LARRY KING

Những bí quyết giao tiếp tốt

Tên sách: "Học cách trò chuyện với bất cứ ai, ở bất cứ nơi đâu và bất cứ khi nào - Larry King (How to talk to Anyone, Anytime, Anywhere)

Tác giả: Larry King, Steve Arneil

Biên dịch: Cẩm Thúy - Trung Nghĩa

Thể loại: Tâm lý giáo dục

Nhà xuất bản: Trẻ

Trò chuyện với bất cứ ai,

ở bất cứ nơi đâu

và bất cứ khi nào

LARRY KING

những bí quyết giao tiếp tốt

HENRY KISSINGER

"Ngôn ngữ truyền đạt của Larry King quả thật là không

ai sánh bằng. Nguyên tắc cốt yếu của ông ấy là biết lắng

nghe, biết chia sẻ và không bao giờ đánh mất sự hài

hước. Đây là một bài học quý cho tất cả chúng ta".

TOMMY LASORDA

"Quả thật cuốn sách này thật thú vị với những lời nhận xét xác đáng và bổ ích".

GEORGE BURNS

"Tôi bị choáng trước cuốn sách mới của Larry. Tôi phải thốt lên rằng tôi rất thích nó. Và dĩ nhiên, Larry đâu có ép tôi phải nói điều này!".

DAN RATHER

"Cuốn sách đã cho tôi những lời khuyên thực tiễn nhất

và thông minh nhất. Xin cảm ơn Larry King, nhà hùng

biện đại tài".

MỤC LỤC

CHƯƠNG I. Những nguyên tắc cơ bản

CHƯƠNG II. Khởi đầu câu chuyện

CHƯƠNG III. Nói chuyện trong xã hội

CHƯƠNG IV. Tám điều thường thấy ở những người có tài ăn nói

CHƯƠNG V. Nói chính xác và nghiêm túc

CHƯƠNG VI. Trò chuyện trong công việc

CHƯƠNG VII. Những khách mời thú vị nhất và chán nhất của tôi, và

lý do vì sao

CHƯƠNG VIII. Những tình huống khó xử và cách chế ngự chúng CHƯƠNG IX. Tôi phải làm gì?

CHƯƠNG X. Những lưu ý khác về nghệ thuật nói trước công chúng CHƯƠNG XI. Trò chuyện trên truyền hình và trên làn sóng phát thanh CHƯƠNG XII. Nói chuyện tương lai

LARRY KING

45 NĂM GẮN BÓ VỚI NGHỀ PHÁT THANH VIÊN

Năm 2003 là năm thứ 46 của Larry King trong nghề

phát thanh viên. Ông được nhận danh hiệu: "Người dẫn

chương trình ấn tượng nhất" nước Mỹ và được tạp chí

TIME bình chọn là "Chuyên gia micro" số một. Biệt tài của

Larry Kinh là cực kỳ khéo léo trong việc khai thác thông tin

từ người đối thoại và dẫn dắt vấn đề. Phong cách của ông

lịch thiệp và vô tư nhưng lại đưa ra được những câu hỏi

bất ngờ, hấp dẫn nhất trong cuộc nói chuyện.

Larry King tên thật là Lawrence Harvey Ziegler, sinh

ngày 19-11-1933 tại Brooklyn, New York trong một gia đình

người Nga di cư với bố và mẹ là Eddie và Jennie. Trước

khi xuất hiện trước khán giả quốc tế, King là một phát thanh

viên được yêu thích ở Miami, khi phụ trách những chương

trình phỏng vấn trên làn sóng phát thanh WIOD-Radio và

trên kênh truyền hình WTVJ-TV. Hàng triệu thính giả của

Mutual Radio đã quen thuộc với giọng nói của King qua

chương trình "The Larry King Show" từ năm 1978-1994.

Larry King thực sự nổi tiếng khi đảm nhiệm cương vị

người phụ trách chương trình trò chuyện "Larry King Live"

trên đài CNN. Ra đời tháng 6-1985, với nội dung là những

cuộc phỏng vấn các nhân vật nổi tiếng, các cuộc thảo luận

chính trị-xã hội, đây là một trong những chương trình truyền

hình được đánh giá cao nhất đến nay. Chương trình được

truyền hình trực tiếp vào 21 giờ tối, có sự tham gia của các

khán giả trên thế giới qua mạng điện thoại. Tháng 6-1994,

"Larry King Live" trở thành chương trình đầu tiên được

truyền hình trực tiếp trên CNN và phát thanh trên làn sóng

radio Mutual/Westwood.

King đã thực hiện trên 40.000 cuộc phỏng vấn, được

gặp gỡ và đối thoại với nhiều nhân vật tên tuổi, trong đó có

các tổng thống Mỹ kể từ thời Richard Nixon. Năm 1993,

cuộc thảo luận giữa Al Gore và Ross Perot trên chương

trình của King đã lập kỷ lục chưa từng có trong lịch sử

CNN: trên 16,3 triệu khán giả theo dõi, cao hơn cả số

lượng khán giả xem phóng sự đầu tiên về chiến tranh vùng

Vịnh. Tính đến nay "Larry King Live" là chương trình có tuổi

thọ lâu nhất của CNN và thu hút đông đảo khán giả nhất.

Năm 2000, King thực hiện thành công chương trình

37 ngày liên tục theo sát cuộc tuyển cử ở Florida, phỏng

vấn 384 người. Những khách mời như là Geoge W. Bush,

Laura Bush, Tipper Gore... Ngoài ra còn có ứng viên Đảng

Cộng Hòa Dick Cheney và ứng viên Đảng Dân Chủ Joe

Lieberman. Năm 2001, sau sự kiện khủng bố ngày 11/9,

King đã phỏng vấn hơn 700 vị khách mời, bao gồm cả

những nhà lãnh đạo thế giới và các chính trị gia tên tuổi.

Chương trình "Larry King Live" luôn luôn hấp dẫn với danh

sách khách mời sáng giá, phong phú và hấp dẫn: Yasser

Arafat, Tom Cruise, Tony Blair, Marlon Brando, Jim Carrey,

Bette Davis, Sammy Davis Jr., Mikhail Gorbachev, Tom

Hanks, Bob Hope, Michael Jordan, Madonna, Paul

McCartney, Al Pacino, Prince, Diana Ross, Pete Rose,

Barbara Streisand, Sting, Elizabeth Taylor, Margaret

Thatcher và Oprah Winfrey (người phụ nữ dẫn chương trình

hay nhất nước Mỹ, nữ tỷ phú da màu đầu tiên-thống kê đầu

năm 2003)...

Được ví là "Muhammad Ali của những cuộc phỏng

vấn", Larry King có một sự nghiệp lẫy lừng với vô số giải

thưởng lớn: giải phóng viên ưu tú "Allen H. Neuharth", giải

"Emmy", mười giải "Cabble ACE" cho người phỏng vấn

giỏi nhất và chương trình truyền hình hay nhất. Năm 1993,

King trở thành "Ông chủ chương trình trò chuyện của năm".

Năm 1994, ông nhận giải "Scopus" do tổ chức American

Friends của trường đại học Hebrew trao tặng. Năm 1996,

Viện Hàn Lâm Hoa Kỳ trao tặng King giải thưởng"Golden

Plate" cho những cống hiến của ông trong ngành công

nghiệp truyền thông đại chúng. Năm 1997, Hollywood

phong tặng cho King danh hiệu "Ngôi sao danh dự trên

bầu trời nghệ thuật". Năm 2001, King nhận giải thưởng

"Unity" cho những chuyên đề xã hội. Năm 2002, King nhận

được hai giải thưởng "New York Festival" cho chương

trình sau sự kiện khủng bố 11/9 và chương trình phỏng vấn

ca sĩ cựu thành viên nhóm Beatles Paul McCartney (ảnh bìa

4). Ông nhận được Học vị danh dự của trường đại học

George Washington, học viện New England, đại học

Brooklyn và Học viện Pratt, được mời đến phát biểu trong

lễ phát bằng tốt nghiệp của đại học Y khoa Columbia...

Larry King không đứng ngoài hoạt động từ thiện và

công tác xã hội. Ông đã thành lập Quỹ từ thiện Larry King

để hỗ trợ và giúp đỡ viện phí cho những bệnh nhân tim

mạch. Ông tham gia nhiều hoạt động của Tổ chức tim

mạch Hoa Kỳ và Tổ chức bảo vệ trẻ em. Năm 2002, King

vừa thiết lập học bổng trị giá 1 triệu dollar cho những sinh

viên ngành truyền thông có hoàn cảnh khó khăn ở đại học

George Washington.

Ngoài đời, Larry King kết hôn với diễn viên kiêm ca sĩ

Shawn Southwick. Ông là bố của các con Andy, Larry Jr.,

Chaia, Chance và Cannon và đã có ba cháu ngoại.

TRUNG NGHĨA

LỜI GIỚI THIỆU

CHÚNG TA CẦN PHẢI NÓI

Bạn thích việc nào hơn:

1. Nhảy xuống từ máy bay mà không có cái dù nào cả

hay là

2. Ngồi kế bên một người mà bạn chưa hề biết mặt trước

đó?

Nếu chọn câu thứ nhất, bạn đừng lấy làm buồn. Rất

nhiều người cùng quan điểm với bạn. Quả thật, dẫu chúng

ta nói chuyện mỗi ngày, nhưng có những lúc thực hiện việc

ấy mới khó khăn làm sao. Bạn biết không, con đường dẫn

tới thành công rất cần nghệ thuật nói của bạn, nếu không tự

tin trong lời ăn tiếng nói thì con đường thành công của bạn

hơi bị gập ghềnh rồi đấy. Và đó là lý do tôi viết cuốn sách

này để phần nào giúp con đường ấy được êm ái hơn.

Suốt 45 năm nay, cuộc sống của tôi luôn gắn liền với

việc nói. Trên các chương trình truyền hình và trên làn sóng

phát thanh, tôi đã từng tiếp chuyện với những người từ

Mikhail Gorbachev đến Michael Jordan. Tôi cũng thường

diễn thuyết trước những ngài quận trưởng cho đến những

anh bán hàng... Phải nói chuyện với họ như thế nào? Nói

với một người thì khác ra sao khi nói với một trăm người?

Với tôi, chẳng có gì thú vị hơn là được nói chuyện với

người khác. Đó là tình yêu, là nỗi đam mê của tôi từ khi còn

bé. Nhớ lại thời niên thiếu ở Brooklyn, có một kỷ niệm buồn

cười mà tôi chẳng bao giờ quên được. Bạn hãy tưởng

tượng một thằng nhóc một hôm ngẫu hứng đứng giữa góc

đường Tám Mươi Sáu và Bay Parkway, la lối om sòm về

kiểu dáng những chiếc xe hơi chạy ngang qua. Thằng nhóc

ấy lúc đó mới có bảy tuổi đầu và nó chính là tôi. Thảo nào

mấy đứa bạn hồi đó gọi tôi là "tên lắm mồm". Thế đấy, tôi

bắt đầu thích nói từ dạo ấy!

Một trong những đứa bạn thân nhất của tôi từ thời thơ

bé, Herb Cohen, cứ kể mãi cho mọi người nghe về chuyện

tôi đã reo hò, cổ vũ cho đội bóng Dodgers như thế nào ở

san Ebbets Field. Tôi ngồi một mình trên khán đài, cuộn

tròn tờ giấy ghi điểm, và bắt chước người phát ngôn "bình

luận" trực tiếp trận bóng. Sau đó hớt ha hớt hải chạy về

nhà, kể cho lũ nhóc bạn tôi nghe mọi diễn biến, phải, mọi

diễn biến về trận bóng. Đến nỗi Herb vẫn hay nói: "Cái

thằng Larry ấy à, nếu nó mà tới sân Ebbets Field coi trận

bóng dài 2giờ 10phút, thì thế nào nó cũng chạy về thuật lại

đúng 2giờ 10phút". Herb và tôi làm quen với nhau trong...

văn phòng thầy hiệu trưởng. Khi ấy chúng tôi mới lên mười,

và hình như cả hai đứa đều bị phạt vì tội nói chuyện trong

giờ học. Nhớ lại lúc đó, tôi vừa bước vào văn phòng thì

gặp Herb, ngay tức thì nó chìa tay ra: "Chào cậu, chúng

mình làm quen nhé?". Bạn thấy đó, nếu chúng tôi nhút nhát

thì làm sao chúng tôi có được một tình bạn đẹp như thế.

Bạn không thích trò chuyện ư? Có lẽ bạn sợ nói

những điều không đúng, hay bạn có ý tưởng đúng nhưng

lại sợ diễn đạt sai. Tôi nhớ có một nhà văn đã từng tuyên

bố thế này: "Thà rằng ngậm miệng lại và bị cho là một kẻ

ngốc, còn hơn mở miệng ra để nói những điều nghi ngờ".

