Chương 3 : Cơ sở hạ tầng pháp lý của TMĐT

1. Vấn đề liên quan tới luật thương mại

2. Vấn đề liên quan tới cá nhân

3. Các vấn đề liên quan tới quyền sở hữu trí tuệ

4. Các vấn đề liên quan tới thuế và thuế quan

5. Luật áp dụng giải quyết tranh chấp

6. Tiêu chuẩn hóa công nghiệp và thương mại

7. Cơ sở hạ tầng pháp lý của TMĐT

************************************************************************

1. Vấn đề liên quan tới luật thương mại

* Yêu cầu về văn bản (written document)

- Một số giao dịch pháp lý phải được ký kết hoặc chứng thực bằng văn bản

- Giá trị hiệu lực của hợp đồng không phụ thuộc vào việc hợp đồng có được ký kết bằng                 văn bản hay không

- Là cơ sở khi phát sinh tranh chấp

- Công ước LHQ về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế quy định hợp đồng không nhất thiết phải được ký kết bằng văn bản, có thể sử dụng nhân chứng để chứng minh

- Một số công ước (Quy tắc Humburg-3/1978, Công ước về Vận tải đa phương tiện-5/1980) cho phép sử dụng văn bản bao gồm cảđiện tín, điện báo hay bất kỳ dạng văn bản nào khác.

- Không thể coi một thông điệp điện tử tương đương với một văn bản truyền thống

- Trường hợp không có quy định cụ thể thì EDI không thể thay thế cho văn bản truyền thống, đòi hỏi phải có các quy định luật pháp cụ thể để hợp pháp hóa giá trị văn bản của dữ liệu điện tử.

* Yêu cầu về chữ ký

- Trong giao dịch pháp lý truyền thống, chữ ký (điểm chỉ, đóng dấu…) là bắt buộc để xác định chủ thể tham gia vào hợp đồng

- Trong TMĐT, chữ ký trở thành rào cản lớn

- Thập niên 1970, cộng đồng quốc tế khuyến khích các nước từ bỏ yêu cầu bắt buộc đối với chữ ký bằng tay

- Sử dụng chữ ký điện tử chưa được quy định cụ thể trong hệ thống luật hiện hành

* Yêu cầu về văn bản gốc

- Giao dịch pháp lý phải được ký kết hoặc chứng thực bằng văn bản

- Nguyên vẹn (Integrity)

- Xác thực (authenticity)

- Không thay đổi được (unalterability)

- Trong một số trường hợp, các chứng từ vận tải hoặc thanh toán có thể trao đổi được (negotiable): cổphiếu, trái phiếu

2. Vấn đề liên quan tới cá nhân

- Bảo vệ bí mật và thông tin cá nhân

- Người dùng lo lắng việc thu thập và sử dụng các thông tin cá nhân, ngay cả trong trường hợp sử dụng những thông tin đó cho mục đích thương mại

- Hiện tượng hacker lấy cắp thông tin trên thẻ thanh toán, địa chỉ cá nhân, tài khoản ngân hàng

- Trở ngại pháp lý liên quan tới bảo vệ thông tin cá nhân gặp nhiều khó khăn do sự khác biệt về luật pháp giữa các nước

3. Các vấn đề liên quan tới quyền sở hữu trí tuệ

- Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ: thương hiệu, bản quyền tác giả, bằng phát minh sáng chế

- Vấn đề chiếm dụng tên miền bất hợp pháp (cybersquatting)

4. Các vấn đề liên quan tới thuế và thuế quan

- Cần 1 khung pháp lý về thuế để đảm bảo bình đẳng về nghĩa vụ thuế và các bên tham gia vào TMĐT

- Một số vấn đề: nơi tiêu thụ thực sự của  khách hàng qua Internet

- Có áp dụng thuế quan đối với các sản phẩm số hóa tiêu thụ qua các kênh điện tử như Internet?

