Mordy, byłam na #4 w literaturze faktu! Będę próbować dobić do podium *^*

A tak jeszcze autoreklamę walnę na początek, bo Szklany pogłos ma już ponad tysiąc wyświetleń, ponad 250 gwiazdek i 10 rozdziałów, więc zapraszam.

Zapewne większość z Was tego nie wie, ale powstaje kolejne wattadowe pismo i tak, zostałam przyjęta do składu :D Tutaj wychodzi na jaw mój pracoholizm, bo już robię prawie wszystko, co mogę robić na tej stronie. Chyba tylko ff i parodii opka mi brakuje.

Pisemko znajdziecie tutaj: Hello-Watt

Polecam zacząć śledzić, bo już wkrótce machina ruszy ;)

No i standardowa ankieta. Następny rozdział będzie o podgatunkach i motywach, zaś głosowanie dotyczy jeszcze kolejnego. Lubię z małym wyprzedzeniem dawać ankiety, bo wtedy więcej osób ma szansę zagłosować.

,,Archetypy literackie, czyli Pingwin zna trudne słowa''

Tutaj chyba nie muszę niczego wyjaśniać, no chyba że pojęcie archetypu. Zacytuję sjp.pl, bom leniwa: 

,,1. pierwowzór postaci, motywu;

2. pojęcie wprowadzone przez psychoanalityka C.G. Junga, na określenie wspólnych dla całej zbiorowości przekonań, zachowań, wyobrażeń o świecie, doświadczeń, tkwiących w zbiorowej podświadomości ''

 ,,In medias res, czyli zacznijmy od środka'' 

To pojęcie oznacza własnie rozpoczęcie powieści nie od samego początku, a od sceny ze środka fabuły i opowiadania historii za pomocą retrospekcji. W tym rozdziale powiem, o czym należy pamiętać oraz czego się wystrzegać przy takim zabiegu.

,,Komizm postaci, czyli bohater stworzony dla śmieszkowania''

Omówię w nim, dlaczego warto robić bohaterów, którzy rozbawią odbiorców oraz jak nie popaść w przesadę. Czytelnicy ,,Szklanego pogłosu'' już pewnie mają przed oczami Arthura z mopem, Ciasto-fetyszystkę i Sylwka z banjo C:

A teraz czas na właściwą treść rozdziału.

Czym jest symbol

I znowu zacytuję sjp.pl. Pingwin się rozleniwiła ostatnio :C

,,1. pojęcie, przedmiot, znak itp., mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych;

2. osoba lub zwierzę będące uosobieniem czegoś;

3. umowny znak do oznaczania czegoś, np. jednostek miar, pierwiastków chemicznych itd.;
4. w literaturze: motyw lub zespół motywów w dziele literackim będący znakiem głębiej ukrytej treści, mający sugerować jej istnienie''  

Dobra, to skoro już wiecie, czym symbol jest, wyjaśnię coś szybko:

Wcale nie musicie się ograniczać do stosowania istniejącej symboliki! Symbol (ale powtórzeń nawalę w tym rozdziale) ma być przede wszystkim możliwy do odczytania. Jeśli uznacie, że w waszej powieści dżdżownica w słoiku ukazuje miłość aż po grób, to wszystko spoko, jednak musicie dokładnie przedstawić czytelnikowi, dlaczego tak jest. I wcale nie mówię, że trzeba od razu zawrzeć w książce zdanie ,,Dżdżownica w słoiku to symbol miłości po grób''. Wystarczy, że ten przedmiot pojawi się w konkretnym kontekście i będzie odpowiednio mocno podkreślony, a odbiorca sam zwróci na to uwagę.

Ale, mimo że symbolikę można stworzyć własną, warto znać tę już istniejącą, dlatego przedstawię Wam kilka znanych symboli. Więcej możecie się dowiedzieć, czytając słownik symboli literackich, ja jedynie wprowadzę Was w temat i pokażę, że naprawdę warto nadać opowieściom głębię.

Przedstawię po pięć przykładów różnych symboli. Oczywiście nie mam zamiaru przepisywać Wam tu całej wikipedii, a jedynie zaciekawić, może zainspirować.

Przykładowe symbole literackie

Tęcza

Czyli coś, co większość kojarzy głównie z LGBT. Jeśli czytaliście Biblię, to zapewne wiecie, że jest to również znak przymierza Boga z ludźmi. 

W mitologii greckiej wielobarwny łuk był drogą, po której schodziła na Ziemię Iris.

 W chińskich wierzeniach tęcza była szczeliną w niebie, którą bogini Nüwa, stwórczyni ludzkości, zamknęła za pomocą kamieni i kolorów.

W mitologii hinduskiej tęcza to Indradhanush, czyli łuk Indry - boga błyskawic.

