Nước có vai trò vô cùng quan trọng đối với con người cũng như bất cứ sinh vật nào trên trái đất. Nước là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá nhưng không phải là vô tận. Nước cần cho mọi sự sống và phát triển, nước vừa là môi trường vừa là đầu vào cho các quá sinh sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.

Nước trong tự nhiên bao gồm toàn bộ các đại dương, biển vịnh sông hồ, ao suối, nước ngầm, hơi nước ẩm trong đất và trong khí quyển. Trên trái đất khoảng 94% là nước mặn, 2-3% là nước ngọt. Nước ngọt chiếm một tỷ lệ rất nhỏ và tồn tại dưới dạng lỏng trọng tự nhiên dưới dạng nước mặt, nước ngầm, băng tuyết…

Nước là nguồn tài nguyên quý giá

Tại sao nguồn nước là quý? Nước có vai trò to lớn đối với cuộc sống con người, với các ngành nông – lâm – ngư nghiệp, với công nghiệp, kinh tế, y tế, du lịch và cả an ninh quốc phòng.

Vai trò của nước đối với con người

Nước là nguồn tài nguyên quý giá, nước rất cần thiết cho hoạt động sống của con người cũng như các sinh vật. Nước chiếm 74% trọng lượng trẻ sơ sinh, 55%-60% cơ thể Nam trưởng thành, 50% cơ thể Nữ trưởng thành. Nước cần thiết cho sư tăng trưởng và duy trì cơ thể bởi nó liên quan nhiều quá trình sinh hoạt quan trọng. Muốn tiêu hóa, hấp thụ sử dụng tốt lương thực, thưc phẩm… đều cần có nước.

Những nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới cho thấy con người có thể sống nhịn ăn 5 tuần nhưng không thể nhịn uống quá 5 ngày và nhịn thở không quá 5 phút. Cơ thể chỉ cần mất hơn 10% nước là đã nguy hiểm đến tính mạng và mất 20-22% nước sẽ dẫn đến tử vong.

Vai trò của nước đối với các ngành nông – lâm – ngư nghiệp

Dân gian ta có câu: “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, qua đó chúng ta có thể thấy được vai trò của nước trong nông nghiệp. Theo FAO, tưới nước và phân bón là hai yếu tố quyết định hàng đầu lànhu cầu thiết yếu, đồng thời còn có vai trò điều tiết các chế độ nhiệt, ánh sáng, chất dinh dưỡng, vi sinh vât, đô thoáng khí trong đất, làm cho tốc độ tăng sản lượng lương thực vượt qua tốc độ tăng dân số thế giới.

Vai trò của nước đối với các ngành công nghiệp

Trong sản xuất công nghiệp nước cũng đóng vai trò rất quan trọng. Người ta ước tính rằng 15% sử dụng nước trên toàn thế giới công nghiệp như: các nhà máy điện, sử dụng nước để làm mát hoặc như một nguồn năng lượng, quặng và nhà máy lọc dầu, sử dụng nước trong quá trình hóa học, và các nhà máy sản xuất, sử dụng nước như một dung môi.

Nguyên nhân của tình trạng thiếu nước

Nguồn nước sẽ càng quý hơn bởi tình trạng khai thác và sử dụng không hợp lý. Tình trạng thiết nước đã và đang ảnh hưởng đến nhiều cộng đồng, nhiều quốc gia và gây thiệt hại về con người và kinh tế. Tình trạng thiết nước này cũng gây ra những xung đột giữa các khu vực, quốc gia dẫn đến mất an ninh khu vực và an ninh thế giới. Vấn đề xung đột nguồn nước hay mất an ninh nguồn nước sẽ được TVMT trình bày ở một bài viết khác.

Theo Liên Hiệp Quốc thì các nguyên nhân bao gồm:

Do nguồn tài nguyên nước trên thế giới phân bổ không đồng đều. Chẳng hạn, châu Á với 60% dân số thế giới nhưng chỉ chiếm 30% trữ lượng nước trên toàn cầu.. Do dân số thế giới gia tăng nhanh, nhưng nguồn nước lại giảm. Do xu hướng nông dân rời bỏ nông thôn và người dân ngày càng tập trung vào các thành phố lớn. Sự lãng phí nước sẽ tăng cùng với mức sống của người dân tăng lên so sử dụng quá nhiều thiết bị gia dụng. Nước bị thất thoát nghiêm trọng, chỉ 55% lượng nước khai thác được sử dụng một cách thực sự, 45% còn lại bị thất thoát, rò rỉ trong các hệ thống phân phối hoặc bị bay hơi trong tưới tiêu… Do tình trạng trái đất nóng lên mà 90% nguyên nhân là do các hoạt động của con người, trong đó chủ yếu là do sử dụng quá nhiều nhiên liệu hóa thạch. Những biện pháp khắc phục tình trạng thiếu nước

Theo Liên Hiệp Quốc

Cải thiện các phương thức sử dụng nước, đặc biệt là tưới tiêu. Đổi mới và xây dựng mới các cơ cấu sản xuất và phân phối nước sạch. Bảo vệ các nguồn tài nguyên nước và chống ô nhiễm. Giải pháp khử mặn nước biển (chỉ có tác động hạn chế). Để thực hiện các biện pháp nói trên, thế giới sẽ phải đầu tư 180 tỷ USD/năm so với 75 tỷ USD/năm hiện nay trong vòng 25 năm tới.

