Cây Sung Cụt Của Đại Đội 5.

****

.

Sát bên bồn rửa mặt tập thể của dãy nhà vệ sinh đại đội 5, có một cây sung bị cắt cụt thân ngang người. Nó vẫn đứng đó, hàng chục năm trời, chứng kiến lớp lính mới vào, rồi thành lính cũ, rồi ra quân, để lại chỗ cho những thằng mới lại tiếp tục vào. Xuân hạ thu đông thay nhau trôi qua, nhưng nó vẫn bám trụ, rễ cắm sâu vào lớp đất đá của Ea H'leo, hút lấy từng giọt nước ngầm để nuôi dưỡng những nhánh cây non quanh nó. Thứ duy nhất không đổi là cái thân cụt lủn, chẳng cao thêm dù chỉ một chút.

Bề mặt chỗ bị cắt nhẵn bóng, qua năm tháng đã trở thành chỗ đặt bàn chải, kem đánh răng mỗi sáng của lính. Nhưng không chỉ có thế, nó còn là điểm tựa cho đủ thứ trên đời—một cái móc phơi áo tạm bợ, một chỗ đặt vội cái nón cối của mấy thằng đi thao trường về, hay đôi khi, chỉ là chỗ để gạt bùn đất trên giày mỗi khi trời mưa.

Có lần, một ông lính chẳng biết bực bội chuyện gì, đi ngang qua tiện chân đá mạnh vào thân cây. Vỏ cây bong ra một mảng nhỏ, trào chút nhựa, còn ông lính thì ngay lập tức thấy hối hận. Hắn nhăn mặt, xuýt xoa rồi lết cái chân cà nhắc đi luôn, như một minh chứng rằng trút giận sai chỗ cũng có cái giá của nó.

Hồi mới biên chế về đơn vị này, cái đầu tiên tôi ấn tượng là vì nó. Vì cây sung đã cụt rồi còn mọc trơ trẽn ngay sát mép nhà vệ sinh, trông chả giống ai. 3 tháng tân binh, 6 tháng học viên y tá trải qua nhiều đơn vị nhưng đây là lần đầu tôi thấy một cái cây mọc sai vị trí mà vẫn tồn tại. Tính tôi thì hay tò mò, thắc mắc từng chi tiết nhỏ, đôi khi là vô nghĩa. Trong một lần rảnh rỗi, tôi hỏi Đại đội trưởng thì được nghe câu chuyện về cây sung cụt:

Nghe đâu, hồi lính khóa trước mới xây dãy nhà này, lúc thi công nhà vệ sinh, cây sung chỉ là một mầm nhỏ, bị đất cát, xi măng vùi lấp, thỉnh thoảng còn bị giẫm lên bởi mấy ông lính công binh. Thế mà đến khi dãy nhà hoàn thành, nó vẫn cắm rễ vươn lên, lớn dần. Hôm đó, trung đội trưởng Trung đội 3 đi kiểm tra, thấy nó mọc ngay sát mép nhà, sợ sau này ảnh hưởng kết cấu nên đề xuất lên đại đội xin nhổ. Đại đội trưởng hồi ấy là người Hà Tĩnh, đã chứng kiến nó từ khi còn là một mầm non nên không nỡ. Ngược lại, ông còn cho lính tưới nước, chăm sóc nó như bao cây khác trong đơn vị. Như thể cảm nhận được sự ưu ái đó, cây sung càng tươi tốt, vươn cao, tán xòe rộng rợp mát cả khoảng sân. Đại đội trưởng thích lắm, kê hẳn một ghế đá dưới gốc, chiều chiều ngồi uống trà ngắm nó.

Nhưng rồi tiểu đoàn trưởng xuống kiểm tra. Ông nhìn cây sung một lúc rồi nhăn mặt:

— Đồng chí coi vậy mà được à? Cây sung trong đơn vị nào cũng trồng thành hàng, thành lối, sao của đại đội 5 lại mọc sai vị trí thế này? Tôi đề nghị đồng chí nhổ bỏ!

Lệnh trên đã xuống, đại đội trưởng không thể kháng lệnh, nhưng cũng không muốn tự tay hủy đi cái cây đã gắn bó với đơn vị bao nhiêu năm. Hôm sau, ông ra lệnh cho lính nhổ. Nhưng lạ thay, đào lên mới biết rễ của nó đã ăn sâu, bám chắc vào nền bê tông, nếu nhổ thì nguy cơ làm hỏng cả nhà vệ sinh. Đành báo cáo lên trên. Tiểu đoàn trưởng nghe xong, gật gù một lúc rồi phán:

— Nhổ không được thì cắt!

Vậy là sáng hôm sau, cây sung bị cắt cụt ngang thân. Và nó cứ thế mà tồn tại, cho đến tận bây giờ.

Tôi nghe câu chuyện này từ chính đại đội trưởng của mình—cũng chính là ông trung đội trưởng năm xưa từng đề xuất nhổ bỏ nó. Tôi là lính khóa sau, nghĩa là đàn em của cây sung ấy. Với tôi, nó chẳng có gì đặc biệt lắm, ngoài việc thỉnh thoảng ra vặt vài lá về cuốn thịt kho chấm mắm ớt—món ăn hao cơm nhất đời lính.

Có đợt, vài cành của nó ra được mấy trái sung non. Đại trưởng thích lắm, liền ra lệnh cấm thằng nào léng phéng hái. Cấm thì cấm vậy thôi chứ tôi biết chắc chẳng mấy chốc mà đám lính sẽ xơi sạch. Nghĩ vậy, tôi bèn lấy danh nghĩa quân y đại đội mà chỉ thị: "Thằng nào hái tao ghi tên vào danh sách kiểm tra sức khỏe đặc biệt!". Mấy ông lính mới nghe xong thì rén, nhưng đám tiểu đội trưởng cùng khóa thì chỉ nhếch mép:

— Ối dồi, làm như quả quý nhất thiên hạ ấy!

Và rồi, vài hôm sau, năm trái sung non không cánh mà bay. Dưới gốc cây, thủ phạm để lại đúng một cái vỏ bột ngọt mì tôm như để khoe chiến tích. Đại trưởng xót lắm, gọi tôi lên trách. Tôi chỉ biết đứng nghe khiển trách hơn hai phút rồi về. Chứ thực ra, tôi biết tỏng thằng nào hái rồi...

Thời gian cứ thế trôi, gần hai năm quân ngũ sắp khép lại, chúng tôi đến lúc phải ra quân. Sáng sớm tinh mơ ngày lên xe về nhà, tôi ra bồn rửa mặt như mọi hôm. Nhưng hôm nay, khi nhìn lại cây sung cụt ấy, tôi bỗng thấy nó quen thuộc lạ thường—như một người bạn tri kỷ đã lặng lẽ chứng kiến suốt những tháng ngày lính của mình.

Một lớp bụi đất dính trên thân nó. Tôi đưa tay gạt nhẹ, rồi tiện thể vốc ít nước vẩy lên cho cây, như một lời chào tạm biệt thầm lặng. "Chào mày nhé, tao ra quân đây."

Khi xách ba lô lên, chào đơn vị lần cuối trước khi lên xe, tôi ngoái lại. Cây sung cụt vẫn đứng đó. Những cơn gió sớm lướt qua, làm những cành lá nhỏ trên thân nó rung nhẹ. Trông cứ như thể nó đang vẫy tay chào:

"Chào các đồng chí nhé. À đồng chí Y Tá kia, trả lại 5 quả sung của tôi bị đồng chí vặt 4 tháng trước đi chứ!!!"