibân hỡi! Tôi có đủ lý do để yêu mến anh đến nỗi chẳng còn lòng nào giận dữ trước lời chào hỏi này. Anh ơi, tôi chẳng phải loài khốn nạn đâu. Anh đã chẳng biết rõ tôi, thì thôi... Xin chào!

TIBÂN - Thằng nhãi kia, dù có thế tao cũng không thể tha thứ những lời nhục mạ trước đây của mày. Quay lại đây, và rút gươm ra.

RÔMÊÔ - Tôi xin phân bua rằng chưa từng bao giờ tôi nhục mạ anh; trái lại, trước khi anh biết vì sao tôi quý mến anh thì anh chưa thể hiểu tôi quý anh đến chừng nào. Vậy thì chàng Capiulet kia hỡi (tôi quý tên họ này chẳng khác gì tên họ của chính tôi)! Xin chàng hãy nguôi giận.

MƠKIUXIÔ - Thật là cúi mình một cách nhẫn nhục, hèn hạ, bần tiện. Lò kiếm kiểu Ý thắng cuộc chăng

(3)

?

Rút gươm khỏi vỏ

Tibân, thằng săn chuột kia, mày dám nói chuyện riêng với tao chăng

(2)

?

TIBÂN - Mày muốn gì?

MƠKIUXIÔ - Thưa ông Chúa Mèo, tôi chỉ xin ông một trong số chín vía của ông thôi

(1)

. Tôi hãy tạm xơi một vía, còn tùy thái độ ông sau này đối với tôi thế nào tôi sẽ tha hay thịt nốt tám vía kia. Bây giờ mời ông nắm tai kiếm mà rút ra khỏi vỏ, mau kẻo kiếm của tôi sát ngay bên tai ông lập tức bây giờ.

TIBÂN rút kiếm - Tôi xin tiếp chuyện ông.

RÔMÊÔ - Anh Mơkiuxiô, xin anh hãy ngừng tay.

MƠKIUXIÔ nói với Tibân - Nào, xin tôn ông cho xem đường kiếm pátxađô!

Hai bên đánh nhau

RÔMÊÔ - Anh Benvôliô, hãy rút kiếm ra, ta phải ngăn họ lại. Này hai ông ơi, thật xấu hổ, xin hai ông đừng phạm luật thế! Tibân! Mơkiuxiô! Vương chủ đã nghiêm cấm không được xung đột trong đường phố thành Vêrôna kia mà! Thôi nào, Tibân! Mơkiuxiô hiền huynh!

Rômêô giơ kiếm ngăn hai người. Tibân luồn kiếm dưới

cánh tay Rômêô đâm trúng Mơkiuxiô rồi cùng thủ hạ bỏ chạy.

MƠKIUXIÔ - Ta trúng thương rồi... Hai họ chết tiệt nhà các anh!... Ta hết đời rồi! Thằng đó đi rồi à? Chẳng bị vết nào ư?

BENVÔLIÔ - Anh ơi, anh bị thương sao?

MƠKIUXIÔ - Phải, phải, sầy da một chút thôi. Chà! Thế cũng quá đủ rồi. Tên hầu của ta đâu, đi kiếm thầy thuốc mau.

Người hầu vào

RÔMÊÔ - Can đảm lên anh! Chắc vết thương cũng không đến nỗi nặng.

MƠKIUXIÔ - Không, vết thương đâu đến nỗi sâu như miệng giếng, mà cũng chẳng thể to bằng cửa nhà thờ. Nhưng thế cũng đủ lắm rồi, đủ hiệu quả rồi: mai mời anh lại thăm tôi, anh sẽ thấy tôi nghiêm trang như nấm mộ. Tôi hết nợ thế giới này rồi... Hai họ chết tiệt nhà các anh!... Mẹ cha đời! Một con chó, một con chuột, một con chuột nhắt, một con mèo, mà cào người ta chết được à?... Một thằng du côn, một thằng khốn nạn, một thằng bần tiện, đánh kiếm mà chi li tính toán như người cộng sổ... Tại sao anh lại xông vào giữa thế? Nó luồn kiếm dưới cánh tay anh mà đâm tôi đấy.

RÔMÊÔ - Tôi ngỡ can ra là phải.

MƠKIUXIÔ - Benvôliô, đưa tôi vào một cái nhà nào nghỉ tạm, không tôi sắp chết đi đây... Hai họ chết tiệt nhà các anh!... Vì hai họ nhà các anh mà thịt tôi sẽ nuôi béo dòi bọ đây... Tôi bị với nó rồi, bị thật rồi... A, hai họ nhà các anh!...

Benvôliô đỡ Mơkiuxiô vào

RÔMÊÔ - Thế là vì ta mà chàng thanh niên quý tộc này, thân thích của vương chủ, bạn chí thân của ta, đã bị trọng thương; danh dự của ta bị Tibân bôi nhọ, Tibân mà từ một tiếng đồng hồ đã là biểu huynh của ta... Ôi, nàng Juliet yêu kiều, sắc đẹp của nàng đã làm ta mềm yếu như phụ nữ, đã làm nhụt chí khí rắn như thép của ta.

Benvôliô lại ra

BENVÔLIÔ - Rômêô, anh Rômêô! Chàng Mơkiuxiô dũng cảm đã không còn nữa. Anh linh của chàng đã sớm cợt giễu chốn trần thế này, mà về nơi thượng giới.

RÔMÊÔ - Số mệnh ảm đạm của ngày hôm nay sẽ còn trĩu nặng lên những ngày sắp tới. Đau thương mới chỉ bắt đầu. Phải bao ngày nữa nó mới chấm dứt.

Tibân ra

BENVÔLIÔ - Thằng Tibân điên khùng lại trở lại kia.

RÔMÊÔ - Nó trở lại, và dương dương tự đắc! Còn Mơkiuxiô thì chết uổng mạng sao! Hỡi Độ lượng hiền từ, ngươi hãy quay trở về thượng giới, còn ngươi, Thịnh nộ có đôi mắt lửa, hãy vạch đường chỉ lối cho ta đi! Tibân, ta trả lại ngươi chữ thằng khốn mà ngươi tặng ta lúc nãy. Hồn Mơkiuxiô còn vơ vẩn trên đây, chờ đợi hồn ngươi cùng đi. Hoặc ngươi, hoặc ta, hoặc cả ngươi và ta, sẽ phải đi theo chàng.

TIBÂN - Oắt con, mày là bạn nó, thì mày sẽ đi theo nó.

RÔMÊÔ, rút gươm - Cái này sẽ quyết định điều đó.

Hai bên đánh nhau. Tibân ngã

BENVÔLIÔ - Rômêô! Trốn mau. Hàng phố đổ ra rồi, Tibân đã bị tử thương... Đừng đứng ngẩn ra đó nữa... Anh mà bị bắt thì thế nào cũng bị vương chủ kết tội tử hình. Thôi, trốn mau đi!

RÔMÊÔ - Than ôi! Ta chỉ là trò chơi của số mệnh.

BENVÔLIÔ - Anh còn đứng đấy làm gì?

Rômêô vào. Một đám đông công dân cầm khí giới ra

CÔNG DÂN THỨ NHẤT - Kẻ giết Mơkiuxiô chạy đằng nào rồi? Tên sát nhân Tibân chạy ngả nào?

BENVÔLIÔ - Tibân nằm đây này.

CÔNG DÂN THỨ NHẤT - Dậy đi theo ta mau: nhân danh vương chủ ta bắt ngươi tuân lệnh.

Vương chủ, tùy tùng, Montaghiu, Capiulet,

hai phu nhân và một số người khác ra

VƯƠNG CHỦ - Quân khốn kiếp nào đã gây ra chuyện đánh lộn này?

BENVÔLIÔ - Thưa chúa công, thần có thể trình bày cặn kẽ tất cả câu chuyện thương tâm này. Người nằm đây, sau khi đã sát hại thân thích của chúa công là chàng Mơkiuxiô dũng cảm, đã chết dưới tay Rômêô.

CAPIULET PHU NHÂN, cúi xuống thây chết - Trời ơi, Tibân cháu tôi! Con đẻ rứt ruột của anh tôi!... Thưa chúa công!... Tướng công ơi!... Máu thân thích ruột thịt của tôi đã đổ!... Xin chúa công minh xét, bắt nhà Montaghiu phải lấy máu đền tội. Ôi cháu ơi, cháu ơi!

VƯƠNG CHỦ - Benvôliô, ai đã gây ra chuyện đổ máu này?

BENVÔLIÔ - Thưa, chính là Tibân, hiện nằm chết ở đây, do Rômêô hạ thủ. Rômêô đã hết lời tỏ bày cùng y rằng chuyện bất hòa thật là nhỏ nhặt, và van nài y hãy coi chừng cơn lôi đình của chúa công... Lời nói ôn hòa, vẻ mặt bình tĩnh, thái độ khiêm tốn ấy đã không làm Tibân bớt giận dữ điên cuồng; trước mọi lời cầu hòa, y làm ngây giả điếc, và rút ngay kiếm chĩa vào ngực chàng Mơkiuxiô anh dũng. Mơkiuxiô cũng nổi nóng chẳng kém, rút kiếm ra quyết một trận thư hùng. Với vẻ khinh thường đầy dũng cảm, một tay

(1)

chàng gạt lưỡi thép lạnh ngắt tử khí, một tay đánh trả lại Tibân, Tibân cũng lanh tay trả miếng. Rômêô vội kêu lên: Các bạn ơi, thôi đi! Tay đưa lanh hơn miệng nói, chàng gạt mũi kiếm của họ xuống và xông vào giữa; thế là luồn dưới cánh tay Rômêô, một mũi kiếm hiểm độc của Tibân đâm tử thương chàng Mơkiuxiô hăng hái. Tibân chạy trốn, nhưng rồi lại quay trở lại tìm Rômêô, và Rômêô lúc đó cũng đang bừng bừng lửa hận. Họ xô vào nhau nhanh như ánh chớp; trước khi thần kịp rút kiếm can ngăn thì Tibân đã hết kiếp. Tibân ngã xuống, Rômêô trở mình chạy trốn. Sự thực là vậy, nếu thần nói sai, xin cam tội chết.

CAPIULET PHU NHÂN, chỉ Benvôliô - Hắn là thân thích nhà Montaghiu. Hắn vì tình họ hàng mà gian dối; hắn không nói đúng sự thật. Bọn chúng có tới hai chục tên dúng tay vào tội ác này, hai chục tên xúm vào mới giết nổi một người. Thần xin chúa công minh xét. Rômêô đã giết Tibân, Rômêô phải đền mạng.

VƯƠNG CHỦ - Rômêô đã giết Tibân, nhưng Tibân đã giết Mơkiuxiô: ai đền cho ta tính mạng người thân?

MONTAGHIU - Không thể là Rômêô, thưa chúa công, vì con thần và Mơkiuxiô là bạn chí thân. Lỗi của Rômêô chỉ là đã thay bàn tay công lý mà chấm dứt đời Tibân.

VƯƠNG CHỦ - Vì tội này, ta ra lệnh phát lưu y lập tức. Đến cả ta cũng là nạn nhân của mối thù giữa các ngươi; vì các ngươi chém giết nhau nên máu thân thích của ta đã chảy. Nhưng ta sẽ bắt các ngươi chịu một trừng phạt nặng đến nỗi các ngươi sẽ phải hối hận vì đã làm ta đau khổ. Đừng van xin, đừng tạ lỗi; tội này không thể lấy nước mắt hoặc lời khẩn cầu mà chuộc lại được; vậy thì đừng khóc lóc van nài. Rômêô hãy mau mau rời khỏi nơi đây; giờ nào người ta thấy hắn ở chốn này, giờ đó sẽ là giờ cuối cùng của đời hắn. Mang cái xác này đi, và tuân theo lệnh ta. Dung thứ cho kẻ giết người cũng như giết người vậy.

Tất cả vào

CẢNH II

Trong nhà Capiulet

Juliet ra

JULIET - Hỡi bầy tuấn mã móng như bốc lửa, hãy phi nhanh về động phủ của thần Mặt Trời. Giá phải tay chàng đánh xe Phêtôn

(1)

thì chắc chàng đã ra roi đưa các ngươi về đến phương Tây, khiến đêm tối đến ngay tức khắc. Hỡi đêm tối dành cho tình yêu, hãy giăng tấm màn của ngươi ra, để vừng ô

(2)

kia nhắm mắt lại, và để chàng Rômêô tới nằm gọn trong đôi cánh tay này, không ai biết, không ai hay!... Để tiến hành những nghi lễ của tình yêu, những người yêu nhau không cần ánh sáng nào khác hơn là vẻ đẹp của nhau; vả chăng, nếu thần Ái tình mù quáng, thì bóng đêm lại càng thích hợp... Nào, hỡi Đêm tối trang trọng, hỡi bà tiên mặc áo đen tuyền, bà hãy dạy em làm sao vừa thua vừa được ván bài mà tiền đặt cuộc là đôi tấm lòng trinh bạch. Bà hãy lấy tấm khăn choàng của bà che cho đôi gò má đỏ bừng của em, cho tới khi nào tình yêu đã khỏi ngỡ ngàng rụt rè và chỉ còn thấy sự trinh khiết trong việc đôi lứa yêu nhau. Nào, hỡi Đêm tối, hãy lại đây. Rômêô anh, hãy lại với em! Anh là ánh dương trong đêm tối, vì anh sẽ nằm trên đôi cánh của Đêm, trắng ngần hơn tuyết đọng trên lưng quạ. Nào hỡi Đêm hiền dịu, hỡi nàng tiên trìu mến có đôi mày đen láy, hãy mang lại cho em chàng Rômêô của em. Và khi chàng chết, hãy cắt xương thịt chàng ra thành muôn vàn ngôi sao bé nhỏ; chàng sẽ làm cho bầu trời tươi đẹp đến nỗi trần gian ai cũng sẽ say sưa đêm tối mà thờ ơ với ánh dương rạng rỡ... Ôi, ta đã mua được động phủ của tình yêu mà chưa được tới ở; thân này đã bán mà còn chưa được trao cho kẻ mua. Ngày hôm nay lê thê buồn tẻ, như đêm giao thừa mãi chưa hết đối với em nhỏ đang nóng lòng được mặc áo mới. A! Nhũ mẫu đây rồi...

Nhũ mẫu vào, mang theo thang dây

... Nhũ mẫu mang tin lại kia. Tiếng ai nói đến tên Rômêô cũng êm ái như từ thiên đường vẳng tới... Thế nào, u, có tin gì mới không? U cầm gì đấy! Thang dây Rômêô dặn mang phải không?

NHŨ MẪU - Phải, thang dây đây.

Ném phịch thang xuống đất

JULIET - Trời ơi! Tin lành dữ thế nào? Sao coi bộ u rầu rĩ làm vậy?

NHŨ MẪU - Thương thay! Chàng chết rồi, chết thật rồi. Tiểu thư ơi, chúng ta tuyệt hy vọng rồi, tuyệt mọi hy vọng rồi! Ngày hôm nay là ngày gì mà thảm thương làm vậy! Chàng mất rồi, bị giết rồi! Chết rồi!

JULIET - Trời, già cay độc thế sao?

NHŨ MẪU - Rômêô chứ trời nào... Ôi Rômêô, Rômêô! Ai mà ngờ được! Ôi Rômêô!

JULIET - U là ma quỷ hay sao mà hành tội em thế? Cực hình này làm cho kẻ chịu tội nơi địa ngục cũng phải rên la. Phải chăng Rômêô đã tự tử? U chỉ trả lời một chữ phải cũng đủ khiến em chết mau hơn là bị cái nhìn của con badilích

(1)

; em chẳng thể sống được nếu mắt chàng Rômêô quả đã nhắm nghiền. Chàng chết hay sống? U trả lời đi. Chỉ một lời của u sẽ quyết định em được hưởng hạnh phúc hay phải chịu đau khổ.

NHŨ MẪU - Tôi trông thấy vết thương, chính mắt tôi đã trông thấy vết thương... Lạy Chúa cứu thế!... Ngay trên lồng ngực hùng tráng của chàng... Một cái xác thảm thương, một cái xác thảm thương đẫm máu, nhợt nhạt như tro, máu me bê bết... Tôi trông thấy mà sợ chết ngất đi.

JULIET - Tim ta ơi, hãy tan vỡ đi! Ngươi đã chẳng trả được nợ tình thì hãy tan nát đi. Đôi mắt ta ơi, hãy vào nơi tù ngục, đừng ngắm nhìn tự do nữa! Cái xác thịt bằng bùn đất này, hãy quay trở về với bùn đất; thôi đừng cựa quậy nữa, hãy xuống nằm chung với Rômêô một nấm mộ.

NHŨ MẪU - Ôi Tibân, Tibân, người bạn quý nhất đời của tôi! Chàng Tibân lịch sự! Con người phong lưu tài đức! Sao ta lại phải sống để trông thấy chàng chết!

JULIET - Cơn dông bão nào thổi xuôi rồi lại thổi ngược vậy? Rômêô bị giết, và Tibân cũng chết rồi chăng? Ôi biểu huynh thân yêu; ôi phu quân thân yêu bội phần! Nếu quả vậy thì tiếng kèn khủng khiếp của ngày tận thế hãy nổi lên đi! Hai người ấy đã chết thì còn ai là kẻ sống nữa?

NHŨ MẪU - Tibân đã chết, còn Rômêô thì bị phát lưu. Rômêô đã giết Tibân và bị tội đày biệt xứ!

LULIET - Trời ơi! Chính bàn tay Rômêô đã hoen máu Tibân sao?

NHŨ MẪU - Chính vậy! Than ôi, chính vậy!

JULIET - Ôi, tim rắn độc ẩn dưới mặt hoa! Có khi nào giống ác long lại ẩn nơi động phủ huy hoàng làm vậy! Ôi, quân cường bạo mà sao dễ thương, giống quỷ ma mà đẹp tựa thiên thần! Quạ đen nấp dưới cánh bồ câu, cừu non mà hung ác hơn sói dữ! Tâm hồn đê tiện trong một hình hài phong nhã! Ngoài trong trái ngược hoàn toàn. Phong thái thần tiên mà tội đáng đày nơi hỏa ngục, kẻ thất phu mà cốt cách hào hoa!... Ôi Hóa công, Người định bày trò ma quái gì mà cho tâm hồn giống ác quỷ vào ẩn trong mảnh thịt da tươi đẹp tựa thiên đường? Có cuốn sách nào bìa gáy trang nhã mà trong ruột chép toàn chuyện xấu xa như vậy? Ôi, sao lòng xảo quyệt lại được ngự nơi cung điện quá huy hoàng?