Chưa hết, khi phải tiếp chuyện với một người lạ, hay với rất

nhiều người cùng một lúc thì có lẽ nỗi sợ của bạn sẽ tăng

lên gấp bội.

Hi vọng rằng cuốn sách này sẽ giúp bạn thoát khỏi nỗi sợ đó. Tôi đã tự nghiệm ra rằng nếu có quan điểm đúng thì ta không phải sợ nói chuyện với bất kỳ ai cả. Sau khi đọc cuốn sách này, bạn sẽ biết cách nói chuyện tự tin hơn và thuyết phục hơn. Việc trò chuyện sẽ không còn đáng sợ với bạn nữa, trái lại còn rất thú vị là khác.

Cuốn sách được trình bày theo từng chương mục.

Bạn sẽ bắt gặp các tình huống, các cuộc thoại rất đỗi quen

thuộc trong cuộc sống đời thường. Tôi sẽ kể cho bạn nghe

những câu chuyện thú vị. Có thể từ đây bạn sẽ rút ra nhiều

bài học.

Trò chuyện là một hình thức giao tiếp vô cùng cần

thiết, vô cùng quan trọng! Nó góp phần định hình nhân cách

của chúng ta. Người ta sẽ nhìn vào cách bạn nói để đánh

giá bạn thuộc đẳng cấp nào, tầng lớp nào. Trung bình mỗi

người chúng ta nói bao nhiêu từ một ngày? 18.000 từ! Tôi

không hề nghi ngờ con số này (riêng tôi có lẽ còn nói nhiều

hơn!). Vậy tại sao chúng ta không tự rèn luyện để trở thành

những người nói chuyện có duyên nhất?

Hãy bắt đầu ngay từ lúc này nhé! Lật sang trang bên

đi các bạn.

LARRY KING

CHƯƠNG I. NHỮNG NGUYÊN TẮC

CƠ BẢN

• Sự chân thật

• Có thái độ và quan điểm đúng đắn

• Quan tâm đến người bạn đang tiếp chuyện

• Sự cởi mở

Tôi nghĩ rằng việc trò chuyện cũng giống như chơi

golf, như lái xe hay làm chủ một cửa hàng. Nghĩa là, bạn

càng thích thú, càng quen với nó bao nhiêu thì bạn sẽ làm

tốt bấy nhiêu. Dĩ nhiên trước tiên bạn nên biết một vài

nguyên tắc cơ bản.

Người ta bảo rằng tôi có tài ăn nói, và lại nói rất thành

công nữa chứ. Thực ra, để có được như ngày nay, tôi đã

phải nỗ lực không ngừng. Bạn biết Ted Williams không?

Anh chàng vận động viên bóng chày này có tài năng bẩm

sinh mà ai cũng ao ước, thế nhưng anh ta vẫn phải rèn

luyện mỗi ngày như mọi người đấy thôi. Và cả Luciano

Pavarotti, vừa lọt lòng mẹ đã có chất giọng tuyệt vời (nghe

đồn tiếng khóc của anh ấy cũng khác người nữa!), thế

nhưng cho tới giờ phút này anh vẫn còn luyện hát. Bạn thấy

đấy, rèn luyện là cách duy nhất để có được năng lực thực sự, cho dù bạn có năng khiếu bẩm sinh hay không.

Người ta bảo rằng tôi có tài ăn nói. Mấy ai biết rằng đã có những lúc tôi chẳng biết nói cái gì...

LẦN XUẤT HIỆN ĐẦU TIÊN: thất bại

Nếu có thể quay về quá khứ cách đây 45 năm về trước, xin mời bạn ghé qua đài phát thanh Miami Beach, để chứng kiến cái buổi sáng đầu tiên trong nghề phát thanh của tôi. Tôi dám đánh cược bạn sẽ nói rằng: "Cái gã khù khờ này mà là Larry King ư?!".

Mọi chuyện bắt đầu vào một buổi sáng đẹp trời ngày

1/5/1957 tại đài phát thanh WAHR. Đây là một đài phát

thanh nhỏ nằm trên đại lộ thứ nhất ở Washington. Tôi đã đi

tới đi lui ở đó suốt ba tuần liền, với niềm hi vọng sẽ được

vào làm nghề phát thanh như vẫn hằng ao ước. Chả là ông

giám đốc của đài nói rằng ông ấy thích giọng nói của tôi,

nhưng ông ta chưa hề hứa hẹn với tôi điều gì. Bạn hãy

tưởng tượng chỉ bấy nhiêu cũng đủ làm tôi phấn khích cỡ

nào. Thế là tôi cứ quanh quẩn ở đó, chờ đợi một cơ hội.

Khi ấy tôi đã rời khỏi Brooklyn và ở nhờ nhà một

người chú, chú Jack. Bạn biết không, tôi như một đứa trẻ

lang thang không một xu dính túi, và cứ sáng sớm lại tha

thẩn đến cổng đài phát thanh. Đôi mắt trố lên đầy háo hức,

đôi tai chăm chú lắng nghe mọi âm thanh phát ra từ đài. Tôi

còn tưởng tượng phòng ghi âm ra sao, cái cảnh người ta

đọc những bản tin tức, tường thuật thể thao như thế nào...

Ôi chà, lúc đó tôi đã nghĩ: "Giá mà một lần, dù chỉ một lần...

đài phát thanh, đài phát thanh..."

Tôi viết đôi dòng lý lịch và đánh liều nộp lên đài. (Việc

gặp ông giám đốc Marshall Simmonds cũng do tình cờ chứ

tôi đâu có quen biết gì ông ta.). Thế rồi đột nhiên sau ba

tuần, người phát thanh buổi sáng nghỉ làm. Bạn biết chuyện

gì xảy ra không? Marshall gọi tôi lên văn phòng bảo rằng tôi

có thể thử việc, bắt đầu từ sáng thứ hai tới. Tôi sẽ làm việc

từ thứ hai đến thứ sáu với tiền lương là 55 đô la một tuần.

Lúc đó quả thật tôi mừng đến nỗi hai tai cứ ù đi. Giấc

mơ của tôi đã trở thành sự thật! Tôi sẽ được làm ở đài

phát thanh! Giọng nói của tôi sẽ được truyền đi trên làn

sóng suốt ba giờ đồng hồ mỗi buổi sáng, và có thể thêm

nữa vào buổi chiều. Tôi sẽ được làm việc giống như Arthur

Godfrey, phát thanh viên nổi tiếng của đài CBS lúc bấy giờ.

Suốt tuần đó tôi đâu có ngủ được. Tôi lắp bắp suốt

ngày, tập đi tập lại cho buổi phát thanh đầu tiên. Tôi uống

cà phê và thật nhiều nước để không bị khô cổ họng. Tôi đã

có trong tay đoạn nhạc dạo đầu cho buổi phát thanh đầu

tiên: "Swingin' Down the Lan" của Les Elgart. Tóm lại mọi

thứ đều được chuẩn bị kỹ càng.

Ấy vậy mà khi bước vào phòng phát thanh, tim tôi cứ đập thình thịch. Marsall bước vào, ông chúc tôi may mắn "Anh sắp lấy tên là gì?"

"Ông nói sao ạ?" - Tôi hỏi lại.

"À! Anh không nên lấy tên là Larry Zeiger nữa. Nghe nó không được thông dụng cho lắm. Người ta không thể đánh vần và nhớ nó một cách dễ dàng được. Hãy thử chọn một cái tên khác hay hơn xem".

Rồi ông liếc xuống bàn, vô tình thấy dòng chữ: "King's

Wholesale Liquors" trên một cuốn sách quảng cáo,

Marshall reo lên: "A ha, Larry King! Anh nghĩ thế nào?"

"Tuyệt!"

"Tốt lắm! Kể từ bây giờ đây là tên của anh. Larry

King, anh sẽ phụ trách chương trình Larry King Show".

Cứ như một giấc mơ! Tôi có một công việc mới, một

chương trình mới và, ô là la, cả một cái tên mới. Lúc đó, tôi

đã có cảm giác như mình là người giàu có nhất thế giới!

Và rồi giây phút mà tôi mong đợi đã đến. Chín giờ,

buổi phát thanh đầu tiên của Larry King bắt đầu! Tôi mở

đoạn nhạc dạo "Swingin' Down the Lane". Rồi vặn volume

xuống, lấy hơi chuẩn bị nói... Nhưng cha mẹ ơi, cái miệng

của tôi bỗng khô khốc như một miếng bông gòn! Và không

một từ nào thoát ra cả.

Rồi tôi lại vặn nhạc lên... và vặn nhạc xuống. Vẫn

không sao mở miệng được! Việc này cứ lặp đi lặp lại đến

ba lần. Âm thanh duy nhất mà các thính giả của tôi nghe

được là một đoạn nhạc cứ hết to rồi lại nhỏ, mà chẳng kèm

theo một giọng nói nào.

Tôi vẫn còn nhớ lúc đó tôi đã nhủ thầm rằng có lẽ tôi

đã nhầm, rằng tôi chỉ là một kẻ ba hoa chích chòe ngoài

phố chứ đâu có giỏi giang gì. Tôi biết mình rất thích công

việc này, nhưng rõ ràng là tôi chưa có chuyên môn gì cả.

Marshall Simmonds, người đàn ông tốt bụng, ông tiên

của cuộc đời tôi giờ đây xuất hiện với tư cách là một ông

giám đốc. Marshalll đá sập cách cửa cái rầm, hộc tốc lao

vào phòng thu với đôi chân trần, và quát lên với tôi vỏn vẹn

chỉ có năm từ. Chỉ có năm từ, rõ ràng, rành mạch: "Đây là

nghề phát thanh!"

Rồi ông xoay người bỏ đi, và lại sập cánh cửa cái

rầm.

Các bạn ạ, không biết có phải vì quá ấn tượng trước

phản ứng của Marshall hay không mà tôi như được truyền

sinh lực, không còn thấy căng thẳng nữa. Tôi kéo cái micro

sát vào miệng và nói những tiếng đầu tiên trong nghề phát thanh của mình:

"Xin chào các bạn. Đây là ngày đầu tiên tôi bước vào

nghề phát thanh. Tôi thích cái nghề này lắm! Tôi đã luyện

tập suốt tuần rồi. Cách đây mười phút người ta đã đặt cho

tôi một cái tên mới. Ban nãy tôi đã quá căng thẳng, mà

không hiểu sao cái miệng của tôi khô như bông vậy... Cho

nên... Cho nên ông giám đốc vừa mới đá sập cánh cửa

cái rầm và quát rằng: "Đây là nghề phát thanh".

Bạn có thể tưởng tượng các thính giả của tôi đã cười

nghiêng ngửa thế nào. Họ không hiểu sao chàng phát

thanh viên mới này lại quá ngây ngô đến thế. Riêng đối với

tôi thì thế là ổn, chỉ cần nói được đôi ba câu ngớ ngẩn đó

thôi cũng giúp tôi bình tĩnh và tự tin trở lại. Sau đó, tạ ơn

trời, phần còn lại của chương trình diễn ra êm xuôi trót lọt.

Và từ đấy trở đi, tôi không bao giờ thấy căng thẳng khi

phát thanh trên radio nữa.

SỰ CHÂN THẬT

Tôi đã học được một điều quý giá từ buổi phát thanh

đầu tiên sáng hôm đó: sự chân thật. Dù có là phát thanh

viên hay là ai đi nữa, bạn cũng nên chân thật, nhất là trong

khi nói. Bạn chỉ có thể tự tin ở chính mình và tạo được lòng

tin nơi người khác khi bạn chân thật. Bạn sẽ không bao

giờ phải bất an hay hối tiếc. Arthus Godfrey đã đồng ý với

tôi về điều này. Phát thanh viên muốn thành công thì phải

biết chia sẻ với khán thính giả những vấn đề mà họ gặp

phải, những suy nghĩ chân thực của họ.

Tôi còn nhớ khi lần đầu thực hiện một buổi trò chuyện trên truyền hình, tôi đã run và hồi hộp như thế nào...

Người ta đặt tôi ngồi xuống một cái ghế quay. Sai

lầm chưa từng có! Vì quá xúc động nên tôi không sao điều

khiển được cái ghế, và bởi thế nên nó cứ quay vòng vòng.

Tất nhiên mọi khán giả đều nhìn thấy cảnh tượng khôi hài

đó.

May là tôi sớm lấy lại tinh thần và trở lại bản năng

chân thật của mình. Bạn có đoán được tôi làm gì không?

