Geluk is verslavend

In onze hersenen zit een klein gebied dat nucleus accumbens heet. Als de dopamine-neuronen daar hun lading afvuren, levert dat een chemische reactie op die we «plezier» noemen.

📖 Ons geluksgevoel is een chemische reactie. 

Die dopamine-neuronen reageren op allerlei impulsen. Eten en drinken (chocolade), sex en orgasme, maar ook een winnende combinatie op een fruitkast, het kopen van mijn 40e paar schoenen of een verslaving aan drugs of alcohol of medicijnen: al die gelukservaringen drijven op dopamine.

Ook suiker hoort in dat verslavingsrijtje thuis. Bij tests op dieren bleek dat hun brein de grootste hoeveelheid dopamine produceert wanneer ze een combinatie van suiker, chocolade en alcohol eten. Vandaar natuurlijk die koffie met likeur en een bonbon na afloop van een feestelijke maaltijd: instant geluksgevoel dat je echt gaat missen als je het een volgende keer niet krijgt.

De wetenschap onderzoekt hoe grote bedrijven het beste hun klanten kunnen overtuigen om dingen te doen die niet goed zijn voor die klanten, maar wel heel winstgevend voor die bedrijven. Ze laten ons kopen op afbetaling, ze praten ons gokverslavingen aan, en ze gebruiken de kleuren en geuren en smaken en kraken die onze levensmiddelen zo onweerstaanbaar mogelijk maken.

De voedingsdeskundigen waarschuwen dat we teveel suiker, zout en vet binnen krijgen, met overgewicht als resultaat. De voedingsindustrie gebruikt de winnende combinatie van suiker, zout en vet om onze hersenen dopamine af te laten geven, met een kortstondig geluksgevoel als resultaat. De voedingsindustrie wint moeiteloos het gevecht: met 3.000 reclame-impulsen per dag, 7 dagen per week, jaar in jaar uit, trainen ze onze dopamine-neuronen om te veel geld uit te geven en te veel chips te eten. Je moet wel bijzonder intelligent zijn om daar weerstand aan te kunnen bieden.

Geluk is te koop

In 200.000 jaar evolutie hebben onze emoties ons beschermd tegen hongersnood en de gevaren van de jungle. Helaas, we zijn hierdoor niet opgewassen tegen de verlokking van het te veel. Overgewicht is pas vijftig jaar een (snel groeiend) probleem. De wetenschap heeft onze zwakke plekken ontdekt en de industrie maakt meedogenloos gebruik van die kennis. Ze verkopen ons geen voeding; ze wijzigen de biologische bedrading van onze hersenen met reclame en ze verkopen ons etertainment , emotie, chemisch dopamine-geluk in een zakje vol vet, zout en suiker.

Sara Ward, van de University of North Carolina, toonde aan dat ratten verslaafd raakten aan de combinatie vet-suiker-zout, de drie speerpunten van fast-food en voedingsindustrie. Die suikerverslaving was bijna net zo sterk als een verslaving aan cocaïne. Een coke gebruiker erkent dat hij verslaafd is en gaat naar een kliniek: hij is ziek. Een fast-food-junk zegt: "Ik ben gewoon VERSLAAFD aan dit eten." en rent met een gulle lach naar de supermarkt voor nog een voordeelpak. Dat is wat TV en reclame en productontwikkeling en merkherkenning na 50 jaar welvaart hebben bereikt: hersenspoeling op mondiale schaal. Niemand doet er iets tegen, omdat we overtuigd zijn dat het allemaal voor ons eigen bestwil is. We genieten ervan. Dus misschien moet cocaïne maar weer gewoon, net als vroeger, toegevoegd worden aan de Coca Cola... Goed voor de economie...

Cocaïne is niet direct dodelijk, maar het is slecht omdat een verslaafde steeds meer nodig heeft en al zijn tijd, geld en energie inzet om zijn verslaving te voeden, waardoor op langere termijn steeds meer schade aan de gezondheid optreedt. Vervang het eerste woord in die laatste zin in «overeten» en het is even waar.

🎃 Mijn overgewicht komt niet door iets waar ik me schuldig over zou moeten voelen; mijn overgewicht komt omdat ik niet in staat ben om de verleidingen te weerstaan die de wetenschap en de industrie mij opdringen.

Geluk kan ik leren

Ik wil me gelukkig te voelen, maar ik wil af van die verslaving en die negatieve effecten.

De wetenschap had al bewezen: dopamine-productie kan getraind worden. Pavlov's honden hebben nog iets leukers bewezen: dopamine wordt gelanceerd door de VERWACHTING van het ontvangen van een positieve impuls. Positief denken is genoeg om me een geluksgevoel te bezorgen.

📖 Hoe vaker ik positief denk, hoe gelukkiger ik word.