NHŨ MẪU - Tin gì được ở bọn đàn ông, họ có lương tâm, danh dự gì đâu. Toàn là những kẻ thề thốt gian dối, giở mặt như giở bàn tay, một lũ chẳng ra gì, thuần là quân giả đạo đức... Tên hầu của ta đâu rồi? Cho cốc rượu mạnh đây. Buồn giận đau khổ làm ta già đi. Sỉ nhục thay cho Rômêô!

JULIET - Mụ nguyền rủa thế thì lưỡi sưng phỏng lên bây giờ đấy! Chàng sinh ra có phải để chịu sỉ nhục đâu. Sỉ nhục đâu dám xâm phạm tới chàng, vì vừng trán chàng là ngai vàng của danh dự, vị chúa tể độc nhất trên thế gian này. Ôi, ta mà cũng nhục mạ chàng thì họa có là loài cầm thú!

NHŨ MẪU - Tiểu thư tán dương kẻ đã giết anh tiểu thư đó phải không?

JULIET - Tôi lại đi nói xấu chồng tôi sao? Than ôi! Phu quân đáng thương của em, em mới là vợ chàng được ba tiếng đồng hồ mà đã lăng nhục chàng thì còn miệng lưỡi nào ca ngợi chàng nữa? Thế nhưng, hỡi kẻ tàn ác kia, sao ngươi lại giết biểu huynh ta?... Vì tên anh họ hung bạo của ta định giết chồng ta... Thôi, hai hàng lệ ngu dại kia đừng tuôn rơi nữa. Những giọt châu đó để hiến cho đau khổ, các ngươi đã lầm mà đem tặng nỗi hân hoan. Chồng ta còn sống, chồng ta mà tên Tibân định hại. Tibân, tên định giết chồng ta, đã chết. Thật là vui sướng... Thế sao ta lại khóc nhỉ?... Thương thay, cõi lòng ta đã chết chỉ vì một chữ, một chữ còn ghê gớm hơn cái chết của Tibân. Ta muốn quên nó đi, nhưng nó trĩu nặng trên tâm trí ta như tội ác trĩu nặng trên lương tâm người có tội. Tibân chết, và Rômêô bị đày! Bị đày! Chỉ một chữ ấy cũng ngang một vạn mạng Tibân. Một mình Tibân chết cũng đủ đau đớn rồi; hay nếu họa vô đơn chí và chuyện đau buồn thường phải kéo tới hàng đàn, thì sao nhũ mẫu đã không nói với ta: “Cả cha cô cũng chết!” hoặc “Cả mẹ cô cũng chết!” hoặc “Cả cha lẫn mẹ cô đều đã chết”? Nhận tin ấy, ta sẽ khóc than như thế thường. Nhưng sau khi Tibân chết, mà tiếp ngay tin Rômêô bị đày thì khác nào giết một lúc cả cha, cả mẹ, cả Tibân, cả Rômêô, cả Juliet. Rômêô bị đày! Cái đau đớn giết người trong tin ấy, thật không cùng, không hạn, không lấy chi mà đo, mà định được. Không lời nói nào diễn tả được nó... U ơi, hai thân em đâu?

NHŨ MẪU - Tướng công và phu nhân đang than khóc trên thi hài Tibân. Tiểu thư có muốn tới không? Tôi sẽ dẫn đến.

JULIET - Để hai thân em nhỏ lệ trên những vết thương của anh em. Nước mắt của em để dành cho Rômêô, khi nước mắt của hai người đã khô cạn. U nhặt thang dây này lên. Tội nghiệp cái thang, ngươi cũng bị thất vọng như ta vì Rômêô bị đi đày. Rômêô định dùng ngươi làm đường dẫn đến phòng ta; nhưng tấm thân trinh nữ này đến thác cũng chỉ là gái góa còn trinh. Thôi, thang ơi, u ơi! Tôi đi vào giường cưới của tôi đây: tấm thân trinh bạch của tôi sẽ không trao tặng chàng Rômêô mà sẽ vào tay thần Chết.

NHŨ MẪU - Em cứ vào buồng đi. U đi tìm Rômêô đến an ủi em... U biết chàng ở đâu rồi... Em cứ yên tâm, đêm nay Rômêô sẽ lại. U đi tìm chàng đây... Chàng trốn trong tu phòng của tu sĩ Lôrân.

JULIET - Ôi! Thế thì u hãy đi tìm chàng đi. Đưa chiếc nhẫn này cho chàng hiệp sĩ trung thành của em, và bảo chàng hãy tới cùng em vĩnh biệt.

CẢNH III

Tu phòng của tu sĩ Lôrân

Tu sĩ ra

TU SĨ - Rômêô, lại đây con; tội nghiệp cho con, tài đức của con khiến đau khổ cũng phải mê say, và tai họa đã đến với con như vợ đến với chồng.

RÔMÊÔ - Có tin gì, thưa cha? Vương chủ đã tuyên án thế nào? Nỗi đau khổ nào muốn đến với con, mà con chưa biết?

TU SĨ - Con yêu của ta đã quá quen thuộc với những cảnh ngộ trớ trêu rồi. Để ta cho con biết bản án của vương chủ.

RÔMÊÔ - Còn án nào khoan hồng hơn án tử hình được?

TU SĨ - Người đã tuyên một án đỡ nghiêm khắc hơn: không phải tử hình mà là đày biệt xứ.

RÔMÊÔ - Trời ơi! Đày biệt xứ! Cha ơi, cha hãy thương con mà nói là án tử hình đi! Đi đày còn ghê gớm hơn là chết! Cha ơi, đừng nói con phải đi đày!

TU SĨ - Con ơi, từ nay, con phải rời bỏ thành Vêrôna. Hãy can đảm lên. Thế giới rộng lắm.

RÔMÊÔ - Ngoài thành Vêrôna chẳng còn thế giới nào khác: chỗ nào cũng chỉ là nơi chịu đau khổ, chịu nhục hình, chỗ nào cũng chỉ là địa ngục. Bị trục xuất khỏi nơi đây là bị trục xuất khỏi trần gian, và rời khỏi trần gian là vào cõi chết. Tội đồ chỉ là tội chết trá hình. Cha gọi cái chết là tội đồ, chẳng qua cũng như cha cầm một cái rìu bằng vàng mà chặt đầu con, và mỉm cười khi giáng xuống lưỡi búa chấm dứt đời con.

TU SĨ - Ôi, thực là tội lỗi đáng chết! Thực là vong ân một cách phũ phàng! Theo luật thì tội con đáng chết, nhưng vương chủ bênh con mà gác luật pháp ra một bên. Đáng lẽ phải chết thì con chỉ phải đi đày. Thật là ơn trời bể, mà con không thấy.

RÔMÊÔ - Cha ơi, thế không phải thương con, mà là hành tội con đó! Thiên đường chính là nơi đây, nơi có nàng Juliet: mèo, chó, chuột, cho tới những sinh vật ti tiện nhất, đều được sống trong thiên đường này và được chiêm ngưỡng dung nhan nàng Juliet, nhưng Rômêô thì không được quyền đó. Giống ruồi nhặng nơi đống rác còn được hưởng nhiều quyền lợi, vinh dự hơn Rômêô; chúng có thể phạm tới đôi tay trắng ngần của nàng, chúng có thể đánh cắp hạnh phúc vô vàn trên môi nàng, đôi môi trinh bạch, lúc nào cũng đỏ hồng như thẹn thùng vì e rằng tự hôn nhau như vậy là phạm tội. Vậy mà Rômêô thì không được làm thế! Vì Rômêô đã bị đày. Giống ruồi nhặng đến được, mà con thì bị xua đi. Vậy mà cha bảo con rằng đi đày không phải là chết! Cha ơi, cha không có thuốc độc, dao sắc, không có cách gì giết con nhạy hơn cái chữ đi đày này chăng? Cha ơi, chúng sinh bị hành tội nơi địa ngục nghe thấy chữ ấy cũng phải thét lên ai oán. Cha là người tu hành, người cha xưng tội và rửa tội cho con, người tự xưng là bạn của con, sao cha đang tâm xé nát lòng con bằng chữ đó?

TU SĨ - Kẻ điên rồ kia, hãy nghe ta đây...

RÔMÊÔ - Cha lại nói đến chuyện đi đày chứ gì...

TU SĨ - Ta sẽ cho con áo giáp để phòng hai chữ đó; triết lý, dòng sữa ngọt của nỗi gian truân, sẽ an ủi con trong cảnh đi đày.

RÔMÊÔ - Lại chuyện đi đày! Xin cha hãy cất triết lý đi! Nếu triết lý không tạo ra được một nàng Juliet, không di chuyển được một thành phố, không lật lại được bản án của một vị vương chủ thì triết lý thật là vô dụng; cha đừng nói đến triết lý nữa.

TU SĨ - Thôi, ta biết rồi, kẻ điên dại làm gì có tai...

RÔMÊÔ - Họ có tai sao được khi người khôn ngoan không có mắt...

TU SĨ - Hãy để ta cùng con bàn về tình cảnh con hiện nay.

RÔMÊÔ - Cha bàn sao được về những điều cha không cảm thấy. Nếu cha cũng đang độ tuổi xuân như con, nếu Juliet là người yêu của cha, nếu chỉ một giờ sau khi cưới nàng cha đã giết Tibân, nếu cha cũng yêu say đắm như con rồi cũng bị đày biệt xứ như con, thì lúc đó cha có thể bàn, cha có thể, như con đây, vò đầu bứt tóc và lăn xuống đất mà đo huyệt chôn mình.

Có tiếng gõ cửa

TU SĨ - Dậy ngay... Có tiếng gõ cửa. Rômêô con, hãy tìm chỗ ẩn mình.

RÔMÊÔ - Con chẳng đi trốn đâu cả... Trừ phi lời than thở của con biến thành mây mù che phủ cho con khỏi mọi con mắt tìm tòi.

Lại có tiếng gõ

TU SĨ - Nghe đấy, họ gõ cửa gấp chưa kìa!... Ai đấy?... Rômêô, dậy đi, người ta đến bắt con đó... Ai đó, chờ một chút nào... Dậy đi, tới thư phòng của ta mà nấp...

Lại có tiếng gõ

Chờ một chút... Trời ơi, thật điên rồ chưa!...

Lại có tiếng gõ

Tôi ra đây, tôi ra đây. Ai mà gõ gớm thế? Người ở đâu tới? Có việc gì?

NHŨ MẪU đứng trong nói ra - Cho tôi vào thì sẽ biết. Tiểu thư Juliet sai tôi đến đây.

TU SĨ - Nếu vậy thì xin mời vào.

Nhũ mẫu ra

NHŨ MẪU - Ôi tu sĩ đạo cao đức trọng! Xin người cho tôi biết phu quân của tiểu thư tôi đâu? Rômêô công tử đâu?

TU SĨ - Đây, nằm lăn dưới đất đây này, đang say sưa với dòng lệ.

NHŨ MẪU - Ôi, cũng như tiểu thư tôi vậy, cũng hệt như tiểu thư tôi vậy.

TU SĨ - Thương thay cùng cảnh đoạn trường!

NHŨ MẪU - Tiểu thư tôi cũng lăn khóc như vậy đó, khóc rồi lại than, than rồi lại khóc... Nhưng này hãy dậy đi công tử! Nếu công tử là bậc trượng phu thì hãy dậy đi. Vì tiểu thư Juliet, công tử hãy dậy nào! Đứng lên! Sao công tử lại quá tuyệt vọng thế?

RÔMÊÔ - Ôi, nhũ mẫu!

NHŨ MẪU - Ôi, công tử! Ôi, công tử!... Chết là chấm dứt mọi sự.

RÔMÊÔ - U nói về tiểu thư đó sao? Hiện nay nàng thế nào? Hẳn nàng coi ta là một kẻ giết người không ghê tay, vì ta đã làm nhơ hạnh phúc chớm nở của đôi lứa chúng ta bằng máu người thân thích? Nàng ở đâu hiện nay? Nàng khỏe yếu thế nào? Người vợ thầm kín của ta nghĩ gì về mối tình của chúng ta từ nay đứt đoạn?

NHŨ MẪU - Thưa công tử, tiểu thư chẳng nói gì, tiểu thư chỉ khóc. Hết nằm vật xuống giường lại vùng ngồi dậy, rồi gọi Tibân, rồi gọi tên Rômêô mà khóc, rồi lại nằm vật xuống.

RÔMÊÔ - Như thể cái tên này, từ một nòng súng sát nhân nào bắn ra, đã giết nàng; cũng như cái bàn tay đáng nguyền rủa mang tên đó đã giết người thân thích của nàng!... Cha hãy cho con biết cái tên ấy nằm ở chỗ xấu xa nào trong cơ thể con; cha hãy nói đi, để con phá tan cái sào huyệt khốn nạn đó đi.

Rút dao găm ra

TU SĨ - Hãy dừng bàn tay tuyệt vọng kia lại. Con có phải đường đường một đấng nam nhi không? Thật bề ngoài là trang nam tử mà than khóc như kẻ nữ nhi, và hành động điên cuồng như giống súc sinh. Hình dáng trượng phu mà lòng dạ như một mụ đàn bà tầm thường; vừa là đàn ông, vừa là đàn bà, thật đúng một con quái vật. Ôi, con quả đã làm ta kinh ngạc! Hỡi Chúa, ta tưởng con là con người gang thép hơn thế kia đấy. Thế nào, con giết Tibân để rồi nay lại muốn tự tay mình giết mình ư? Và con phạm tội ác đối với con như thế để giết cả người thiếu nữ chỉ sống vì con ư? Tại sao con lại nặng lời trách cha sinh mẹ đẻ, trách trời, trách đất? Dòng máu mẹ cha, trời, đất, đã tạo ra con đó, tạo ra cái hình hài mà con muốn hủy hoại. Trời! Hổ thẹn thay cho vẻ người tuấn tú, cho mối tình sâu xa, cho trí thông minh sắc sảo. Con chẳng khác nào những quân cho vay hút máu, của cải có thừa mà chẳng biết dùng làm gì cho xứng với người, với tình, với trí! Cái hình dung tuấn tú kia chỉ là tượng đất, trong lòng chẳng có chút gì là dũng khí nam nhi! Mối tình chỉ non thề biển kia chẳng qua là chuyện dối trá lọc lừa, thề thốt yêu đương ngay đấy rồi lại đang tâm sát hại ngay đấy! Còn cái thông minh tài trí kia, đáng lẽ để tô điểm thêm cho vẻ người trang nhã, cho mối tình keo sơn, thì rút cục chỉ dẫn cả người lẫn tình vào con đường lầm lạc. Khác nào như thuốc súng trong bao đạn của một anh lính vụng về, tài trí này đáng lẽ dùng để bảo vệ con thì con đã dốt nát làm cho bốc cháy khiến cho xương thịt tan tành! Thôi nào, dậy đi! Juliet, nàng Juliet mà con muốn hiến dâng tính mệnh, nàng Juliet còn sống, việc đó không khiến con sung sướng sao? Tibân muốn giết con, nhưng chính con lại giết được Tibân, việc đó cũng chẳng khiến con sung sướng sao? Luật pháp đáng lẽ bắt con phải chết, lại trở thành người bạn con và đổi án tử hình thành án biệt xứ, đó chẳng phải là hạnh phúc cho con sao? May mắn rơi xuống đầu con như mưa rào, hạnh phúc cười với con trong bộ cánh đẹp nhất, vậy mà như một cô ả được chiều quá hóa hư, con dè bỉu cả hạnh phúc lẫn tình yêu... Coi chừng! Hãy coi chừng! Những người như thế sẽ chết khốn chết nạn đấy. Thôi, đi mà tìm người yêu như đã hẹn ước; vào nơi khuê phòng mà an ủi nàng. Nhưng nhớ chia tay nhau trước giờ đặt gác, vì tới giờ đó thì con không đi Mantua được đâu. Con sẽ phải đợi ở thành đó cho tới khi có thể tuyên bố việc hôn nhân của hai con, giải hòa hai họ, xin vương chủ ân xá và gọi con về. Khi đi con khổ một phần, thì khi về con sẽ sung sướng nghìn, vạn, ức lần... Nhũ mẫu hãy đi trước đi. Ta gửi lời chào tiểu thư. Nhũ mẫu hãy dặn tiểu thư cho người nhà đi ngủ sớm. Việc đau buồn này chắc đã khiến họ đều mỏi mệt muốn đi nghỉ cả. Rômêô sẽ tới ngay.

NHŨ MẪU - Lạy Chúa, giá cứ ở đây cả đêm mà nghe người dạy bảo cũng được! Úi chao, thật là người học rộng biết nhiều cũng có khác!... Thưa công tử, tôi sẽ báo với tiểu thư là công tử sẽ đến.

RÔMÊÔ - Ừ, u đi đi, và nói với tiểu thư hãy cứ sẵn sàng câu mắng.

NHŨ MẪU - Đây là nhẫn tiểu thư dặn trao tay công tử. Xin công tử mau chân, kẻo muộn rồi.

Nhũ mẫu vào

RÔMÊÔ - Thật là con thấy tỉnh táo cả người!

TU SĨ - Thôi, con đi đi. Chúc con một đêm tốt lành. Nhưng hãy coi chừng, số mệnh con tùy thuộc ở điều này: nhớ rời khỏi Vêrôna trước giờ đặt gác, hoặc trước bình minh phải cải trang mà đi. Hãy ở yên ở Mantua; ta sẽ tìm người hầu của con, và mỗi khi có chuyện gì may mắn xảy ra ở đây, y sẽ đi báo cho con biết...Thôi, con đưa tay cho cha nắm; đêm đã khuya, thôi đi đi, chúc con một đêm tốt lành.

RÔMÊÔ - Nếu chẳng vì một hạnh phúc hơn mọi hạnh phúc trên đời đòi con phải đi ngay, thì con sẽ buồn phiền vì phải vội xa cha như vậy. Xin chào cha.