Tôi nói với khán giả rằng tôi quá hồi hộp, rằng tôi đã làm

phát thanh viên trên radio ba năm nay, nhưng đây là lần đầu

xuất hiện trên truyền hình... Và cả việc ai đó ấn tôi ngồi vào

cái ghế quay này nữa. Tôi hỏi khán giả họ sẽ như thế nào

nếu rơi vào tình huống của tôi.

Mọi người à ra vỡ lẽ. Nhờ vậy tôi không còn thấy run

nữa. Tôi đã nói tốt hơn và thành công hơn trong suốt buổi

tối hôm đó. Tất cả là nhờ sự chân thật của tôi với những

khán giả của mình.

Trong buổi tối hôm ấy, một người khách đột nhiên hỏi tôi rằng: "Giả sử anh đang đi dưới sân đài truyền hình NBC thì có ai đó nắm lấy anh đặt anh ngồi xuống một cái ghế trong phòng quay, nhét vào tay anh một mớ bản tin và nói: "Brokaw bệnh rồi. Anh hãy thế chỗ anh ấy!". Máy quay thì đang chạy tới. Lúc đó anh sẽ làm gì?"

Tôi trả lời rằng tôi vẫn cứ thành thật mà thôi. Tôi sẽ nhìn vào camera và nói: "Tôi đang đi dạo ở dưới kia thì được người ta đưa lên đây, giao cho tôi bản tin này và bảo rằng Brokaw bệnh rồi, hãy thế chỗ anh ấy..."

Nếu làm như vậy, ngay tức khắc khán giả sẽ biết rằng

tôi đang nói thật. Và tôi sẽ cố gắng làm hết mình, thật chí

còn thích thú nữa chứ sao. Tôi không phải lo gì cả. Khán

giả biết tôi cũng như họ, tôi đâu có biết phần cuối của bản

tin kia là gì.

Tôi đã thành công không phải bởi đã làm một cái gì vĩ

đại, lớn lao thế nào, đơn giản là nhờ tôi biết chân thật. Đây cũng là cách giúp tôi đã xử trí những tình huống tiến thoái lưỡng nan đấy các bạn.

CÁC NGUYÊN TẮC QUAN TRỌNG

KHÁC

Thái độ đứng đắn, chững chạc cũng là một yếu tố

quan trọng không kém. Sau lần thất bại ở đài phát thanh

Miami, tôi đã tự nghiệm ra nguyên tắc này. Khi đã vượt qua

được "nỗi sợ cái micro", tôi tự yêu cầu mình phải làm được

hai việc:

Một là, phải luôn giữ một thái độ đúng đắn khi nói.

Hai là, phải làm việc cật lực để mình nói ngày một hay

hơn.

Sau đó tôi đã làm gì? Tất cả mọi việc! Tôi xin phụ

trách bản tin thời tiết buổi sáng, làm tường trình chuyên

mục thể thao buổi chiều. Tôi đọc rất nhiều các bài diễn văn.

Và khi có ai đó nghỉ bệnh hay được nghỉ phép thì ngay lập

tức, tôi liền tình nguyện xin gánh vác luôn phần việc của họ.

Bạn thấy đấy, tôi luôn nắm lấy mọi cơ hội để rèn luyện kỹ

năng nói của mình phải không? Mục tiêu của tôi ư? Nhất

định phải trở thành một phát thanh viên giỏi! Vì thế tôi

thường tự nhủ phải học tập ở Ted Williams tính quyết tâm,

thấy việc gì cần làm thì làm đến cùng. Và còn vô số việc cần

thiết khác phải luyện tập...

Có rất nhiều cách để luyện kỹ năng nói. Nào là xem

sách tham khảo về lĩnh vực này, hay xem các cuộc đối thoại

trên băng hình... Ngoài ra còn nhiều cách thú vị khác nữa.

Chẳng hạn đây ai cấm bạn tự trò chuyện với chính mình!

(Có điều cách này chỉ nên tiến hành ở trong nhà hay ngoài

vườn mà thôi. Khi ra phố đừng dại dột mà lẩm bẩm một

mình hoài, bạn sẽ bị hiểu lầm đấy!). Và thật tuyệt nếu bạn

đang sống một mình, bạn có thể nói vô tư, nói sảng khoái...

bất cứ lúc nào! Thỉnh thoảng tôi cũng hay làm như vậy. Tôi

tự thuyết trình một mình. Tôi tự đặt câu hỏi và thảo luận một

mình. Tôi tập đọc cho thật truyền cảm. Điều này rất có ích,

nó giúp tôi tự tin hơn và nói năng ngày một lưu loát hơn.

Cho dù không sống một mình bạn cũng có thể luyện nói

theo cách này. Hãy vào một căn phòng trống, hoặc tận

dụng trong phòng làm việc khi sếp và các đồng nghiệp đã

ra về, hoặc sử dụng thời gian đợi ai đó, và tha hồ nói.

Cách luyện nói này tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả.

Bạn biết không, sáng nào tôi cũng đứng trước gương

và cười tươi rói:"Chào Larry, hôm nay cậu khỏe không?

Có gì vui mà cười tươi thế?". Anh chàng Larry trong tấm

gương kia cũng hoạt bát và đẹp trai...y như tôi vậy, bởi thế

chúng tôi trò chuyện rất ăn ý và thoải mái. Thế là, lại thêm

một môi trường nữa để tôi được nói! Sao bạn không bắt

chước tôi nhỉ? Đặc biệt là khi bạn muốn nói chuyện hay

diễn thuyết trước công chúng. Phương pháp này giúp bạn

tự tập cho mình linh hoạt hơn, và nhất là có thể sửa đổi

từng cử chỉ đến ánh mắt nụ cười sao cho lịch lãm và đáng

yêu nhất.

Còn bây giờ, đừng gọi bác sĩ tâm thần đến khám cho

tôi khi tôi mách với bạn cách thức thứ ba này nhé. Đó là trò

chuyện với con mèo, chú chim hay chú cá vàng nhà bạn.

Trò chuyện với mấy vật cưng đó thích nhất là bạn sẽ không

phải nghe những lời đáp khó chịu, và câu chuyện lại không

bị gián đoạn nữa!

Bên cạnh việc tích cực và hăng say luyện nói, ta cần xem trọng hai yếu tố sau: Quan tâm chân thành đến người đối diện và sự cởi mở về bản thân.

Trong chương trình mỗi tối của tôi trên đài CNN, bạn

cũng thấy rằng tôi rất thích được lắng nghe các vị khách

mời. Một cách gần gũi và chân thành, tôi đặt câu hỏi về họ,

lắng nghe những suy nghĩ và tâm tư của họ. Tôi tôn trọng tất

cả các vị khách của tôi, tất cả mọi người, từ tổng thống,

các bộ trưởng đến các vận động viên thể thao, đến những

người bình thường... Bạn sẽ không bao giờ nói chuyện

thành công một khi người ta nghĩ rằng bạn không quan tâm

đến lời nói của họ, tức không tôn trọng họ.

Will Rogers từng nói: "Một người dù khờ khạo đến

đâu chăng nữa ít ra cũng biết đôi chút về một lĩnh vực nào

đó". Câu nói này đáng nhớ đây! Nhất là khi bạn đang nói

chuyện với các đồng nghiệp, hay là người dẫn chương

trình như tôi. Tâm lý mà, ai lại không thích nói (thậm chí nói

say sưa) về những điều mà mình quan tâm đến. Và khi

được nói thì, chúng ta lại thích được người khác chú ý lắng

nghe. Trong một cuộc trò chuyện nào cũng vậy, nếu bạn

lắng nghe người khác nói thì họ cũng sẽ lắng nghe bạn.

Ngược lại, dù bạn có nói du dương thánh thót đến đâu đi

nữa mà chả thèm lắng nghe ai thì cũng đâu có ai lắng nghe

bạn nói. Bởi thế, như tôi đã khẳng định từ đầu, biết lắng

nghe là yêu cầu rất quan trọng.

Bạn còn nhớ những lời nói đầu tiên của tôi trên radio không? Những lời chân thật cởi mở ấy giúp tôi vượt qua "Nỗi sợ cái micro" một cách dễ dàng. Và đó cũng là "nguyên tắc vàng" sau cùng mà tôi muốn nói: Hãy cởi mở (một cách chân thành) với người mà bạn đang trò chuyện, để họ cũng cởi mở với bạn nữa chứ!

Nhưng này, ý tôi không phải là lúc nào bạn cũng lôi

mọi bí mật riêng tư, hay mọi chuyện lớn bé của mình ra kể

cho người ta nghe đâu nhé. "Khờ khạo" như thế thì nguy to,

phản tác dụng hoàn toàn! Bạn có muốn nghe kể về "tim

gan" của ông hàng xóm kế bên nhà bạn không? Hay chẳng

hạn như chuyện cô công nhân của bạn đi nghỉ cuối tuần với

mẹ chồng như thế nào... Có thể là không, vì thế hãy uốn lưỡi bảy lần trước khi... "cởi mở".

"Cởi mở" như thế nào đây? Hãy nói về tiểu sử, sở

thích, tính tình, về chuyên môn, hay về những ước mơ của

bạn... Rồi hỏi lại người khách của mình những câu hỏi đó.

Đây là cách để chúng ta hiểu nhau nhiều hơn trong lúc nói

chuyện.

Regis Philbin và Kathie Lee Gifford là những phóng

viên điển hình rất thành công từ việc biết cởi mở. Họ đến

gần bạn một cách hết sức tự nhiên và thân thiện, rồi không

ngại nói với bạn về cảm xúc của họ, hay kể cho bạn nghe

những câu chuyện về họ. Không có gì làm họ mất tập trung

khi đang nói. Nhưng trên hết là Regis và Kathie Lee đã bày

tỏ cảm xúc một cách chân thành, điều này thật sự đáng quý.

Họ không nói một cách gượng gạo, cũng không giấu

những cảm xúc chân thật của mình, lúc vui hay lúc buồn, khi

sợ hãi hay khi bình tĩnh. Cả Regis và Kathie Lee đều hoàn

toàn biết rằng việc này không có gì sai cả. Truyền hình trực

tiếp thì đã sao? Sự khách khí trong giao tiếp là như thế

nào? Tất cả đều không quan trọng bằng sự cởi mở chân

thành để người với người xích lại gần nhau. Bởi thế các

chương trình của Regis và Kathie Lee rất sinh động và đầy

cảm xúc.

Ai từng trò chuyện với tôi chỉ trong vài phút đều biết ít

nhất hai điều về tôi: 1/ Tôi đến từ Brooklyn, và 2/ Tôi là

người Do Thái.

Làm sao họ biết điều này? Vì tôi luôn giới thiệu xuất

xứ của mình với họ. Đó là một phần của cuộc đời tôi. Và

tận sâu trong tâm khảm, tôi luôn tự hào về xuất xứ ấy. Tôi

tự hào mình là người Do Thái, tôi tự hào được sinh ra ở

Brooklyn. Tôi thích được nói điều đó với tất cả mọi người.

Nếu tôi có tật nói lắp, tôi cũng không ngại nói với bạn

rằng: "Xin chà-à-o! R-r-ấ-t vui đ-ư-ợ-c-c làm quen v-ới bạn!

T-t-ê-n của tôi là Larry King. T-t-ôi biết tôi n-n-ói rất r-ất khó

kh-ó-ó nghe, nhưng tôi v-ẫn r-r-ất vui khi được nói ch-ch-

uyện với bạn".

Bạn thấy đấy, không việc gì phải xấu hổ, thẹn thùng

hay e ngại cả! Chúng ta nên chia sẻ tâm sự của mình,

thắng thắn và bộc trực, không quanh co, không giả tạo.

Cuộc trò chuyện tự nhiên và chân thành như thế thì mới

thích chứ! Dĩ nhiên nó không chữa được tật nói lắp, cũng

không thay đổi được xuất xứ của một anh chàng nhà quê,

nhưng nó giúp bạn tạo được lòng tin ở người đối diện.

Ca sĩ nhạc đồng quê Mel Tillis là người luôn luôn áp

dụng phương pháp này. Anh có tật nói lắp (khuyết điểm này

không diễn ra khi anh hát, nó chỉ xuất hiện khi anh nói).

Nhưng trong các buổi giao lưu trước công chúng Mel lại vui

vẻ và cởi mở hơn hết. Anh còn cười đùa về tật nói lắp của

mình. Anh tạo nên một không khí thoải mái thân thiện cho

chính anh và cả cho khán giả.

Trong một chương trình truyền hình ở Florida, tôi đã

trò chuyện với một vị khách mời đặc biệt. Một triệu phú sinh

ra đã có dị tật hàm ếch và vốn dĩ xưa kia chỉ là một anh bán

hàng. "Bí quyết thành công của anh là gì?" - "Điều quan

trọng nhất là tôi đã không mặc cảm về dị tật của mình mà

vẫn tự tin trong giao tiếp. Giọng nói của tôi khó nghe thì tôi

cười bằng ánh mắt, cười bằng cử chỉ". Cho tới khi kết thúc

chương trình, nhà triệu phú lúc nào cũng hóm hỉnh và hài

hước. Đến nỗi có lúc chúng tôi quên rằng anh nói khó nghe

như thế nào. Quả là một con người có tật nhưng có tài, biết

vượt lên số phận, biết chiến đấu và chiến thắng.

