"HANGGANG kailan mo ako papahirapan, Martina! Hanggang kailan ka magmamatigas!" wala siyang lakas ng loob para lumaban sa kinilalang ina dahil malaki ang utang na loob niya dito. Ito ang kumupkop sa kanya noong nasawi ang kanyang tunay na ina sa sunog.

"Tama na po. H-hindi ko po kaya ang pinapagawa niyo sa akin."

"Aba't hindi mo na ako sinusunod ah!" isang malutong na sampal ang dumapo sa kanyang pisnge. Siya ay napangiwi at muling nanlandas ang kanyang mga luha. Luha ng paghihirap.

"Ano bang hindi niyo maintindihan sa ayaw ko, ma. Sinabe ko na po na ayaw ko. Hindi ko kayang pumasok sa ganoong trabaho! M-ma, hindi ako bayarang babae!" pagod na pagod na siyang makipagtalo sa kanyang ina dahil sa bawat araw na dumadaan ay lagi itong ipinipilit sa kanya.

"Manahimik ka. Kinupkop kita at pinalamon kaya matuto kang makisama. Bukas na bukas din ay sasama ka sa akin papunta doon. Maliwanag ba!?" itinulak siya nito kaya napasalampak siya sa sahig, sumadsad pa sa semento ang tuhod niya. Pinagmasdan lang siya ng ina at umalis na ito na hindi siya tinulungan.

Pinagdaop niya ang kanyang mga binti at doon umiyak ng tahimik. Iniiyak niya lang ang sama ng kanyang loob. Pinag-isipan ang gustong mangyari ng kanyang ina.

Pumasok siya sa kwarto at isinilid ang kanyang iilang damit sa maliit niyang bag. Sa mura niyang edad ay dapat maging malakas siya. Sarili niya lamang ang masasandalan niya.

"Oh!? Tatakasan mo ba ako!" hesterikal ng kanyang ina ng makita siya nitong nakaupo sa sofa bitbit ang bag niya. Akma pa siya nitong hihilahin ng umiwas siya.

Tinignan niya ito ng seryoso, "Pumapayag na po ako." isinukbit niya ang kanyang bag sa likod at lumapit sa ina. "Halika na po. Nasasayang po ang oras na itinatagal natin."

Mas anuman siyang nakitang awa sa mukha ng babae pero hindi niya nalang iyon pinansin. Nauna na lang siyang lumabas at doon inantay ang babae, "Halika na!"

Sumunod siya sa paglalakad ng babae. Pinupopog siya ng awa para sa sarili. Wala siyang kaide-ideya sa anomang mangyayari sa kanya.

"Panginoon, ipinabaubaya ko na po sa inyo ang kapakanan ko. Gabayan niyo po ako." pabulong niyang dasal sa kanyang isipan. Gusto niyang umatras pero nandito na siya. Ito ang naging desisyon niya.

Huminto sila sa isang malaking bahay. At doon pinagmasdan siya ng kanyang ina. "Dito ka na titira, isang mayamang matanda ang nandito! Huwag kang matigas ang ulo, naiintindihan mo!?"

Marahan siyang tumango at nag-iba ng tingin, muli nanaman nag-iinit ang kanyang mata at nais niyang umiyak pero kumurap-kurap siya para pigilan ito. "May hiling lang po ako ako, gusto ko lang pong itanong kung," humarap siya sa matanda at nakataas ang kilay nito sa kanya "minamahal niyo po ba talaga ako bilang tunay na anak?"

Natigilan ang matanda tila humahagap ng mga salitang tutugma sa nararamdaman niya, "Hindi naman kita tunay na anak kaya bakit kita mamahalin saka mo akong tanungin sa mga bagay na 'yan!"

Napasinghap siya sa naging sagot ng ina, hindi niya nalang ininda ang kirot sa kanyang puso. Napadako ang tingin niya sa pintoan ng may lumabas dito. Isang matandang lalaki, ito na ata ang tinutukoy ng ina niya. Malaking lalaki ito at bilugan ang tiyan, puti na din ang iilang buhok nito at halata sa pananamit nito na isa itong mayaman.

Hindi niya akalain na may ganitong kayaman sa kanilang lugar. Akala niya ay mga mahihirap lamang ang nakatira doon na katulad nila. "Siya na ba?"

"Opo. Siya ang magiging bayad ko sa lahat ng utang ko, Sir Rodolfo." marahang tumango ang matanda at siya naman ang tinignan nito mula ulo hanggang paa.

"Maganda siya. Sige, makakaalis kana." ani ng matanda kaya nag-atubili ang ginang na umalis. Hindi na siya nilingon nito, masakit sa kanya na ipambabayad utang lamang siya ng taong kinakautangan niya ng buhay.