Cùng vào

CẢNH IV

Nhà Capiulet

Capiulet, Capiulet phu nhân và Parit ra

CAPIULET - Này bá tước, chẳng may có chuyện không hay xảy ra nên chưa có lúc nào hỏi ý được tiện nữ. Nó rất mến biểu huynh Tibân của nó, mà ta cũng mến Tibân lắm... Nhưng mà thôi, người ta sinh ra ai mà chẳng phải chết một lần. Trời đã khuya rồi; chắc tiện nữ không xuống dưới nhà nữa đâu. Nói thật, nếu không có bá tước lại chơi thì ta cũng đã đi nằm từ một tiếng đồng hồ rồi.

PARIT - Khi trong nhà đang có việc tang tóc, thì chẳng phải lúc tính chuyện tóc tơ

(1)

. Kính chào phu nhân, nhờ phu nhân chuyển lời chào lệnh ái.

CAPIULET PHU NHÂN - Tôi sẽ chuyển, và sáng sớm ngày mai, tôi sẽ biết rõ ý nó ra sao. Đêm nay, nó còn giam mình trong nỗi đau buồn.

Parit định đi, Capiulet gọi lại

CAPIULET - Này, bá tước Parit, ta dám đoan chắc là bá tước sẽ được mối tình của con ta thôi. Ta đặt đâu nó sẽ ngồi đấy... chắc chắn là như vậy. Này bà nó, khi bà đi nghỉ nhớ tạt qua thăm con, và bảo nó rằng nó đã được con ta là bá tước Parit đây đem lòng thương mến, và, bà nghe đây, thứ tư sau... À mà thong thả, hôm nay là thứ mấy?

PARIT - Thưa tướng công, hôm nay là thứ hai.

CAPIULET - Thứ hai à? Hà, hà! Vậy thì thứ tư sớm quá. Để đến thứ năm vậy... Bà bảo nó là thứ năm nó sẽ thành hôn với bá tước đây... Bá tước có lo liệu kịp không? Có sợ vội vã quá chăng? Ta sẽ không bày vẽ gì đâu, mời một hai người bạn thôi! Bá tước hiểu chưa, Tibân vừa mới nằm xuống mà bày vẽ linh đình thì thiên hạ người ta cười rằng thân thích ruột rà mà coi khinh coi thường. Vì thế ta sẽ chỉ mời chừng dăm sáu người bạn. Nhưng thứ năm thì bá tước nghĩ sao?

PARIT - Thưa tướng công, tiểu tử chỉ mong rằng ngày mai đã là thứ năm rồi.

CAPIULET - Được, bá tước cứ yên trí... Vậy thì thứ năm nhé. Này bà, trước khi đi nghỉ, bà ghé qua bảo cho con nó biết việc hôn nhân này. Thôi chào bá tước. Bay đâu, soi đèn cho ta đi nằm! Chà, khuya thế này rồi thì chẳng mấy chốc mà sáng... Thôi chào!

Cùng vào

CẢNH V

Phòng Juliet

Rômêô và Juliet đứng bên cửa sổ trông xuống vườn

JULIET - Anh đi ư? Trời còn lâu mới sáng. Tiếng chim đã làm anh hoảng hốt là tiếng họa mi đấy, không phải tiếng sơn ca đâu. Đêm nào nó cũng hót trên cây lựu đằng kia. Anh ơi, cứ tin lời em nói, đúng là tiếng họa mi.

RÔMÊÔ - Sơn ca, sứ giả của bình minh đấy! Không phải họa mi đâu. Em yêu quý, hãy nhìn kia, ánh hồng ghen với chúng ta đã viền sáng những đám mây đang phải rời nhau ngoài phương Đông. Những ngọn bạch lạp trên trời đêm đã tắt, và bình minh tươi vui đang kiễng chân rón rén trên đỉnh núi xa mờ. Anh phải ra đi để sống, hoặc ở lại mà chết.

JULIET - Vệt sáng kia không phải ánh bình minh, em biết! Đó là một ngôi sao băng mặt trời vừa phun ra để làm ngọn đuốc đưa anh tới Mantua. Anh hãy ở lại, chưa đến lúc anh phải ra đi.

RÔMÊÔ - Được, cứ để họ bắt, cứ để họ giết! Anh sẽ vui lòng, vì đó là ý muốn của em. Vệt sáng mờ kia đâu phải ánh mắt của bình minh, đó chỉ là tia phản chiếu của vừng trán ả Hằng. Tiếng hót vang bầu trời trên đầu chúng ta cũng chẳng phải tiếng sơn ca. Anh thiết tha muốn ở lại nơi đây, chẳng còn lòng nào cất bước. Tử thần hỡi, cứ lại đây, ta vui lòng chờ mi, vì nàng Juliet muốn như vậy... Hỡi tâm hồn của anh, chúng ta đang nói gì nhỉ? Chúng ta hãy tiếp tục chuyện trò đi, trời đã sáng đâu.

JULIET - Trời sáng rồi, trời sáng rồi! Anh ơi, đi đi, đi ngay đi. Đúng là con sơn ca đang cất tiếng hót lạc điệu; giọng nó mới chối tai làm sao! Người ta bảo tiếng sơn ca êm ái, thánh thót, bởi nó khéo phân chia cung bậc, nhưng chẳng phải vậy đâu, bởi nó chỉ chia lìa anh và em thôi. Người ta bảo sơn ca xưa đã đổi mắt

(1)

với giống cóc nhái; sao chúng chẳng đổi cả giọng cho nhau, vì tiếng hót hôm nay chỉ bắt chúng ta phải kinh hoảng rời nhau; nó như tiếng kèn phường săn đuổi bắt anh rời khỏi nơi đây

(2)

. Anh ơi, anh đi đi. Trời mỗi lúc một sáng.

RÔMÊÔ - Mỗi lúc một sáng ư? Nỗi đau thương của chúng ta mỗi lúc một chìm thêm vào tăm tối.

Nhũ mẫu ra.

NHŨ MẪU - Thưa tiểu thư!

JULIET - Gì đấy, nhũ mẫu?

NHŨ MẪU - Phu nhân sắp tới phòng tiểu thư. Trời sắp sáng. Tiểu thư hãy nên cẩn trọng.

Nhũ mẫu vào

JULIET - Thôi cửa ơi, hãy cho ánh sáng lọt vào, và để đời sống đi ra.

RÔMÊÔ - Thôi vĩnh biệt! Em cho anh một cái hôn trước khi anh trèo xuống.

Xuống

JULIET - Anh đi rồi đấy ư? Ông hoàng của em, chồng của em, người yêu của em, bạn của em! Một giờ có bao nhiêu ngày thì em phải có tin anh chừng ấy lần, vì mỗi phút đã có bao ngày trong đó. Anh ơi, cứ tính như thế thì khi gặp lại Rômêô của em, em sẽ chẳng còn xuân sắc nữa.

RÔMÊÔ - Vĩnh biệt. Hỡi em yêu quý, anh sẽ không bỏ lỡ dịp nào để gửi tin đến cho em.

JULIET - Anh ơi, có bao giờ chúng ta lại được gặp nhau nữa không?

RÔMÊÔ - Nhất định là sẽ có. Một ngày kia chúng ta sẽ ngồi bên nhau bâng khuâng ôn lại những nỗi ngậm ngùi hôm nay.

JULIET - Trời ơi, sao em linh cảm có chuyện chẳng lành! Em nhìn anh đứng dưới ấy như thây ma nằm dưới mồ. Mắt em hoa làm sao mà thấy anh nhợt nhạt quá!

RÔMÊÔ - Em ơi, mắt anh nhìn cũng thấy em nhợt nhạt làm sao! Sầu thương đã uống hết máu chúng ta. Thôi, vĩnh biệt!

Rômêô vào

JULIET - Ôi, số mệnh, số mệnh! Ai cũng bảo ngươi phản phúc đổi thay. Nhưng nếu quả ngươi phản phúc đổi thay thì ngươi cợt ghẹo làm chi con người mà ai cũng biết là chung thủy như chàng? Hỡi số mệnh, ngươi cứ đổi thay đi, vì như vậy ta có thể hy vọng, rằng ngươi sẽ không giữ chàng lâu và sẽ mau trả lại chàng về với ta.

CAPIULET PHU NHÂN, nói vọng từ trong - Con ơi, đã dậy chưa?

JULIET - Ai gọi đấy? Đúng là mẹ ta. Mẹ ta chưa đi ngủ sao, hay đã dậy sớm thế? Sao bỗng dưng lại tới phòng ta làm gì?

Capiulet phu nhân ra

CAPIULET PHU NHÂN - Thế nào Juliet con, con có được mạnh không?

JULIET - Thưa mẹ, con không được khỏe.

CAPIULET PHU NHÂN - Vẫn than khóc biểu huynh con đó ư?... Con định dùng nước mắt đánh trôi thây nó ra khỏi nhà mồ chăng? Có làm được thế đi nữa thì nó cũng chẳng sống lại được. Thôi con: đau buồn vừa phải là yêu mến người thân, chứ đau buồn quá đáng là đã hóa quẩn đấy.

JULIET - Mẹ ơi, hãy để con được than khóc người thân đã mất.

CAPIULET PHU NHÂN - Khóc lắm chỉ thêm thấm thía nỗi cô đơn, chớ thấy lại sao được người thân mến.

JULIET - Nỗi quạnh hiu thấm thía như vậy nên con đành chỉ biết khóc bạn mãi thôi.

CAPIULET PHU NHÂN - Con ơi, con khóc không phải vì anh con chết mà vì thằng khốn giết anh con hãy còn sống.

JULIET - Thằng khốn nào, thưa mẹ?

CAPIULET PHU NHÂN - Thằng khốn Rômêô chứ còn ai?

JULIET nói nhỏ - Giữa một thằng khốn và chàng khoảng cách xa lắm... lại nói to - Xin Chúa tha tội cho anh ta! Con thì con sẵn lòng tha tội. Vậy mà chưa có ai làm đau lòng con bằng anh ta!

CAPIULET PHU NHÂN - Vì thằng giết người ấy còn sống, mà con đau lòng chứ gì?

JULIET - Thưa mẹ vâng, vì anh ta thoát khỏi tay con. Con ước ao chỉ mình con được báo cái thù giết biểu huynh con!

CAPIULET PHU NHÂN - Con cứ yên lòng. Chúng ta sẽ báo được thù. Con đừng khóc nữa. Ta sẽ nhắn người ở Mantua là nơi tên bị phát lưu đó đến ở, chỉ một liều thuốc độc là nó sớm theo Tibân thôi. Lúc đó hẳn con sẽ vui lòng.

JULIET - Con chỉ có thể vui lòng khi con được thấy Rômêô...Chết

(1)

, vâng, thật con chết cả cõi lòng vì đã mất người thân. Nếu mẹ tìm được người mang thuốc độc, thì con xin tự tay pha thuốc để Rômêô uống được mau an giấc. Trời! Đau lòng con xiết bao chỉ được nghe thấy tên Rômêô mà chẳng được giáp mặt anh ta, để được báo thù cho tình thân của con đối với biểu huynh Tibân, trên thân thể kẻ đã giết anh.

CAPIULET PHU NHÂN - Con hãy cứ tìm ra phương tiện rồi mẹ sẽ tìm được người. À, mà bây giờ mẹ có tin vui báo cho con biết.

JULIET - Trong giờ phút đau buồn này mà có tin vui thì hay quá! Tin gì đó, thưa mẹ?

CAPIULET PHU NHÂN - Hay lắm, con ạ. Cha con thật hết lòng lo lắng vì con; để con được khuây khỏa nỗi buồn, cha con đã chuẩn bị một ngày vui mà mẹ con ta chẳng ngờ tới.

JULIET - Sung sướng thay, ngày gì đó thưa mẹ?

CAPIULET PHU NHÂN - Con ơi, sáng thứ năm tới đây, một chàng trai trẻ quý tộc, phong lưu tuấn nhã, bá tước Parit, sẽ đưa con tới nhà thờ thánh Pitơ để làm lễ cho con thành người vợ vui tươi của chàng.

JULIET - Chà, con xin thề với nhà thờ thánh Pitơ, và cả đích thân thánh Pitơ nữa, là chàng ta sẽ không làm cho con thành người vợ vui tươi của chàng đâu. Sự vội vã của cha con làm con ngạc nhiên quá; ai lại bắt con lấy một người khi với người đó con chưa từng trò chuyện! Mẹ ơi, mẹ hãy thưa lại với cha con rằng con chưa muốn lấy chồng đâu. Mà giá có phải lấy chồng thì con thà lấy Rômêô là người mà mẹ biết rằng con căm thùø chừng nào đấy, còn hơn là Parit. Ôi, tin mới vui làm sao!

CAPIULET PHU NHÂN - Đây, cha cô tới đây. Tự cô nói cho người rõ ý cô để xem người nghĩ thế nào?

Capiulet và nhũ mẫu ra

CAPIULET, nhìn thấy Juliet đang khóc - Khi mặt trời nằm xuống thì thường có chút sương rơi, nhưng khi cái thằng con ông anh tôi nằm xuống thì trời mưa thật sự. Thế nào, con? Ô hay, con bé biến thành ống máng rồi à? Vẫn khóc ư? Vẫn nước mắt như mưa sao? Cái thân hình bé nhỏ này vừa là thuyền, vừa là biển, vừa là gió: giọt lệ vơi đầy như sóng triều lên xuống, thân thể quằn quại như con đò vật vờ theo làn nước, miệng thở dài như gió hút! Gió với sóng đua nhau thế này, nếu bão không mau tạnh thì thuyền sẽ xuống vực thẳm... Thế nào bà? Bà đã bảo cho nó biết quyết định của ta chưa

(1)

?

CAPIULET PHU NHÂN - Thưa tướng công, đã. Nhưng con nó từ chối, nó đa tạ tướng công. Con bé thật ngu dại! Thật tôi chỉ mong cho nó lấy cái mả làm chồng!

CAPIULET - Thong thả nào, bà nói sao? Tôi không hiểu. Thế nào, nó từ chối à? Nó đa tạ tôi, phải không? Ái chà nó lại không biết lấy thế làm sung sướng sao? Cái thứ nó mà được tôi tác thành cho với một trang nam tử như vậy mà không tự cho là tốt phúc à?

JULIET - Thưa cha, con không lấy thế làm sung sướng nhưng con cũng xin tạ ân cha. Con sung sướng sao được với một việc mà con căm ghét. Nhưng vì yêu con mà cha làm việc đó nên con xin tạ ân cha.

CAPIULET - Ái chà, lý lẽ gớm nhỉ! Nhưng ta không hiểu mi định nói gì? Tạ ân cha, với chẳng tạ ân cha! Sung sướng với chẳng sung sướng!... Này cô ả kia, xin cô tha cho tôi những chuyện tạ ân với sung sướng, và cô hãy sắp sẵn cặp giò để đến thứ năm này theo Parit đến nhà thờ thánh Pitơ, kẻo tôi sẽ xỏ chạc vào mũi

(1)

cô mà dắt đi. Đồ chết giẫm, đồ đĩ dại, đồ mặt xanh nanh vàng!

CAPIULET PHU NHÂN - Con bé kia! Mày điên sao?

(2)

JULIET quỳ - Thưa cha, con quỳ lạy cha, xin cha nghe con! Con chỉ xin nói một lời thôi!

CAPIULET - Thôi đi, đồ chết treo, đồ đĩ dại! Đồ bất hiếu dám cưỡng lại lời cha! Mi nghe đây: Thứ năm này mi sẽ đến nhà thờ, nếu không thì từ giờ đừng nhìn mặt ta nữa. Đừng già mồm đối đáp nữa, ta ngứa tay lắm rồi đây... Bà ơi, chúng ta vẫn tủi phận hiếm hoi vì Chúa chỉ cho có một nó; nhưng bây giờ thì thấy một nó cũng là quá thừa; thật là vô phúc mới nảy nòi ra nó. Lui ra, đồ chết giẫm!

NHŨ MẪU - Cầu Chúa ban phúc lành cho tiểu thư! Tướng công đối xử với tiểu thư như thế thật là không phải.

CAPIULET - Sao mà không phải, thưa bà giỏi giang hay hớm? Xin bà hãy im cái mồm, thưa bà khôn ngoan tài giỏi, để dành hơi mà đi ngồi lê đôi mách với lũ mẹ ranh.

NHŨ MẪU - Tôi chẳng nói điều gì sai trái.

CAPIULET - Thôi đủ rồi. Đi đi!

NHŨ MẪU - Không ai được mở miệng nói nửa lời sao?

CAPIULET - Thôi im đi, mụ lẩn thẩn kia! Muốn dạy khôn thì đi mà chén tạc chén thù với lũ mẹ ranh, ở đây không ai khiến dạy khôn.

CAPIULET PHU NHÂN - Ông ơi, ông nóng quá.

CAPIULET - Trời đất ơi, đến phát điên lên mất! Ngày, đêm, bất kể giờ phút nào, bất kể nhàn rỗi hay bận công bận việc, bất kể ngồi một mình hay có khách có khứa, lúc nào tôi cũng chỉ lo lắng về một điều là việc hôn nhân của nó. Thế mà giờ đây tìm được người con dòng cháu giống, của cải đầy rẫy, tuổi xuân hơ hớ, học vấn uyên bác, một người như thiên hạ thường nói, tài năng danh vọng có thừa, một người thật là hợp với sở nguyện của bất cứ một ai, thì cái của ngu ngốc sụt sùi này, cái quân người nộm chỉ biết rên la này, khi người ta bưng hạnh phúc đến tận miệng, cứ một mực trả lời: Con không muốn lấy chồng, con không biết yêu đương, con còn ít tuổi, con xin cha tha lỗi cho! Chà, mi mà không chịu lấy chồng thì mi sẽ thấy ta tha lỗi cho mi như thế nào. Đi mà liếm lá gặm xương ở đâu thì đi, đừng về cái nhà này nữa. Coi chừng đó, xưa nay ta không nói đùa đâu. Gần đến thứ năm rồi. Vắt tay lên trán mà nghĩ cho chín. Một là mi là con ta, và ta đặt đâu ngồi đấy, hai là mi không còn là con ta nữa và mi xéo đâu thì xéo, đi mà ăn mày ăn xin, chết đường chết chợ. Ta thề là ta sẽ từ mi, không để cho mi một đồng một chữ gọi là có. Chắc chắn là như vậy, mi suy nghĩ đi. Ta sẽ nói sao làm vậy.