Bạn thấy đấy, muốn thành công trong cuộc sống thì

phải biết cách nói chuyện. Bất cứ lúc nào không mở lời

được hãy nhớ đến nhà triệu phú trẻ.

CHƯƠNG II. KHỞI ĐẦU CÂU

CHUYỆN

LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRÒ CHUYỆN VỚI NGƯỜI LẠ?

• Vượt qua sự e dè.

• Khởi đầu như thế nào?

• Những câu hỏi cần tránh.

• Nguyên tắc đầu tiên trong giao tiếp.

• Những điều cấm kỵ khác.

Dù bạn có trò chuyện ở bất kỳ tình huống nào đi nữa,

việc trước tiên bạn cần làm là tạo nên một không khí sôi

nổi, thoải mái. Hầu hết chúng ta thường có tính hay e dè,

bối rối. Tin tôi đi, tôi biết điều này rõ lắm. Khi nói chuyện

với người lạ, hay lần đầu nói trước công chúng thì ít nhiều

gì ta cũng cảm thấy... run run.

Làm sao hết run đây? Cách hay nhất là bạn cứ nghĩ

rằng cái người đối diện ấy, họ cũng... run như mình thôi.

Chẳng phải đã có câu châm ngôn: "Run như nói chuyện với

người lạ" đó sao? Chúng ta đều là người trần mắt thịt cả.

Vì thế cho dù bạn có đang nói chuyện với một vị giáo sư

đại học lẫy lừng danh tiếng, hay một phi hành gia từng bay

trong vũ trụ, hay thống đốc điều hành cả địa phương của

bạn, thì cũng không lấy thế làm sợ sệt.

Đại đa số chúng ta khi oe oe khóc chào đời thì đều

có mức khởi điểm như nhau. Có nghĩa là chúng ta phần

đông được sinh ra trong những gia đình trung lưu bình

thường, thậm chí còn rất nghèo. Hiếm ai may mắn mới sinh

ra đã có của cải và quyền lực, trừ khi bạn là một Kenedy

hay một Rockerfeller, hay là một bậc vương tôn công tử

nào đó. Tôi, bạn, chúng ta đã phải làm việc ngoài giờ để

có tiền học đại học, rồi phải làm ngày làm đêm để thăng

tiến trong công việc. Đôi lúc bạn tiếp xúc với người giàu có

và nổi tiếng, thì việc của bạn lúc ấy không phải là đứng đó

để run hay hồi hộp. Bạn cần phải tự tin để nói, để chứng tỏ

và khẳng định mình. Đó là một cơ hội của bạn đấy!

Tôi vẫn còn nhớ vào cuối những năm 1960, khi tôi

đang phụ trách chương trình trò chuyện trên radio mỗi tối ở

đài WIOD. Một lần, chúng tôi hợp tác với tờ báo Miam

Herald thực hiện chương trình phỏng vấn anh chiến sĩ

không quân xuất sắc sống tại Miami (xin được phép giấu

tên theo ý muốn của anh). Cuộc phỏng vấn này đối với tôi

cứ như là có một không hai vậy!

Như thường lệ, chương trình được truyền thanh trực

tiếp từ 23 đến 24 giờ đêm. Vị khách mời của chúng ta đến

sớm hơn những 30 phút. Anh nhìn cảnh chúng tôi hối hả

chuẩn bị, cảnh các phóng viên hết sửa ống kính rồi loay

hoay giấy bút... Tôi để ý thấy hình như anh hơi ngơ ngác.

Tôi đến bắt tay anh ta và, ôi trời, bàn tay ấy ướt sũng mồ

hôi. Hai tiếng "Xin chào" được thốt lên lập bập và nhỏ xíu.

Anh ấy đang quá run và hồi hộp. Thật khó tin đây chính là

người đã từng bắn rơi cả thảy bảy chiếc máy bay phát xít

Đức trong thế chiến khốc liệt!

Sau năm phút dành cho bản tin thế giới, tôi bắt đầu

chương trình lúc 11:05 với đôi lời giới thiệu về những phi

công xuất sắc. Và tôi hỏi vị khách của chúng ta câu hỏi đầu

tiên:

- "Chào anh, xin anh cho biết lý do vì sao anh đã tình

nguyện trở thành một phi công?"

- "Tôi... không biết"

- "Hả?... À, chắc anh thích lái máy bay lắm nhỉ?"

- "Vâng."

- "Vậy anh có biết vì sao anh thích lái máy bay không?"

- ..."Không."

Sau đó tôi hỏi anh ta thêm một loạt câu hỏi nữa,

nhưng tình hình vẫn không khả quan hơn tí nào. Anh chàng

cứ hết "vâng", "không", rồi lại "tôi không biết". Giá mà bạn

có thể hiểu được hoàn cảnh của tôi lúc đó! Tôi lo sốt vó.

Tôi chẳng còn biết hỏi cái gì nữa. Tôi liếc nhìn đồng hồ...

11:07. Chúng tôi còn những 50 phút nữa! Và, thay vì trò

chuyện rôm rả như dự kiến thì chúng tôi lại...im lặng nhìn

nhau. Tôi cười méo xẹo, còn chàng phi công thì vẫn chủ

trương "im lặng là vàng". Tất cả mọi người bên ngoài đều

có cùng một suy nghĩ: Họ đang làm gì vậy kìa? Có điều gì

không ổn? Và những người nghe đài trên khắp Miami sắp

sửa tắt radio đến nơi.

Tôi hít thở thật sâu cố lấy bình tĩnh rồi tự động viên

mình: "Larry King, Larry King, hỏi tiếp, hỏi tiếp đi. Cố lên

nào Larry!" Và tôi chợt nghĩ ra một ý. Tôi hỏi anh ta: "Giả sử

ngay bây giờ có năm chiết máy bay quân thù trước mặt

chúng ta và ở dưới kia tôi có một chiếc máy bay, anh có

dám leo lên không?"

- "Vâng, dám chứ!"

- "Anh không sợ à?"

- "Không hề!"

- "Thế tại sao nãy giờ anh căng thẳng quá vậy?"

- "Bởi vì tôi không biết ai đang lắng nghe!"

Tôi thở phào: "Ra là anh sợ những điều mà anh

không biết".

Chúng tôi chuyển sang đề tài về nỗi sợ hãi. Thật kỳ

diệu! Sự căng thẳng của anh ấy biến đi đâu mất. Khác hẳn

với lúc đầu, anh ấy hào hứng kể về những nỗi sợ kinh

hoàng của mình. Nào là lúc bé tí thì sợ con mèo, rồi thì khi

lớn lên lại sợ... cái nhìn của cô bạn gái! Tôi quay trở lại câu

hỏi về việc lái máy bay. Không hề gì. Anh ấy như được tiếp

thêm nhiệt huyết, nói một cách hăng say và đầy phấn khởi:

"Tôi lao vào không gian toàn mây là mây. Tôi lượn sang

bên trái. Tôi rẽ cánh sang phải. Mặt trời chiếu những tia

nắng chói loáng đẹp vô cùng, phủ tràn trên mặt kính. Chỉ có

mây, có gió, có mặt trời, có tôi và chiếc máy bay của tôi..."

Bạn thử tưởng tượng tôi há hốc miệng như thế nào!

Anh ta nói hay quá! Cứ như làm thơ vậy. Đồng hồ gõ 12

tiếng. Vẫn say sưa nói. Tối đó chúng tôi buộc phải kéo dài

chương trình thêm 15 phút nữa. Quả là thành công ngoài

sự mong đợi.

Anh phi công xuất sắc trong thế chiến thứ hai đó bỗng

chốc trở thành người khách nói chuyện "thơ" nhất. Đơn

giản vì anh đã vượt qua sự căng thẳng ban đầu, và càng

lúc càng tự tin hơn khi đã quen với khẩu điệu của mình. Lúc

đầu chúng tôi nói về quá khứ, anh không biết rồi tôi sẽ hỏi

anh cái gì. Anh cũng không biết cuộc phỏng vấn sẽ đi tới

đâu, vì thế anh ấy sợ.

Nhưng khi chúng tôi nói chuyện về hiện tại thì không

có gì khiến anh ấy thấy căng thẳng nữa. Anh tha hồ nói về

cảm nghĩ, hành động của mình trước những việc đang diễn

ra một cách tự tin và đầy phong độ. Khi thấy được điều đó, ngay lập tức tôi có thể lái câu chuyện về quá khứ.

Và như vậy, bạn đã biết cách để "phá vỡ tảng băng"

trong lần đầu trò chuyện rồi chứ? Làm thế nào nhỉ? Rất đơn

giản, hãy tạo nên một không khí thoải mái và thân thiện

nhất. Chớ nên e dè và căng thẳng quá. Bạn cứ "tự nhiên

như không" và thoải mái nói lên những suy tư của bạn. Nên

khôn khéo linh động chọn đề tài thích hợp nhất. Còn nữa,

"Hãy nói với người ta về chính họ và họ sẽ lắng nghe lại

bạn hàng giờ" - đây chính là lời khuyên quý giá của cựu thủ

tướng nước Anh Benjamin Disraeli.

KHỞI ĐẦU CÂU CHUYỆN

Bạn đang dự một bữa tiệc, hôm nay là ngày đầu tiên

bạn đi làm, bạn đang nói chuyện với người hàng xóm

mới... Có hàng trăm tình huống giao tiếp khác nhau, và

cũng có hàng trăm cách để khởi đầu câu chuyện.

Khi Thế vận hội mùa đông năm 1994 đang diễn ra, đi

đâu người ta cũng xôn xao bàn tán về cặp vận động viên

Tonya Harding-Nancy Kerrigan. Rồi thì đề tài dễ dàng và

nóng hổi nhất là chuyện thời tiết (đặc biệt là khi bạn chẳng

biết gì về người đối diện). Lũ lụt ở miền Tây, băng tuyết lở

ở miền Đông, rồi động đất, hạn hán, cháy rừng... Nếu

không thích nói về thiên tai đang diễn ra trên thế giới thì bạn

có thể khơi mào ngay hiện tại. Chẳng hạn như là: "Trời

hôm nay đẹp quá nhỉ? Anh có dự định đi đâu không?" Chỉ

cần một chút linh hoạt thì bạn sẽ thấy có rất nhiều cách bắt

chuyện. Tôi nghĩ việc này không khó, cái khó là sau đó bạn

duy trì cuộc nói chuyện đó ra sao kìa.

Bạn biết cựu phó tổng thống Al Gore chứ? Một

gương mặt "sắt thép" thường thấy trên ti vi, một người hay

bị phê bình là quá ư nghiêm khắc. Nhưng tôi nghĩ không

hẳn như vậy. Một Al Gore trong chính trị khác với một Al

Gore ở đời thường. Tôi đã từng thấy ông vui vẻ và sôi nổi

như thế nào khi nói về cái thời còn đi học ở Saint Albans

(Washington), lúc cha ông còn là thượng nghị sĩ của

Tennessee. Và hãy thử hỏi về những người con của ông

xem, bạn sẽ thấy vị phó tổng thống này có một trái tim ấm

áp và nhân hậu.

Như vậy, chọn đề tài để nói là một điều rất quan

trọng. Khi trò chuyện với vua chúa hay với bất cứ ai cũng

vậy, bạn nên nhớ đề tài nói của bạn sẽ quyết định không khí

cuộc trò chuyện đó. Đây chính là sự khôn khéo và nhạy bén

của bạn.

Khi tham dự một bữa tiệc thì lại có vô vàn tình huống,

vô vàn đề tài để nói. Trong bữa tiệc sinh nhật lần thứ sáu

mươi của tôi (bữa tiệc mà mấy người bạn tôi đã gọi là "Kỷ

niệm lần thứ năm mươi cái ngày Larry King tròn mười

tuổi!"), chúng tôi đã cùng nhau ôn lại những tháng ngày thơ

ấu dấu yêu ở Brooklyn. Đang bồi hồi với những câu chuyện

nhớ về quê hương không sao kể xiết, chợt nhìn thấy ánh

đèn sáng rực rỡ từ tòa Nhà Trắng bên kia (bữa tiệc này

chúng tôi đã tổ chức ở tòa nhà lịch sử Decatur), thì lúc đó

đột nhiên câu chuyện lại hướng về... Nhà Trắng, rồi thì

chuyện quốc gia, chuyện quốc tế... Và sau đó? Một cuộc

bùng nổ đề tài. Cho tới giờ tôi cũng không nhớ hết hôm đó

chúng tôi đã bình luận bao nhiêu sự kiện. Đến nỗi mà

không vị khách nào muốn ra về còn hẹn nhau năm tới "kỷ

niệm một năm ngày Larry King tròn... sáu mươi tuổi!!!"