W Skandynawii używano nazwy Bifrost. Tęcza była tam uznawana za most łączący Asgard - świat bogów - z Midgardem - światem ludzi.

Znacie przesąd, że na końcu tęczy znajdziecie garnek ze złotem? To przekonanie wzięło się od irlandzkiego leprechauna, który chował złoto w miejscu niedostępnym dla ludzi, wszak wielobarwny łuk nie ma końca w materialnym sensie.

Nasi słowiańscy przodkowie wierzyli, że płanetnik, czyli istota władająca chmurami i uosabiająca zjawiska atmosferyczne, może wciągnąć człowieka do nieba właśnie przez tęczę.

Obecnie tęcza symbolizuje ideę pokoju, miłości, wolności, wspólnoty i równości. Kojarzona jest przede wszystkim właśnie z LGBT oraz ruchami hipisowskimi, ale również z ruchem masońskim.

Brama

Symbolizuje przejście z jednego stanu, bądź miejsca, w inne. Może także oznaczać narodziny lub śmierć, odrodzenie, czy zakończenie jakiegoś etapu i przejście w nowy. Brama może także oznaczać coś niedostępnego, jak wiedzę tajemną.

Do ukazania bardziej przyziemnych spraw często używa się drzwi, gdyż brama kojarzy się z czymś wzniosłym. Zamknięte drzwi mogą skrywać utracone wspomnienia, zamkniętą przestrzeń osobistą, wszelkiego rodzaju choroby, które utrudniają kontakt ze światem, a także skrywane sekrety. Otwarte drzwi to oczywiście gościnność, otwartość na innych, jawne informacje.

Chleb

Ludzie przez wiele lat udoskonalali posiłek zwany chlebek w taki sposób, by jak najmniejszym kosztem zapełniał im żołądki i dawał jak największą ilość energii. Z tego powodu istnieje przekonanie, że chleb należy szanować i go nie wyrzucać. Jest to symbol ciężkiej pracy, szacunku do życia, a nawet do Boga.

W niektórych kulturach gości witano chlebem i solą, w związku z czym pieczywo to oznaka gościnności, przyjaźni i szacunku do drugiego człowieka.

Deszcz

Wbrew pozorom  kojarzy się nie tylko ze smutkiem i szarością. Deszcze to przede wszystkim urodzaj, płodność i oczyszczenie. Nasi przodkowie modlili się do bogów o życiodajne opady. Na pewno słyszeliście też o tańcach deszczu. 

To zjawisko jest również symbolem opieki sił wyższych, odrodzenia oraz kręgu życia. Jednak deszcz może też symbolizować zagładę, śmierć oraz karę - przez Potop biblijny.

Jednorożec

Oczywiście większość kojarzy legendy, jakoby te stworzenia zbliżały się jedynie do dziewic. Jednorożce to symbole czystości, niewinności, dobra i piękna. Symbolizują także mądrość, wspaniałość oraz monarchię absolutną.

Może niektórzy słyszeli o różowym, niewidzialnym jednorożców jako znaku ateistów. No cóż, teraz przynajmniej wiecie, dlaczego na tych dziwnych plakatach, przedstawiających symbole zakazane przez Kościół, znajduje się rogaty koń.

Powyższy przykład jest o tyle dziwny, że spotkałam się też z używaniem jednorożców jako symboli Chrześcijaństw, a mianowicie czystości, siły, dziewictwa i dobroci.

Symbole magiczne i religijne

Pentagram

Zapewne wielu z Was słyszało, jakoby pentagram był symbolem satanistycznym. Owszem, jednak tylko ten odwrócony z głową kozy, czyli Baphometa. Zwykły pentagram jest symbolem ochronnym, a także symbolizuje jedność w naturze. Możliwe, że natknęliście się z wpisanymi żywiołami w ramiona. Jest też wersja ze zmysłami. W każdym razie, owa gwiazda nie jest żadnym symbolem Szatana (przynajmniej ta zwykła) i za narysowanie go nie pójdziecie do piekła.

Zaś co do różnic między pentagramem a pentaklem - spotkałam się głównie z tłumaczeniem, że pentakl to po prostu gwiazda w kręgu. Nie wiem, czy różnica jest tylko taka, bo musiałabym głębiej pogrzebać. Jak ktoś wie, to niech śmiało pisze w komentarzu, najwyżej zedytuję ten post i zacytuje odpowiedź.

Terafim

Jest to drewniany lub kamienny posążek, przypominający człowieka, który symbolizuje domowe bóstwo. Niegdyś używali ich Izraelici, co zostało kilkukrotnie wspominane w Starym Testamencie, zaś w naszych czasach można się z nimi spotkać w Syrii i Palestynie.