Capiulet vào

JULIET - Không có tấm lòng thương nào trên từng mây thăm thẳm kia thấu nỗi đau buồn cho tôi chăng? Ôi, mẹ dịu hiền, xin mẹ đừng bỏ con. Xin mẹ hãy hoãn cuộc hôn nhân kia một tháng, hay một tuần thôi cũng được. Nếu không, xin mẹ cứ đặt giường cưới của con ở nơi âm u mà anh Tibân đương an nghỉ.

CAPIULET PHU NHÂN - Thôi cô đừng nói với tôi nữa, tôi chẳng còn điều gì nói với cô cả. Cô cứ ý cô mà làm, giữa cô với tôi từ nay là hết.

Capiulet phu nhân vào

JULIET - Trời ơi! Nhũ mẫu ơi, làm sao tránh được chuyện này? Chồng em còn ở trần gian, mà lời thề của em thì đã tới thiên đường. Muốn lấy lại lời thề kia, chỉ có cách là chồng em rời chốn trần gian này mà lên thiên đường để gửi trả em lời thề ước... U ơi, xin u một lời an ủi khuyên răn! Than ôi, sao trời kia lại ức bách thân phận yếu đuối này làm vậy! Thế nào? U không cho em được một lời sao? U ơi, xin u một chút an ủi.

NHŨ MẪU - Thế thì tiểu thư nghe đây: Rômêô đã bị tội biệt xứ, tôi cứ cuộc cả cái thế giới này là anh chàng không dám quay trở về đây đòi hỏi gì tiểu thư đâu. Có dám trở về chăng nữa, cũng chỉ là lén lút vụng trộm thôi. Sự thể bây giờ đã ra như thế thì, theo ý tôi, tốt nhất là tiểu thư lấy bá tước đi. Chà, con người mới đáng yêu làm sao! So với bá tước, Rômêô thật chỉ như cái giẻ lau bát... Tiểu thư ơi, mắt phượng hoàng cũng chẳng xanh, chẳng sáng, chẳng đẹp bằng mắt Parit. Tôi mà không nghĩ là cuộc hôn nhân thứ hai này sẽ mang lại hạnh phúc cho tiểu thư thì quỷ nó cứ bắt tôi đi; lần này còn hơn lần trước nhiều! Mà chẳng hơn chăng nữa thì người trước của tiểu thư cũng đã chết rồi, hoặc chẳng chết thì cũng như chết, vì sống mà chẳng được tích sự gì cho tiểu thư cả.

JULIET - U nói thật lòng sao?

NHŨ MẪU - Thật cả dạ nữa ấy chứ. Không thì quỷ nó cứ tha cả lòng cả dạ tôi đi.

JULIET - A men!

NHŨ MẪU - Thế nào?

JULIET - Chà, u an ủi em tài quá. U hãy vào thưa với phu nhân là vì đã trái ý cha mẹ, nên em tới tu phòng cha Lôrân để xưng tội và nhận phép xá miễn.

NHŨ MẪU - Tốt lắm, tôi đi đây. Tiểu thư làm thế là đúng lắm.

Nhũ mẫu vào

JULIET - Cầu cho mụ già sa xuống địa ngục, đồ quỷ dữ! Không biết tội nào của mụ to hơn: tội xui ta nuốt lời hẹn ước, hay tội dè bỉu lang quân ta bằng ngay cái miệng lưỡi đã trăm ngàn lần tâng bốc chàng lên tận mây xanh?... Thôi cút đi, đồ thầy dùi! Lòng ta từ nay cắt đứt với ngươi... Để ta đi cầu cứu tu sĩ xem có phương chạy chữa nào chăng; nếu cơ sự hỏng cả thì thân này chỉ đành là một chết.

Juliet vào

HỒI IV

CẢNH I

Trong tu phòng tu sĩ Lôrân

Tu sĩ Lôrân và Parit ra

TU SĨ - Thứ năm ư, thưa ngài? Còn ít ngày giờ quá nhỉ?

PARIT - Capiulet tướng công, nhạc phụ tôi, muốn vội thế đấy! Còn tôi thì tôi chẳng muốn người bớt vội vã đi chút nào.

TU SĨ - Ngài nói là chính ngài cũng không biết ý định của Capiulet tiểu thư ra sao. Như vậy thì công việc khó khăn đấy. Tôi chẳng yên lòng tí nào.

PARIT - Sau khi Tibân chết thì nàng than khóc quá lắm, nên tôi cũng chẳng nói được nhiều về chuyện tình duyên, vì thần Vệ nữ đâu có mỉm cười trong một cảnh nhà đầy nước mắt. Nhưng phụ thân nàng thì sợ rằng nàng quá buồn phiền như vậy e có điều nguy hại, nên người khôn ngoan tính kế cho hôn lễ của tôi cùng nàng cử hành mau chóng, để nàng khỏi luôn luôn giọt lệ đầm đìa. Sống trong cảnh cô đơn dễ bị đau buồn ám ảnh, nhưng có bạn bên cạnh thì cũng dễ quên hơn. Đó, tôi đã nói để tu sĩ rõ vì sao mà phải vội.

TU SĨ nói một mình - Than ôi, ta thì ta lại biết quá rõ vì sao mà không thể vội được. Nói to - Kìa, thưa ngài, tiểu thư đến kia.

Juliet ra

PARIT - Thật vui sướng được gặp nàng, hỡi người yêu của tôi, hỡi vợ quý của tôi!

JULIET - Vợ của ông? Vâng, điều đó có thể lắm, nếu tôi có thể làm vợ một ai.

PARIT - Nàng ơi, điều có thể đó sẽ là sự thực thứ năm tới đây.

JULIET - Cái gì phải đến sẽ đến.

TU SĨ - Đó là một sự thực rõ ràng.

PARIT - Nàng đến xưng tội với cha chăng?

JULIET - Trả lời câu hỏi này là xưng tội với ông rồi còn gì.

PARIT - Nàng đừng giấu cha là nàng yêu tôi đấy.

JULIET - Tôi xin thú với ông là tôi rất quý mến cha.

PARIT - Cũng như nàng sẽ thú là nàng yêu tôi thôi, tôi dám chắc vậy.

JULIET - Dù có thế chăng nữa, thì cứ để tôi nói nhỏ sau lưng ông có quý hơn là nói ngay trước mặt không?

PARIT - Tội nghiệp cho nàng! Khóc nhiều quá thương tổn cả đến dung nhan.

JULIET - Cũng chẳng thương tổn lắm đâu, vì chưa khóc thì bộ mặt tôi cũng chẳng nhạn sa cá lặn gì

(1)

.

PARIT - Mấy lời này còn xúc phạm tới nhan sắc nàng hơn cả những giọt nước mắt kia.

JULIET - Chẳng phải nói oan đâu, thưa ông. Sự thực là thế đấy. Những điều tôi nói đây, tôi chẳng ngần ngại gì mà chẳng nói với bộ mặt của mình.

PARIT - Gương mặt mà nàng đang tâm nói xấu ấy là của báu của tôi.

JULIET - Có thể lắm, vì nó có là của tôi đâu

(2)

... Thưa cha, cha có rảnh lúc này không, hay để buổi lễ tối nay con đến?

TU SĨ - Giờ này ta rảnh lắm, hỡi người con gái u sầu của ta... Thưa ngài, chúng tôi cần được nói chuyện riêng.

PARIT - Lạy Chúa, tôi đâu dám cản trở lòng mộ đạo. Juliet tiểu thư, sáng sớm thứ năm tôi sẽ đến đánh thức nàng. Thôi hãy xin tạm biệt, và xin gửi nàng cái hôn thành kính này.

Hôn Juliet rồi vào

JULIET - Cha ơi, cha hãy đóng cửa lại, rồi lại đây than khóc cùng con. Thật là tuyệt mọi hy vọng, thật là vô kế khả thi!

TU SĨ - Chao ôi, Juliet, ta đã biết nỗi buồn của con, mà vắt óc mãi cũng chưa tìm ra cách nào cứu gỡ. Ta nghe nói thứ năm tới, con sẽ phải lấy bá tước kia, không sao mà trì hoãn được nữa.

JULIET - Xin cha đừng nói là cha đã rõ việc đó nếu cha chẳng chỉ cho con cách nào tránh được. Nếu tài trí của cha chẳng bày được phương kế nào giúp con, thì chỉ cần cha đồng ý, là với lưỡi dao này con sẽ tự giúp được con ngay. Thượng đế đã gắn liền tim con và tim chàng Rômêô, còn cha, cha đã đặt tay con vào tay chàng. Vậy thì trước khi bàn tay này, mà cha đã buộc chặt vào tay Rômêô, đi ký kết một lời thề ước khác, trước khi trái tim trung thành này trở thành phụ bạc và đi hiến mình cho kẻ khác, thì lưỡi dao này sẽ băm vằm bàn tay và con tim ấy. Cha ơi, chuyện đời cha từng trải, xin cha cho con một lời khuyên. Nếu không thì cha hãy coi đây, giữa con và tình cảnh tuyệt vọng này, con đành nhờ lưỡi dao làm trọng tài phân giải. Nó sẽ xử đoán việc mà tuổi tác và mưu trí của cha không tìm được cách nào giải quyết để giữ cho danh dự con được vẹn toàn. Cha hãy trả lời ngay đi; con chỉ nóng lòng được chết nếu cha chẳng cho con được phương thuốc nào!

TU SĨ - Hãy khoan. Ta thoáng thấy một tia hy vọng, nhưng nó đòi hỏi phải làm một việc cũng tuyệt vọng như điều mà chúng ta đang muốn tránh. Nếu để khỏi phải kết duyên với bá tước Parit mà con có đủ nghị lực để tự vẫn, nếu con sẵn sàng đương đầu với thần chết để bảo toàn danh dự, thì ta chắc con cũng chẳng ngần ngại chịu đựng một việc cũng giống như chết để giữ tròn danh tiết. Con ơi, nếu con có gan ấy thì cha có thể giúp con.

JULIET - Cha ơi, miễn khỏi phải làm vợ Parit, thì dù cha bảo con phải gieo mình từ tháp cao kia xuống, hoặc dấn thân vào những nơi đầy phường đạo tặc, vào những chỗ miệng hùm, nọc rắn; dù ban đêm cha giam con vào nơi hầm mộ, dưới những khúc xương lủng củng, những xương ống hôi thối, những đầu lâu vàng khè đã long cả hàm dưới; dù cha bắt con xuống nằm dưới mả mới với xác vừa chôn; bất kỳ điều gì mà cứ nghe kể ra con đã rùng mình sởn ốc, con cũng sẵn lòng làm, không sợ hãi, không chần chừ, để được sống làm người vợ trong sạch của người mà con yêu.

TU SĨ - Vậy con nghe đây: con hãy về nhà, làm ra vẻ vui mừng, và ưng thuận kết duyên cùng Parit. Mai là thứ tư rồi. Tối mai, con ngủ một mình, đừng cho nhũ mẫu nằm cùng buồng. Lên giường rồi, con uống thuốc đựng trong lọ này. Uống khỏi miệng, con sẽ thấy khí lạnh mê hồn lan ra khắp các mạch máu, vì mạch sẽ không tiếp tục tuần hoàn theo lẽ tự nhiên nữa, mà sẽ ngừng đập. Khí nóng, cũng như hơi thở, sẽ không còn nữa, để chứng tỏ là con còn sống. Những bông hồng trên môi, trên má con sẽ héo đi và xám như tro. Mắt con sẽ nhắm nghiền, hình như thần chết đã sập những lỗ cửa đó lại để ngăn không cho ánh sáng của đời sống lọt vào. Chân tay con sẽ hết mềm mại, sẽ trở nên cứng đờ và lạnh ngắt như của xác chết. Con sẽ nằm như chết trong bốn mươi hai tiếng đồng hồ, rồi sẽ tỉnh dậy như vừa qua một giấc ngủ ngon. Sáng sớm, khi chú rể tới đánh thức con, thì đã thấy con nằm chết trên giường. Theo phong tục xứ ta, người ta sẽ mặc bộ quần áo đẹp nhất cho con, rồi đặt con vào một áo quan để ngỏ; mang đến hầm mộ cổ kính của họ nhà Capiulet. Nhưng trước khi con tỉnh dậy thì Rômêô, được ta báo tin, sẽ có mặt ở đấy rồi. Chàng và ta sẽ đứng bên chờ con tỉnh giấc, và ngay đêm ấy, Rômêô sẽ đưa con đi Mantua. Như vậy, con sẽ bảo toàn được danh tiết, nếu trong khi thực hiện việc này, lòng can đảm của con không bị giảm sút vì thay đổi ý kiến, hoặc vì e dè sợ hãi như thói thường nhi nữ.

JULIET - Cha đưa thuốc cho con! Xin cha cứ đưa, và đừng nói đến chuyện sợ hãi gì cả!

TU SĨ - Đây, con cầm lấy, và đi ngay đi. Hãy vững lòng mà thi hành quyết định của con, cha chúc con thành công. Cha sẽ cho một tu sĩ đi gấp đến Mantua đem thư cho chồng con.

JULIET - Ôi, tình yêu, người sẽ cho ta sức mạnh! Sức mạnh của tình yêu sẽ giúp ta thành công. Xin tạm biệt cha thân yêu!

Cùng vào

CẢNH II

Trong nhà Capiulet

Capiulet, Capiulet phu nhân, nhũ mẫu, và một số gia nhân ra

CAPIULET đưa tờ giấy - Ngươi hãy đi mời tất cả các vị có tên trên giấy này.

Một gia nhân vào

Còn mi thì đi thuê cho ta hai mươi tên bếp khéo.

GIA NHÂN II - Thưa tướng công, tướng công sẽ được toàn bếp khéo cả, vì tôi sẽ thử trước xem họ có biết mút ngón tay không đã.

CAPIULET - Sao mi lại thử họ như vậy được?

GIA NHÂN - Đúng thế, thưa tướng công, bếp mà không biết mút ngón tay là bếp vụng; anh nào mà không biết mút ngón tay là tôi không mượn

(1)

.

CAPIULET - Thôi được, mi đi đi, gia nhân vào - Lần này khéo thiếu bét cả... Thế nào, con gái ta đến tu sĩ Lôrân phải không?

NHŨ MẪU - Vâng.

CAPIULET - Có lẽ người sẽ dạy bảo được nó điều gì hay chăng. Con bé vừa dại lại vừa ương.

Juliet ra

NHŨ MẪU - Tướng công xem cô ấy đi xưng tội về coi bộ vui vẻ chưa kìa!

CAPIULET - Thế nào, con bé khó bảo kia, đi đâu về thế?

JULIET - Thư cha, con đi gặp người dạy con ăn năn tội đã dám cưỡng lời cha. Tu sĩ Lôrân đã khuyên con phải quỳ xuống xin lỗi cha, quỳ - Xin cha tha lỗi cho con! Từ nay, cha dạy điều gì con xin tuân điều ấy.

CAPIULET - Bay đi tìm ngay bá tước cho ta, báo cho bá tước biết việc này. Ta muốn thắt chặt mối lương duyên này ngay sáng mai.

JULIET - Thưa cha, con đã gặp chàng bá tước trẻ tuổi nơi phòng tu sĩ Lôrân. Con đã gắng tỏ cho chàng biết lòng quý mến của con mà không vượt ra khỏi vòng lễ giáo.

CAPIULET - Ừ, như vậy cha rất vui lòng... Tốt lắm... Con hãy đứng dậy. Mọi việc thế là đâu vào đấy cả... Ta phải gặp bá tước mới được

(2)

. Ô hay, ta đã bảo đi tìm bá tước mà! Chà, lạy Chúa, tu sĩ thật là thánh nhân, cả thành này thật mang ơn người.

JULIET - U hãy đi vào phòng với em, giúp em chọn những đồ trang sức mà u thấy ngày mai em phải đeo.

CAPIULET PHU NHÂN - Không, không, thứ năm kia. Còn chán thì giờ.

CAPIULET - U cứ đi với cô, Juliet và nhũ mẫu vào - Mai chúng ta đi nhà thờ.

CAPIULET PHU NHÂN - Thế thì chuẩn bị không kịp đâu. Đêm đến rồi còn gì.

CAPIULET - Chà, tôi chạy đông chạy tây, rồi mọi việc xong xuôi cả cho bà xem. Bà vào với Juliet đi, giúp con nó trang điểm. Đêm nay tôi không ngủ đâu. Cứ để mặc tôi thu xếp việc nhà một phen... Này, chúng bay!... Chúng nó đi cả rồi!... Thôi, để ta thân hành đi báo cho bá tước Parit biết mà chuẩn bị cho ngày mai. Ta thật nhẹ cả mình từ lúc cái con bé ương ngạnh ấy đã biết nghe lời phụ huấn.

Cả hai cùng vào

CẢNH III

Buồng Juliet

Juliet và nhũ mẫu ra

JULIET - Được, bộ áo ấy đẹp nhất đấy... Nhưng, u ạ, đêm nay u để em nằm một mình, vì em phải cầu nguyện rõ nhiều, để trời đất đoái thương đến cảnh ngộ của em, nó vừa ngang trái vừa tội lỗi, như u biết đấy.

Capiulet phu nhân ra

CAPIULET PHU NHÂN - Thế nào, bận lắm ư? Có cần ta giúp một tay không?

JULIET - Thưa mẹ, không. Chúng con đã chọn xong mọi vật cần thiết cho nghi lễ ngày mai. Bây giờ, xin mẹ cứ mặc con một mình, và mẹ cho phép nhũ mẫu thức với mẹ. Công việc bất ngờ thế này, hẳn mẹ bận rộn lắm.

CAPIULET PHU NHÂN - Thôi, chúc con một đêm tốt lành. Con lên giường nằm nghỉ đi; con cần nghỉ đấy.