Nếu bạn tới chơi nhà ai đó thì hãy quan sát những vật

trưng bày, những đồ kỷ niệm, sau đó thì... Alê, cười tươi

như hoa với chủ nhà, và bắt đầu câu chuyện. Tôi chắc chắn

rằng người ta sẽ vui vẻ khi nói về nó. Giả dụ như trên

tường có treo một tấm hình chụp gia chủ đang đứng ở

Quảng Trường Đỏ chẳng hạn, hãy hỏi về chuyến đi Nga

của họ. Hãy hỏi thử xem lẵng hoa ai cắm mà đẹp thế...

Những đồ vật tuy vô tri vô giác song rất có ý nghĩa với cuộc

trò chuyện của bạn.

TẬP CÁCH NÓI SAO CHO VĂN VẺ

Bạn có từng đặt những câu hỏi như thế này chưa:

• "Trời nóng quá phải không?"

• "Chắc sẽ có khủng hoảng kinh tế nữa quá nhỉ?"

• "Bạn có nghĩ là nhóm nhạc Redskins năm nay lại thất bại

te tua nữa không?"

Tôi nghĩ cách hỏi này không có gì là sai cả. Nhưng

nếu bạn hỏi ai đó một cách ngắn gọn và đơn giản là "Có

hay không?" như vậy thì, rất có thể câu trả lời mà bạn nhận

được cũng đơn giản và ngắn gọn là "Không" hay "Có". Thật

đáng tiếc! Điều này chấm hết đề tài của bạn, và có thể

chấm hết luôn cuộc trò chuyện.

Tại sao bạn không tập hỏi một cách văn vẻ và sâu sắc hơn? Cuộc trò chuyện của bạn có thể sẽ thú vị hơn nhiều đấy. Chẳng hạn như là:

"Mùa hè năm nay còn oi bức hơn năm ngoái. Nhiệt độ

trái đất thì ngày một tăng hơn. Nguy thật! Bạn có nghĩ rằng

chúng ta cũng cần có trách nhiệm về điều này không?"

"Thị trường chứng khoán năm nay dao động thất

thường quá. Ai mà không thích nghĩ rằng nền kinh tế quốc

gia vững như bàn thạch, nhưng xem chừng cái bàn thạch

ấy giờ đây cũng đang lung lay. Theo anh liệu khủng hoảng

kinh tế có xảy ra không?"

"Khi mới tới Washington thì ngay lập tức, tớ đã trở

thành một fan của nhóm Redskin rồi. Nhưng sao dạo này

họ chơi tệ thế không biết! Thậm chí còn thua nhóm

Cowboys non choẹt nữa là! Theo cậu thì năm nay Redskins

có thay đổi gì không? Chả lẽ lại thất bại nữa à?"

Cũng cùng một đề tài nhưng với cách hỏi sau thì

người khách của bạn buộc phải suy tư nhiều hơn, câu trả

lời của họ sẽ không đơn giản là "Không" hay "Có". Cuộc trò

chuyện có thú vị hay không hoàn toàn phụ thuộc vào sự

khéo léo của bạn.

NGUYÊN TẮC ĐẦU TIÊN: HÃY LẮNG

NGHE

Bạn biết không, tôi đã tự nghiệm ra điều này: Tôi

chẳng bao giờ học được cái gì khi tôi đang nói. Mỗi sáng

thức dậy tôi đều tự nhủ rằng nói hay chưa đủ mà còn phải

biết lắng nghe. Bởi khi lắng nghe tôi sẽ học hỏi được rất

nhiều.

Khổ nỗi, người ta dường như không mặn mà gì với

việc chú ý lắng nghe cho lắm! Ví dụ như khi bạn nói với gia

đình hay bạn bè rằng máy bay của bạn sẽ cất cánh lúc tám

giờ, thì cứ y như rằng, trước khi chia tay họ lại ngơ ngác:

"Máy bay cất cánh lúc mấy giờ thế nhỉ?". Và không hiểu nổi

sao người ta cứ thích hỏi lại chúng ta câu này: "Chết thật,

ban nãy anh nói cái gì thế?".

Bạn nên nhớ rằng sự chăm chú lắng nghe sẽ giúp

bạn có thể phản ứng lại tức thì những gì người khác nói.

Sau đó thì có thể bày tỏ quan điểm, ý kiến riêng của bạn,

đặt câu hỏi về vấn đề đó. Những câu hỏi càng hay thì càng

góp phần sinh động câu chuyện. Làm được việc này cũng

có nghĩa là bạn đã thành công bước đầu trong giao tiếp.

Vấn đề là ở chỗ, nếu bạn không lắng nghe người ta

nói thì người ta cũng đâu có nghe bạn nói. Đó chính là tính

công bằng trong giao tiếp: Một sự tương tác hai chiều. Hãy

bày tỏ sự quan tâm của bạn và bạn sẽ thấy được sự quan

tâm nơi người khác.

Khi xem những cuộc phỏng vấn của Barbara Walters

tôi thường thấy thất vọng. Vì dường như cô ấy chỉ thích hỏi,

hỏi và hỏi. Tôi nghĩ sẽ hay hơn nếu Barbara đặt vấn đề và

sau đó dành nhiều thời gian hơn cho những câu trả lời của

các vị khách. Cô ấy cần phân tích, nhận xét, phản hồi lại ý

kiến của họ một cách sâu sắc và khoa học. Muốn làm

được điều này, không còn cách nào khác hơn là phải biết

lắng nghe.

Tôi rất vui khi một lần tình cờ đọc tạp chí Time và thấy

Ted Koppel nhận xét thế này: "Larry biết cách lắng nghe

các vị khách mời. Ông quan tâm đến những gì họ nói, điều

mà rất ít người phỏng vấn nào làm được". Thậm chí khi

được gọi là một "Cái đầu biết nói", tôi vẫn nghĩ rằng tôi đã

thành công trước hết là nhờ biết lắng nghe.

Khi thực hiện một chương trình phỏng vấn trên đài, tất

nhiên tôi phải chuẩn bị trước một "cẩm nang" để hỏi.

Nhưng thường thì chỉ một lát sau là "cẩm nang này bị xếp

xó", bởi chỉ cần nghe thấy một điều gì đó thú vị trong câu trả

lời của họ là tôi lại đẩy câu chuyện sang một khía cạnh

khác.

Như trong chương trình trò chuyện với cựu phó tổng

thống Dan Quayle năm 1992, chúng tôi bàn về luật hạn chế

việc phá thai - một trong những vấn đề nóng bỏng lúc bấy

giờ. Quayle dí dỏm ví von rằng đối với một cô nữ sinh thì

việc phá thai dĩ nhiên là nghiêm trọng hơn nhiều so với việc

nghỉ học không phép. Rằng ở trường học của cô con gái

ông, nhà trường sẽ châm chước bỏ qua nếu phụ huynh

không viết đơn xin phép cho con họ được nghỉ học một

ngày, chớ còn vấn đề phá thai thì... người ta sẽ nhảy nhổm

cả lên! Đến đây, tôi đột nhiên muốn biết quan điểm riêng

của Quayle về vấn đề xã hội này. Vì thế tôi buột miệng hỏi

rằng ông sẽ xử trí như thế nào nếu như cô con gái rượu

của ông nói rằng cô ấy sắp phải đi phá thai? Quayle trả lời

ông sẽ chấp nhận bất cứ quyết định nào của con gái.

Câu trả lời của Quayle lập tức khiến tất cả chúng tôi... dựng đứng cả lên! Trời ạ, đây là một người trợ lực đầy bảo thủ của tổng thống Bush, một phát ngôn của đảng Cộng Hòa - vốn dĩ rất dị ứng với vấn đề xã hội này, và dĩ nhiên là luôn luôn phản đối! Thế mà ông ấy nói sẽ đồng ý nếu con gái cưng muốn đi phá thai!?

Nào bây giờ thì hãy trở lại "Những phương pháp

vàng" của chúng ta. Bạn đã thấy việc lắng nghe quan trọng

như thế nào rồi chứ? Tôi đã không cứng nhắc chỉ hỏi theo

một "cẩm nang" soạn sẵn. Tôi đã biết chú ý lắng nghe

những gì Quayle nói, chộp được một điểm đắt, và thế là có

được một câu trả lời đắt.

Việc tương tự xảy ra khi Ross Perot quá bộ đến

chương trình của tôi vào ngày 20/02/1992. Perrot phủ nhận

việc ông ta quan tâm đến kỳ tranh cử tổng thống. Nhưng tôi

để ý nghe thấy dường như lời phủ nhận này chả quyết liệt

chi cả. Thế là gần cuối chương trình, khi tôi nói lấp lửng về

vấn đề này thì đùng một cái, Perrot nói rằng ông ta sẽ ra

tranh cử tổng thống nếu được bỏ phiếu trên khắp 50 bang.

Tất cả những điều thú vị đó diễn ra không chỉ nhờ

những gì tôi nói, mà nhờ vào việc tôi biết lắng nghe. Tôi đã

lắng nghe!

Jim Bishop, nhà văn, nhà báo nổi tiếng, vốn là người

New York nhưng từng định cư rất lâu tại Miami. Một lần nọ

Jim tâm sự với tôi rằng anh rất bực mình khi một số người

gặp ai cũng hỏi "Khỏe không?" cho có lệ rồi chẳng thèm

chú ý nghe câu trả lời. Jim kể anh đã từng thử nghiệm với một anh chàng đi đâu cũng "Khỏe không?" kiểu này.

Một buổi sáng đẹp trời, như thường lệ, vừa nhác thấy Jim là anh chàng hồ hởi: "Jim, khỏe không?"

"Tôi mắc bệnh ung thư" - Jim nói. "Tuyệt! À Jim này..."

Câu chuyện trên nghe có vẻ khó tin nhưng đó hoàn

toàn là sự thật. May mà Bishop không bị ung thư thật, nếu

không thì vô tình chàng trai kia đã phạm phải một sai lầm

đến tàn nhẫn.

Dale Carnegie viết cuốn sách nhan đề "Tạo ấn tượng

và gây thiện cảm" có tới 15 triệu bản được tiêu thụ. Trong

đó ông đặc biệt nhấn mạnh: "Hãy hỏi những điều mà người

ta thích trả lời. Tức là bạn hãy để người ta nói về bản thân

và thành tựu của họ. Nên nhớ con người thường có cái tính

trời phú là luôn thích nói về những vấn đề của mình hơn là

của người khác! Một cái răng sâu của bạn thì dĩ nhiên làm

bạn đau đớn, nhức nhối hơn nhiều so với một nạn đói kém

bên xứ người. Một trận động đất ở Châu Phi đối với bạn

cũng đâu có khủng khiếp bằng cái mụn nhọt ở cổ, đúng

không nào? Hãy nghĩ về điều này khi bạn trò chuyện với ai

đó".

NÓI BẰNG "CỬA SỔ CỦA TÂM HỒN"

Không phải ngẫu nhiên người ta bảo đôi mắt chúng

ta là "Cửa sổ của tâm hồn". Một ánh nhìn đôi khi cũng chạm

tới trái tim... như chơi! Bởi thế, bạn ạ, đừng bao giờ lãng

phí quên đi cái "cửa sổ" này khi đang trò chuyện. Hãy tập

cho đôi mắt của bạn biết nói! - đó là phương pháp mà tôi

luôn tâm niệm để thành công.

Không phải chỉ khi bắt đầu và kết thúc câu chuyện,

mà trong suốt thời gian nghe và nói, bạn nên tập thể hiện

cảm xúc, mối liên hệ của mình qua đôi mắt. Một đôi mắt có

hồn sẽ giúp bạn có sức lôi cuốn hơn rất nhiều, dù giao tiếp

ở bất cứ nơi đâu, bất cứ tình huống nào và nói chuyện với

bất cứ ai đi chăng nữa. Tôi luôn nhìn người đối diện đang

trò chuyện một cách thật tự nhiên để thể hiện sự quan tâm

đến họ.

Vấn đề mấu chốt kế tiếp là, như tôi đã đề cập, bạn

phải chăm chú lắng nghe. Lắng nghe bằng đôi tai và thể

hiện sự quan tâm bằng đôi mắt. Cũng cần nhớ rằng mặc

dù việc nhìn người khác rất quan trọng, nhưng đừng vì thế

mà nhìn họ trừng trừng như muốn ăn tươi nuốt sống người

ta nhé! Điều này rất khiếm nhã. Ai đó nhìn bạn như thế bạn

có khó chịu không? Suy bụng ta ra bụng người mà thôi.