Đối với Việt Nam, tài nguyên nước ẩn chứa nhiều yếu tố không bền vững. Các kết quả nghiên cứu gần đây ở Việt Nam dự báo, tổng lượng nước mặt của nước ta vào năm 2025 chỉ bằng khoảng 96%. Đến năm 2070 xuống còn khoảng 90% và năm 2100 chỉ còn khoảng 86% so với hiện nay. Lượng nước mặt bình quân đầu người ở nước ta hiện nay đạt khoảng 3.840 m3/người/năm. Nếu tính tổng lượng tài nguyên nước sông ngòi ở Việt Nam (kể cả nước từ bên ngoài chảy vào) thì bình quân đạt 10.240m3/người/năm. Với tốc độ phát triển dân số như hiện nay thì đến năm 2025 lượng nước mặt tính bình quân đầu người ở nước ta chỉ đạt khoảng 2.830 m3/người/năm. Tính cả lượng nước từ bên ngoài chảy vào thì bình quân đạt 7.660 m3/người/năm. Theo chỉ tiêu đánh giá của Hội Tài nguyên nước quốc tế (IWRA), quốc gia nào có lượng nước bình quân đầu người dưới 4.000 m3/người/năm là quốc gia thiếu nước. Như vậy, nếu chỉ tính riêng lượng tài nguyên nước mặt sản sinh trên lãnh thổ thì ở thời điểm hiện nay nước ta đã thuộc số các quốc gia thiếu nước và Việt Nam sẽ gặp phải rất nhiều thách thức về tài nguyên nước trong tương lai gần.

Cuộc sống trên Trái Đất bắt nguồn từ trong nước. Tất cả các sự sống trên Trái Đất đều phụ thuộc vào nước và vòng tuần hoàn nước.

Nước có ảnh hưởng quyết định đến khí hậu và là nguyên nhân tạo ra thời tiết. Năng lượng mặt trời sưởi ấm không đồng đều các đại dương đã tạo nên các dòng hải lưu trên toàn cầu. Dòng hải lưu Gulf Stream vận chuyển nước ấm từ vùng Vịnh Mexico đến Bắc Đại Tây Dương làm ảnh hưởng đến khí hậu của vài vùng châu Âu.

Nước là thành phần quan trọng của các tế bào sinh học và là môi trường của các quá trình sinh hóa cơ bản như quang hợp.

Hơn 70% diện tích của Trái Đất được bao phủ bởi nước. Lượng nước trên Trái Đất có vào khoảng 1,38 tỉ km³. Trong đó 97,4% là nước mặn trong các đại dương trên thế giới, phần còn lại, 2,6%, là nước ngọt, tồn tại chủ yếu dưới dạng băng tuyết đóng ở hai cực và trên các ngọn núi, chỉ có 0,3% nước trên toàn thế giới (hay 3,6 triệu km³) là có thể sử dụng làm nước uống. Việc cung cấp nước uống sẽ là một trong những thử thách lớn nhất của loài người trong vài thập niên tới đây. Nguồn nước cũng đã là nguyên nhân gây ra một trong những cuộc chiến tranh ở Trung Cận Đông.

Nước được sử dụng trong công nghiệp từ lâu như là nguồn nhiên liệu (cối xay nước, máy hơi nước, nhà máy thủy điện), Như là chất trao đổi nhiệt.

Nhà triết học người Hi Lạp Empedocles đã coi nước là một trong bốn nguồn gốc tạo ra vật chất (bên cạnh lửa, đất và không khí). Nước cũng nằm trong Ngũ Hành của triết học cổ Trung Hoa.

Với tình trạng ô nhiễm ngày một nặng và dân số ngày càng tăng, nước sạch dự báo sẽ sớm trở thành một thứ tài nguyên quý giá không kém dầu mỏ trong thế kỷ trước. Nhưng không như dầu mỏ có thể thay thế bằng các loại nhiên liệu khác như điện, nhiên liệu sinh học, khí đốt..., nhưng nước thì không thể thay thế và trên thế giới tất cả các dân tộc đều cần đến nó để bảo đảm cuộc sống của mình, cho nên vấn đề nước trở thành chủ đề quan trọng trên các hội đàm quốc tế và những mâu thuẫn về nguồn nước đã được dự báo trong tương lai.

Tài nguyên nước là các nguồn nước mà con người sử dụng hoặc có thể sử dụng vào những mục đích khác nhau. Nước được dùng trong các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, dân dụng, giải trí và môi trường. Hầu hết các hoạt động trên đều cần nước ngọt.

97% nước trên Trái Đất là nước muối, chỉ 3% còn lại là nước ngọt nhưng gần hơn 2/3 lượng nước này tồn tại ở dạng sông băng và các mũ băng ở các cực.[1] Phần còn lại không đóng băng được tìm thấy chủ yếu ở dạng nước ngầm, và chỉ một tỷ lệ nhỏ tồn tại trên mặt đất và trong không khí.[2]

Nước ngọt là nguồn tài nguyên tái tạo, tuy vậy mà việc cung cấp nước ngọt và sạch trên thế giới đang từng bước giảm đi. Nhu cầu nước đã vượt cung ở một vài nơi trên thế giới, trong khi dân số thế giới vẫn đang tiếp tục tăng làm cho nhu cầu nước càng tăng. Sự nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ nguồn nước cho nhu cầu hệ sinh thái chỉ mới được lên tiếng gần đây. Trong suốt thế kỷ 20, hơn một nửa các vùng đất ngập nước trên thế giới đã bị biến mất cùng với các môi trường hỗ trợ có giá trị của chúng. Các hệ sinh thái nước ngọt mang đậm tính đa dạng sinh học hiện đang suy giảm nhanh hơn các hệ sinh thái biển và đất liền.[3] Chương trình khung trong việc định vị các nguồn tài nguyên nước cho các đối tượng sử dụng nước được gọi là quyền về nước (water rights).

Nước đóng vai trò quan trọng như thế nào?

Nước là tài nguyên vật liệu quan trọng nhất của loài người và sinh vật trên trái đất. Con người mỗi ngày cần 250 lít nước cho sinh hoạt, 1.500 lít nước cho hoạt động công nghiệp và 2.000 lít cho hoạt động nông nghiệp. Nước chiếm 99% trọng lượng sinh vật sống trong môi trường nước và 44% trọng lượng cơ thể con người. Ðể sản xuất 1 tấn giấy cần 250 tấn nước, 1 tấn đạm cần 600 tấn nước và 1 tấn chất bột cần 1.000 tấn nước.

