Wat doe je eerst? Prioriteiten stellen!

Wanneer ik het lastig vind om prioriteiten te stellen, dan val ik het liefst terug op de Piramide van Maslow. Deze piramide heeft vijf lagen. De onderste is het belangrijkste. Pas nadat ik mijn wensen van de lagere laag heb vervult, kan ik stijgen naar een hoger niveau.

1. Lichamelijke behoeften, de zeven Spaanse A's: Aire (lucht), Agua (water), Alimentos (voeding), Abrigo (kleding), Alojamiento (huisvesting), Ambulancia (gezondheid) en Amor (liefde, sex). Slaap en rust horen bij gezondheid. Hygiëne hoort overal bij.

2. Veiligheid en zekerheid, vooral de zekerheid dat de heerlijkheden uit laag 1 ook morgen nog beschikbaar zijn. Financiële zekerheid (zoals vast werk en regelmatig inkomen) is hier een onderdeel van.

3. Sociaal contact: liefde, ergens bij willen horen, de behoefte aan een partner, familie, vrienden en collega's.

4. Zelfrespect, wat vaak (maar niet noodzakelijk) het gevolg is van respect en bewondering die we van anderen krijgen. Hieronder valt ook tolerantie: het accepteren van anderen zoals ze zijn, zodat die anderen ons kunnen accepteren zoals we zijn.

5. Zelfontplooiing of zelfontwikkeling, herkenbaar aan o.a. een persoonlijkheid die in balans is, creativiteit, brede interesse, gevoel voor humor, empathie, bezorgdheid om het welzijn van de mensheid en jezelf ontwikkelen op andere terreinen dan nodig is voor werk en overleven.

Vervulling van onze wensen uit de onderste vier lagen zorgt ervoor dat onze motivatie en onze wens naar «meer» afneemt. Vervulling van onze wensen uit het vijfde en hoogste niveau zorgt ervoor dat onze motivatie en onze wens naar «meer» juist toeneemt. Met andere woorden: we worden niet gelukkiger met meer eten, meer geld, meer vrienden en meer prijzen voor het beste boek van het jaar, maar we worden wel gelukkiger van meer weggeven, meer voor anderen doen, een andere taal leren, meer lekkere recepten met broccoli bedenken, meer grappen verzinnen, betere behandelmethoden ontwikkelen en meer dankbaarheid ontvangen voor alles wat we doen en gedaan hebben. Zie je het verschil? Eten, geld, vrienden en prijzen zijn «bezit», maar de resultaten van level 5 zijn «werkwoorden».

Eerst de basis, dan de top

Ik voel een sterke drang om me lekker bezig te houden met laag 5, met nieuwe dingen leren en andere mensen helpen om zich gelukkiger te voelen. Mijn sociale contacten (laag 3) bekritiseren mijn egoïstische gedrag, en soms schaadt het zelfs mijn gezondheid (laag 1, ik vergeet te eten en sla mijn wandelingetje over, omdat ik bijvoorbeeld liever een hoofdstukje wil schrijven over de piramide van Maslow). Het toverwoord is: evenwicht, balans. Ik mag pas de trap op naar Laag 5 nadat ik mijn wensen uit alle onderliggende lagen heb vervuld.

Als ik 's morgens wakker word, neem ik eerst een minuut (of vijf) de tijd om te bedenken wat ik vandaag ga doen. 's Avonds neem ik weer een minuutje om na te gaan wat er van die plannen uitgekomen is. Mijn streven is «een complete dag», dus de tijd nemen om te eten en te douchen, tijd besteden aan koken en een paar andere huishoudelijke klusjes, tijd voor mijn werk, een beetje bewegen, tijd doorbrengen met mijn geliefde, mijn gezin en mijn vriendinnen, en ook nog wat tijd overhouden om een boek te lezen of een hoofdstukje te schrijven.

Zo'n complete dag is een streven. Het geeft niet als dingen anders gaan dan gepland. Het geeft ook niet als ik soms een hele dag met Nel op stap ben, zolang er ook zo'n dag met mijn gezin langs komt en ik ook af en toe een hele dag lekker met mijn eigen ontwikkeling bezig kan zijn. Ik hou geen statistieken bij en maak geen agenda-analyses. Het is alleen mijn goede gewoonte om regelmatig even mijn prioriteitenlijst door te nemen. Dan kan ik sommige activiteiten wat hoger op de lijst zetten, omdat ze al een tijdje onder de rest van de piramide begraven lagen.

Over piramides gesproken...

Het valt me trouwens op dat de ontwikkeling van de mensheid, wat communicatie betreft, over het hoogtepunt heen is. We lezen steeds minder, en bij geschreven berichten gebruiken we steeds vaker hiërogliefen, zoals de oude Egyptenaren 3.000 jaar geleden (vooral bij onze boodschappen via WhatsApp)