Thỉnh thoảng trong khi nói bạn có thể rời mắt khỏi

người đối diện, nhưng đừng đưa mắt lên không trung một

cách lơ đễnh như thể bạn chẳng màng nhìn gì cả. Nếu bạn

đang ở một buổi tiệc thì đừng đưa mắt láo liên ra xung

quanh như đang muốn tìm một ai đó quan trọng hơn để nói

chuyện thay vì người ngồi cạnh bạn.

Lời khuyên của tôi về vấn đề này là: Hãy để tâm tới việc sử dụng ngôn ngữ đôi mắt của bạn thay vì chỉ biết nói và nói huyên thuyên nhưng vô cảm.

NGÔN NGỮ ĐIỆU BỘ

Tại các phiên tòa xử án, bồi thẩm đoàn luôn chú ý kỹ

đến những cử chỉ, điệu bộ của bị cáo. Edward Bennett

Williams, một trong những luật sư tài danh nhất nước Mỹ

có lần nói với tôi rằng ông rất quan trọng ngôn ngữ điệu bộ

(Body language). Cộng sự của Edward là Louis Nizer còn

đưa ra một quan điểm rằng ông quan sát những cử chỉ tay

chân, điệu bộ của bị cáo rồi liên hệ với bản chất vụ việc để có thể tìm ra những điểm chung nào đó mang giá trị tham khảo bổ sung vào hồ sơ.

Với tôi, ngôn ngữ điệu bộ cũng giống ngôn ngữ nói

vậy. Nó là một hình thức giao tiếp đàm thoại hết sức tự

nhiên. Vì tự nhiên, nên nó có thể trở thành một phương

pháp cực kỳ hiệu quả. Nhưng hãy thận trọng, nếu ngôn ngữ

cơ thể xuất phát từ sự giả tạo hay sao chép gượng gạo thì

nó sẽ không có tác dụng. Thậm chí điều này rất tệ hại khi

người khác trông bạn thật buồn cười và lố lăng. Dù không

phải là kẻ xấu nhưng sự giả tạo sẽ biến bạn trở thành một

người không thành thật trong mắt người khác. Bạn sẽ

chẳng ưa gì tôi nếu tôi bắt chước giọng nói và dáng vẻ của

ngài Laurence Oliver đáng kính, đúng không? Và nếu một

sớm mai thức dậy, tôi muốn bắt chước cách nói chuyện

giống các diễn viên kịch Shakespeare, chắc hẳn tôi sẽ bị

cười nhạo cho xem. Do vậy, tôi phải luôn tự hỏi rằng cử

chỉ, điệu bộ của tôi khi trò chuyện có là đặc trưng của riêng

tôi hay không. Cho dù không hoàn hảo đi nữa thì nó cũng

chính là ngôn ngữ của tôi. Và tôi tự hào về nó!

Ngôn ngữ điệu bộ là như thế. Bạn có thể rút ra co

mình một kinh nghiệm giao tiếp qua cử chỉ một cách tự

nhiên nhất. Hãy biến chúng thành của bạn! Hãy nói từ trái

tim bạn một cách trung thực nhất. Nếu muốn học hỏi những

điều hay từ người khác thì hãy tham khảo và ứng dụng một

phần nhỏ nào đó thôi. Đừng biến bạn trở thành bản sao

của họ.

NÓI NHỮNG ĐIỀU CẤM KỴ

Ngày nay, từ cấm kỵ (taboo) đã vơi bớt nặng nề vì

càng ngày chúng ta càng cởi mở hơn với những tư duy,

quan điểm mới. Trên màn ảnh, truyền hình hay sách vở, có

nhiều điều cấm kỵ đã cất cánh bay đi bởi chúng không còn

hợp thời. Thập kỷ 90 khác với 50 hay 60, thế kỷ 21 thông

thoáng hơn thế kỷ 20. Những giá trị từ quá khứ không phải

là sai, đơn giản là nó không còn phù hợp nữa ở thời kỳ

mới, thế thôi. Trong phim "Cuốn theo chiều gió", Clark

Gable vai Rhett Buttler nói với Vivien Leigh vai Scarlett

O'Hara rằng: "Tiểu thư ơi, thật ra tôi có chửi rủa ai đâu".

Đến ngày nay thì cuộc trao đổi của họ quả đã trở nên bình

thường rồi đấy.

Nhưng có những đề tài bạn nên tránh đi. Ví dụ về

chính trị và tôn giáo. Hoặc những điều mang tính rất riêng

tư và tế nhị. Cho dù cuộc trò chuyện có thông thoáng cởi

mở đến đâu, bạn không thể đụng ai cũng hỏi tọc mạch

rằng: "Lương anh bao nhiêu?" Hoặc mới vừa quen một cô

gái mà bạn lại cắc cớ hỏi: "Cô nghĩ như thế nào về chuyện

phá thai?". Chắc chắn người đối diện sẽ nhìn lại bạn bằng

một "đôi mắt hình viên đạn".

Bạn phải tự đánh giá rằng mối quan hệ của bạn thân

thiết ở mức độ nào, sau đó mới có thể phá vỡ những điều

cấm kỵ khi nói chuyện. Với một người bạn chí thân thì dĩ

nhiên chúng ta có thể bàn về chuyện lương bổng. Trong

một nhóm bạn lâu năm thì cũng có thể thẳng thắn và thành

thật làm sáng tỏ những vấn đề "gai góc" riêng tư như việc

quan hệ giới tính chẳng hạn. Nhưng nói chung, hãy hết sức

thận trọng. Đừng dại dột gây nên không khí căng thẳng hay

ngượng ngùng vì những điều cấm kỵ mà bạn đề cập không

đúng chỗ, đúng đối tượng.

Phải biết tìm hiểu và đánh giá về người đối diện: Họ

có thể hiểu vấn đề đó không, họ có quan tâm đến sự kiện

này không... để khơi mào đề tài nói cho phù hợp chứ

không bị "lạc quẻ". Bởi ngày nay, chìa khóa thành công

trong cuộc nói chuyện là sự thích hợp (relevance).

CHƯƠNG I. NÓI CHUYỆN TRONG

XÃ HỘI

NHỮNG MÔI TRƯỜNG THƯỜNG GẶP:

• Nói ở những buổi tiệc, đám cưới, lễ tang

• Câu hỏi tuyệt vời nhất

• Những cách "rút lui" lịch sự

• Làm thế nào để bắt chuyện trở lại

• Trò chuyện với những người nổi tiếng

Trong xã hội có vô vàn những tình huống giao tiếp.

Chúng muôn màu muôn vẻ, từ nhỏ tới lớn, từ bình thường

cho đến tối quan trọng. Trò chuyện chia vui trong đám cưới

dĩ nhiên khác với phân ưu nơi đám tang. Nhưng dù ở nơi

đâu, bạn cũng nên nằm lòng một nguyên tắc chung nhất:

lắng nghe và cởi mở.

Ở NHỮNG BUỔI TIỆC

Đối với tôi, lần dự tiệc đông đúc khách khứa nào

cũng khá hấp dẫn và mang chút thách thức. Trong một căn

phòng ồn ào náo nhiệt, dù giọng nói của bạn lớn cỡ nào

cũng sẽ bị lấn át đi. Tôi không uống rượu nên không có cớ

mang chiếc ly thủy tinh sang trọng trên tay để đi chào hỏi

người này người nọ. Tôi chỉ thường khoanh tay trước

ngực một cách thoải mái. Có thể mọi người thấy vậy sẽ

đánh giá: "Larry King khép nép quá!", nhưng không sao, tôi

sẽ bắt chuyện với một ai đó mà. Tôi không dè dặt đâu và

nếu chịu tiếp chuyện với tôi, bạn sẽ thấy tôi cởi mở lắm

đấy. Ở buổi tiệc bạn không nên cho phép mình trầm mặc

hay quá ư nghiêm nghị. Hãy hòa nhập vào tốp đông nào đó, tự giới thiệu sơ nét về mình và nhanh chóng nở nụ cười hưởng ứng đề tài đang rôm rả.

Thường thì ở những buổi tiệc lớn nhỏ, chúng ta sẽ

gặp chí ít một hoặc vài người quen biết trước, như anh

hàng xóm, cô đồng nghiệp... Điều này sẽ giúp bạn dễ

dàng khơi mào một câu chuyện. Hãy nghĩ rằng họ cũng như

bạn, và có điểm tương đồng với bạn, nên việc kiếm một đề

tài để nói thì không khó chút nào!

CÂU HỎI TUYỆT VỜI

Đặt câu hỏi như thế nào cũng là một bí quyết giao

tiếp. Tôi có tính tò mò về mọi thứ, nên khi đi dự tiệc tôi luôn

hỏi câu: "Tại sao?". Một anh bạn nói rằng cả gia đình anh ta

sẽ chuyển đến sống ở một thành phố khác. Tại sao vậy?

Một cô gái vừa đổi nghề. Tại sao thế? Có ai đó vừa bước

chân vô ngành cảnh sát, ồ, dĩ nhiên là tôi sẽ hỏi tại sao

ngay...

Trong những chương trình truyền hình, có lẽ tôi là MC

sử dụng câu hỏi này nhiều nhất. Tôi nghĩ đây là câu hỏi hết

sức tuyệt vời. "Tại sao?" - thật đơn giản, dễ dàng, hiệu

quả! Nếu muốn khơi mào cho câu chuyện sống động và thú

vị, bạn hãy hỏi: "Tại sao?"

BIỆN PHÁP "RÚT LUI" LỊCH SỰ

Nếu bạn cảm thấy chán hay nghĩ là đã tới lúc cần kết

thúc cuộc trò chuyện, xin mách bạn một phương pháp hết

sức hiệu nghiệm để rút lui ngay lập tức. Hãy nói rằng: "Xin

lỗi, tôi phải đi vệ sinh". Tỏ ra một chút "khẩn cấp" và chẳng

có ai nỡ giữ bạn lại đâu! Khi quay lại, bạn có thể bắt đầu

một câu chuyện khác với một người nào đó.

Hoặc nếu thoáng thấy người quen ở gần đó, ví dụ bạn

đó tên là Stancey chẳng hạn, thì bạn có thể hô lên: "Stacey

này, bạn có biết Bill không?". Lúc Stacey đến bắt tay Bill thì

bạn có thể lựa lời nói: "Mình biết hai bạn có nhiều chuyện

để nói, vậy chút xíu mình sẽ quay lại nhé!". Dĩ nhiên trong

một bữa tiệc thật đông đúc thì sẽ không ai trách nếu không

thấy bạn quay trở lại. Có điều nếu Bill là người nói chuyện

vô vị và nhàm chán, thì Stacey chắc sẽ khó "tha thứ" cho

bạn! Bởi vậy tốt nhất là nên tự mình xử lý tình huống tế nhị

này.

Sau đây là một vài câu nói mà bạn có thể sử dụng:

1. "Món ăn này sao dở quá, mình đi kiếm món khác đây".

2. "Thứ lỗi cho mình nhé, mình đến đằng kia chào ông sếp

một tiếng".

3. "Ô, thằng bạn đằng kia lâu lắm rồi mình chưa gặp, có lẽ

mình qua đó một lát nhé."

Điều quan trọng là bạn đừng quá bận tâm về việc rút

lui. Đừng tốn quá nhiều thời gian để nhìn ngó xung quanh

tìm ai đó rồi cố tình biện giải lý do ra đi của mình. Hãy xem

việc rút lui của bạn là một điều hết sức tự nhiên. Nhất là

đừng bao giờ để người khác nghĩ rằng bạn không muốn

nói chuyện với họ. Hãy nói đơn giản là: "Nói chuyện với anh

thì thích thật!" như thế cũng đủ lịch sự và làm cho người đối

thoại với bạn cảm thấy vui. Rồi từ tốn rút lui cũng không

khiếm nhã.

CÁCH QUAY TRỞ LẠI CUỘC TRÒ CHUYỆN

Có lúc rút lui thì hẳn sẽ có lúc bạn muốn quay trở lại nhóm trò chuyện cũ. Và đây là một kỹ năng mà tôi không hề đánh giá thấp. Nếu bạn không là một MC chuyên nghiệp, bạn cũng có thể khéo xử trí tình huống này.

Sau đây là những phương pháp mấu chốt:

+ Chọn một đề tài liên quan đến tất cả mọi người

Hãy đặt những câu hỏi mà mọi người đều có thể nói

lên quan điểm riêng của mình. Bắt đầu từ những chuyện

thường nhật trong cuộc sống chứ đừng đụng đến đề tài

quá hóc búa. Cũng nên tránh tối đa những đề tài ít người

biết đến, hay chỉ chuyên gia mới bàn tới nổi.

