AUTOR: Charlotte Brontë

Druga książka autorstwa najstarszej z rodzeństwa powieściopisarek, napisana zaraz po "Jane Eyre". Stała się początkiem mody na nazywanie córek Shirley, gdyż dotychczas było to wyłącznie imię męskie.

"Shirley" różni się dość wyraźnie od "Jane Eyre". Charlotte zastosowała w niej narrację trzecioosobową, co jakiś czas tajemniczo, proroczo wręcz wybiegając w przyszłość. Sięgnęła po zupełnie inną tematykę. "Jane Eyre" opowiada o namiętnym, zakazanym uczuciu, zaś "Shirley" jest powieścią wielowątkową, znacznie bardziej panoramiczną. Stanowi celnie przedstawiony obraz społeczeństwa, dzielących je konfliktów i wzajemnych zależności. Można w niej znaleźć potwierdzenie prawidłowości zauważalnej w wielu książkach z tego okresu: pieniądz odziedziczony stopniowo tracił na wartości, przy jednoczesnym wzroście znaczenia pieniądza zarobionego. Jest również jedyną z przeczytanych przeze mnie dziewiętnastowiecznych książek którą tak mocno osadzono w konkretnych realiach politycznych - wojny Anglii z Napoleonem.

Pomimo zawierającego jedno imię tytułu, powieść ta dotyczy czworokąta miłosnego. Caroline Helstone, bratanica i wychowanka surowego pastora, jest zakochana w swoim dalekim kuzynie, Robercie Moorze. Moore, przystojny pół Anglik, pół, jak sam o sobie mówi, antwerpijczyk, mówi urokliwym łamanym angielsko-francuskim. Usiłuje rozwijać swój biznes, sprowadzając do należącej do siebie przędzalni nowe maszyny, popada jednak przez to w konflikt z okolicznymi mieszkańcami. Napięcie rośnie, a on jest w coraz gorszej sytuacji finansowej. Odwzajemnia uczucia Caroline, ale kieruje się zasadami ekonomii i wie, że małżeństwo z dziewczyną pozbawioną posagu tylko by go pogrążyło.

Światełko w tunelu pojawia się wraz z przybyciem Shirley Keeldar, młodej, urodziwej, pewnej siebie dziedziczki, od której Moore dzierżawi ziemię. Nieśmiała, skryta Caroline zaprzyjaźnia się z energiczną, olśniewającą Shirley - której rodzice oczekiwali syna i po narodzinach córki nadali jej męskie imię. Im bliższa staje się znajomość dziewcząt, tym więcej bólu sprawia Caroline obserwowanie, jak Robert zaleca się do Shirley. Serce panny Keeldar skrywa jednak tajemnicę... Sytuacja w tym trójkącie diametralnie się zmienia, gdy w odwiedziny do Shirley przyjeżdża wujostwo, a wraz z nimi guwerner ich syna - Louis Moore, brat Roberta.

"Shirley" to nie tylko wzruszająca, momentami smutna historia miłosna, ale przede wszystkim powieść o znaczeniu pieniądza. Trudno nie zauważyć pewnego podobieństwa między tą właśnie książką, a wydaną nieco później "Północą i Południem" Elizabeth Gaskell. Posiadacze ziemscy i fabrykanci popadają w konflikty z robotnikami, którzy zdolni są do wielkiej brutalności. Robert Moore walczy o przetrwanie, z początku tylko materialne - stawka stanie się jednak wyższa, choć on uparcie będzie to ignorował. Czy da radę połączyć miłość z uratowaniem przedsiębiorstwa? Co naprawdę drzemie w sercu jego z pozoru wyniosłego brata?