Nazar

Zwany również okiem Fatimy. Jest to ,,kropelka'' malowana z naprzemiennych białych, jasnoniebieskich i ciemnoniebieskich pasów z czarnym punktem po środku. Jeśli interesujecie się kulturą arabską, czy chociażby turecką, to zapewne się z nazarem spotkaliście. Ma on za zadanie chronić człowieka przed ,,złym okiem'', czyli po prostu klątwą.

Kwadrat Sator-Rotas

Jest to figura podzielona na pięć wierszy oraz pięć kolumn, z czego powstaje oczywiście dwadzieścia pięć pól, a w każde wpisana jest litera. Nieważne, od której strony będziemy odczytywać ten znak, zawsze wyjdą nam słowa ,,Sator arepo tenet opera rotas'', co z łaciny oznacza ,,Siewca przy swym wozie kieruje pracami''.

,,Rzymu trafił razem z powracającymi legionami rzymskimi, nie wiadomo jednak jakie miał znaczenie dla wyznawców Mitry. Jeden z takich kwadratów odnaleziono w zasypanych wulkanicznym pyłem Pompejach'' - Wikipedia.

Alrauna

Czyli korzeń mandragory. Na temat tej rośliny jest cała masa przesądów - że krzyczy, gdy się ją wyrywa, że wyrasta z nasienia powieszonego skazańca, że dobrze jest podlewać ją moczem i krwią menstruacyjną, że kiwnięciem głowy odpowiada na pytania... No mnóstwo tego było.

Istniała nawet historia, jakoby alrauna była pierwowzorem człowieka, który nie spodobał się Bogu. Wszechojciec ją porzucił, zostawiając w ziemi i od tamtej pory roślina płacze przerażającym głosem, gdy ktoś próbuje ją wyrwać.

Drugie dno

W wielu powieściach pojawia się tzw. drugie dno, czyli ukryty sens. Zazwyczaj przy pierwszym zetknięciu z dziełem nie zwracamy uwagi na umiejętnie ukryte przez autora wskazówki. Jednak, jeśli już odkryjemy wszelkie symbole, a także poznamy ich znaczenie oraz wpasujemy w kontekst fabuły - bingo! Pojmiemy tajny przekaz, a może nawet dowiemy się czegoś nowego o książce.

Często odbiorca nawet nie zdaje sobie sprawy, że coś przeoczył. Dopiero, gdy skończy książkę/film/grę i wejdzie w internety, odkryje, jak wiele przegapił. Na pewno znacie to uczucie, kiedy googlujecie coś, czym właśnie się zachwycacie, czytacie opinie innych ludzi, a tam - niespodzianka! Nie zauważyliście podtekstów i symboli.

Bywa i tak, że jedną rzecz można interpretować na różne sposoby. Dam znane przykłady:

Ed, Edd i Eddy to bajka, którą chyba każdy kojarzy. Przez fakt, iż nie pojawiają się w niej dorośli, a postaci są na tyle specyficzne, że można je dopasować do innych epok, powstały liczne teorie spiskowe, jakoby akcja miała miejsce w czyśćcu dla dzieci.

Sprawa ma się podobnie z Silent Hill. W grę nie grałam, jedynie oglądałam fragmenty (muszę dokończyć :C ), więc bazuję na filmach. Spotkałam się z teoria, która mówi, że miasto symbolizuje czyściec, a główne bohaterki umarły już na początku. Dyskusje na temat zakończenia toczą się od lat i każdy ma swoje własne wyjaśnienie.

No i nasz rodzimy Wiedźmin 3, a dokładniej, to smutne zakończenie. Tak, to w którym nie do końca wiadomo, co się dzieje z Ciri i Geraltem, zaś fani mogą się jedynie domyślać.

Nie dawaj wszystkiego na tacy

Czasami dobrze jest, kiedy czytelnik musi się trochę nagłówkować. A co, niech się pomęczy! Oczywiście nie chcemy, by zjadł własne zęby, próbując rozszyfrować znaczenia dżdżownicy w słoiku, ale takie rzeczy nie mogą być zbyt jasne. 

Niedopowiedzenia zostawiają pewną lukę w dziele - przestrzeń, którą odbiorca zapełnia samodzielnie. To jest ten stan, kiedy wyobraźnia pracuje na pełnych obrotach, próbując wszystko ułożyć w kupę i wywnioskować najbardziej logiczne wyjaśnienie.

Nie ma nic piękniejszego niż uczucie, gdy widzicie, jak różne osoby dyskutują na temat Twojego dzieła, a każda z nich rozumie je po swojemu. Wtedy nachodzi człowieka myśl ,,stworzyłem coś głębokiego!''.

Od razu dodam, że nie można popaść w przesadę i pisać całą książkę na zasadzie ,,domyśl się''. Drobne smaczki i symbole z pewnością dodadzą powieści wyrazu, a ponadto sprawią, że historia będzie żyć w głowach fanów jeszcze przez długi czas.

Źródła: wikipedia, sjp.pl i bryk.pl