Capiulet phu nhân và nhũ mẫu vào

JULIET - Xin từ biệt! Bao giờ lại được gặp nhau? Chỉ có Thượng đế mới rõ. Một mối lo sợ không đâu đã thấm lạnh vào mạch máu ta, hình như làm ngưng đọng cả hơi nóng của đời sống... Phải gọi họ lại cho đỡ sợ... Nhũ mẫu ơi!... Nhưng thôi, gọi vú ấy làm gì!... Cái màn kịch hãi hùng này ta phải diễn một mình. Nào, cầm lấy lọ này!... Nhưng nhỡ thuốc không hiệu nghiệm thì sao? Sáng mai ta sẽ phải làm vợ người ta chăng? Không, không. Vật này sẽ không cho phép việc đó xảy ra. Mi hãy nằm đây. Đặt một lưỡi dao găm xuống cạnh giường - Nhưng nhỡ đây là thuốc độc mà ông thầy tu đa mưu kia muốn dùng để giết ta thì sao? Có thể ông sợ rằng lễ thành hôn này sẽ làm ông mất danh dự, vì trước kia ông đã làm phép cưới cho ta và Rômêô rồi chăng? Ta sợ ông ta làm thế mất. Nhưng không, không thể thế được. Từ trước đến nay, ai cũng công nhận người là một thánh nhân... Ta không nên nghĩ bậy như vậy. Nhưng... nếu một khi họ đã đặt ta vào trong hầm mộ, mà ta tỉnh dậy trước khi Rômêô tới để đưa ta ra khỏi nơi đó thì sao? Ôi, thật là kinh khủng! Phải chăng ta sẽ bị ngạt trong cái hầm ấy? Cái miệng hôi hám của nó có bao giờ được một luồng không khí trong lành thổi vào đâu? Phải chăng ta sẽ ngạt thở mà chết trước khi Rômêô tới kịp? Hay nếu có sống được chăng nữa, giữa cảnh chết chóc âm u, ở một nơi kinh khiếp như vậy, thì cũng đến... Cái hầm mộ này, từ mấy trăm năm nay, là nơi chôn cất tất cả các hài cốt của tổ tiên ta. Tibân, mình còn đầy máu, đang nằm rữa ra trong vải liệm. Người ta nói là, đến những giờ nào đó trong đêm tối, các bóng ma thường hiện ra! Chao ôi, nếu tỉnh dậy sớm quá, giữa những mùi hôi thối nồng nặc, giữa những tiếng kêu rên như tiếng thét của củ lang độc

(1)

khi bị đào lên, tiếng thét mà ai nghe thấy cũng phải hóa rồ, chao ôi, nếu tỉnh dậy giữa cảnh khủng khiếp như vậy, thì có lẽ ta đến hóa điên mất! Có lẽ trong cơn điên dại, ta sẽ đùa nghịch với hài cốt của tổ tiên, có lẽ ta sẽ lôi thi thể rách nát của Tibân ra khỏi vải liệm, có lẽ trong lúc điên khùng, ta sẽ dùng ống xương của một ông tổ nào như một cái chùy mà tự đập nát bộ óc tuyệt vọng này ra! Ô kìa, hình như ta thấy bóng ma của biểu huynh bị gươm Rômêô đâm thủng ngực đang đi tìm chàng... Đứng lại, Tibân! Hãy đứng lại!... đưa lọ thuốc lên miệng - Rômêô hỡi, em đến đây! Em xin nâng chén chúc anh

(1)

Ngã xuống giường.

CẢNH IV

Trong nhà Capiulet. Trời hửng sáng

Capiulet phu nhân và nhũ mẫu ra

CAPIULET PHU NHÂN - Này vú, cầm lấy chìa khóa này đi lấy thêm ít hương liệu.

NHŨ MẪU - Trong nhà bếp họ đang đòi thêm hoa quả để làm bánh đấy.

Capiulet ra

CAPIULET - Thôi nào, dậy cả đi! Dậy! Gà đã gáy đến lần thứ hai rồi. Đã có tiếng chuông báo

(2)

rồi đấy, ba giờ rồi. Để mắt vào các món nấu, Angiêlica

(3)

nhé, mà đừng có dè sẻn gì sất.

NHŨ MẪU - Thôi, ông nội trợ, xin mời ông đi ngủ cho, kẻo thức thế mai lại ốm đấy.

CAPIULET - Ốm thế nào được. Xưa kia, ta đã thức hàng đêm vì những việc nhỏ hơn thế này, mà có bao giờ ốm đâu.

CAPIULET PHU NHÂN - Phải, trước kia ông còn bận đi tìm mèo. Nhưng từ nay tôi sẽ lo cho ông khỏi phải bận thế nữa.

Capiulet phu nhân và nhũ mẫu vào

CAPIULET - Lại ghen, lại ghen!

Các gia nhân qua lại, cầm xiên thịt, củi, rổ, rá

Cái gì thế bay?

GIA NHÂN I - Thưa tướng công, những vật này là để cho nhà bếp đấy, nhưng tôi cũng chẳng biết là những vật gì.

CAPIULET - Nhanh tay nhanh chân lên.

Gia nhân I vào

Còn mi, mang củi nỏ hơn vào chứ! Hỏi Pitơ nó chỉ chỗ cho.

GIA NHÂN II - Thưa tướng công, tôi cũng đủ trí khôn để làm việc củi rác mà chẳng phải phiền đến Pitơ.

Gia nhân II vào

CAPIULET - Trả lời khá đấy. Thằng ranh này láu! Cho mày làm thần giữ củi

(1)

... Ô này, sáng rồi. Bá tước sắp đưa nhạc công tới đây, đã hứa với ta thế rồi.

Tiếng âm nhạc lại gần

Nghe thấy đến rồi đấy... Nhũ mẫu! Bà nó ơi! Này, này, nhũ mẫu, kìa, ta gọi!

Nhũ mẫu lại ra

CAPIULET - Đi đánh thức Juliet dậy, mặc áo cho cô. Ta ra nói chuyện với bá tước Parit đây. Mau lên nào! Mau lên! Chú rể đã tới rồi. Kìa ta đã bảo mau lên mà lại!

Tất cả vào

CẢNH V

Buồng Juliet

Juliet nằm trên giường và nhũ mẫu ra

NHŨ MẪU - Cô ơi!... Cô ơi! Cô Juliet!... Chắc là ngủ say lắm... Nào, con cừu non của u! Nào, tiểu thư!... Gớm, lười chưa! Nào, em yêu, em quý của u! Nào, cô dâu đâu!... Ô hay, cứ im lìm thôi!... Đêm nay cố ngủ lấy được, ngủ phòng xa cho một tuần đấy, vì đêm mai thì Bá tước Parit quyết đánh một canh dốc túi

(1)

và sẽ chẳng để cho cô ngủ nhiều đâu. Xin Chúa tha tội

(2)

, A men! Sao ngủ say thế này! Mình phải đánh thức vậy!... Tiểu thư ơi! Tiểu thư! Tiểu thư! Hừ, cứ để bá tước bắt chợt được trên giường xem có choàng dậy không nào. Chà! Không dậy sao?... kéo màn. Lạ chưa kìa! Mặc áo, trang điểm xong rồi lại ngủ lại!... Phải đánh thức mới được... Tiểu thư ơi! Tiểu thư! Tiểu thư!... Ối trời ơi, cứu tôi với! Cứu tôi với! Cô chủ tôi chết rồi. Trời cao đất dày ơi! Sao lại sinh ra tôi thế này!... Mang rượu mạnh lại đây mau! Tướng công ơi! Phu nhân ơi!

Capiulet phu nhân ra

CAPIULET PHU NHÂN - Cái gì mà ầm ĩ lên thế?

NHŨ MẪU - Cái ngày thảm thê làm sao!

CAPIULET PHU NHÂN - Cái gì đấy?

NHŨ MẪU - Bà nhìn xem! Thảm thê chưa kìa!

CAPIULET PHU NHÂN - Trời ơi! Con ơi, hòn máu duy nhất

(3)

của mẹ ơi! Tỉnh lại đi con, mở mắt ra con, không thì mẹ cũng chết theo con thôi! Cứu tôi với! Cứu tôi với! Gọi đi, vú ơi!

Capiulet ra

CAPIULET - Ô hay, đưa Juliet ra chứ! Chồng nó đến rồi!

NHŨ MẪU - Cô ấy chết rồi, cô ấy tắt thở rồi, chết rồi! Trời đất ơi!

CAPIULET PHU NHÂN - Trời ơi! Nó chết rồi, chết rồi, chết rồi!

CAPIULET - Để ta xem nào!... Thôi rồi! Lạnh giá rồi! Mạch ngừng, chân tay cứng rồi! Trên môi đã từ lâu không còn chút sinh khí! Cái chết phủ lên mình con, như băng giá sớm đọng trên cành hoa tươi thắm nhất. Ôi, ngày giờ đau khổ! Thương thay cho kẻ già cả như ta!

NHŨ MẪU - Ôi, ngày giờ thê thảm!

CAPIULET PHU NHÂN - Ôi, giờ phút xót xa!

CAPIULET - Tử thần cướp con ta đi để cho ta phải than khóc, nhưng lại làm cho ta nghẹn ngào than chẳng thành lời

(1)

.

Tu sĩ Lôrân, bá tước Parit, nhạc công ra

TU SĨ - Thế nào, cô dâu sẵn sàng để đi nhà thờ chưa?

CAPIULET - Sẵn sàng để đi rồi đấy, nhưng đi để chẳng bao giờ trở lại nữa! Con ơi, đêm hôm trước ngày cưới của con, tử thần đã ăn nằm với vợ con. Nàng nằm kia, như đóa hoa đã bị hắn lấy mất nhụy. Tử thần nay là con rể ta, là kẻ thừa kế của ta. Hắn đã lấy con gái ta. Ta sẽ chết đi, để lại cho hắn tất cả. Đời sống, của cải, tất cả đều là của hắn.

PARIT - Khát khao bao lâu buổi bình minh hôm nay, để phải nhìn cảnh tượng này!

CAPIULET PHU NHÂN - Ngày hôm nay thật là ngày phải nguyền rủa, ngày khổ ải, ngày thê thảm, ngày để cho ta mãi mãi căm thù! Đây là giờ thê thảm nhất mà Thời gian được thấy từ khi nó cặm cụi rảo bước trên nẻo đường dài. Ta chỉ có một đứa con, một đứa con yêu quý, chỉ có mỗi một đứa để làm nguồn vui và nguồn an ủi, vậy mà thần chết ác nghiệt đã cướp sống nó đi!

NHŨ MẪU - Ôi, thê thảm! Ngày hôm nay mới thê thảm, thê thảm làm sao! Thật là ngày đau khổ, ngày thảm thê nhất trong đời ta! Ôi cái ngày hôm nay, hôm nay, hôm nay, ôi cái ngày mới đáng căm ghét! Có ngày nào đen tối hơn không! Ôi cái ngày thê thảm, ngày thê thảm!

PARIT - Ta đã bị lừa dối, bị mất vợ, bị ức hiếp, bị làm nhục, bị sát hại! Thần chết đáng căm ghét kia, mi đã đánh lừa ta, đã làm hại đời ta, hỡi kẻ tàn bạo!... Ôi, em yêu của anh! Ôi, đời sống của anh!... Không, em không còn là đời sống của anh nữa, nhưng dù trong cõi chết, em cũng vẫn mãi mãi là mối tình của anh.

CAPIULET - Ôi, ta phải chịu khinh miệt, chịu đau khổ, bị căm ghét, bị hành hạ, bị giết chết! Ôi tai họa, sao mi đến giờ này để tàn phá ngày lễ trang nghiêm của chúng ta?... Con ơi, con của cha ơi!... Không, con không phải con cha, con là linh hồn của cha! Con đã chết rồi!... Trời hỡi trời! Con ta đã chết và nguồn vui của ta cũng theo con chôn vùi dưới đất.

TU SĨ - Hãy lặng yên nào! Các người không biết thẹn ư? Phương thuốc cứu chữa cho cảnh ngộ tuyệt vọng này đâu phải là sự tuyệt vọng. Trước đây, người con gái xinh tươi này là của chung của Trời và các người. Bây giờ nàng là của riêng của Trời, và như thế còn tốt hơn cho nàng. Phần của nàng mà các người được giữ, các người đã không giữ được, các người đã không giữ được khỏi tay thần chết. Nhưng phần của nàng trong tay Trời thì được sống mãi mãi. Các người chỉ mong nàng được hạnh phúc; thấy nàng được bay bổng

(1)

thì các người sung sướng như được lên tiên, vậy mà nay nàng được bay bổng khỏi chín từng mây, được lên đến tận trời, thì các người lại khóc lóc. Các người không biết đường yêu con, đến nỗi thấy con được sung sướng thì các người như bị mất trí. Sống với chồng cho đến trăm tuổi bạc đầu, chưa phải là hạnh phúc đâu; người vợ sung sướng nhất là người vợ được chết trẻ. Hãy lau nước mắt đi và gài những cành mê điệt hương vào cái thi thể đẹp tươi này, rồi tuân theo phong tục mà đưa nàng tới nhà thờ trong bộ áo quần đẹp nhất. Vì mặc dầu thiên tính mềm yếu bắt chúng ta đây đều phải khóc, nhưng những hạt lệ của thiên tính chỉ khiến cho lí trí phải mỉm cười.

CAPIULET - Tiệc vui đã chuẩn bị, nay biến thành đám tang. Đàn sáo kia chuyển khúc nhạc sầu. Cỗ cưới nay là bữa ăn nhà đám; điệu thánh ca trang nghiêm thành câu hát tang tóc u buồn. Hoa tặng cô dâu dùng đắp thây ma, ôi, mọi việc quả hoàn toàn đổi ngược!

TU SĨ - Thôi, tướng công hãy lui gót, và phu nhân nữa, và cả bá tước nữa. Ai nấy nên sắp sửa để tiễn đưa cái thi thể xinh tươi này đến chỗ an nghỉ cuối cùng. Không biết vì tội lỗi gì mà Bề trên đã trừng phạt các người; đừng trái ý Người để Người nổi giận thêm nữa.

Capiulet, Capiulet phu nhân, Parit và Tu sĩ vào

NHẠC CÔNG I - Thôi, xếp đàn sáo lại mà về thôi.

NHŨ MẪU - Thôi mời các bác xếp cả lại! Tình cảnh này thật nát cả ruột cả gan ra đây

(1)

.

Nhũ mẫu vào

NHẠC CÔNG I, nhìn hộp đàn nát - Chậc, nát cũng vẫn vá víu được.

Pitơ ra

PITƠ - Này, các bác nhạc công ơi! Cho nghe ngay bài Trái tim vui đi! Nếu các bác muốn cho tôi sống nổi, thì cho nghe ngay bài Trái tim vui đi!

NHẠC CÔNG I - Sao lại Trái tim vui?

PITƠ - Bởi vì, thưa các bác, con tim tôi nó đang dạo bài Não cả lòng đây! Các bác cho nghe bài nào vui vui cho khuây khỏa nỗi lòng đôi chút!

NHẠC CÔNG I - Chẳng bài nào cả, bây giờ không phải lúc.

PITƠ - Không à?

NHẠC CÔNG I - Không.

PITƠ - Được.

NHẠC CÔNG I - Được gì?

PITƠ - Không được tiền đâu. Có được cái con khỉ, đồ xướng ca vô loài!

NHẠC CÔNG I - Đồ đầy tớ!

PITƠ - A, ông lại tương cho mũi dao đầy tớ này vào sọ bây giờ! Các anh đừng có giở giọng xàng xê mà ta lại cho nghe một bài hành vân

(2)

lập tức!

NHẠC CÔNG I - Ca hành vân thì nghe càng thú chứ sao!

NHẠC CÔNG II - Này, hơn nhau ở lời lẽ, chứ làm gì cái trò giơ dao giơ gậy ra.

PITƠ - Được, các anh muốn lời lẽ thì được lời lẽ. Ta sẽ cất lưỡi dao sắc này đi và cho các anh nếm ít lời lẽ nhọn sắc của ta. Trả lời cho ra người nhé:

Hát

:

Khi tim ta đau

Khi lòng ta buồn

Khi đó tiếng tơ đồng...

Tại sao lại tơ đồng? Tại sao lại gọi âm nhạc là tiếng tơ đồng nào? Trả lời đi, bác Nguyệt này!

NHẠC CÔNG I - A, vì tiếng đồng tiền nghe êm tai lắm.

PITƠ - Hay, còn bác Nhị nữa, trả lời đi!

NHẠC CÔNG II - Gọi là tiếng tơ đồng vì các nhạc sĩ có bấm giây tơ thì cũng chỉ vì đồng tiền.

PITƠ - Cũng hay đấy! Còn bác Phách này, trả lời đi.

NHẠC CÔNG III - Tôi chịu đấy, chẳng biết trả lời thế nào.

PITƠ - A chết, xin lỗi bác, bác lại chỉ biết hát

(1)

. Thôi thế để tôi trả lời hộ bác vậy: Gọi là tiếng tơ đồng là vì cái hạng người như các anh thì mạt kiếp cũng chẳng có vàng có bạc.

Hát

:

Khi đó tiếng tơ đồng

Tới xoa dịu nỗi sầu thương

Vào

NHẠC CÔNG I - Thằng phải gió!

NHẠC CÔNG II - Thằng ôn vật!... Thôi chúng ta ra thôi. Chờ nhà đám một tí, thế nào cũng được bữa chén.

Cùng vào

HỒI V

CẢNH I

Một phố ở thành Manbtua

Rômêô ra

RÔMÊÔ - Nếu sự thực thụ vị

(1)

trong giấc ngủ kia mà tin được, thì những giấc mơ của ta đã báo trước tin vui đây. Bà chúa của tim ta vẫn yên vị trên ngai vàng. Và suốt ngày hôm nay, một nỗi vui khác thường hình như nhấc bổng ta lên khỏi mặt đất với những ý nghĩ tươi vui. Ta mơ thấy nàng đến thăm ta và thấy ta đã chết - người chết mà vẫn cảm nghĩ được thì giấc mơ cũng lạ kỳ thật - Nàng hôn ta trên môi và những cái hôn của nàng truyền cho ta một sức sống đến nỗi ta sống lại và thành một vị hoàng đế. Chao ôi! Tình yêu mới dịu ngọt làm sao, khi chỉ mới hình bóng của tình yêu cũng đã đem lại biết bao vui sướng!

Bantơda ra

A, tin từ Vêrôna đến!... Thế nào, Bantơda! Có thư của tu sĩ đấy không? Người yêu của ta thế nào? Cha ta có được mạnh không? Nàng Juliet của ta ra sao? Ta hỏi lại câu này, vì nếu nàng được bình yên thì mọi sự đều tốt lành.