Ik hoef niet meer te wachten op dat ene moment van glorie waarvoor ik alles opzij moet zetten; ik kan gewoon dromen van dat moment: de euforie van het succes is even sterk. Dit besef, deze kennis, is heel belangrijk. Sinds ik dit weet ben ik niet meer afhankelijk van «geluks-impulsen van buitenaf», maar ik kan mezelf op elk moment van elke dag een wetenschappelijk bewezen heerlijk geluksgevoel geven. Ik zal dat wat beter uitleggen:

Ik schrijf dit boek met bepaalde verwachtingen. Ik kan verwachten «het wordt helemaal niets, ik vind nooit een uitgever, het komt nooit in de winkels, slechte kritieken, een grote flop.», maar voor hetzelfde geld (namelijk: helemaal gratis en voor niets) kan ik ook een positieve verwachting kiezen «het wordt het boek van het jaar, miljoenen lezers zullen me dankbaar zijn, de Nobel Prijs voor geneeskunde wacht op me.» Ik kan kiezen welke van die twee verwachtingen ik ga trainen, welke gedachte ik elke dag ga herhalen, terwijl ik aan het boek werk. Ik kies, bewust, voor de positieve verwachting. Elke dag maakt mijn nucleus accumbens een scheut dopamine aan waardoor ik me gelukkig voel. Mijn positieve verwachtingen en het plezier stimuleren me om het boek nog beter te maken, waardoor ik extra trots op mezelf word. De prijs hiervoor is laag. Als ik mijn laatste adem uitblaas, zal ik teleurgesteld denken: «Jammer. Die Nobel Prijs is niet gelukt.» Ik weet niet wat anderen doen, maar ik kies voor de positieve verwachting. Daardoor ben ik elke dag een gelukkig mens.

👣 Visualiseer mijn «perfecte ik», meerdere malen per dag.

Gelukkig is het niet mijn eigen schuld...

Ik weet nu dat de grote hoeveelheid suiker, vet en zout in kant-en-klare etenswaren de biologische bedrading van mijn hersenen heeft gewijzigd: door het eten van te veel vet en suiker en zout proberen mijn dierlijke instincten me te overtuigen dat ik meer vet en suiker en zout eten nodig heb, en minder moet bewegen. Het «beloningscentrum» in mijn hersenen is in de war, dankzij reclame en gewenning aan verkeerd eten. Het leidt tot overeten. Het werkt exact zoals een verslaving aan alcohol of tabak; ik raak verslaafd aan de drugs die mijn eigen lichaam aanmaakt!

Het beste dat ik kan doen is: mij niet schuldig voelen, maar juist de strijd aangaan met de veroorzakers van al deze ellende, mijn gewoontes veranderen, natuurlijker en minder schadelijk. Ik ga mijn gedachten alleen nog maar gebruiken om te bedenken hoe lekker het is om gezond te eten, hoe heerlijk het is om regelmatig buiten te zijn en te bewegen, hoe fijn het zal zijn als ik door mijn nieuwe gezonde gewoontes slanker en fitter zal zijn. Ik ga voortaan elke dag uitgebreid bedenken hoe ik me voel wanneer ik die tien dikke vrienden rond mijn middel ge-un-liked heb.

Ik hoef die perfecte staat niet te bereiken. Ik hoef me dat alleen maar voor te stellen. En ik weet dat ik er alles aan doe, dus die perfecte staat komt elke dag dichter bij.

Geluk is een chemische reactie.

Ik hoef alleen de goede dingen te denken en dan volgen mijn gewoontes vanzelf, en daarmee (en met een gezonde portie geduld) kan ik elke droom waarmaken.

Geluk heb ik zelf in mijn handen...

Altruïsme (belangeloos iets voor anderen doen) en vrijgevigheid (iets weggeven aan iemand die het beter kan gebruiken) leveren trouwens een sterkere dopamine-afgifte op dan de meer egoïstische stimulators als alcohol, chocolade of een orgasme, vooral wanneer ik zie hoeveel plezier ik anderen ergens mee doe.

Het was altijd mijn droom om andere mensen gelukkig te maken. Die droom komt uit dankzij het werk dat ik nu. Ik voel me daardoor een bevoorrecht mens. Het plezier van het schrijven van dit boek kwam daar als een onverwachte bonus bovenop. Waarom geef ik de elektronische versie gratis weg? Altruïsme en vrijgevigheid: instant geluk.

Elk bedankje van een lezer geeft me een sterker geluksgevoel dan bijvoorbeeld een cheque van een uitgever of een notering in een boeken top tien. Als iemand me vertelt dat hij of zij dit boek heeft doorgestuurd naar iemand anders, dan maakt mij dat net zo blij als de ontvanger van de kopie.

Twijfel niet aan de theorie. Doe gewoon een praktijktest: e-mail me een complimentje, belangeloos en vrijgevig, en ontdek of zoiets kleins je gelukkig maakt. Ik zou het in ieder geval heel fijn vinden om zo'n waardevol cadeau te ontvangen.

Geluk is zo eenvoudig...