Nawala ang kanyang iniisip ng isang mainit na kamay ang dumaop sa kanyang balikat. "Halika na sa loob, iha."

Pwede siyang tumakbo paalis pero natatakot siyang baka mayari ang kanyang ina. Sumunod lamang siya dito hanggang sa makarating sila sa malaking kwarto. Mas malaki pa ito sa kwarto nila ng ina, may mga mamahaling antigo ang naroon. Nakakamangha.

Napaidtad siya ng maramdaman ng dalawang kamay ng matanda sa kanyang baywang, agarang siyang umalis sa pagkahawak ng matanda at umiwas. "Iha, baket? Huwag kang matakot."

"A-ayako po." muling naglandas ang kanyang mga luha, naghahagilap ng awa sa mata ng matanda pero masyado itong hayok sa kanya kaya wala na siyang nakikitang pag-asa.

Marahas siyang hinila nito at inihagis sa kama. "M-maawa po k-kayo sa akin!" , "A-ayako po!" pumatong sa kanya ang matanda at nagpumiglas siya.

"Huwag ka ng mag-inarte, bata. Magugustuhan mo din ang gagawin natin!" hinawi nito ang kanyang buhok at halos mawalan siya ng kamalayan ng dumikit sa kanyang balat ang labi ng matanda.

Mas lalo siyang nagpumiglas. Pinilit niyang makawala ngunit malakas ang nakadaan sa kanya. Tanging pag-iyak lamang ang lumalabas sa kanyang bibig, ang matanda naman ay patuloy siyang hinahalikan hanggang sa masakin nito ang kanyang damit.

Biglaan niyang natakpan ang kanyang katawan gamit ang kanyang kamay. "H-huwag po, ma-aawa po kayo sa a-akin!" Ngunit tila bingi ang matanda, mas nilamutak pa nito ang kanyang katawan hanggang sa dumapo ang kamay nito sa kanyang murang kamunduhan.

Kumawala lalo ang kanyang takot ng umalis sa pagkadaan ang matanda at naghubad. Muli itong  lumapit sa kanya at siya ay biglaang pwinersa.

NAGISING siya na walang saplot at ininda ang sakit ng kanyang katawan. Gusto niyang bumangon pero masakit talaga. "Oh gising kana pala iha. May dala akong pagkain. Kumain ka muna at aalis tayo. Ibibili kita ng bago mong damit at gamit."

"H-hindi po ako kakain."

Inilapag ng matanda ang kanyang bitbit sa side table at lumapit sa kanya, siya naman ay umurong. "Huwag kang matakot. Gusto kong humingin ng pasensya sa'yo."

Tinignan niya lang sa mata ang matanda at may nakita siyang pagsisise sa ginawa nito sa kanya. "Patawadin mo ako."

Umayos siya ng upo, "Hindi niyo po kailangan humingi ng tawad. Dahil alam ko pong mabuti kayong tao. Salamat dahil hindi niyo po tinuloy ang bagay na iyon."

"Biglang sumagi sa isipan ko ang aking anak na babae, katulad mo din siya. Ibinenta siya ng asawa ko sa isang hapon para ipambayad sa naging pagkakautang nito sa sugal." umiwas ng tingin ang matanda, "namatay ang anak ko dahil sa pwersaan itong gawain bagay na ayaw niyang gawain. Ilang lalaki ang dumait sa kanya!"

"Galit na galit ako. Halos masaktan ko ang asawa ko at mapatay ang gumawa noon sa anak ko! Pero wala na. Wala naakong magagawa kahit anong magawa ko ay hindi na mabubuhay ang kaisa-isa naming anak!" tumulo ang luha ng matanda kaya marahan siyang lumapit dito para aluin.

"Nagpakayaman ako. Ibinuhos ko ang buhay ko sa pagtratrabaho hanggang sa ito na ako ngayon."

"Hindi ko pa po maunawaan ang mga bagay pero sa tingin ko po ay masaya na sa langit ang anak mo po." humarap sa kanya ang matanda at ngumiti, hinawakan siya nito sa kamay at nginitian.

"Maraming salamat."

Simula ng araw na iyon ay nagbago na ang lahat. Itinuring siya nitong anak at ibinigay lahat ng luho niya bilang bata. Ipinag-aral siya nito at binigyan ng mga bagay-bagay na kinakailangan niya.

"Maraming salamat sa lahat, daddy." hinalikan siya ng matanda sa noo at niyakap. "Mahal din kita anak. Salamat din na dumating ka sa buhay ko."

At nagpapasalamat din siya sa kanyang kinilalang ina, kahit 'di niya alam kung nasaan ito ngayon ay alam niyang nasa maayos na itong kalagayan. Kung hindi dahil dito ay hindi siya makakahanap ng isang AMA sa buhay niya.

THE END.