Ngoài chức năng tham gia vào chu trình sống trên, nước còn là chất mang năng lượng (hải triều, thuỷ năng), chất mang vật liệu và tác nhân điều hoà khí hậu, thực hiện các chu trình tuần hoàn vật chất trong tự nhiên. Có thể nói sự sống của con người và mọi sinh vật trên trái đất phụ thuộc vào nước.

Tài nguyên nước ở trên thế giới theo tính toán hiện nay là 1,39 tỷ km3, tập trung trong thuỷ quyển 97,2% (1,35 tỷ km3), còn lại trong khí quyển và thạch quyển. 94% lượng nước là nước mặn, 2% là nước ngọt tập trung trong băng ở hai cực, 0,6% là nước ngầm, còn lại là nước sông và hồ. Lượng nước trong khí quyển khoảng 0,001%, trong sinh quyển 0,002%, trong sông suối 0,00007% tổng lượng nước trên trái đất. Lượng nước ngọt con người sử dụng xuất phát từ nước mưa (lượng mưa trên trái đất 105.000km3/năm. Lượng nước con người sử dụng trong một năm khoảng 35.000 km3, trong đó 8% cho sinh hoạt, 23% cho công nghiệp và 63% cho hoạt động nông nghiệp).

Nước trên trái đất có hình thái như thế nào?

Thuỷ quyển là lớp vỏ lỏng không liên tục bao quanh trái đất gồm nước ngọt, nước mặn ở cả ba trạng thái cứng, lỏng và hơi. Thuỷ quyển bao gồm đại dương, biển, ao hồ, sông ngòi, nước ngầm và băng tuyết.

Khối lượng của thuỷ quyển khoảng 1,4.1018 tấn. Trong đó đại dương có khối lượng chiếm 97,4% toàn bộ thuỷ quyển. Phần còn lại là băng trên núi cao và hai cực trái đất chiếm 1,98%, nước ngầm chiếm 0,6%; ao, hồ, sông, suối, hơi nước chỉ chiếm 0,02%. Ranh giới trên của thuỷ quyển là mặt nước của các đại dương, ao, hồ. Ranh giới dưới của thuỷ quyển khá phức tạp, từ các đáy đại dương có độ sâu hàng chục km, vài chục mét ở các thấu kính nước ngầm cho đến vài chục cm ở các vùng đất ngập nước. Theo diện tích che phủ, thuỷ quyển chiếm 70,8% hay 361 triệu km2 bề mặt trái đất với độ sâu trung bình 3.800m. Thuỷ quyển phân bố không đều trên bề mặt trái đất, ở nam bán cầu là 80,9%, ở bắc bán cầu là 60,7%.

Ðại dương chiếm phần quan trọng của trái đất, gồm có Thái BÌNH DƯƠNG, �ẠI TÂY DƯƠNG, Ấn Ðộ Dương và Bắc Băng Dương. Trong các đại dương, người ta lại chia ra các vùng biển có diện tích nhỏ hơn như biển Ban Tích, biển Bắc, biển Ðông, biển Nam Trung Hoa v.v... Tuy nhiên, có một số biển không có liên hệ với đại dương như biển Caxpi, biển Aran được gọi là biển hồ. Một số phần đại dương hoặc biển ăn sâu vào đất liền được gọi là vịnh như vịnh Thái Lan hoặc vịnh Bắc Bộ.

Nước là yếu tố chủ đạo của hệ sinh thái, là nhu cầu cơ bản của mọi sự sống trên trái đất và cần thiết cho mọi hoạt động kinh tế - xã hội của loài người. Nước là tài nguyên tái tạo được, sau một thời gian nhất định được dùng lại. Tài nguyên nước bao gồm nước trong khí quyển, nước mặt, nước  dưới  đất  (nước  ngầm),  nước  biển  và  đại  dương.

 Hàng  năm  lượng nước   mưa   (nguồn   cung   cấp   nước   ngọt   chủ   yếu)   chiếm   khoảng 105.000km3, trong đó 2/3 lượng nước quay lại khí quyển do bốc hơi bề mặt  và  sự  thoát  hơi  nước  của  thực  vật,  1/3  lượng  nước  còn  lại  là  dòng chảy bề mặt và nước ngầm đổ theo sông suối chảy ra biển. Nếu 35.000km3 nước mỗi năm là nguồn cung cấp nước tiềm tàng cho con người, thì với dân số hiện tại, bình quân có chừng 18 lít nước ngày, quá thừa cho nhu cầu  sinh  lý  (2  lít/người/ngày).  Song  thực  tế  không  phải  như  vậy,  trung bình mỗi người cần đến 250lít nước/ ngày. Ở các nước công nghiệp cần gấp 6 lần giá trị trên, còn ở các nước nông nghiệp, nhất là những nơi khô nóng thì lượng nước sử dụng còn lớn hơn.

Người ta tính rằng, trên phạm vi toàn cầu nước dùng cho sinh hoạt chiếm  6%  tổng  số,  cho  công  nghiệp  21%,  số  còn  lại  dành  cho  nông nghiệp. Ngoài lượng nước bề mặt, việc khai thác nước ngầm đã trở thành cứu cánh cho sự thiếu hụt nước, Hiên tại, lượng nước ngầm được khai thác trên toàn cầu đã vượt  35 lần so với 30 năm trước. Nạn thiếu hụt nước còn xảy ra do suy thoái rừng và mất rừng, do nước (nước mặt và nước ngầm) và đất bị ô nhiễm.

Do khai thác quá mức nguồn nước, do nước bị ô nhiễm, loài người đang đứng trước cảnh thiếu nước, nhất là nước sạch. Do vậy đã có nhiều hội nghị, diễn đàn được tổ chức ở các quy mô khác nhau nhằm hướng tới việc  chống  suy  thoái  và  bảo  vệ  nguồn  nước.  Chẳng  hạn  như:  Diễn  đàn nước thế giới lần thứ hai và Hội nghị Bộ trưởng tháng 3/2000 tổ chức tại Hà Lan đã thông qua tầm nhìn và khung hành động về nước thế kỷ XXI. Từ diễn đàn này, căn cứ vào kết quả quốc tế mà các quốc gia sẽ xây dựng cho  mình  “Chương  trình  hành  động  quốc  gia  về  an  ninh  nước  thế  kỷ XXI”. Tại Việt Nam hội thảo quốc gia về nước thế kỷ XXI, tầm nhìn và hành động tới 2005 tại Hà Nội đã thông qua tầm nhìn về nước là: Sử dụng tổng hợp, bảo vệ tài nguyên nước vững bền và phòng chống có hiệu quả các tác hại về nước.