BANTƠDA - Nếu vậy thì tiểu thư rất bình yên, và mọi sự đều tốt lành. Thi thể tiểu thư hiện đương an nghỉ trong hầm mộ nhà Capiulet, và linh hồn bất diệt của nàng đã lên ở với thiên thần. Chính mắt tôi đã nhìn thấy người ta đặt nàng xuống hầm mộ, và tôi đã lập tức phi ngựa trạm tới đây để báo tin công tử rõ. Chết nỗi, tôi xin lỗi công tử vì đã mang tin chẳng lành đến, nhưng công tử đã giao cho nhiệm vụ thì tôi phải làm tròn.

RÔMÊÔ - Thật vậy ư? Nếu vậy thì, hỡi các vì sao, ta thách các ngươi đó!... Chỗ ở của ta ngươi đã biết; hãy đi kiếm giấy mực cho ta và đi thuê ngựa trạm. Đêm nay ta sẽ đi ngay.

BANTƠDA - Tôi xin công tử hãy bình tĩnh. Sắc mặt công tử tái ngắt và hoảng hốt, rõ ràng báo trước chuyện chẳng lành.

RÔMÊÔ - Chà, ngươi nhầm rồi!... Cứ mặc ta, và ta bảo gì thì cứ thế mà làm. Có thư của tu sĩ không?

BANTƠDA - Thưa công tử, không.

RÔMÊÔ - Thôi được. Ngươi cứ đi thuê ngựa đi. Ta sẽ tới ngay.

Bantơda vào

Ôi, Juliet, đêm nay anh sẽ nằm bên em... Để ta thử nghĩ xem phải dùng cách nào đây... Ôi, sao kẻ tuyệt vọng dễ nghĩ đến chuyện điên rồ! - Ta nhớ gần đây có một thầy lang. Mới đây ta có thấy hắn ăn mặc rách rưới, đôi mày rậm rì, đang hái thuốc. Trông hắn gầy còm, sự nghèo khổ cùng cực đã gặm hắn chỉ còn trơ xương. Trong cái cửa hiệu tiều tụy của hắn, thấy treo một con rùa, một con cá sấu nhồi rơm, và da các thứ cá hình thù quái dị. Trên giá hàng chỉ thấy chơ chỏng những hộp rỗng, chậu đất xanh rêu, bong bóng súc vật, hạt cây mốc thếch, vài mẩu dây thừa và dăm thỏi hoa hồng đóng bánh

(1)

, gọi là có chút mặt hàng. Trông thấy cảnh hắn cùng quẫn như vậy, ta đã tự nghĩ: giá ai cần thuốc độc bây giờ thì anh chết đói này bán ngay, mặc dầu bán thứ đó sẽ bị luật pháp thành Mantua khép tội tử hình. Ôi, chẳng qua là ta đã linh cảm thấy sự cần dùng hiện giờ đấy thôi. Và chính kẻ cùng khổ này sẽ bán thuốc cho ta... Hình như hắn ở đây thì phải; hôm nay là ngày lễ nên cửa hiệu của thằng cha ăn mày này đóng... Này, thầy lang!

Thầy lang ra

THẦY LANG - Ai gọi gì ầm ĩ lên thế?

RÔMÊÔ - Này chú mình, lại đây... Quả tình chú mình nghèo khổ thật. Cầm lấy bốn mươi đồng tiền vàng này. Đưa cho ta một liều thuốc độc, một liều thuốc thực mạnh có thể truyền nhanh đi khắp các mạch máu, kẻ nào chán đời uống vào là lăn ra ngay, một liều thuốc đuổi hơi thở ra khỏi cơ thể nhanh và mạnh như lửa thuốc súng lòe ra khỏi nòng đại bác vậy!

THẦY LANG - Tôi có loại thuốc ấy. Nhưng bán thì bị luật pháp Mantua khép tội tử hình.

RÔMÊÔ - Sao? Cùng cực thế này mà sợ chết à? Mặt anh hốc hác vì đói, mắt anh đầy vẻ đau khổ của kẻ nghèo túng và bị áp bức, lưng anh mang chiếc áo rách tã như áo của kẻ ăn mày bị khinh rẻ: thế giới này không phải là bạn anh đâu, luật pháp của nó không thương gì anh đâu. Thế giới này làm gì có luật nào khiến anh có thể giàu được. Đừng cam chịu nghèo nữa, hãy hất luật pháp đi, cầm lấy tiền này!

THẦY LANG - Sự nghèo đói của tôi thì thuận đấy, nhưng ý chí tôi không thuận.

RÔMÊÔ - Ta trả tiền cho sự nghèo đói của anh, chứ có mua ý chí anh đâu.

THẦY LANG - Ông hãy dốc thuốc này vào một thứ nước gì đó mà uống. Ông có khỏe bằng hai chục người cũng quay lơ ra ngay.

RÔMÊÔ - Vàng trả anh đây. Đối với tâm hồn con người, vàng còn độc hại gấp bội, trên cái thế giới ghê tởm này, vàng còn giết người gấp bao lần mấy liều thuốc khổ mà anh không được phép bán. Chính ta mới bán cho anh thuốc độc, chứ không phải anh bán cho ta đâu. Thôi, chào anh, mua cao lương mỹ vị mà chén cho đẫy. Thuốc độc đây ư? Không, đây là thuốc bổ. Hãy cùng ta tới mộ Juliet, đó là nơi ta phải dùng đến ngươi.

Cùng vào

CẢNH II

Tu phòng của tu sĩ Lôrân

Tu sĩ Jôn ra

JÔN, gọi - Hỡi vị tu sĩ đạo đức của dòng thánh Franxit! Hỡi đạo huynh!

Tu sĩ Lôrân ra

LÔRÂN - Nghe như tiếng tu sĩ Jôn. Chào hiền đệ; hiền đệ ở Mantua đã về. Thế nào, Rômêô nói sao? Hay nếu chàng có viết thư thì hãy đưa thư cho ta.

JÔN - Ngu đệ có đi tìm một bạn đồng đạo đi chân đất thuộc dòng chúng ta để đi cùng

(1)

. Thầy đó đang đi thăm người ốm ở ngay trong thành đây. Nhưng khi tìm thấy, thì lính tuần nghi là hai chúng tôi ở trong một cái nhà đã bị dịch nên niêm phong luôn cửa, không cho chúng tôi ra. Bởi vậy mà ngu đệ không đi Mantua được.

LÔRÂN - Thế ai mang thư của ta cho Rômêô?

JÔN - Thưa, thư đây. Ngu đệ không gửi đi được, mà tìm người mang về trả đạo huynh cũng không tìm được ai, vì ai cũng sợ dịch.

LÔRÂN - Thật là đại bất hạnh! Trời, không phải thư thường đâu, mà là một lá thư tối ư quan trọng. Sự chậm trễ này có thể gây tai vạ lớn. Tu sĩ Jôn, hiền đệ hãy đi tìm một cái đòn bẩy bằng sắt và mang ngay vào tu phòng cho ta.

JÔN - Thưa đạo huynh, ngu đệ xin đi lấy ngay.

Vào

LÔRÂN - Bây giờ ta phải một mình đi tới hầm mộ ngay. Nội trong ba tiếng đồng hồ nữa, nàng Juliet xinh tươi kia sẽ tỉnh dậy. Nàng sẽ nguyền rủa ta vì Rômêô không được biết tin gì về những việc đã xảy ra. Nhưng ta sẽ lại viết thư đi Mantua lần nữa, và sẽ giữ nàng trong tu phòng chờ Rômêô tới. Thương thay cho cái thây ma sống bị giam trong hầm mộ của người chết.

Vào

CẢNH III

Thành Vêrôna. Cảnh nghĩa địa,

giữa có nhà mồ của họ Capiulet

Parit ra, theo sau là một tiểu đồng mang đuốc và hoa

PARIT - Tiểu đồng, đưa ta bó đuốc. Còn mi thì hãy tránh xa ra...

Thôi, tắt đuốc đi, vì ta không muốn để ai nom thấy. Mi ra nằm dưới rặng thủy tùng đằng kia, áp tai xuống mặt đất xốp, làm sao cho không bàn chân nào đặt lên đất nghĩa địa này mà mi không nghe thấy, vì đất ở đây mềm và bở do người ta đào xới mãi lên. Nếu nghe thấy ai lại gần thì huýt còi làm hiệu cho ta biết... Đưa hoa đây. Và hãy làm theo đúng lời ta dặn.

TIỂU ĐỒNG, nói riêng - Đứng một mình trong cái nghĩa địa này khá sợ đấy. Nhưng ta cũng liều.

Vào

PARIT - Hỡi đóa hoa thơm, ta rắc hoa trên giường cưới của nàng, giường cưới, than ôi! Phủ dưới một tấm màn cát sỏi. Đêm đêm ta sẽ tới đây lấy nước thơm tưới hoa. Chẳng có nước thơm thì ta sẽ tưới bằng đôi dòng lệ ứa ra từ tiếng khóc than. Để tang nàng, ta sẽ đêm đêm tới rắc hoa trên mộ và khóc thương nàng.

Tiểu đồng huýt còi miệng

Tiểu đồng báo hiệu có người tới. Quân khốn kiếp nào lẩn quất chốn này đêm nay, ngăn trở những tang lễ và nghi tiết của tình yêu chung thủy? Ô kìa, lại có ánh đuốc!... Hỡi đêm tối, hãy che giấu ta đi một lát!

Nấp

Rômêô ra, theo sau là Bantơda, mang đuốc, cuốc và đòn bẩy

RÔMÊÔ - Đưa cho ta cuốc và đòn bẩy đây. Và cầm lấy thư này. Sáng sớm mai nhớ đưa thư cho tướng công thân phụ ta. Đưa đuốc đây. Muốn sống thì nghe lời ta dặn: dù mi nhìn thấy hoặc nghe thấy gì cũng phải tránh xa, không được tới ngăn trở công việc của ta. Ta bước chân xuống sào huyệt này của tử thần, phần là để ngắm dung nhan người yêu, nhưng nhất là để tháo ở ngón tay nàng một chiếc nhẫn quý, một chiếc nhẫn mà ta phải dùng vào một việc thân yêu. Vậy mi hãy đi đi... Nếu vì nghi ngờ điều chi mà mi dám quay trở lại dò xét việc ta sắp làm, thì ta thề với trời là ta sẽ xé mi ra từng mảnh và quẳng chân tay mi ra bãi tha ma đang thèm xác người này. Giờ phút này cũng ghê gớm như quyết định của ta: nó hung ác và tàn nhẫn hơn hổ đói và biển dữ.

BANTƠDA - Thưa công tử, tôi xin đi ngay, và sẽ không dám ngăn trở công tử!

RÔMÊÔ - Ừ, thế mới là một lòng một dạ với ta. Đây, ta thưởng cho: ta chúc cho ngươi được may mắn. Thôi, từ biệt ngươi, hỡi nghĩa bộc.

BANTƠDA nói riêng - Mặc, ta cứ trốn quanh đây. Bộ mặt công tử trông mới ghê làm sao, mà ý định thì thật là khả nghi.

Vào

RÔMÊÔ - Hỡi cái miệng đáng căm ghét kia, ruột gan của thần chết, ngươi no nê với miệng mồi quý báu nhất trần gian, nhưng ta sẽ vành cái hàm thối tha của ngươi ra và bắt ngươi phải nuốt thêm mồi nữa.

Bẩy cửa hầm mộ

PARIT - Thì ra đây là cái thằng Montaghiu kiêu căng đã bị tội phát lưu, cái thằng đã giết biểu huynh của người ta yêu. Có lẽ chính vì sự đau buồn này mà nàng đã chết. Nay nó lại đến đây xúc phạm tới thi thể người quá cố. Ta phải bắt nó.

Tiến ra

- Thằng Montaghiu hèn hạ kia! Hãy ngừng công việc trái đạo nghĩa của ngươi lại! Người ta chết rồi mà mi còn muốn báo thù nữa ư? Thằng đã bị kết án kia, ta quyết bắt ngươi. Hãy tuân lệnh và đi theo ta, vì ngươi sẽ phải chết.

RÔMÊÔ - Đúng là ta sẽ phải chết, nên ta mới tới đây... Chàng thanh niên tuấn nhã kia ơi, đừng trêu vào một kẻ tuyệt vọng. Hãy đi đi, mặc ta ở đây... Hãy nghĩ tới những thây ma kia, hãy run sợ mà đi đi. Ta van ngươi, hỡi chàng trẻ tuổi, đừng khiến ta nổi giận, đừng đổ thêm một tội ác lên đầu ta nữa... Thôi, đi đi. Ta thề với trời là ta còn quý nhà ngươi hơn chính bản thân ta. Vì khí giới ta mang theo đây chính là dành cho ta đấy thôi. Đừng ở lại nữa, đi đi. Ngươi hãy sống, và sau này hãy nói rằng lòng thương của một kẻ điên rồ đã giục giã ngươi chạy trốn.

PARIT - Ta không thèm nghe những lời van xin của ngươi. Ngươi là thằng phạm trọng tội, ta phải bắt.

RÔMÊÔ - Ngươi muốn thách thức ta chăng? Đã thế thì thằng nhãi kia, hãy coi đây!

Đánh nhau

TIỂU ĐỒNG - Trời ơi, họ đánh nhau kia! Ta phải chạy đi gọi lính tuần tới!

PARIT, ngã - Chao ôi, ta bị tử thương rồi!... Nếu ngươi là kẻ đại lượng, hãy mở hầm mộ ra và đặt ta nằm bên nàng Juliet - Thở hơi cuối cùng.

RÔMÊÔ - Ta hứa sẽ làm theo lời yêu cầu của ngươi... Xem là ai nào... Bà con của Mơkiuxiô đây, bá tước Parit! Tên gia nhân đã bảo gì ta nhỉ, khi ta và hắn đang cùng phi ngựa? Ruột gan ta lúc ấy rối bời nên ta cũng chẳng nghe thấy hắn nói gì nữa... Hình như hắn nói là Parit lẽ ra đã lấy Juliet. Hắn có nói thế thật không? Hay ta đã mơ ngủ mà thấy thế? Hay là vì nghe hắn kể chuyện Juliet mà ta đã điên dại tưởng tượng ra vậy thôi? Ôi, hỡi người cùng có tên với ta trong sổ đoạn trường

(1)

, hãy cho ta cầm tay! Ta sẽ đặt ngươi trong một nấm mộ vinh quang... Một nấm mộ? Không, hỡi chàng trẻ tuổi sớm thiệt phận, đó là cái vòm của một tòa lâu đài, vì có Juliet nằm đấy, và sắc đẹp của nàng khiến nhà mồ này xán lạn như một phòng dạ hội đèn đuốc tưng bừng.

Đặt Parit vào hầm mộ

Hỡi người đã khuất, hãy nằm đây, kẻ chôn ngươi cũng là một kẻ chết rồi. Nhiều khi, những kẻ sắp chết tự nhiên thấy vui hẳn lên, người chăm nom họ thường gọi đó là tia chớp trước giờ chết... Ôi, ta có thể gọi giờ phút này là tia chớp không nhỉ? Hỡi người yêu của ta, hỡi vợ ta ơi! Thần chết đã hút mật ngọt của hơi thở em, nhưng chưa xâm phạm được tới dung nhan em; màu cờ của sắc đẹp còn đỏ tươi trên môi, trên má em, và lá cờ nhợt nhạt của thần chết chưa tới đó được. Tibân! Anh nằm đó, trong tấm vải liệm đẫm máu đó ư? Tôi còn làm gì vui lòng anh hơn được nữa, vì với chính bàn tay đã cắt đứt tuổi trẻ của anh, tôi sẽ chém gẫy tuổi trẻ của kẻ thù anh. Xin anh tha thứ cho tôi. Em Juliet yêu quý, sao em vẫn đẹp làm vậy! Phải chăng thần Chết cũng si tình, và cái bóng ma xương xẩu hãi hùng kia muốn giữ em trong cõi âm u này để tính chuyện ái ân? Vì lo như vậy, nên anh sẽ ở lại đây với em, và sẽ không bao giờ rời khỏi tòa lâu đài của đêm tối này nữa. Anh muốn ở đây, ở đây với lũ a hoàn của em, những giòi bọ! Ôi, đây sẽ là nơi an nghỉ mãi mãi của ta; ta sẽ giằng ra khỏi xích xiềng của các hung tinh nắm xương thịt đã chán mùi trần thế này! Đôi mắt ta ơi, hãy nhìn một lần cuối; đôi cánh tay ta ơi, hãy ôm một lần cuối! Và hỡi đôi môi của ta, nơi hơi thở vào ra, hãy hôn một cái hôn trung thực để ký kết vĩnh viễn với tử thần tham lam. Cầm cái lọ thuốc độc - Nào, lại đây, hỡi người chỉ nẻo đắng cay! Nào, lại đây, hỡi kẻ đưa đường chua chát! Hỡi anh lái đò tuyệt vọng, hãy đưa ngay vào đá cho tan tành chiếc thuyền anh

(1)

đã mỏi mệt chán chường! Hỡi người yêu quý, anh xin nâng chén vì em!

Uống thuốc độc

Ôi thầy lang thật thà, thuốc của thầy hay thật... Thế là ta được hôn nàng mà chết!

Hôn Juliet rồi chết

Tu sĩ Lôrân ra, cầm đèn, xà beng và mai

TU SĨ - Xin thánh Franxit phù trợ cho tôi! Đêm nay đã bao lần chân già này vấp phải các nấm mộ

(2)

.

Vấp phải Bantơda nằm dưới đất

Ai thế này?

BANTƠDA, đứng dậy - Tôi đây, một người bạn! Một người bạn biết rõ người lắm đấy!

TU SĨ - Chúa ban phúc lành cho anh! Này anh bạn ơi, ngọn đuốc nào đằng xa kia đang cháy sáng vô ích giữa đám giòi bọ và xương sọ không có mắt vậy? Hình như đuốc thắp trong hầm mộ nhà Capiulet thì phải?

BANTƠDA - Chính phải đấy, thưa tu sĩ. Công tử tôi đang ở trong đó. Tu sĩ thường vẫn quý mến công tử tôi lắm.

TU SĨ - Ai kia?

BANTƠDA - Rômêô công tử.

TU SI - Công tử tới đó từ bao lâu?

BANTƠDA - Già nửa giờ đồng hồ rồi.

TU SĨ - Đi với ta tới chỗ phần mộ đi!

