Phân tích sự tác động trở lại của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng.

* Tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều có tác động đến cơ sở hạ tầng. Sự tác động đó thông qua nhiều phương thức:

- Trong trường hợp kiến trúc thượng tầng không có yếu tố nhà nước, phương thức tác động phụ thuộc vào bản chất của mỗi yếu tố trong kiến trúc thượng tầng.

- Trong trường hợp kiến trúc thượng tầng có yếu tố nhà nước thì phương thức tác động phải thông qua yếu tố nhà nước mới có thể phát huy vai trò thực tế của nó.

* Sự tác động của kiến trúc thượng tầng không phải bao giờ cũng tuân theo một xu hướng mà diễn ra theo hai chiều hướng:

- Nếu kiến trúc thượng tầng tác động cùng chiều với cơ sở hạ tầng thì thúc đẩy cơ sở hạ tầng phát triển

- Nếu kiến trúc thượng tầng tác động ngược chiều với cơ sở hạ tầng thì kìm hãm sự hay hủy diệt cơ sở hạ tầng đã sản sinh ra nó.

* Sự tác động trở lại của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng dù diễn ra với những xu hướng và mức độ khác nhau nhưng xét đến cùng cơ sở hạ tầng vẫn đóng vai trò quyết định.