Khái niệm an ninh về nước của thế giới được hiểu là:

- Nước ngọt và hệ sinh thái được cải thiện

- Ủng hộ sự phát triển bền vững và ổn định chính trị

- Ai cũng có nước sạch để dùng với giá cả hợp lý, đảm bảo sức khoẻ và năng lực sản xuất

- Con người được bảo vệ khỏi các nguy hiểm do nước gây ra

Ở Việt Nam, tài nguyên nước rất phong phú và dồi dào, đặc biệt tiềm  năng  nước  ngọt  còn  rất  lớn,  lượng  nước  trung  bình  đầu  người  đạt 17.000km3/năm, cao gần gấp 3 lần hệ số đảm bảo nước trung bình trên thế giới. Cùng với nước mặt, trữ lượng nước ngầm khá cao, theo E. K. Alan (1998)  thì  tổng  số  trữ lượng  động  tự nhiên  nước  dưới  đất  toàn  lãnh  thổ chưa kể phần hải đảo là 1513,45 m3/s nhưng phân bố không đều trong các vùng địa chất thủy văn. Hiện nay, nhịp điệu khai thác nước ngầm khoảng 10 triệu m3/ ngày. Nhìn chung, chất lượng nước bề mặt và nước ngầm còn tốt, thỏa mản được các nhu cầu kinh tế xã hội, hệ thông sông ngòi Việt Nam có khả năng cung cấp ổn định cho các ngành một lượng nước khoảng 100 – 150 km3/năm. Nạn ô nhiễm nước do hoạt động con người còn mang tính chất cục bộ, chỉ xuất hiện ở một vài địa phương. Khó khăn hiện nay trên con đường phát triển   là phần lớn người dân chưa được dùng nước sạch và còn phải đối mặt với nạn lụt lội và hạn hán xảy ra hàng năm. Theo Trần Hiếu Nhuệ (2000), ở nước ta hiện nay có khoảng 621 đô thị lớn nhỏ, trong  đó có 78 đô  thị  có số dân từ 15.000  người trở lên, chiếm tổng  số khoảng 12 triệu người hay 80% tổng số dân đô thị. Số đô thị còn lại thuộc đô thị nhỏ. Hiện nay, chỉ gần 1/2 dân số đô thị được cấp nước, tiêu chuẩn cấp nước mới đạt 50 – 60 lít/người/ngày, tổng lượng nước cấp cho các đô thị đạt công suất 2,6 triệu m3/ngày, trong đó 2/3 từ nguồn nước mặt và 1/3 từ nước dưới đất. Riêng ở nông thôn mới đảm bảo cấp được “nước sạch” cho 32% dân số ở nông thôn. Trong đó sử dụng nước giếng khoan, giếng đào, nước từ sông ngòi không qua xử lý khoảng 28%, nước mưa 10% còn lại là các nguồn khác.

Ô nhiễm nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý – hoá học – sinh học của nước, với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, rắn làm cho nguồn nước trở nên độc hại với con người và sinh vật. Làm giảm độ đa dạng sinh vật trong nước. Xét về tốc độ lan truyền và quy mô ảnh hưởng thì ô nhiễm nước là vấn đề đáng lo ngại hơn ô nhiễm đất.

Nước bị ô nhiễm là do sự phủ dưỡng xảy ra chủ yếu ở các khu vực nước ngọt và các vùng ven biển, vùng biển khép kín. Do lượng muối khoáng và hàm lượng các chất hữu cơ quá dư thừa làm cho các quần thể sinh vật trong nước không thể đồng hoá được. Kết quả làm cho hàm lượng ôxy trong nước giảm đột ngột, các khí độc tăng lên, tăng độ đục của nước, gây suy thoái thủy vực. Ở các đại dương là nguyên nhân chính gây ô nhiễm đó là các sự cố tràn dầu. Ô nhiễm nước có nguyên nhân từ các loại chất thải và nước thải công nghiệp được thải ra lưu vực các con sông mà chưa qua xử lí đúng mức; các loại phân bón hoá học và thuốc trừ sâu ngấm vào nguồn nước ngầm và nước ao hồ; nước thải sinh hoạt được thải ra từ các khu dân cư ven sông gây ô nhiễm trầm trọng,ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân trong khu vực.

6 phút thay đổi thế giới

"Tôi vẫn thường đi câu cá cùng ba ởVancouver, quê hương tôi. Cho đến vài năm trước, tôi biết lũ cá đang bị đầy bệnh tật... Tôi đã luôn mơ về những đàn thú hoang dã, đông đúc, về những cánh rừng rậm và rừng mưa nhiệt đới đầy các loài chim và bướm, nhưng giờ đây tôi lại tự hỏi liệu con cái chúng tôi sau này còn có cơ hội được thấy chúng nữa hay không… Tôi chỉ là trẻ con nhưng tôi hiểu rằng chúng ta đều là một phần của đại gia đình gồm 5 tỉ người, thực tế là của hơn 30 triệu giống loài. Tôi chỉ là trẻ con nhưng đã hiểu rằng chúng ta đều có phần trách nhiệm và nên cùng hợp tác hành động, hướng về một mục tiêu chung”.

Năm 1992, trong Hội nghị về môi trường và phát triển do Liên Hợp Quốc tổ chức tại Rio de Janeiro (Brazin), nữ sinh Seven Cullis Suzuki (12 tuổi) có một bài phát biểu 6 phút về suy nghĩ của mình trước vấn đề nhức nhối của môi trường thế giới. Bài phát biểu trên đã được giới truyền thông nhận định "khiến cả thế giới nín lặng trong 6 phút”.