5. Luật áp dụng giải quyết tranh chấp

- Việc xác định luật áp dụng để giải quyết tranh chấp là một vấn đề quan trọng: xác định được thời điểm giao dịch, tiêu thụcác sản phẩm

- Cần quy định cụ thể để các bên tham gia giao dịch có thể dự đoán luật nào được áp dụng

6. Tiêu chuẩn hóa công nghiệp và thương mại

- Cần 1 hệ thống  tiêu chuẩn hóa về công nghệ và  thương mại

- Cho phép kết nối trên phạm vi toàn cầu, đảm bảo quy trình trao đổi thông tin được thông suốt

- Tiêu chuẩn hóa hàng hóa và dịch vụ là cơ sở để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

- Đưa ra chuẩn mực về văn bản, hợp đồng, thống nhất các khái niệm, ký hiệu mã hóa để đảm bảo quá trình giao dịch nhanh chóng, chặt chẽ, tin cậy

7. Cơ sở hạ tầng pháp lý của TMĐT

- Luật mẫu của UNCITRAL và luật giao dịch điện tử của một số quốc gia trên thếgiới

- Các văn bản pháp quy về giao dịch điện tử tại Việt  Nam

a. Quy định chung về khuôn khổ pháp lý toàn cầu

- Các tổ chức quốc tế: UNCITRAL, OECD, ECE, WIPO, WTO,   ICC,   APEC,   EU…  đã soạn thảo các đạo luật mẫu, quy định, quy tắc, hướng dẫn, các điều  khoản hợp đồng chuẩn cho hoạt động TMĐT.

- Đối tượng điều chỉnh

- Giá trịpháp lý của dữ liệu điện tử

- Giá trịpháp lý của chữ ký điện tử

- Bảo vệ bí mật cá nhân

- Bảo vệquyền sở hữu trí tuệ

- Bảo vệ người tiêu dùng

- Các vấn đề liên quan thuế và thuế quan

b. Các văn bản pháp quy vềgiao dịch điện tử tại VN

* Sự cần thiết của việc xây dựng cơ sở pháp lý cho giao dịch điện tử tại Việt Nam

- Hiện nay, CNTT, truyền thông, giao dịch điện tử diễn ra với nhịp độ rất nhanh,   tác động mạnh mẽ tới sự phát triển của kinh tế - xã hội, ứng dụng khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế

- Tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của TMĐT và các giao dịch điện tử khác

* Luật Giao dịch điện tử của Việt Nam

- Nguyên tắc xây dựng

+ Thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước

+ Tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn sử dụng hoặc không sử dụng thông điệp dữ liệu trong các giao dịch của mình

+ Việc sử dụng thông  điệp dữ liệu trong các giao dịch phải được các bên tham gia giao dịch chấp thuận, trừ trường hợp Luật giao dịch điện tử có quy định khác

- Về phạm vi điều chỉnh

+  Điều chỉnh tất cả các giao dịch điện tử trong các lĩnh vực dân sự, thương mại và hành chính Nhà nước

+ Không áp dụng với các giao dịch điện tử trong các trường hợp di chúc, thừa  kế,   bất động  sản, quyền nhân thân, thương phiếu và các giấy tờ có giá khác

- Hợp đồng điện tử

+ Giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử được Nhà nước công nhận

+ Các bên giao kết hợp đồng có quyền thỏa thuận về các yêu cầu kỹ thuật, nội dung thông tin, các điều kiện đảm bảo tính toàn vẹn, bảo mật, chứng thực có liên   quan tới hợp đồng điện tử.

- Bảo mật thông tin và dữ liệu điện tử

+ Luật quy định nghĩa vụ bảo vệ dữ liệu điện tử, nghiêm cấm thay đổi dữliệu điện tử trái phép

+ Nghĩa vụ bảo mật thông tin cá  nhân, cấm  sử dụng, cung cấp hoặc tiết lộthông tin bí mật của người khác

- Sở hữu trí tuệ trong giao dịch điện tử

+ Cấm đăng  ký, chiếm giữ quyền sử dụng tên miền hoặc sử dụng từ khóa tra              cứu trong thẻ tìm kiếm thuộc trang web của mình trùng nhãn hiệu hàng hóa nổi tiếng.