Trong bài thơ Chỉ có sóng và em nữ thi sĩ Xuân Quỳnh có viết:

"Chỉ riêng điều được sống cùng nhau

Niềm sung sướng trong em là lớn nhất

Trái tim nhỏ nằm trong lồng ngực

Giây phút nào tim chẳng đập vì anh"

Xuân Quỳnh là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu thuộc thế hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mỹ. Đọc thơ của Xuân Quỳnh ta thấy trong đó là tiếng lòng của người phụ nữ tràn ngập tình yêu thương, vừa hồn nhiên tươi tắn, vừa chân thành đằm thắm đặc biệt là khao khát tình yêu mãnh liệt. Sóng là bài thơ được viết vào năm 1967 trong chuyến đi thực tế tại biển Diêm Điền - Thái Bình.đọc sóng ta thấy Xuân Quỳnh đã thể hiện xuất sắc sự trùng hợp lạ kỳ giữa sóng biển và em.

Sóng là hiện tượng tự nhiên của biển cả, song song với sóng là hình tượng em,hai hình tượng soi rọi vào nhau trong biển lớn của tình yêu cho nên thật khó để phân biệt đâu là trăn trở của sóng đâu là nhịp đập của trái tim em. Nhân vật em soi mình vào sóng để thấy được lòng mình và nhờ sóng gửi gắm tâm trạng của mình đến với cuộc đời và biển lớn của tình yêu. Xuân Quỳnh đã tìm ra sóng là ý nghĩa ẩn dụ cho tình yêu mãnh liệt,hãy nói cách khác Xuân Quỳnh lấy sóng biển để nói lên sóng tình của người phụ nữ khi yêu.

Sóng là gương mặt là hơi thở là mạch đập con tim của biển cả. Sóng được Xuân Quỳnh xem là đối tượng để nhận biết về tình yêu những sắc thái của sóng cũng như là sắc của người phụ nữ khi yêu:

" Dữ đội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ"

Xuân Quỳnh đã khéo léo chỉ ra hai mặt đối lập của sóng và khéo léo kết nối chúng lại bởi từ và và 4 tính từ liên tiếp, làm câu thơ trở nên thật gợi tình. Sóng ở ngoài đại dương thật dữ dội,nhưng khi hôn lên bờ cát trắng lại dịu dàng. Sóng ở ngoài đại dương thật ồn ào nhưng khi nhưng khi vỗ bờ lại thật lặng lẽ bờ lại thật lặng lẽ. Những trạng thái đối lập của sóng cũng giống như những trạng thái đối lập trong thiên nhiên đất trời như ngày đêm sống chết,.. từ những trạng thái đối lập ấy khi ta lại liên tưởng đến quy luật của tình yêu,tình yêu là sự dung hòa giữa các mặt tưởng chừng như đối lập nhưng lại có tính thống nhất với nhau như giận mà thương, xa mà gần, buồn mà vui, người con gái cũng vậy cũng giống như sóng cũng giống như quy luật của tình yêu luôn luôn có những sắc thái đối lập khi buồn, khi vui, khi giận hờn, khi trách móc, khi hạnh phúc, khi tổn thương,.. tình yêu quả thật quá đỗi diệu kì bởi một lẽ:

'Bởi tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên"

Theo Xuân Quỳnh người thanh niên phải vượt qua cái vẻ bề ngoài thất thường nông nổi ấy của người phụ nữ để khám phá ra được bí ẩn và sự dịu dàng bên trong tâm hồn của người phụ nữ.

"Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể"

Hai câu thơ dùng biện pháp nhân hóa nhằm khẳng định song không hiểu nổi mình cho nên sống tìm ra tận bể. Trăm suối đổ về một sông, trăm sông đổ về một biển sóng không chấp nhận cái giới hạn chật hẹp tầm thường của sông , nên sóng quay đầu tìm đến nơi rộng lớn thoáng đạt,và rộng lớn cao cả hơn đó là biển là đại dương nơi sóng thuộc về . Người con gái cũng vậy khi trái tim đã có những nhịp đập bất thường thì thì thường có khát khao muốn vượt ra khỏi cái giới hạn chật hẹp của gia đình để tìm đến nơi bến bờ hạnh phúc -anh. Niềm khao khát không riêng gì của người con gái mà còn là khát vọng muôn thuở của nhân loại . Qua đó ta thấy được quan niệm mới của Xuân Quỳnh trong tình yêu đó là sự tự nhận thức, là sự đấu tranh cho hạnh phúc của chính mình và hướng đến cái cao cả, tình yêu giúp chúng ta hiểu người mình yêu và hiểu mình vì khi yêu chúng ta mới biết được giá trị thật sự của mình qua mắt người mình yêu.

" Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ"

Bằng 2 trạng từ chỉ thời gian vĩnh hằng "ngày xưa, ngày sau" và được kết nối với nhau bằng từ "và" và cụm từ khẳng định vẫn thế nhằm kết nối lịch sử của tình yêu yêu lịch sử của sóng. Sóng luôn luôn trường tồn với thời gian cũng như như con người luôn luôn tồn tại trong mình một nỗi khát vọng đó chính là yêu và được yêu. Nỗi khát vọng ấy chỉ cần trong lồng ngực trẻ trẻ có những nhịp đập ngân run thì nỗi khát vọng ấy sẽ là khát vọng của muôn đời, của quá khứ của tương lai. Từ đó ta hiểu rằng tình yêu giúp con người hăng say sống, lao động và học tập.

Ở khổ thơ tiếp theo Xuân Quỳnh đưa ta đến một cuộc truy tìm, đó là cuộc truy tìm nguyên căn của tình yêu:

"Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh - em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau?"

Bằng điệp cấu trúc " em nghĩ về" và hàng loạt câu hỏi tu từ "từ nơi nào sóng lên?", "gió bắt đầu từ đâu", "khi nào ta yêu nhau?" đã thể hiện sự trăn trở lo lắng của người con gái trong tình yêu. Trước muôn trùng sóng bể người con gái nghĩ về đại dương, nghĩ về nguyên nhân kỳ diệu nào sóng lên, để rồi từ sự kỳ diệu bí ẩn của thiên nhiên ấy, người con gái là nghĩ về tình yêu của mình nghĩ về lý do anh và em yêu nhau. Anh ơi mình yêu nhau từ bao giờ? Dường như đó là câu hỏi muôn đời ai cũng không thể lý giải nổi Xuân diệu cũng từng nói rằng: "làm sao cắt nghĩa được tình yêu",tâm trạng lo lắng suy tư của người con gái cũng có từ ngày xưa đến nay qua câu ca dao: " gió sao gió mát sau lưng/dạ sao lại nhớ người dân thế này". Tình yêu không thể lý giải được vì tình yêu không tuân theo quy luật của lí trí. Từ sự không thể lý giải của tình yêu đã buộc người con gái lắc đầu thật dễ thương " em cũng không biết nữa", câu thơ thể hiện sự bất lực trên hành trình tìm đến nguồn cội của tình yêu. Tình yêu là câu chuyện của trái tim: "nào ai biết được bến bờ của nó", Tình yêu là giây phút huyền diệu mà nhân loại mãi đi tìm kiếm.

Đoạn thơ tiếp theo đưa chúng ta đến với thế giới của nỗi nhớ, Xuân diệu đã từng viết:

"Làm sao sống được mà không yêu

không nhớ không thương một kẻ nào"

và nỗi nhớ chính là tín hiệu đầu tiên của một con tim biết thổn thức vì tình yêu:

"Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ về

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức"

Tình yêu thương đồng hành cùng nỗi nhớ, yêu càng cuồng nhiệt càng nhớ ta đến nát tan đất trời. Bằng cách tăng độ dung lượng của câu thơ, cách dùng điệp từ "con sóng", phép đối "dưới lòng sâu-trên mặt nước", dùng biện pháp nhân hóa phải chăng để diễn tả cho thỏa cho đạt sự ngút ngàn của nỗi nhớ, đó là một nỗi nhớ bao la rộng lớn bao trùm cả không gian , choáng ngợp cả thời gian. Những cảm xúc mãnh liệt tràn ngập trong tim khi yêu anh không thể nói bằng lời được để rồi hình thành những nỗi nhớ lắng sâu, âm thầm trong lòng làm em cồn cào da diết, để rồi Em nhớ anh như con sóng khao khát vỗ bờ, em nhớ anh như con sóng vỗ bờ cả ngày lẫn đêm nhớ anh đến nổi nỗi nhớ không chỉ còn tồn tại trong tiềm thức, ý thức mà cả trong vô thức em cũng nhớ đến anh.