20 năm sau bài phát biểu trên, Suzuki vẫn tiếp tục các hoạt động không mệt mỏi của mình vì môi trường. Nhưng sau 20 năm, mọi việc vẫn cứ thế tiếp diễn. Trái đất vẫn đang từng ngày, từng giờ gánh chịu càng nhiều rác thải, khí thải ô nhiễm, tràn dầu, khan hiếm nước sạch…Chỉ một mình Suzuki và những nhà hoạt động môi trường khác thì không đủ.

Điểm cốt lõi là nhiều người nhận thức được những vấn đề thế giới đang đối mặt song họ chưa hành động. Có thể xem việc học trò viết thư về tầm quan trọng của nước góp phần cứu cả thế giới, không chờ sự lên tiếng từ những nhà chức trách mà cần bắt đầu từ mỗi cá nhân. 

Nước mang lại điều gì cho ta?

Việc bảo vệ tài nguyên nước cần được nhận thức từ cấp tiểu học. Với phương châm đó, Công ty TNHH một thành viên Cấp thoát nước Phú Yên cùng Phòng GD-ĐT TP Tuy Hòa đã cho học sinh tiểu học thành phố này tham quan quy trình khai thác, xử lý nước tại Nhà máy nước Tuy Hòa. Ngày 22-10 vừa qua, hơn 50 học sinh lớp 5 trường Lê Quý Đôn đến Nhà máy nước đầy háo hức để thấy tận mắt, nghe tận nơi quy trình xử lý nước sạch, nhận các tờ rơi với những hình ảnh vui nhộn tuyên truyền về tầm quan trọng của nước, nhắc nhở tiết kiệm nước. Ví như để vòi nước nhỏ từng giọt trong một ngày đêm, chúng ta sẽ mất 5 lít nước, nhỏ hai giọt thì mất đến 14 lít nước và cứ thế một lượng nước khổng lồ bị lãng phí nếu những người sử dụng vặn vòi nước không kỹ.

Dự kiến, gần 1.000 học sinh lớp 5 của các trường tiểu học trên địa bàn TP Tuy Hòa được tham gia chương trình tham quan nói trên như một hoạt động thú vị bổ ích cho tương lai bảo vệ nước sạch bền vững.

Còn tạiSingapore, có một nơi được gọi là Thế giới Nước Hoang dã - Trung tâm NEWater. Được điều hành bởi cơ quan quản lý nguồn nước quốc giaSingapore, Ủy ban Cơ sở Hạ tầng công cộng, chương trình hướng dẫn tham quan thú vị tại Trung tâm NEWater thông qua video và khu trưng bày tương tác cao tái hiện sinh động các hồ chứa nước trên đảo quốc này. Tại phòng điều khiển, ta được điều khiển hàng triệu lít nước và khám phá hành trình của một chu kỳ nước. Hà Lan đang nổi lên như là đối tác chiến lược chính của ta do có hệ thống quản lý nước tiên tiến đảm bảo cả kỹ thuật lẫn kinh tế và có hệ thống sông ngòi tương đồng với ViệtNam. Nhiều năm nay, sinh viên ViệtNamtheo học ngành quản lý nước tại Hà Lan không ngừng tăng cao.

Nước không vô tận

Trên hành tinh vẫn còn 900.000 người đang khao khát nguồn nước sạch và an toàn để sử dụng. 2,3 triệu người khác đang rất khó khăn trong sinh hoạt thường ngày, khi họ không có được và không biết bao giờ có đủ nguồn nước sạch và an toàn để sinh tồn. Một thống kê mới nhất cho biết, để cải thiện điều kiện vệ sinh nước sạch, cải thiện điều kiện sống cho những cộng đồng đang thiếu nước, phải cần đến nguồn kinh phí 1 tỷ USD.

Nước mang lại điều gì cho ta, nước không vô tận…, là những điều giới trẻ cần được thấm thía sâu sắc. Ở ViệtNam, việc quản lý, bảo vệ nguồn nước, sử dụng tiết kiệm, đa mục tiêu luôn là mối quan tâm của Chính phủ. Từ cuộc thi viết thư giải thích tại sao nước lại là nguồn tài nguyên quý giá, dưới ngòi bút hồn nhiên, thông minh, sáng tạo và không kém phần sâu sắc, hy vọng mỗi bức thư của các em sẽ truyền đi những thông điệp hay nhất, chân thực nhất về bảo vệ nguồn nước chính là bảo vệ cuộc sống…,  tạo nên một làn sóng truyền thông mạnh mẽ, hưởng ứng thập niên hành động "Nước với cuộc sống 2005 – 2015”.

 Nước là một thành phần chính của cơ thể và các cơ quan quan trọng. Nước có 5 chức năng chính:

Nuôi dưỡng tế bào: nước cung cấp, vận chuyển chất dinh dưỡng cần thiết cho các tế bào, chẳng hạn như các khoáng chất, vitamin và glucose...

Đào thải các chất cặn bã: nước loại bỏ các độc tố mà các cơ quan, tế bào từ chối đồng thời thông qua đường nước tiểu và phân.

Chuyển hoá và tham gia các phản ừng trao đổi chất: nước là dung môi hoà tan và vận chuyển các chất dinh dưỡng trong thức ăn mà cơ thể đã hấp thu.

Ổn định nhiệt độ cơ thể:nước giúp cân bằng nhiệt độ cớ thể trong môi trường nóng hoặc lạnh. Nước cho phép cơ thể giải phóng nhiệt khi nhiệt độ môi trường cao hơn so với nhiệt độ cơ thể. Cơ thể bắt đầu đổ mồ hôi, và sự bay hơi của nước từ bề mặt da rất hiệu quả làm mát cơ thể.

Giảm ma sát: nước là một chất bôi trơn hiệu quả quanh khớp. Nó cũng hoạt động như một bộ phận giảm xóc cho mắt, não, tuỷ sống và ngay cả đối với thai nhi trong nước ối. 