+ Lưu ý quan điểm người khác

Chớ huyên thuyên nói về quan điểm của bạn. Bạn sẽ

được người ta nhớ đến nhiều hơn nếu hỏi về quan điểm

của họ. Henry Kissinger - người dùng cả đời mình để

nghiên cứu về ngôn ngữ nói - rất coi trọng nguyên tắc này.

Thậm chí trong những vấn đề thuộc lĩnh vực tinh thông của

mình, Kissinger vẫn hỏi người đối diện: "Bạn nghĩ gì về vấn

đề này?"

+ Giúp người rụt rè ít nói trong nhóm

Tôi luôn chú ý đến cách làm sao để tất cả các bạn

hữu đều tham gia vào bàn tròn. Đặc biệt đối với những

người bản tính rụt rè hay không thích nói nhiều. Nếu người

bên trái của tôi rất năng cười nói còn người bên phải lại im

thin thít, nhiệm vụ của tôi là phải tạo sự hào hứng cân bằng

cho cả hai bên. Tôi luôn chú ý đến những người rụt rè, ít

nói, quan sát từng phản ứng nhỏ của họ đối với đề tài đang

được bình luận sôi nổi. Chú ý xem họ có muốn nói gì hay

không và sử dụng ngay câu hỏi của Henry Kissinger: "Còn

bạn, bạn nghĩ gì về vấn đề này?". Khi ấy sự rụt rè sẽ thối lui

và người ấy sẽ lên tiếng tham gia vào câu chuyện.

Hỏi về các vấn đề mà họ hoàn toàn có thể trả lời

được. Nếu đề tài về giáo dục, bạn có thể hỏi: "Hình như

con gái anh đang học ở trường trung học X. phải không? Dạo này cô bé ấy học hành ra sao?"

+ Đừng độc chiếm câu chuyện

Điều nguy hiểm trong giao tiếp cộng đồng là bạn

muốn độc chiếm câu chuyện. Hãy chỉ nên nói những nét

chính yếu, cắt xén và cô đọng lại câu chuyện dài lê thê của

bạn. Đừng nói quá nhiều chuyện vì ngoài chuyện của bạn ra

còn nhiều câu chuyện của những người khác muốn thảo

luận nữa.

Nói quá nhiều (overtalk) chẳng tạo nên một thiện cảm nào nơi người nghe cả. Thậm chí nó còn phá vỡ những ấn tượng tốt đẹp mà trước đó bạn đã cố công tạo dựng. Người nói quá nhiều sẽ bị nhàm chán, hoặc có thể phải trả một giá đắt: Đánh mất sự tín nhiệm.

+ Chớ nghĩ rằng bạn đang nói với những bậc "giáo

sư, tiến sĩ"

Ở nơi công cộng, bạn nên nhớ rằng không phải ai

cũng là một chuyên gia hiểu biết, vì vậy chớ đưa ra những

vấn đề ra vẻ trí thức cao siêu hay đòi hỏi người đối diện

phải trả lời rốt ráo, khoa học. Không nên dò hỏi quá cặn kẽ,

chất vấn người ta đến "đường cùng" như thể họ đang phải

trải qua một kỳ thi vấn đáp vậy.

Sử dụng những từ ngữ quá ngắn, quá khó hiểu,

những thuật ngữ chuyên ngành ít phổ biến cũng có...tác hại

hai chiều. Thứ nhất, người nghe khổ sở vì không hiểu nổi.

Thứ hai, bạn sẽ bị mang tiếng xấu là người hay khoe mớ

kiến thức "vĩ mô", hoặc là người không đủ trình độ để diễn

giải rõ ràng cụ thể! Liệu sau đó còn ai muốn nói chuyện với

bạn?

+ Câu hỏi "Chuyện gì sẽ xảy ra nếu...?" ("What if?")

Loại câu hỏi này là một cách thức mà bạn không thể

bỏ qua nếu muốn cuộc chuyện trò thú vị và sinh động.

"Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Bin Laden bị bắt?"

"Nếu may mắn trúng số, bạn sẽ mua cái gì trước

tiên?"

Những câu hỏi giả định kiểu này thì chẳng bao giờ

giới hạn đề tài lẫn số lượng. Bạn có thể luôn nghĩ ra chúng

với nhiều điều thú vị hơn nữa. Câu chuyện sẽ được tiếp nối

sống động hơn. Và những câu trả lời thì muôn màu muôn

vẻ.

Hãy chọn những đề tài liên quan đến mọi người, không phân biệt giới tính, tuổi tác hay địa vị xã hội. Bất cứ ai cũng có thể trả lời và tranh luận sau câu hỏi giả định của bạn. Vậy là bạn thành công!

Có một câu hỏi mà tôi thường đặt ra khi gặp gỡ nhiều người ở các buổi tiệc...

Giả sử bạn ở trên một hòn đảo với duy nhất một

người nữa là bạn thân của bạn, anh ấy sắp qua đời vì bệnh

ung thư. Trước khi mất, anh tiết lộ với bạn rằng không ai

biết anh ta có 100 ngàn đô la trong ngân hàng. Anh ta nói

cho bạn biết mật mã rút tài khoản, nói tâm nguyện cuối

rằng muốn trao số tiền ấy cho cậu con trai sắp thi vào đại

học. Sau đó, anh ta qua đời. Nhưng cậu con trai ấy là một

tay ăn chơi lêu lổng và chẳng có ý muốn học hành gì cả.

Nếu trao cho hắn số tiền ấy, chắc chắn hắn sẽ nướng ngay

vào sòng bạc và các hộp đêm trong phút chốc. Trong khi

đó con trai của bạn lại là một đứa chăm chỉ, cũng sắp thi

đại học và khát khao trở thành bác sĩ. Vậy thì, bạn sẽ đưa

số tiền đó cho ai?!

Tôi đã kể chuyện và hỏi câu hỏi trên với rất nhiều

người, từ những nguyên thủ quốc gia đến những anh lính

mới nhập ngũ. Và cho dù hỏi với bất cứ ai thì bao giờ tôi

cũng tạo ra một cuộc tranh luận vô cùng thú vị và "gay cấn".

Mỗi người đều có ý kiến riêng của họ. Nhưng ai cũng thích

thú và hào hứng. Đôi khi câu chuyện này được tranh luận

suốt cả bữa tối.

Một tổ chức tên gọi là Mensa tập trung nhiều người

tài trí trên khắp thế giới. Tổ chức này thường thích đưa ra

những vấn đề tranh luận thú vị đề cập đến cuộc sống con

người, khuyến khích sự động não và tư duy logic.

Chúng ta hãy thử tìm hiểu hai câu chuyện thú vị dưới

đây của họ:

1. "Có bốn người đàn ông trong một hầm mỏ. Không may

hầm mỏ bị sập. Họ cố gắng thoát ra ngoài nhưng chỉ có

một lỗ thông duy nhất lên mặt đất. Bốn người xếp hàng

rồi đo xem ai cao nhất. Không may người cao nhất trong

nhóm lại là người mập nhất! Chỉ anh ấy mới với tay

được tới cái lỗ, và khi đang leo lên lưng chừng thì bị kẹt

cứng. Theo bạn thì ba người còn lại ở bên dưới sẽ làm

gì? Có nên kéo anh vừa cao vừa mập rơi xuống lại để lỗ

thông thoáng khí hay không? Liệu bọn họ có đánh nhau

để giành phần thoát hiểm trước không? Và nếu là một

trong số họ thì bạn sẽ thoát hiểm bằng cách nào?"

2. "Giả sử một vị thần ban cho bạn phép tàng hình thì bạn

sẽ làm gì?" Đề tài này được đưa ra bàn luận trong một

lần tôi có dịp đến tham dự buổi họp mặt của nhóm

Mensa. Một người nói rằng sẽ sử dụng phép tàng hình

để làm việc thiện giúp người. Nhưng không phải ai cũng

tốt bụng như thế. Một người nói sẽ lợi dụng việc tàng

hình để việc kinh doanh trở nên tiến triển hơn. Trời ạ,

nếu có một con ma vô hình lọt vào thao túng thị trường

chứng khoán, ắt hẳn sẽ biến một kẻ vô gia cư hóa thành

tỷ phú giàu cỡ Bill Gates chứ chẳng chơi. Người khác

lại nói ông ta sẽ tới ngay trường đua ngựa để lấy trộm

những thông tin mật và sẽ có khối tiền. Không thể phủ

nhận năng lực siêu nhiên này sẽ giúp bạn có thể thống trị

cả thế giới. Nếu được tàng hình bạn sẽ làm gì đây, hoạt

động từ thiện hay sinh lợi riêng cho bạn?

Cuối cùng, có thể khẳng định dạng câu hỏi giả định

này có rất nhiều tác dụng. Ở những thời điểm cuộc trò

chuyện đang kéo dài lê thê để khơi ngòi cho một đề tài

mới hấp dẫn. Tuy nhiên bao giờ cũng vậy, bạn cần đặt câu

hỏi giả định đúng lúc đúng nơi, nội dung cũng phù hợp và

chừng mực. Ví dụ khi bạn nói chuyện với người tu hành thì

đừng "giả định" những việc trần tục quá. Nói chuyện với vợ

của bạn mình mà "giả định" rằng "Nếu tối nay chồng chị đi

chơi với ai đó..." thì quả là thiếu tế nhị! "Giả định kiểu này

có thể dẫn đến kết cục thảm hại là bạn sẽ nhận được cái

tát trời giáng từ bà vợ, chưa kể sau đó tới lượt ông chồng

tính chuyện phải quấy với bạn nữa. Tóm lại, ý của tôi là

chúng ta chỉ nên châm ngòi cho một câu chuyện hấp dẫn

chứ đừng dại dột châm ngòi cho một quả bom xung đột!

+ Quan tâm đến khung cảnh xung quanh

Những người tổ chức tiệc tùng có kinh nghiệm

thường trang hoàng gian phòng, nhà cửa sao cho không

khí thật thân mật và thoải mái. Tùy sự lựa chọn của bạn,

hoặc mang tính khoa học hoặc tính nghệ thuật, một lọ hoa

mềm mại hay những vật trang trí có góc cạnh, tất cả đều có

tác dụng không nhỏ đến tâm lý người dự tiệc. Tôi không

phải là một chuyên gia về hoa, cũng không phải kiến trúc

sư thiết kế, nhưng tôi có thể thuật lại cho các bạn nghe vài

điều về cách bố trí gian phòng quay hình của chương trình

"Larry King Live" trên đài CNN của tôi.

Cái ghế của tôi cũng như của các vị khách mời đều

được làm bởi các nhà thiết kế chuyên nghiệp hợp tác với

CNN. Họ đã thành công trong việc tạo ra một không khí

mang lại cảm giác thân mật, thoải mái giữa chủ và khách

từ những chiếc ghế ngồi này. Trên bàn chúng tôi chẳng có

một bông hoa nào, phía sau cũng không có những bức

tranh khổng lồ nào về quang cảnh New York hay

Washington làm phông cả. Chúng tôi chỉ có những chiếc

ghế "phối cảnh" với một tấm bản đồ treo trên tường. Đơn

giản nhưng hài hòa. Tôi nghĩ thế. Cám ơn những nhà thiết

kế có óc sáng tạo thật độc đáo này!

Khung cảnh bạn chọn để bạn bè cùng nhau trò chuyện

thì không cần quá màu mè. Cũng không vì chỗ đẹp mà

quên đi thời điểm có hợp lý không. Ví dụ nếu nhà bạn có

một khoảng sân vẫn thường là chỗ rượu trà lý tưởng,

nhưng hôm nay thời tiết nóng bức oi nồng thì bạn nên

chuyển vào trong nhà có quạt hay máy lạnh. Ngoài ra hãy

sắp xếp chỗ ngồi một cách hợp lý. Phòng chật thì bảo

khách ngồi gần, nhà rộng thì mời khách ngồi thưa ra. Nếu

không đủ chỗ ngồi thì linh động tổ chức tiệc đứng (buffet).

Không có gì khiến người ta cảm thấy khó chịu hơn khi suốt

bữa tiệc phải nhúc nhích trong một cái bàn chật hẹp.

+ Trò chuyện với người khác phái

Việc trò chuyện với người bạn khác phái, nhất là giữa

hai người vừa mới quen nhau, từ xưa đến nay vẫn được

thừa nhận là không phải dễ. Ngay tôi cũng cho rằng việc

này rất dễ... thất bại.