Đất trời này dẫu cho có bốn phương tám hướng, dẫu cho có nhiều nghịch lý, éo le thì trái tim em vẫn hướng về một phương duy nhất để hướng về đó là phương anh, phương của những khát vọng tình yêu, phương của chờ- đợi- yêu- tin :

"Dẫu xuôi về Phương Bắc

Dẫu ngược về phương nam

Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh một phương"

Điệp từ "dẫu" chỉ sự đối lập về không gian địa điểm, "xuôi-ngược", " phương bắc- phương nam" nhằm chỉ độ dài cách trở, sự đổi thay của cuộc đời. Khi yêu, dẫu cho bước chân anh hướng về phía Bắc, khi xuôi về phía Nam, thì trái tim em vẫn luôn hướng về anh như hoa hướng dương hướng về mặt trời, như kim la bàn hướng về phía Bắc. Tình yêu sẽ chiến thắng tất cả trở lại của đời thường nói chúng ta có niềm tin và tình yêu chân thành và chung thủy.

Ở khổ thơ tiếp theo là cuộc hành trình của biển ôm đến bờ cát trắng:

" Ở ngoài kia đại dương

Trăm nghìn con sóng đó

Con nào chẳng tới bờ

Dù muôn vàn cách trở"

Cách nói " nào", "chẳng", "dù" nhằm khẳng định sống dù lớn hay nhỏ nếu yêu bờ sẽ tìm đến bờ. Dẫu cho có bao nhiêu vất vả, dẫu có đau thương bao nhiêu,thì em vẫn cam lòng nguyện ý để giống như con sóng ngoài đại dương kia dù cho muôn vàn khó khăn, dù cho phải trải qua giông bão và nát tan dưới ánh sáng mặt trời thì cho đến cuối cùng có con sóng nào không xô vào bờ đâu anh? Như em cũng vậy trải qua bao nhiêu khó khăn em vẫn sẽ tìm đến anh đến nơi bến bờ của hạnh phúc. Từ đó Xuân Quỳnh khẳng định con đường đến tình yêu và hạnh phúc thì cần phải có sự phấn đấu, có một niềm tin và niềm tin ấy phải dựa vào thực tế.

Đến với khổ thơ tiếp theo ta thấy sự băn khoăn trăn trở của em, của tình yêu với quy luật của tự nhiên: "Anh ơi có bao nhiêu/ Sáu mươi năm cuộc đời", chúng ta có 60 năm cuộc đời và em sợ chừng ấy thời gian là không đủ để yêu để được sống với tình yêu :

"Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa"

Câu 1,2 song hành cùng câu 3,4 làm câu thơ trở nên thật thiết tha, ngọt ngào, cùng quan hệ chính phụ : " tùy vẫn - dẫu vẫn" nhằm khẳng định biển dẫu rộng tới mấy thì sống vẫn vỗ được tới bờ, tình yêu có đẹp đến mấy thì vẫn không thể thoát được quy luật của tự nhiên. Thời gian của thiên nhiên là vĩnh hằng, còn thời gian của tình yêu chúng ta thì có hạn, cho nên hãy sống hết mình với tình yêu yêu vĩnh hằng mãi mãi cùng nó.

Thời gian của thiên nhiên là tuyến tính, tình yêu của chúng ta là định tính, em sợ dòng trôi chảy của thời gian sẽ quên đi tình yêu của em, cho nên em tự tìm ra giải pháp đó là hòa mình với con sóng để tồn tại mãi mãi với tình yêu:

"Làm sao được tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để nghìn năm còn vỗ"

Câu hỏi làm sao rồi lấy một ước mơ cháy bỏng đó là tan ra thành trăm con sóng nhỏ nhỏ để hiến dâng mình với cuộc đời và biển lớn của tình yêu, để được vĩnh cửu trường tồn bói tình yêu. Biển lớn tình yêu ở đây cũng có thể hiểu là tình yêu tổ Quốc bởi lẽ được viết vào năm 1967 giữa cuộc kháng chiến chống Mỹ và đây là một bài thơ trích trong tập "Hoa dọc chiến hào", có thể xem đây là một đóa hoa thơ hái dọc chiến hào và tình yêu cá nhân bây giờ em xin gửi đến với tình yêu tổ quốc để tình yêu của em có ý nghĩa hơn bao giờ hết.

Lần đầu tiên trong văn học Việt Nam, một nhà thơ nữ vừa lấy sống bộc lộ thẳng thắn, mạnh mẽ tình yêu của người con gái và chủ động bày tỏ những rung động, rạo rực trong tâm hồn từ đó nói lên niềm thương và nỗi nhớ...(trích dẫn và bổ sung thêm nội dung mà đề bài cho). Tâm hồn đó luôn khao khát được sống trọn vẹn tình yêu. Đây cũng chính là vẻ đẹp thủy chung thuần hậu trong tình yêu của người phụ nữ Việt Nam.