Nước là trung tâm của cuộc sống. Điều này lý giải tại sao không ai có thể sống hơn 3 đến 5 ngày mà không có bất kỳ lượng nước uống vào\

I.TÀI NGUYÊN NƯỚC VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ 

I.1. TÀI NGUYÊN NƯỚC CỦA TRÁI ĐẤT 

Trái đất có khoảng 361 triệu km

2

 diện tích các đại dương( chiếm 71% diện 

tích bề  mặt trái  đất). Trữ lượng tài nguyên nước có khoảng 1,5 tỷ km

3

, trong  đó 

nước nội địa chỉ chiếm 91 triệu km

3 

( 6,1%), còn 93,9% là nước biển và đại dương. 

Tài nguyên nước ngọt chiếm 28,25 triệu km

3

 (1,88% thủy quyển), nhưng phần lớn 

lại ở dạng đóng băng ở hai cực trái đất ( hơn 70% lượng nước ngọt). Lượng nước 

thực tế con người có thể  sử  dụng  được là 4,2 triệu km

2

 (0,28% thủy quyển ). 

Vị trí  Thể tích(x 10

12

 m

3

)  Tỷ lệ(%)

Vùng lục địa 

Hồ nước ngọt 125 0,009

Hồ nước mặn, biển nội địa 104 0,008

Sông 1,25 0,0001

Độ ẩm trong đất 67 0,005

Nước ngầm( độ sâu dưới 

4000m) 

8350 0,61

Băng ở các cực 29200 2,14

Tổng vùng lục địa( làm tròn) 37800 2,8

Khí quyển( hơi nước)  13 0,001

Các đại dương  1320000 97,3

Tổng cộng làm tròn  1360000 100

Các nguồn nước trong tự nhiên không ngừng vận động và chuyển trạng thái 

(lỏng, rắn, khí), tạo nên vòng tuần hoàn nước trong sinh quyển: nước bốc hơi, 

ngưng tụ và mưa. Nước vận chuyển trong các quyển, hòa tan và mang theo nhiều 

chất dinh dưỡng, chất khoáng và một số chất cần thiết cho đời sống của động và 

thực vật. 

Nước ao, hồ, sông và đại dương… nhờ năng lượng mặt trời bốc hơi vào khí 

quyển, hơi nước ngưng tụ lại rồi mưa rơi xuống bề mặt trái đất. Nước chu chuyển 

trong phạm vi toàn cầu, tạo nên các cán cân bằng nước và tham gia vào quá trình 

điều hòa khí hậu trái đất. Hơi nước thoát từ các loài thực vật làm tăng độ ẩm không 

khí. Một phần nước mưa thấm qua đất thành nước ngầm, nước ngầm và nước mặt 

đều hướng ra biển để tuần hoàn trở lại, đó là chu trình nước. Tuy nhiên lượng nước 

ngọt và nước mưa trên hành tinh phân bố không đều. Hiện nay hằng năm trên toàn 

thế giới mới chỉ  sử  dụng khoảng 4000 km

3

  nước ngọt, chiếm khoảng hơn 40% 

lượng nước ngọt có thể khai thác được.  

I.2. VAI TRÒ CỦA NƯỚC 

Nước tham gia vào thành phần cấu trúc sinh quyển, điều hòa các yếu tố khí 

hậu, đất đai và sinh vật. Nước còn đáp ứng những nhu cầu đa dạng của con người 

trong sinh hoạt hằng ngày, tưới tiêu cho nông nghiệp, sản xuất công nghiệp, sản 

xuất điện năng và tạo ra nhiều cảnh quan đẹp. 

1.Vai trò của nước với sức khỏe con người 

Nước rất cần thiết cho hoạt động sống của con người cũng như các sinh vật. 

Nước chiếm 74% trọng lượng trẻ sơ sinh, 55% đến 60% cơ thể nam trưởng thành, 

50% cơ thể nữ trưởng thành. Nước cần thiết cho sự tăng trưởng và duy trì cơ thể bởi 

nó liên quan đến nhiều quá trình sinh hoạt quan trọng. Muốn tiêu hóa, hấp thu sử

dụng tốt lương thực, thực phẩm ... đều cần có nước.  

Nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy con người có thể sống nhịn ăn trong 

năm tuần, nhưng nhịn uống nước thì không quá năm ngày và nhịn thở không quá 

năm phút. Khi đói trong một thời gian dài, cơ thể sẽ tiêu thụ hết lượng glycogen, 

toàn bộ mỡ dự trữ, một nửa lượng prô-tê-in để duy trì sự sống. Nhưng nếu cơ thể

chỉ cần mất hơn 10% nước là đã nguy hiểm đến tính mạng và mất 20- 22% nước sẽ

dẫn đến tử vong.  

Theo nghiên cứu của viện dinh dưỡng quốc gia: Khoảng 80% thành phần mô 

não được cấu tạo bởi nước, việc thường xuyên thiếu nước làm giảm sút tinh thần, 

khả năng tập trung kém và đôi khi mất trí nhớ. Nếu thiếu nước, sự chuyển hóa prô-Ô nhiễm nước và hậu quả của nó 

DH08DL- NHÓM 6                                                                           Trang  7 /52 

tê-in và enzymer để đưa chất dinh dưỡng đến các bộ phận khác của cơ thể sẽ gặp 

khó khăn. Ngoài ra, nước còn có nhiệm vụ thanh lọc và giải phóng những độc tố

xâm nhập vào cơ thể qua  đường tiêu hóa và hô hấp một cách hiệu quả. Nhiều 

nghiên cứu cũng cho thấy: nước là thành phần chủ yếu của lớp sụn và chất hoạt 

dịch, khi bộ phận này được cung cấp đủ nước, sự va chạm trực tiếp sẽ giảm đi, từ

đó giảm nguy cơ viêm khớp. Uống đủ nước làm cho hệ thống bài tiết được hoạt 

động thường xuyên, bài thải những độc tố trong cơ thể, có thể ngăn ngừa sự tồn 

đọng lâu dài của những độc tố gây bệnh ung thư: uống nước nhiều hằng ngày giúp 

làm loãng và gia tăng lượng nước tiểu bài tiết cũng như góp phần thúc đẩy sự lưu 

thông toàn cơ thể, từ đó ngăn ngừa hình thành của các loại sỏi:  đường tiết niệu, 