BANTƠDA - Tôi chẳng dám, thưa tu sĩ. Chủ tôi tưởng tôi đã đi khỏi rồi. Công tử đã dùng những lời lẽ ghê gớm để dọa tôi là nếu đứng lại nhòm trộm thì sẽ giết chết.

TU SĨ - Nếu vậy thì anh cứ đứng đây. Ta đi một mình vậy... Ta lo quá. Trời! Ta sợ có điều gì chẳng lành xảy ra.

BANTƠDA - Lúc nãy, nằm ngủ dưới gốc thủy tùng này, tôi mơ thấy chủ tôi đánh nhau với một người rồi giết chết người ấy.

TU SĨ, đi về phía nhà mồ - Rômêô! Chao ôi, máu nào hoen ngưỡng cửa đá nhà mồ thế này? Còn những lưỡi gươm vô chủ vấy máu đang chiếu ánh nhợt nhạt nơi tịch mịch này là nghĩa thế nào?

Vào trong nhà mồ

Ô, kìa Rômêô! Sao mà tái ngắt vậy!... Còn ai kia nữa? Sao, lại cả Parit ư? Mình mẩy đẫm máu ra thế này! Chao ôi, giờ phút ác nghiệt nào đã gây ra tai họa thảm thê?... Kìa Juliet đã tỉnh!

Juliet tỉnh dậy, cựa mình

JULIET - Tu sĩ nhân từ ơi, chồng tôi đâu rồi? Tôi rất nhớ là hiện nay tôi phải ở đâu, và nơi đây đúng là chỗ đó rồi... Nhưng Rômêô của tôi đâu?

Có tiếng ồn ào xa xa

LÔRÂN - Có tiếng gì lao xao... Tiểu thư ơi, hãy rời khỏi nơi đây, nơi đây là ổ chết chóc, ổ truyền bệnh, là nơi có những giấc ngủ trái lẽ tự nhiên. Một quyền lực mà chúng ta không thể nào cưỡng lại được đã khiến dự định của chúng ta tan vỡ. Thôi, ta đi thôi! Chồng nàng nằm chết trong lòng nàng đây, còn kia là Parit! Đi thôi, ta sẽ đưa nàng vào nương thân trong nhà tu kín. Đừng hỏi nữa, lính tuần tới nơi rồi... Nào, hãy đi với ta, hỡi nàng Juliet...

Lại có tiếng động

Thôi, ta chẳng dám ở lâu hơn nữa...

Vào

JULIET - Phải đó, thôi ông đi đi, còn tôi, tôi chẳng đi đâu cả. Gì thế này? Một cái chén, người yêu của ta nắm chặt trong tay! À, ra là thuốc độc đã chấm dứt đời chàng quá sớm. Ích kỉ chưa này, uống hết cả, chẳng để lại một giọt nào làm người bạn giúp ta theo chàng! Em muốn hôn anh, ngộ may trên môi anh còn giọt nào khiến em được uống thuốc bổ mà chết...

Hôn Rômêô

Môi anh hãy còn ấm!

LÍNH TUẦN I, trong hậu trường - Tiểu đồng, hãy dẫn chúng ta đi... Ngả nào đây?

JULIET - Có tiếng động thật! Ta phải nhanh tay!

Cầm lấy con dao của Rômêô

Ôi, con dao quý báu, đây, vỏ của ngươi đây!

Tự đâm

Ngươi hãy nằm nghỉ

(1)

nơi đây, để cho ta được chết!

Chết gục trên người Rômêô; lính tuần ra,

có tiểu đồng của Parit dẫn đường.

TIỂU ĐỒNG - Đây kia, chỗ ngọn đuốc cháy ấy!

LÍNH TUẦN I - Mặt đất đẫm máu! Phải lục soát ngay nghĩa địa! Một số các anh đi ngay đi, thấy ai bắt tất!

Một số lính tuần vào

Thật là một cảnh tượng thảm thương! Bá tước nằm chết ở đây... Và kia là Juliet, máu me đầm đìa!... Người còn nóng này!... Chôn hai ngày rồi mà vừa đây mới chết!... Hãy đi báo ngay chúa công rõ... Chạy đến nhà Capiulet... Dựng nhà Montaghiu dậy... Thêm người tiếp tục tìm kiếm nữa đi!

Thêm một số lính nữa vào

Những thảm họa này xảy ra ở đâu thì rõ ràng rồi, nhưng vì đâu thì còn phải điều tra mới có thể biết.

Vài lính tuần ra, dẫn theo Bantơda

LÍNH TUẦN II - Đây là gia nhân của Rômêô; chúng tôi thấy y ở trong nghĩa địa.

LÍNH TUẦN I - Canh hắn cho kỹ, để chờ chúa công đến.

Thêm lính ra, dẫn theo tu sĩ Lôrân

LÍNH TUẦN III - Ông thầy tu này vừa run, vừa thở dài, vừa khóc. Bắt được cuốc và mai này mang theo người, lúc ông ta ở phía nghĩa địa này đi ra.

LÍNH TUẦN I - Khả nghi lắm! Giữ cả thầy tu lại.

Vương chủ và quần thần ra

VƯƠNG CHỦ - Tai họa nào bắt ta sớm tinh sương đã phải trở dậy thế này?

Capiulet, Capiulet phu nhân, và một số người ra

CAPIULET - Chuyện gì xảy ra, mà chỗ nào cũng kêu la ầm ĩ vậy?

CAPIULET PHU NHÂN - Ngoài phố, người thì kêu tên Rômêô, người thì kêu tên Juliet, người thì kêu tên Parit, vừa kêu la vừa chạy về phía hầm mộ nhà ta.

VƯƠNG CHỦ - Nỗi lo sợ nào khiến tai ta ù vang vậy?

LÍNH TUẦN I - Thưa chúa công, đây là bá tước Parit vừa bị giết. Rômêô thì nằm chết ở kia. Còn đó là Juliet, đã qua đời từ mấy hôm trước, mà bây giờ lại mới chết, thi thể hãy còn ấm.

VƯƠNG CHỦ - Các ngươi hãy đi tìm kiếm, lục soát khắp mọi nơi, xem vì sao mà xảy ra chuyện chém giết hãi hùng này.

LÍNH TUẦN I - Đây là một thầy tu, và đây là gia nhân của Rômêô, người bị giết. Họ có mang theo trong người dụng cụ để cậy cửa nhà mồ này.

CAPIULET - Trời ơi! Bà hãy nhìn kìa, con gái chúng ta mình mẩy đẫm máu! Con dao này đã lầm đường rồi: Trông kìa, vỏ nó đeo sau lưng

(1)

tên Montaghiu, mà lưỡi nó lại cắm vào ngực con ta!

CAPIULET PHU NHÂN - Chao ôi, cảnh tượng này là tiếng cồng gọi thân già này về cõi chết.

Montaghiu và một số người ra

VƯƠNG CHỦ - Montaghiu, ngươi hãy lại đây. Ngươi đã sớm trở dậy để được thấy con trai ngươi, kẻ kế tự của ngươi, đã nằm xuống còn sớm hơn.

MONTAGHIU - Thưa chúa công, vợ thần mới chết đêm nay. Thấy con phải tội phát lưu nên đứt ruột mà chết

(2)

. Lại còn nỗi đau khổ nào định mưu hại tuổi già này vậy?

VƯƠNG CHỦ - Lại mà nhìn sẽ thấy.

MONTAGHIU - Chao ôi, phường nghịch tử! Có lẽ nào ngươi lại tranh bước cha xuống trước dưới mồ!

VƯƠNG CHỦ - Đừng vội buông lời sỉ mạ. Hãy chờ ta xét những chuyện lạ lùng bí mật này, xem đầu đuôi manh mối ra sao. Lúc đó, ta sẽ là chủ soái các tai họa của các ngươi, và nếu cần, sẽ dẫn dắt các ngươi về cõi chết

(1)

. Giờ thì hãy gắng chịu đựng, và hãy đặt kiên nhẫn lên trên buồn rầu... Hãy dẫn những kẻ khả nghi ra đây.

Lính tuần dẫn tu sĩ Lôrân và Bantơda ra

TU SĨ - Thần là kẻ bất lực nhất, mà cũng là kẻ khả nghi nhất, vì giờ phút cũng như nơi việc xảy ra đều buộc cho thần tội ác gớm ghê này. Giờ đây, thần sẵn sàng tự buộc tội và cũng tự gỡ tội, tự lên án mà cũng tự bào chữa.

VƯƠNG CHỦ - Vậy tu sĩ biết gì về chuyện này, hãy nói mau.

TU SĨ - Thần xin nói ngắn, vì chút hơi tàn còn lại chẳng cho phép thần dài lời. Rômêô, nằm chết ở kia, là chồng của Juliet. Và Juliet, nằm chết ở đây, là vợ trung thành của Rômêô. Chính thần đã làm lễ cưới cho họ. Ngày thành hôn bí mật của họ cũng là ngày tận số của Tibân, mà cũng vì cái chết của Tibân mà tân lang phải bị trục xuất khỏi thành này. Juliet khóc là khóc Rômêô đó, chứ không phải khóc Tibân đâu. Ông Capiulet đây thì vì muốn con gái ông quên buồn nên đã hứa gả nàng cho bá tước Parit và định ép nàng phải lấy bá tước. Thế là nàng đến tìm thần, và như điên như dại, van nài thần tìm phương kế gì giúp nàng thoát khỏi cuộc hôn nhân thứ hai này, nếu không nàng sẽ tự sát ngay trong tu phòng của thần. Tin ở tài mình, thần đã trao cho nàng một liều thuốc ngủ. Đúng như thần dự đoán, thuốc này đã khiến nàng bề ngoài nom như đã chết. Đồng thời, thần viết thư cho Rômêô, bảo về ngay đêm nay, cái đêm thảm thê này, để đưa Juliet ra khỏi chốn nhà mồ nàng tạm gửi thân, khi thuốc mê hết hiệu lực. Nhưng người mang thư, tu sĩ Jôn, bị việc bất ngờ ngăn trở không đi được, nên đã mang thư trả thần tối hôm qua. Vì vậy nên đến giờ Juliet tỉnh, thần mới một mình đi tới hầm mộ nhà Capiulet, định tâm mang nàng về trú tại tu phòng cho tới khi có cơ hội thuận tiện báo tin cho Rômêô biết. Nhưng khi đến nơi, vài phút trước khi nàng tỉnh dậy, thì thần đã thấy chàng Parit cao thượng

(1)

và chàng Rômêô thủy chung nằm chết ở đây rồi. Nàng tỉnh dậy. Thần khuyên nàng nên đi khỏi nơi đây và kiên nhẫn chịu đựng sự trớ trêu của con Tạo. Nhưng bỗng có tiếng động. Thần sợ hãi rời khỏi nhà mồ. Juliet quá tuyệt vọng không chịu ra theo thần, và hẳn là sau đó đã tự sát. Thần chỉ biết ngần ấy sự việc. Chuyện hôn nhân thầm vụng thì vú nuôi nàng cũng được dự phần hay biết. Nếu trong việc này đã có tai họa nào xảy ra do lỗi lầm của thần, thì cái thân già gần kề miệng lỗ này xin cam chịu búa rìu của pháp luật.

VƯƠNG CHỦ - Ta vẫn biết tu sĩ là người đạo cao đức trọng. Còn gia nhân của Rômêô đâu? Ngươi biết gì hãy nói mau!

BANTƠDA - Thưa chúa công, thần mang tin tiểu thư Juliet chết cho chủ thần biết. Thế là lập tức chủ thần đi ngựa trạm từ Mantua tới thẳng nghĩa địa, vào ngay nhà mồ này. Chủ thần giao cho thần lá thư này, dặn đưa về trình lão tướng công, và trước khi bước vào nhà mồ đã ra lệnh cho thần phải rời khỏi nơi đây, nếu không sẽ bị giết chết.

VƯƠNG CHỦ - Đưa ta xem lá thư... Thế còn kẻ hầu của bá tước, thằng bé đã đi gọi lính tuần đâu? Tiểu đồng, chủ mi tới đây làm gì?

TIỂU ĐỒNG - Thưa chúa công, chủ thần mang hoa tới rắc trên mồ tiểu thư. Chủ thần ra lệnh cho thần phải tránh xa, và thần đã tuân lệnh. Một chốc có người mang đuốc đến định mở cửa nhà mồ. Được một lát thì chủ thần rút kiếm đánh nhau với người ấy, thế là thần chạy đi gọi lính tuần.

VƯƠNG CHỦ - Thư này xác nhận những lời của tu sĩ... Đây, thư kể lại cuộc tình duyên của đôi lứa... Rômêô viết trong thư là khi được tin Juliet chết, chàng đã mua thuốc độc của một thầy lang nghèo rồi lập tức đến nhà mồ này để nằm bên Juliet mà chết. Nào, những kẻ không đội trời chung đâu? Capiulet đâu? Montaghiu đâu? Các ngươi hãy xem Thượng đế đã trừng phạt chuyện hằn thù giữa các ngươi như thế nào: để tàn phá hạnh phúc của các ngươi, Người đã dùng tình yêu!... Còn ta đây, vì đã nhắm mắt làm ngơ trước chuyện bất hòa giữa các ngươi nên cũng thiệt mất hai người thân thích. Thế là tất cả chúng ta đây đều đã bị trừng phạt.

CAPIULET - Montaghiu huynh ông hỡi, hãy cho tiểu đệ cầm tay. Của nhà chồng cho con gái, tiểu đệ chỉ dám xin có thế.

MONTAGHIU - Nhưng tiểu đệ lại có thể tặng huynh ông nhiều hơn thế. Vì tiểu đệ sẽ cho dựng một pho tượng Juliet bằng vàng ròng. Thành này còn mang tên Vêrôna, thì không còn ai được kính trọng hơn nàng Juliet chung thủy.

CAPIULET - Rômêô cũng sẽ ở bên vợ chàng trong cảnh huy hoàng ấy

(1)

. Cả hai là những nạn nhân đáng thương của mối thù hằn giữa chúng ta

(2)

.

VƯƠNG CHỦ - Buổi sáng nay thật tịch mịch buồn bã, mặt trời vì đau buồn cũng chẳng muốn hiện ra. Thôi, ta hãy đi thôi, để còn nói chuyện thêm về những sự việc buồn thảm này. Có kẻ ta sẽ tha tội. Có kẻ ta sẽ trừng phạt. Vì từ xưa tới nay, chưa từng có chuyện nào thảm thương hơn chuyện nàng Juliet và chàng Rômêô của nàng.

Cùng vào.

HẾT

(1)

ÔÛ thôøi Shakespeare, “ban ñoàng ca” thöôøng chæ laø moät ngöôøi maëc y phuïc ñen, ra laøm coâng vieäc giôùi thieäu.

(1)

YÙ noùi ruùt göôm.

(2)

Thoøng loïng treo coå toäi phaïm. Choler (côn giaän) vaø collar (thoøng loïng) cuøng aâm khaùc nghóa. Grigoâri coá tình hieåu treäch lôøi noùi cuûa Xamxôn.

(3)

Thôøi ñoù ñöôøng khoâng coù heø, laïi coù raõnh nöôùc ôû giöõa, gaëp ngöôøi treân phaûi nhöôøng böôùc cho ñi saùt veà phía leà ñöôøng laø phaàn an toaøn vaø saïch nhaát.

(1)

YÙ Xamxôn ñònh noùi: “Ñöøng sôï gì veà phía tao. Cöù yeân taâm”. Nhöng Grigoâri hieåu treäch ñi.

(2)

Nguyeân vaên: “Tao seõ caén ngoùn tay caùi chóa vaøo chuùng”. Moät cöû chæ thaùch thöùc, nhuïc maï.

(1)

Trong thaàn thoaïi Hy-La, thaàn AÙi tình, hoaëc coøn goïi laø thaàn Kiupit - tieáng Phaùp: Cupidon - thöôøng ñöôïc bieåu hieän döôùi hình daùng moät chuù beù, bòt maét, caàm cung.

(1)

Nhöõng chöõ duøng töông phaûn trong loái noùi caàu kì cuûa Roâmeâoâ ôû ñaây cuõng nhö ôû ñoaïn treân bieåu hieän tính chaát giaû taïo, phuø phieám cuûa moái tình Roâmeâoâ ñoái vôùi Roâdalin, moät moái tình seõ deã daøng tieâu tan khi Roâmeâoâ gaëp Juliet.

(2)

Ñoaïn naøy chôi chöõ: sadness vöøa coù nghóa laø ñöùng ñaén khoâng ñuøa bôõn, vöøa coù nghóa laø buoàn raàu. Benvoâlioâ noùi theo nghóa treân, Roâmeâoâ traû lôøi theo nghóa döôùi.

(1)

Baø chuùa röøng trong thaàn thoaïi Hy - La, töôïng tröng cho söï trinh baïch.

(2)

YÙ noùi khoâng chòu laáy choàng, ñeû con, neân haäu theá seõ khoâng ñöôïc thaáy ai ñeïp nhö naøng nöõa.

(3)

Phuï nöõ quyù toäc khi ñi ra ngoaøi thöôøng ñeo maët naï che nöûa maët, baèng nhung ñen.

(4)

YÙ noùi lôøi chuù maø caùc thi só ñöông thôøi thöôøng ghi beân leà baøi thô mình vöøa laøm, ñeå nhaéc tôùi nhöõng taùc phaåm coå ñieån öu tuù ñaõ laø nguoàn caûm höùng cuûa mình.

(1)

Caâu naøy raát khuùc maéc, chuùng toâi dòch theo yù cuûa John D.Wilson vaø George I.Duthie. Coù theå hieåu nhieàu caùch khaùc, tæ duï: “Neáu nhìn cho tinh thì coù theå coù nhieàu ngöôøi, trong ñoù coù caû con ta, tuy coù maët nhöng chaúng ñaùng keå naøo” (Baûn dòch Phaùp cuûa F. V. Huygo) hoaëc: “Con ta seõ coù maët trong ñaùm ñoâng ñoù; tuy giaù trò cuûa noù chaúng ñaùng keå naøo, nhöng duø sao cuõng laø coù maët cho ñoâng”. (Baûn dòch cuûa G. Duval vaø cuûa G.Roth).

(2)

YÙ noùi thöông taät ôû da thòt thì coù thuoác chöõa, coøn veát thöông loøng thì khoâng thuoác naøo chöõa ñöôïc.

