Khái niệm QHPL:QHPL là hình thức pháp lý của các quan hệ xã hội, xuất hiện trên cơ sở sự điều chỉnh của các QPPL và các sự kiện pháp lý tương ứng, trong đó các bên tham gia có các quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định, được nhà nước đảm bảo và bảo vệ

Cơ cấu (thành phần) của QHPL

Chủ thể QHPL: là những bên tham gia QHPL, có các quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý theo quy định PL

Chủ thể QHPL là các cá nhân, các tổ chức có năng lực chủ thể theo quy định của PL để tham gia vào QHPL nhất định

Năng lực chủ thể bao gồm hai yếu tố: năng lực pháp luật và năng lực hành vi

+ Năng lực PL là năng lực (khả năng) do quy phạm PL quy định cho chủ thể các quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý để tham gia QHPL

+ Năng lực hành vi là năng lực (khả năng) do chủ thể bằng chính hành vi của mình để xác lập và thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý, tham gia vào các QHPL

* Các loại chủ thể QHPL

- Cá nhân: công dân, người nước ngoài, người không có quốc tịch

- Các tổ chức

- Pháp nhân

* Quy chế pháp lý của các cá nhân là tổng thể các quyền và tự do, các nghĩa vụ và trách nhiệm của các cá nhân được PL quy định

Nội dung của QHPL: Quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý hợp thành nội dung của QHPL

- Quyền pháp lý chủ thể là khả năng xử sự của các chủ thể QHPL được QPPL quy định và được nhà nước đảm bảo thực hiện

- Nghĩa vụ pháp lý là hành vi xử sự bắt buộc được QPPL quy định trước, mà một bên của QHPL đó phải thực hiện nhằm đáp ứng quyền cảu các chủ thể khác

Khách thể của QHPL là những gì mà các bên mong muốn đạt được khi tham gia vào các QHPL, là cái mà QHPL hướng tới, tác động tới, đó là những lợi ích vật chất, chính trị, tinh thần

* Như vậy, hình thức (các loại) của khách thể QHPL bao gồm:

- Tài sản vật chất, tiền, vàng, bạc, đá quý, nhà ở, xe máy, các loại hàng hóa khác…

- Sản phẩm của sáng tạo tinh thần

- những lợi ích phi vật chất như âm nhạc, cuộc sống, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm…

- hành vi của các chủ thể QHPL

căn cứ phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ pháp luật

QPPL và chủ thể tham gia QHPL

- QPPL là cơ sở cho sự xuất hiện, thay đổi, chấm dứt các QHPL tương ứng. Thiếu QPPL, không thể có QHPL

- Chủ thể tham gia QHPL: nếu chỉ có QPPL điều chỉnh không thôi thì chưa đủ, còn cần đến cả sự hiện diện của các chủ thể có năng lực chủ thể: năng lực PL và năng lực hành vi

Sự kiện pháp lý: là những hoàn cảnh, tình huống, điều kiện của đời sống thực tế, được ghi nhận trong phần giả định của các QPPL mà nhà làm luật gắn với sự phát sinh, thay đổi và chấm dứt QHPL cụ thể khi chúng xảy ra

* phân loại sự kiện pháp lý (căn cứ vào dấu hiệu ý chí)

- hành vi: là những sự kiện xuất hiện phụ thuộc vào ý chí của con người và sự hiện diện của chúng đưa đến những hậu quả pháp lý nhất định theo quy định của PL. Hành vi có thể là hành động và không hành động.

+ hành vi hợp pháp cũng rất đa dạng, có thể liên quan đến việc thực hiện – sử dụng quyền, có thể liên quan đến thực hiện nghĩa vụ pháp lý

+ hành vi bất hợp pháp là hành vi vi phạm pháp luật dẫn đến việc xuất hiện những QHPL bảo vệ, QHPL về trách nhiệm pháp lý tương ứng

- sự biến là sự kiện khách quan xảy ra không phụ thuộc vào ý chí con người nhưng trong những trường hợp nhất định, nhà làm luật cũng gắn với sự phát sinh, thay đổi hay chấm dứt QHPL cụ thể

+ sự biến tuyệt đối: xảy ra trong thiên nhiên, hoàn toàn không phụ thuộc vào ý muốn con người

+ sự biến tương đối: xảy ra do hành vi con người thực hiện nhưng hậu quả xảy ra lại không phụ thuộc vào ý muốn của chủ thể tham gia và làm phát sinh hậu quả pháp lý đối với họ

* các cách phân loại khác: căn cứ vào hậu quả pháp lý mà sự kiện pháp lý đem lại, phân thành: sự kiện pháp lý làm phát sinh QHPL, sự kiện pháp lý làm thay đổi QHPL và sự kiện pháp lý làm chấm dứt QHPL

liên hệ: quan hệ pháp luật hành chính, quan hệ pháp luật dân sự; quan hệ pháp luật lao động, quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình

+ QHPL hành chính là QHPL xuất hiện trên cơ sở sự điều chỉnh của các QPPL hành chính và các sự kiện pháp lý tương ứng, trong đó các bên tham gia có các quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định, được nhà nước đảm bảo và bảo vệ

VD: QHPL hành chính giữa chiến sĩ cảnh sát giao thông và người tham gia giao thông

+ QHPL dân sự: quan hệ giữa người được thừa kế và người để lại di chúc

+ QHPL lao động: quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động

+ QHPL hôn nhân và gia đình: quan hệ giữa vợ và chồng