10 năm qua, thế giới diễn ra nhiều biến đổi to lớn, diện mạo thế giới tiếp tục trải qua nhiều biến động. Chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, tôn giáo, các hoạt động can thiệp, bạo loạn, lật đổ diễn ra ở nhiều nơi. Đặc biệt sau sự kiện 11-9, các “hoạt động khủng bố” và “chống khủng bố” đã trở thành vấn đề quốc tế lớn... Bối cảnh đó đã và đang đặt ra những thách thức không nhỏ trong công tác đối ngoại nhân dân của chúng ta để thích ứng với tình hình mới.

Thực hiện đường lối mở rộng và đổi mới hoạt động đối ngoại nhân dân của Đảng, trong 10 năm qua, hoạt động ngoại giao nhân dân đã có những bước phát triển tích cực cả về lượng và chất. Công tác đối ngoại nhân dân đã làm cho nhân dân nhiều nước và bạn bè quốc tế hiểu thêm về Việt Nam, đồng tình, ủng hộ công cuộc đổi mới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta, khẳng định được hình ảnh và vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế. Từ chỗ chủ yếu mang tính chất và nội dung hữu nghị thuần túy, đối ngoại nhân dân đã mang nội dung mới phục vụ trực tiếp cho các chương trình, kế hoạch của đoàn thể, tổ chức nhân dân và phát triển đất nước nói chung. Từ các diễn đàn QT đại biểu của các đoàn thể, tổ chức nhân dân của chúng ta bằng nhiều hình thức vừa giải thích, vận động, vừa kiên quyết đấu tranh có lý, có tình đã khẳng định chủ quyền đất nước và chế độ chính trị của ta, chống các thế lực thù địch ở bên ngoài lợi dụng “dân chủ”, “nhân quyền” cũng như các vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo” nhằm xuyên tạc, phá hoại công cuộc xây dựng và phát triển đất nước mà chúng ta đang tiến hành.

Nét mới trong hoạt động đối ngoại nhân dân trong thập kỷ qua là cùng với việc kêu gọi bạn bè quốc tế ủng hộ và sát cánh đấu tranh với Việt Nam, chúng ta đã đòi chính giới Mỹ phải có trách nhiệm với những tác động tiêu cực của cuộc chiến tranh đối với con người mà Mỹ tiến hành tại Việt Nam. Vấn đề chất độc da cam đã trở thành nội dung thu hút được sự quan tâm của nhân dân thế giới tại các hoạt động quốc tế có Việt Nam tham dự, làm dấy lên phong trào ủng hộ Việt Nam của nhân dân thế giới. Hội Nạn nhân chất độc da cam/điôxin khởi kiện các công ty hóa chất Mỹ ngày 30-1-2004 là một ví dụ sinh động.

10 năm qua, kết quả của mảng viện trợ phi chính phủ là một trong những thành công của chúng ta trong lĩnh vực ngoại giao nhân dân. Trên hết điều này còn mang một ý nghĩa chính trị, kinh tế, xã hội bởi các chương trình, dự án đều được gắn kết với các nhiệm vụ và chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước ta, tập trung vào các khâu hỗ trợ phát triển kinh tế, y tế, giáo dục, khắc phục hậu quả chiến tranh, giải quyết các vấn đề xã hội... Đồng thời, các tổ chức phi chính phủ cũng là một kênh quan trọng để quảng bá hình ảnh Việt Nam với thế giới. Từ những tình cảm và thiện chí của nhân dân ta, bằng thực tiễn và thời gian có mặt ở Việt Nam, nhiều cá nhân và tổ chức phi chính phủ đã đứng ra bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân ta như việc các tổ chức phi chính phủ nhất loạt lên tiếng, bằng cách gửi thư điện tử, gặp gỡ trực tiếp phản đối Hạ viện Mỹ thông qua “Đạo luật Nhân quyền Việt Nam” sai trái, đòi Thượng viện Mỹ không xem xét và thông qua văn bản này, hay như vụ kiện cá tra, cá ba-sa cũng vậy...

Có thể nói, 10 năm qua, hoạt động đối ngoại nhân dân đã ngày càng phát triển, đóng góp thiết thực và đáng kể vào các thành tựu đối ngoại chung của cả nước. Với xu hướng phát triển chung của đất nước, có thể khẳng định công tác đối ngoại nhân dân nói riêng và hoạt động đối ngoại Việt Nam sẽ tiếp tục có vai trò đi đầu, là một thông điệp tốt đẹp gửi đến bạn bè ở khắp nơi trên thế giới.