(3)

Shakespeare taû ñuùng caùch ñoái xöû voâ nhaân ñaïo aùp duïng thôøi ñoù vôùi nhöõng ngöôøi bò beänh loaïn thaàn kinh.

(1)

Nguyeân vaên: nhieàu phen ñaém chìm (trong nöôùc maét) nhöng khoâng theå naøo cheát ñöôïc.

(2)

Benvoâlioâ ví hai maét Roâmeâoâ nhö hai caùi ñóa caân. Tröôùc chæ bieát caân Roâdalin vôùi Roâdalin thoâi. Neáu caân Roâdalin vôùi ngöôøi maø Benvoâlioâ seõ chæ cho thì seõ thaáy Roâdalin thua keùm.

(3)

Nguyeân vaên laø con boï ruøa (ladybird).

(4)

Cho nhöõng caâu nhaû nhôùt ôû treân.

(1)

Ngaøy 1 thaùng 8.

(1)

Nguyeân vaên: Neáu u khoâng phaûi laø vuù nuoâi ñoäc nhaát cuûa em thì u ñaõ baûo laø em buù ñöôïc söï khoân ngoan ôû ngay ñaàu vuù.

(1)

YÙ noùi trai caàn vôï nhö caù caàn nöôùc.

(2)

Vì khoâng thaáy vaøo laøm giuùp.

(1)

Thôøi ñoù, khi nhaø ai coù daï hoäi, caùc chaøng thanh nieân duø khoâng ñöôïc môøi cuõng cöù ñeán khieâu vuõ. Tröôùc khi vaøo, hoï cho moät ngöôøi aên maëc giaû trang, vaøo chuùc möøng chuû nhaân vaø xin loãi. Chuû nhaân coi vieäc ñöôïc nhieàu ngöôøi ñeán döï nhö vaäy laø vinh döï. Nhöõng khaùch ñeán nhö theá thöôøng ñeo maët naï che nöûa maët.

(1)

AÙm chæ caû nhöõng boä chieáu phuû saân khaáu thôøi ñoù.

(2)

Ngaïn ngöõ: “Anh caàm ñuoác gioûi thì chôi cuõng gioûi”.

(3)

Choã chôi chöõ naøy khoâng dòch ñöôïc. To lie vöøa coù nghóa laø noùi doái, noùi taàm phô, vöøa coù nghóa laø naèm. Môkiuxioâ duøng theo nghóa thöù nhaát, nhöng Roâmeâoâ giaû taûng hieåu theo nghóa thöù hai.

(1)

Ñôõ cho caùc giaác mô, nhöõng “ñöùa con cuûa nhöõng boä oùc nhaøn roãi”, ra ñôøi (lôøi chuù cuûa George Steevens do J.D. Wiolson daãn). Ñoaïn noùi naøy cuûa Môkiuxioâ khoâng coù ích lôïi gì cho ñoäng taùc kòch, nhöng coù giaù trò vaø taùc duïng nhö moät ca khuùc xen laãn.

(2)

Thôøi ñoù ngöôøi ta tin raèng nhöõng coâ gaùi löôøi coù saâu chui ôû ñaàu ngoùn tay ra.

(3)

Keïo aên cho thôm mieäng.

(4)

Chuùng toâi dòch theo yù cuûa G.L. Kittredge, do J.D. Wilson daãn.

(1)

Potpan: noài xoong. Vì ñaây laø teân ngöôøi neân chuùng toâi phieân aâm maø khoâng dòch nghóa.

(1)

Nguyeân vaên: keû naøo soáng laâu hôn thì ñöôïc taát. “Keû soáng laâu hôn” ñaây laø thaàn Cheát. Moät ngaïn ngöõ khuyeán khích con ngöôøi ta vui soáng, taän höôûng cuoäc soáng, keûo luùc cheát thì chæ thaàn Cheát ñöôïc höôûng caû (Lôøi chuù cuûa Kittredge, do Wilson daãn).

(2)

Töï noùi vôùi mình.

(3)

Moät oâng giaø trong hoï Capiulet.

(1)

Roâmeâoâ giaû trang laøm ngöôøi haønh höông.

(1)

YÙ noùi tieàn.

(2)

Ngaïn ngöõ: “Khi cuoäc chôi ñang vui nhaát laø luùc neân veà”. YÙ noùi sau ñaáy thì chæ coù theå keùm vui ñi thoâi.

(3)

Tieäc traø sau buoåi khieâu vuõ.

(1)

Hai chöõ moät hieåu theo nghóa duy nhaát: Moái tình duy nhaát sinh ra töø moái thuø duy nhaát.

(1)

Môkiuxioâ cheá gieãu loái toû tình saùo roãng cuûa caùc chaøng thanh nieân quyù toäc thôøi ñoù. So saùnh loái than thôû caàu kì cuûa Roâmeâoâ khi gaëp Benvoâlioâ (hoài I; caûnh I).

(2)

Moät nhaân vaät thaàn thoaïi, yeâu moät coâ gaùi aên maøy.

(3)

Ñoaïn naøy, Môkiuxioâ duøng nhieàu chöõ nguï yù tuïc. Chaúng haïn chöõ circle theo nhaø nghieân cöùu John Dover Wilson, vöøa coù nghóa laø: a) voøng veõ döôùi ñaát ñeå ngöôøi phuø thuûy ñöùng trong ñoù maø phuø pheùp, vöøa coù nghóa laø :b) cô quan sinh duïc cuûa phuï nöõ. Nhöõng ñoäng töø stand vaø lay cuõng nguï yù tuïc.

(1)

Nguyeân vaên duøng teân hai thöù quaû coù hình daùng gioáng cô quan sinh duïc nam vaø nöõ.

(2)

Nhöõng naøng trinh nöõ ñöôïc coi laø thò nöõ cuûa nöõ thaàn Maët Traêng.

(3)

YÙ noùi nhöõng coâ gaùi khoâng chòu ñi laáy choàng.

(1)

YÙ noùi tôùi leã giaùo phong kieán ngaët ngheøo.

(2)

Coù baûn vieát: Em yeâu quyù cuûa anh.

(1)

Thaàn Maët Trôøi.

(1)

Trong chuyeän daân gian Con caùo, Chuùa Meøo teân laø Tibaân.

(2)

Lôøi khoe khoang cuûa moät tay thaày daïy ñaùnh kieám ôû Luaân Ñoân thôøi ñoù.

(3)

Thuû tuïc gaây söï ñaùnh kieám cuûa boïn quyù toäc.

(4)

Maáy tieáng YÙ chæ nhöõng ñöôøng kieám. Khoaûng 1590, ôû Luaân Ñoân, ñaùnh kieám kieåu YÙ trôû thaønh moát môùi. Môkiuxioâ cheá gieãu nhöõng keû chuoäng laï. Treân saân khaáu, vai Môkiuxioâ vöøa noùi vöøa muùa may.

(5)

Tieáng Phaùp trong nguyeân vaên: “Xin loãi ngaøi”.

(6)

Moát môùi thôøi ñoù laø ngoài gheá coù ñeäm, kieåu treân luïc ñòa AÂu chaâu. Môkiuxioâ gieãu côït nhöõng moát rôûm ñöông thôøi.

(7)

Nhaø thô YÙ (Theá kyû 14), laøm nhieàu baøi thô ca tuïng naøng Loâra ñô Noâvet.

(1)

Tieáng Phaùp trong nguyeân vaên: Xin chaøo!

(2)

Quaàn maëc ñeå döï khieâu vuõ ñeâm qua.

(3)

Caû ñoaïn sau ñaây hoaøn toaøn chôi chöõ: Baûn dòch Phaùp cuûa G. Roth boû haún nhieàu caâu vaø ghi chuù: “nhöõng caâu gieãu côït ñoàng aâm dò nghóa raát khoù hieåu vaø khoâng theå naøo dòch ñöôïc”. Chuùng toâi cuõng chæ coù theå gaéng dòch moât phaàn naøo.

(1)

Coù theå hieåu caâu noùi cuûa Roâmeâoâ (Goodly gear!) khoâng phaûi ñeå aùm chæ loái noùi ñuøa nhaû nhôùt cuûa Môkiuxioâ maø ñeå cheá gieãu loái aên maëc caàu kyø rôûm cuûa nhuõ maãu. Trong tröôøng hôïp naøy caâu ñoù nghóa laø: Chaø aùo, quaàn lòch söï chöa kìa!

(2)

Nhuõ maãu maëc vaùy roäng vaø ñi ñöùng kieåu caùch, boàng beành nhö moät chieác thuyeàn buoàm.

(1)

vaø (2) Hand vöøa coù nghóa laø kim ñoàng hoà, vöøa coù nghóa laø baøn tay. Prick vöøa coù nghóa laø ñieåm treân maët ñoàng hoà, vöøa coù nghóa laø döông vaät.

(1)

Sau khi caân nhaéc kyõ chuùng toâi thaáy neân dòch laáy yù. Nguyeân vaên: “Khoâng phaûi thoû ñaâu thöa ngaøi. Tröø ra laø thoû trong moät caùi baùnh ñeå aên trong nhöõng ngaøy aên chay, chöa aên heát ñaõ moác meo”. YÙ noùi moät caùi baùnh nhaân thòt ñeå aên vuïng trong tuaàn chay.

(2)

Hare vöøa coù nghóa laø con thoû, vöøa coù nghóa laø con ñó. Môkiuxioâ treâu choïc nhuõ maãu. YÙ noùi nhuõ maãu laø moät “con ñó giaø”.

(1)

Noãi vui khoâng coù cô sôû thöïc theá, haïnh phuùc döïa treân aûo töôûng.

(1)

Nguyeân vaên: vaùc dao xung saùt. Danh töø thuûy chieán.

(2)

Nguyeân vaên: mieáng gieû.

(3)

Caây meâ ñieät höông, moät gioáng caây thôm moïc nhieàu ôû mieàn Nam chaâu AÂu, töôïng tröng cho loøng chung thuûy.

(4)

Coù öùc thuyeát laø nhuõ maãu ñònh noùi chöõ arse (moâng ñít) nhöng ngöøng laïi kòp. Nhuõ maãu khoâng bieát chöõ, maø chöõ R tieáng Anh phaùt aâm laø A, neân môùi laàm laãn lung tung. Ngöõ phaùp ñöông thôøi goïi chöõ R laø “chöõ choù” (litera canica) vì ñoïc uoán löôõi nghe nhö tieáng göø.

(5)

Coù baûn vieát: Pitô, caàm laáy quaït cuûa ta vaø ñi tröôùc ñi.

(1)

Vaäy maø khi gaëp Roâmeâoâ ñaõ 12 giôø. Coù leõ nhuõ maãu ñaõ maát nhieàu thì giôø ñeå ñieåm trang loøe loeït neân ñaõ khieán Môkiuxioâ phaûi cheá gieãu.

(1)

Nhuõ maãu noùi ôõm ôø treâu choïc. ÔÛ maáy caâu döôùi, nhuõ maãu duøng “maëc daàu” vaø “nhöng” ñeå noùi nhöõng yù khoâng coù chuùt gì laø töông phaûn.

(1)

Coù baûn vieát: chaân böôùc nheï nhö vaäy thì giaãm leân hoa cuõng chaúng gaãy.

(2)

Theo phong tuïc thôøi ñoù, khi ñöôïc phuï nöõ chaøo, ngöôøi ta ñaùp leã baèng moät caùi hoân treân maù.

(1)

Môkiuxioâ taû laïi thoùi hay gaây söï ñaùnh nhau cuûa thanh nieân quyù toäc thôøi ñoù.

(1)

Chôi chöõ: Man vöøa coù nghóa laø ngöôøi, vöøa coù nghóa laø ngöôøi haàu.

(2)

Noùi mæa.

(3)

Tibaân ñaùnh kieám kieåu YÙ.

(1)

Thôøi ñoù dò ñoan cho laø meøo coù chín vía neân soáng dai.

(1

Luùc ñaùnh nhau, hai ngöôøi moät tay caàm kieám, moät tay caàm dao gaêm.

(1)

Trong thaàn thoaïi Hy La, Pheâtoân laø con thaàn Maët Trôøi. Moät hoâm ñoøi cha cho caàm cöông Xe Maët Trôøi, suyùt laøm chaùy caû Vuõ Truï.

(2)

Caùc baûn choã naøy vieát khaùc nhau; “runaways” (nhöõng keû lang thang); rumour (dö luaän); rude day (aùnh saùng ban ngaøy gay gaét). Chuùng toâi taïm dòch theo moät öùc thuyeát.

1)

Moät quaùi vaät hoang ñöôøng, chæ nhìn vaøo ai cuõng khieán ngöôøi ta cheát.

(1)

Trong nguyeân vaên, chôi chöõ giöõa woe (ñau buoàn) vaø woo (toû tình).

(1)

Thôøi ñoù ngöôøi ta cho laø maét coùc ñeïp hôn maét sôn ca vaø tin laø xöa kia chuùng ñaõ ñoåi maét cho nhau.

(2)

Theo phong tuïc thôøi ñoù, saùng hoâm sau ñeâm taân hoân, ngöôøi ta thoåi moät baøi keøn phöôøng saên ñeå ñaùnh thöùc ñoâi vôï choàng môùi cöôùi.

(1)

Chöõ cheát noùi löûng lô, nghe coù theå töôûng aên vôùi caâu treân, vaø noùi veà Roâmeâoâ; thöïc ra aên vôùi caâu döôùi, vaø noùi veà coõi loøng.

(1)

Cuõng coù theå hieåu caâu naøy laø: Thaät toâi chæ mong cho noù ñeán ngaøy xuoáng maû môùi coù choàng.

(1)

Nguyeân vaên: Toâi seõ ñaët coâ leân taám pheân maø keùo ñeán. Loái hình phaït ngöôøi coù toäi bò ñöa ñi xöû töû.

(2)

Cuõng coù theå hieåu laø caâu naøy noùi vôùi Capiulet: “Cheát noãi! OÂng ñieân sao?”

(1)

Nguyeân vaên: cuõng ñuû xaáu roài.

(2)

YÙ noùi laø cuûa Roâmeâoâ roài.

(1)

Ngaïn ngöõ: Beáp khoâng lieám ngoùn tay laø khoâng tin ôû taøi naáu nöôùng cuûa mình.

(2)

Coù baûn ñeå caùi phaåy sau chöõ see (Let me see, the County: Xem naøo... coøn baù töôùc).

(1)

Moät gioáng cuû ñoäc, hình gioáng ngöôøi, theo dò ñoan thôøi ñoù khi bò nhoå leân thì caát tieáng theùt, ai nghe thaáy seõ hoùa ñieân.

(1)

Chuùc Roâmeâoâ thaéng boùng ma Tibaân. Caâu naøy cuõng coù theå hieåu laø: Em xin vì anh maø naâng cheùn.

(2)

Curfew: nghóa ñen laø hieäu baùo caám löûa. Nhöng ñeán thôøi Shakespeare, chöõ naøy coøn nghóa laø tieáng chuoâng baùo moät giôø quy ñònh naøo ñoù.

(3)

Coù leõ laø teân nhuõ maãu.

(1)

Chôi chöõ: head (ñaàu, trí khoân), log (cuûi), loggerhead (thaèng ngoác); chuùng toâi taïm dòch baèng moät caùch chôi chöõ töông töï.

(1)

Rest: tieàn ñaët cuoái cuøng trong loái chôi baøi primero. YÙ noùi moät ngöôøi quyeát laøm moät vieäc gì ñeán cuøng.

(2)

YÙ noùi: Xin Chuùa tha toäi cho caâu noùi ñuøa nhaû nhôùt.

(3)

Nguyeân vaên: ñôøi soáng duy nhaát.

(1)

Nhöng ôû döôùi, Capiulet laïi reân la raát nhieàu. Coù leõ Shakespeare muoán cheá gieãu oâng giaø laåm caåm gaøn dôû.

(1)

YÙ noùi laáy ñöôïc ngöôøi choàng coù ñòa vò xaõ hoäi cao.

(1)

Case: vöøa coù nghóa laø tình caûnh, vöøa coù nghóa laø hoäp ñaøn. Nhuõ maãu duøng theo nghóa treân, nhaïc coâng noùi theo yù döôùi.

(2)

Ñoaïn naøy chôi chöõ baèng caùc danh töø aâm nhaïc. Chuùng toâi dòch baèng nhöõng caùch chôi chöõ töông töï.

(1)

YÙ noùi chæ bieát haùt, khoâng bieát traû lôøi.

(1)

Coù baûn cheùp: con maét phænh phôø (the flattering eye)

(1)

Hoa hoàng ñoùng baùnh, duøng laøm höông thôm.

(1)

Tu só doøng Franxit khi ñi xa thöôøng ñi hai ngöôøi, ñeå kieåm tra laãn nhau.

(1)

Nguyeân vaên: soå cuûa soá phaän cay ñaéng.

(1)

Ví thuoác ñoäc vôùi baùc laùi, vaø thaân theå mình vôùi con thuyeàn.

(2)

Ñieàm gôû, theo dò ñoan ñöông thôøi.

(1)

Coù baûn in: rust: Ngöôi haõy naèm gæ naùt ôû nôi ñaây.

(1)

Thôøi ñoù dao gaêm ñeo sau löng.

(2)

Nguyeân vaên: Ñau buoàn veà söï ñi ñaøy cuûa con trai ñaõ laøm ngöøng hôi thôû cuûa vôï thaàn.

(1)

Caâu naøy raát khoù hieåu. Vöông chuû ñònh noùi: “ta seõ laø ngöôøi ñaàu tieân cheát vì ñau buoàn?” (theo yù kieán George Ian Duthie) hay “ta seõ baét taùc giaû caùc ñau thöông naøy phaûi cheát.” (theo caùch giaûi thích cuûa John Dover Wilson).

(1)

Noble: Cuõng coù theå hieåu laø cao quyù, yù noùi doøng doõi cao quyù.

(1)

YÙ noùi Capiulet cuõng seõ cho döïng moät pho töôïng Roâmeâoâ baèng vaøng beân caïnh töôïng Juliet.

(2)

Caâu naøy (Poor sacrifices of our enmity!) cuõng coù theå hieåu laø: “chuoäc laïi moái haèn thuø giöõa chuùng ta nhö vaäy thaät cuõng chaúng xöùng ñaùng naøo!” (caùnh giaûi thích cuûa Deighton, do J. D. Wilson daãn).