bàng quang, niệu quản... Nước cũng là một biện pháp giảm cân hữu hiệu và đơn 

giản, nhất là uống một ly nước đầy khi cảm thấy đói hoặc trước mỗi bữa ăn. Cảm 

giác đầy dạ dày do nước (không ca-lo, không chất béo) sẽ ngăn cản sự thèm ăn và 

quan trọng hơn nước kích động quá trình chuyển hóa, đốt cháy nhanh lượng ca-lo 

vừa hấp thu qua thực phẩm. Nếu mỗi ngày uống đều đặn sáu ly nước thì một năm 

có thể giảm hai kg trọng lượng cơ thể.  

2.Vai trò của nước đối với con người trong nền kinh tế quốc dân 

Cũng như không khí và ánh sáng, nước không thể thiếu được trong đời sống 

con người. Trong quá trình hình thành sự sống trên Trái đất thì nước và môi trương 

nước đóng vai trò quan trọng. Nước tham gia vào vai trò tái sinh thế giới hữu cơ  

( tham gia quá trình quang hợp). Trong quá trình trao đổi chất nước đóng vai trò 

trung tâm. Những phản ứng lý hóa học diễn ra với sự tham gia bắt buộc của nước. 

Nước là dung môi của nhiều chất và đóng vai trò dẫn đường cho các muối đi vào cơ

thể. 

Trong khu dân cư, nước phục vụ cho mục đích sinh hoạt, nâng cao đời sống 

tinh thần cho dân ( một ngôi nhà hiện đại không có nước khác nào một cơ thể không 

có máu). 

Nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sản xuất công nghiệp. 

Đối với cây trồng nước là nhu cầu thiết yếu, đồng thời còn có vai trò điều tiết 

các chế độ nhiệt, ánh sáng, chất dinh dưỡng, vi sinh vật, độ thoáng khí trong đất… 

Tóm lại, nước có vai trò cực kỳ quan trọng, do đó bảo vệ nguồn nước là rất 

cần thiết cho cuộc sống con người hôm nay và mai sau. 

II.Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC 

II.1.KHÁI NIỆM Ô NHIỄM NƯỚC 

Ô nhiễm nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý – hoá học 

– sinh học của nước, với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, rắn làm cho nguồn 

nước trở nên độc hại với con người và sinh vật. Làm giảm độ đa dạng sinh vật trong 

nước. Xét về tốc độ lan truyền và quy mô ảnh hưởng thì ô nhiễm nước là vấn đề

đáng lo ngại hơn ô nhiễm đất. 

Ô nhiễm nước xảy ra khi nước bề mặt chảy qua rác thải sinh hoạt, nước rác 

công nghiệp, các chất ô nhiễm trên mặt đất, rồi thấm xuống nước ngầm Ô nhiễm nước và hậu quả của nó 

DH08DL- NHÓM 6                                                                           Trang  8 /52 

Hiến chương châu Âu về nước đã định nghĩa:  

"Ô nhiễm nước là sự biến đổi nói chung do con người  đối với chất lượng 

nước, làm nhiễm bẩn nước và gây nguy hiểm cho con người, cho công nghiệp, nông 

nghiệp, nuôi cá, nghỉ ngơi, giải trí, cho động vật nuôi và các loài hoang dã". 

Hiện tượng ô nhiễm nước xảy ra khi các loại hoá chất độc hại, các loại vi 

khuẩn gây bệnh, virut, kí sinh trùng phát sinh từ các nguồn thải khác nhau như chất 

thải công nghiệp từ các nhà máy sản xuất, các loại rác thải của các bệnh viện, các 

loại rác thải sinh hoạt bình thường của con người hay hoá chất, thuốc trừ sâu, phân 

bón hữu cơ... sử dụng trong sản xuất nông nghiệp được đẩy ra các ao, hồ, sông, suối 

hoặc ngấm xuống nước dưới đất mà không qua xử lí hoặc với khối lượng quá lớn 

vượt quá khả năng tự điều chỉnh và tự làm sạch của các loại ao, hồ, sông, suối. 

II.2.NGUỒN GỐC, CÁC TÁC NHÂN GÂY Ô NHIỄM NƯỚC 

1.Nguồn gốc 

Nước bị ô nhiễm là do sự phủ dưỡng xảy ra chủ yếu ở các khu vực nước ngọt 

và các vùng ven biển, vùng biển khép kín. Do lượng muối khoáng và hàm lượng 

các chất hữu cơ quá dư thừa làm cho các quần thể sinh vật trong nước không thể

đồng hoá được. Kết quả làm cho hàm lượng ôxy trong nước giảm đột ngột, các khí 

độc tăng lên, tăng độ đục của nước, gây suy thoái thủy vực.  

a) Ô nhiễm tự nhiên: 

Là do mưa,tuyết tan, lũ lụt,gió bão… hoặc do các sản phẩm hoạt động sống 

của sinh vật, kể cả xác chết của chúng. 

Cây cối, sinh vật chết đi , chúng bị vi sinh vật phân hủy thành chất hữu cơ. 

Một phần sẽ ngấm vào lòng đất, sau đó ăn sâu vào nước ngầm, gây ô nhiễm. hoặc 

theo dòng nước ngầm hòa vào dòng lớn. 

Lụt lội có thể làm nước mất sự trong sạch, khuấy động những chất dơ trong 

hệ thống cống rãnh, mang theo nhiều chất thải độc hại từ nơi đổ rác, và cuốn theo 

các loại hoá chất trước đây đã được cất giữ. 

Nước lụt có thể  bị ô nhiễm do hoá chất dùng trong nông nghiệp, kỹ nghệ     

hoặc do các tác nhân độc hại ở các khu phế thải. Công nhân thu dọn lân cận các 

công trường kỹ nghệ bị lụt có thể bị tác hại bởi nước ô nhiễm hoá chất. 

Ô nhiễm nước do các yếu tố tự nhiên (núi lửa, xói mòn, bão, lụt,...) có thể rất 

nghiêm trọng, nhưng không thường xuyên, và không phải là nguyên nhân chính gây 

suy thoái chất lượng nước toàn cầu. 

b) Ô nhiễm nhân tạo 

i. Từ sinh hoạt: 

Nước thải sinh hoạt (domestic wastewater): là nước thải phát sinh từ các hộ

gia đình, bệnh viện, khách sạn, cơ quan trường học, chứa các chất thải trong quá 

trình sinh hoạt, vệ sinh của con người. Ô nhiễm nước và hậu quả của nó 

DH08DL- NHÓM 6                                                                           Trang  9 /52 

Thành phần cơ bản của nước thải sinh hoạt là các chất hữu cơ dễ bị phân hủy 

sinh học (cacbohydrat, protein, dầu mỡ), chất dinh dưỡng (photpho, nitơ), chất rắn 

và vi trùng. Tùy theo mức sống và lối sống mà lượng nước thải cũng như tải lượng 

các chất có trong nước thải của mỗi người trong một ngày là khác nhau. Nhìn chung 

mức sống càng cao thì lượng nước thải và tải lượng thải càng cao. 

Nước thải đô thị (municipal wastewater): là loại nước thải tạo thành do sự

gộp chung nước thải sinh hoạt, nước thải vệ sinh và nước thải của các cơ sở thương 

mại, công nghiệp nhỏ trong khu đô thị. Nước thải đô thị thường được thu gom vào 

hệ thống cống thải thành phố, đô thị để xử lý chung. Thông thường ở các đô thị có 

hệ thống cống thải, khoảng 70% đến 90% tổng lượng nước sử dụng của đô thị sẽ trở

thành nước thải đô thị và chảy vào đường cống. Nhìn chung, thành phần cơ bản của 

nước thải đô thị cũng gần tương tự nước thải sinh hoạt. 

Ở nhiều vùng , phân người và nước thải sinh hoạt không được xử lý mà quay 

trở lại vòng tuần hoàn của nước. Do đó bệnh tật có điều kiện để lây lan và gây ô 

nhiễm môi trường. Nước thải không được xử lý chảy vào sông rạch và ao hồ gây 

thiếu hụt oxy làm cho nhiều loại động vật và cây cỏ không thể tồn tại. 

Theo thống kê của Sở Khoa học Công nghệ & Môi trường Cần Thơ, trung 

bình mỗi ngày 1 người dân đô thị Cần Thơ thải ra hơn 0,89 kg rác. Lượng rác thu 

gom đổ vào bãi rác chỉ khoảng 60%, số còn lại người dân đổ ra sông, ao hồ, cống 

rãnh, kênh, rạch gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. 

Không chỉ có hoá chất, rác, bệnh phẩm, trên hầu hết các sông, kênh trên địa 

phận tỉnh Cần Thơ, người dân  đua nhau lấn chiếm lòng sông, làm cản trở dòng 

chảy, cản trở giao thông đường thuỷ và tranh thủ sử dụng khoảng sông nhỏ hẹp ấy 

như một hệ thống WC. 

Các bãi rác là nơi chứa đựng sự ô nhiễm rất cao, nếu không được thu dọn, xử

lý triệt để thì nước từ các bãi rác theo nước mưa, chảy vào các ao hồ gần khu dân 

cư, hoặc thấm vào nguồn nước ngầm gây ô nhiễm. 

Theo báo cáo mới nhất của Sở KHCN & MT TP.HCM (22/10/2002) trung 

bình mỗi ngày sông Đồng Nai và Sài Gòn phải hứng chịu trên 852.000 m3 lượng ô 

nhiễm từ nước thải sinh hoạt với hàm lượng DO thấp và COD quá cao (tiêu chuẩn 

sau này để ước tính nồng độ hữu cơ trong nước. 

Còn tại các khu đô thị, trung bình mỗi ngày thải ra 20.000 tấn chất thải rắn 

nhưng chỉ thu gom và đưa ra các bãi rác được trên 60% tổng lượng chất thải nên đã 

gây ô nhiễm nguồn nước. 

II.4.TÌNH TRẠNG Ô NHIỄM NƯỚC 

1.Tình trạng ô nhiễm nước trên thế giới 

Trong thập niên 60, ô nhiễm nước lục địa và đại dương gia tăng với nhịp độ

đáng lo ngại. Tiến độ ô nhiễm nước phản ánh trung thực tiến bộ phát triển kỹ nghệ. 

Ta có thể kể ra đây vài thí dụ tiêu biểu.  

Anh Quốc chẳng hạn: Ðầu thế kỷ 19, sông Tamise rất sạch. Nó trở thành ống 

cống lộ thiên vào giữa thế kỷ này. Các sông khác cũng có tình trạng tương tự trước 

khi người ta đưa ra các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt.  

Nước Pháp rộng hơn, kỹ nghệ phân tán và nhiều sông lớn, nhưng vấn  đề

cũng không khác bao nhiêu. Dân Paris còn uống nước sông Seine đến cuối thế kỷ

18. Từ đó vấn đề đổi khác: các sông lớn và nước ngầm nhiều nơi không còn dùng 

làm nước sinh hoạt được nữa, 5.000 km sông của Pháp bị ô nhiễm mãn tính. Sông 

Rhin chảy qua vùng kỹ nghệ hóa mạnh, khu vực có hơn 40 triệu người, là nạn nhân 

của nhiều tai nạn (như cháy nhà máy thuốc Sandoz ở Bâle năm 1986) thêm vào các 

nguồn ô nhiễm thường xuyên.  

Ở Hoa Kỳ tình trạng thảm thương ở bờ phía đông cũng như nhiều vùng khác. 

Vùng Ðại hồ bị ô nhiễm nặng, trong đó hồ Erie, Ontario đặc biệt nghiêm trọng.