Thời xưa, trong những buổi dạ tiệc, một chàng trai

đến bên một cô gái chỉ dám bắt chuyện nhẹ nhàng như thế

này: "Trông cô thật xinh đẹp!" hay "Anh đã từng gặp em

trước đây chưa nhỉ?" Giờ đây khoảng cách "giữ kẽ" được

thu ngắn lại ít nhiều. Chúng ta có thể bắt đầu với vẻ bớt e

ngại hơn, dạn dĩ hơn. Xã hội ngày càng văn minh, ranh giới

và sự phân biệt nam nữ ngày càng ít đi. Nhưng dù sao thì

bạn cũng nên cẩn trọng. Và điều này còn tùy thuộc vào sự

khác biệt giữa các nền văn hóa, quan niệm đạo đức ở mỗi

nơi nữa.

Bắt chuyện với người khác phái sao cho không nhút

nhát mà vẫn giữ được sự lịch lãm quả không dễ dàng. Vấn

đề này không chỉ riêng ở phái nam. Phái nữ cũng bận tâm

về nó. Ở nữ giới còn khó khăn hơn bởi họ có những điều

kiêng kỵ đặc trưng.

Nếu bạn là một cô gái, bạn vẫn có thể tha hồ trò

chuyện với các anh bạn ở một bữa tiệc thân mật. Nhưng ở

nơi công cộng, nếu quý cô bỗng dưng ngẫu hứng, đơn

thương độc mã đến bên một chàng bảnh trai (chưa hề

quen biết) để bắt chuyện thì phải hết sức khéo léo, nếu

không muốn bị chê là "mất duyên con gái".

Khi tôi còn ở lứa đôi mươi ở trường trung học, con

gái bị cấm đoán gọi điện thoại cho bạn trai là điều đương

nhiên. Các bậc cha mẹ quan niệm rằng con gái của họ

không được phép gọi cho bọn con trai mà phải đợi "phe

kia" gọi trước mới phải đạo. Việc làm quen hay hỏi chuyện

đều ưu tiên cho nam giới. Cho dù ở bất cứ tình huống nào

đi nữa, phái nữ cũng không được phép "đi trước" phái

nam. Bên cạnh đó, còn có những luật lệ hà khắc bất thành

văn nhưng lan rộng trong xã hội. Chẳng hạn như việc tặng

quà. Hồi đó tôi chẳng bao giờ dám tặng một chiếc ví tay

cho bạn gái! Một quyển sách hay cũng không dám nốt! Nói

chi đến chuyện tặng một chiếc ví đầm... Nghe có vẻ vô lý,

nhưng quả thật dạo ấy những món quà như thế này được

coi là riêng tư và kém tế nhị nếu mang đi tặng. Vậy, người

ta thường tặng nhau cái gì? Một chiếc cà vạt, một đôi găng

tay, hay một cành hoa violet... thì cũng chấp nhận được.

Thật là khó khăn và rắc rối.

Ngày nay tất cả những điều cấm kỵ đó đã đi vào dĩ

vãng. Những món quà tặng người yêu thì luôn luôn không

có giới hạn và thậm chí còn... bay cao ngoài sức tưởng

tượng. Việc cô gái gọi điện cho chàng trai thì quá bình

thường. Có gái hỏi chuyện trước cũng vô cùng bình

thường. Vì vậy hãy trở lại vấn đề chính của chúng ta: Làm

thế nào để trò chuyện ăn ý với người bạn khác giới

Bạn biết không, Arthur Godfrey đã khuyên tôi chỉ duy

nhất mấy chữ: "Tự nhiên mà nói!". Một lời khuyên chí lý! "Tự

nhiên" bao giờ cũng giúp ta tự tin và thoải mái, có vậy mới

nói năng trôi chảy, không ấp úng ngượng nghịu. Thế là

trong lần đầu gặp nàng, tôi đã "tự nhiên mà nói" rằng:

"Chào cô, tôi thực sự chẳng giỏi giang gì về việc này. Cái

việc trò chuyện với quý bà quý cô ấy mà... Nhưng không

hiểu sao tôi cứ muốn được trò chuyện với cô trong giây lát.

Tên của tôi là Larry King, rất hân hạnh được làm quen với

cô!"

Bạn hãy thử hỏi chuyện theo cách của Godfrey xem.

Nếu cô ấy đáp lại lời bạn thì bạn sẽ có một cuộc nói chuyện

thú vị. Nếu không thì xem như bạn bị "lạc quẻ". Bởi nếu

không có sự hưởng ứng từ đối phương thì dù cố gắng

cuộc trò chuyện cũng chẳng đi đến đâu cả.

Nhưng ngược lại, nếu người ấy tỏ vẻ cũng muốn tán gẫu với bạn thì bạn sẽ nói về những việc gì?

- "Này, mọi người hình như ai cũng thắc mắc Mike Tyson

có được cấp giấy phép lên võ đài nữa hay không, em thì

nghĩ sao?"

- "Tôi vừa biết tin giá vàng giảm, anh có nghĩ là nó sẽ giảm

nữa hay không?"

Những câu hỏi như vậy có hai mục đích: giúp cho các

bạn làm quen với nhau, hiểu biết về nhau rõ hơn so với

những lời giới thiệu sơ lược ban đầu; và đây cũng là dịp

để "đo thử" kiến thức của đối phương, bạn sẽ bắt đầu biết

họ thuộc trình độ nào, có quan tâm thời sự hay không...

Nếu cô gái mà bạn hỏi câu thứ nhất lập tức trả lời

bạn rằng, "Tôi tiếc khi Mike Tyson không được cấp phép",

chứng tỏ cô ấy rất quan tâm sự kiện trên. Nhưng nếu cô ấy

nói: "Ồ, tôi chẳng biết gì về Mike Tyson cả, sao hắn không

được đấu nữa vậy?", điều này có nghĩa là bạn cần kể qua

loa sự việc, nói đôi chút suy nghĩ của mình rồi nhanh chóng

bắt sang một đề tài khác là vừa.

Tương tự, với câu hỏi thứ hai, nếu nhận được câu trả

lời: "Sáng nay tôi có đọc một bài báo phân tích giá vàng

giảm..." thì bạn có thể thoải mái kết nối đề tài giá vàng với

anh ấy.

Lời khuyên của tôi là, khi nói chuyện với người khác

phái bạn phải nhanh chóng biết về đối phương càng nhiều

càng tốt. Hãy thu hút sự chú ý của họ bằng cách nói đến

những vấn đề thuộc lĩnh vực sở trường của bạn. Và phải

nói về nó một cách thật tự nhiên. Nếu bạn là người hóm

hỉnh có khiếu pha trò, hãy xem cô ta có thích sự vui nhộn

hay không. Nếu bạn là người nghiêm nghị thì hãy xem anh

ấy có nghiêm nghị hay không. Nếu bạn thích thể thao hay

điện ảnh, cũng nhất thiết phải xem đối phương có thích như

bạn hay không. Trong trường hợp người ấy tỏ ra không

thích thú hoặc lưu tâm gì tới những lời nói của bạn, tốt nhất

là nên rút lui một cách tế nhị. Nhất định sẽ có một ai đó

trong nhóm đông thích hợp để chuyện trò cùng bạn.

NHỮNG BỮA ĂN TỐI THÂN MẬT

Trò chuyện trong những bữa ăn tối thân mật đối với

tôi dễ dàng hơn nhiều. Tôi nghĩ rằng các bạn cũng cảm

thấy như vậy. Vì trong dịp này hầu hết mọi người đã quen

biết nhau cả nên việc trò chuyện sẽ thuận lợi và ăn ý hơn.

Tạo một không khí rôm rả trên bàn ăn ư? Không khó!

Chỉ cần ta đề cập đến những sự kiện nóng bỏng mà ai

cũng có thể bàn luận, đóng góp ý kiến. Đôi khi có những

việc ngoài ý muốn, chẳng hạn một người nào đó vừa trải

qua một ngày làm việc thất bại, hay có chuyện riêng tư

chán nản...Lúc ấy nên tế nhị và đừng đề cập đến chuyện

không vui của cá nhân họ, hãy nói về những đề tài thoải

mái và hào hứng hơn.

TIỆC CƯỚI, SINH NHẬT, LỄ TANG...

Tiệc cưới, tiệc sinh nhật... là dịp để những người

quen thân tụ tập lại và chung vui với nhau. Ở những nơi này

bạn có thể trò chuyện với mọi người một cách thoải mái

nhất, dù cho bạn có quen thân với họ hay không.

- "Anh có quen cô dâu không? Tôi là bạn thân của cô ấy.

Nhưng đến bây giờ tôi mới biết mặt chú rể đấy. Cô ấy rất

dễ thương, gia đình cũng đàng hoàng lắm..."

Bạn có thể tha hồ tán gẫu với người mới quen về cô dâu, về chú rể, về những việc đang diễn ra trong bữa tiệc... "Anh có biết họ sẽ đi nghỉ tuần trăng mật ở đâu không? Anh quen với bên đàng trai như thế nào?" Có rất nhiều, rất nhiều đề tài để bạn trò chuyện.

Trái lại, việc phân ưu sẽ nhiều hơn nơi tang lễ. Một

nguyên tắc cơ bản khi nói chuyện với những thành viên

trong gia quyến người mất là: "Lựa lời mà nói". Đừng nói

những gì không thích hợp hay những gì thừa thãi. Không

nên chia buồn bằng câu nói: "Tôi biết anh rất buồn, rất đau

khổ..." Vì câu nói này là thừa. Lời chia buồn quá thống thiết

càng làm cho gia quyến đau đớn hơn mà thôi. Càng tệ hại

hơn khi ai đó chia buồn rằng: "Bi kịch làm sao, đau đớn

làm sao", hay "Đây quả là một mất mát khủng khiếp".

Trước khi nói những lời như vậy, tại sao bạn không nghĩ

rằng khi nghe nó tang chủ còn xốn xang đến chừng nào.

Nên nói những gì? Hãy kể về những kỷ niệm, những

ký ức còn đọng lại về người quá cố. Tôi còn nhớ ở lễ tang

của John, tôi đã nói rằng: "Tôi sẽ không bao giờ quên

được buổi tối thứ sáu hôm ấy, lúc tôi ở bệnh viện bên John

trong những giây phút cuối cùng. Rồi chúng ta đưa anh về

nhà giữa một cơn mưa tầm tã..."

Nếu bạn quen thân với gia quyến thì hãy gợi lại những

điều vui vẻ: "Anh có nhớ Fritz kể chuyện hài làm bạn bè

thích như thế nào không? Những chuyện cậu ấy kể là

những chuyện khôi hài nhất mà tôi từng được nghe". Có

thể khi nói về những điều đó, bạn đã thắp nên một ngọn

nến giữa không gian u buồn ảm đạm nơi lễ tang. Đặc biệt

là những chuyện mà gia quyến không hề biết về người đã

mất, thì đây là dịp để bạn có thể chia sẻ với họ những kỷ

niệm quý báu ấy.

Nếu không biết rõ về người quá cố thì bạn có thể nói

về những thành tựu mà ông ấy (hay bà ấy) đã đạt được.

Như họ đã từng là những "viên ngọc sáng chói" ra sao, con

cái của họ thành đạt thế nào... Ở tang lễ, bạn không cần

quá băn khoăn trăn trở mình nên nói những gì. Hãy thử đặt

mình là thành viên trong gia quyến, lúc ấy bạn muốn nghe

những gì? Những điều càng đơn giản, càng thành thật càng

tốt. Bởi suy cho cùng trong hoàn cảnh này mọi người sẽ

chẳng để ý xem bạn ăn nói có tài hoa không, bạn có là một

nhà diễn thuyết sắc sảo không. Chỉ cần nói một cách chân

thành rằng: "Tôi xin chia buồn. Chúng ta đã thật sự mất cô

ấy" thì cũng đã đủ.

Nếu bạn là người được chọn làm đại diện để phát

biểu ở tang lễ thì những điều cơ bản cũng như tôi vừa trình

bày. Hãy nói một cách đơn giản nhất và chân thành nhất.

Tuy không phải là chuyên gia nhưng tôi đã từng trải qua

kinh nghiệm này:

Tháng 10-1993, Bob Woolf, người bạn và đồng sự

thân thiết nhất của tôi đã vĩnh viễn ra đi một cách đột ngột.

Tôi quen biết gia đình Bob Woolf khá lâu và luôn giữ một

mối quan hệ thân thiết. Tôi đã thường xuyên cộng tác với

Bob lẫn cô con gái tài giỏi của ông là Stacey Woolf. Trong

ký ức của tôi, Bob luôn là một con người lịch lãm, tài ba và

có óc khôi hài. Tôi rất kính nể Bob. Tất cả chúng tôi khi đón

nhận tin anh qua đời đều bị sốc mạnh. Bob mất trong lúc

đang ngủ vào một chiều cuối thu ở Florida, chỉ vài ngày sau

khi anh đứng ra tổ chức lần sinh nhật thứ 60 của tôi ở

Washington. Stacey đã mời tôi là một trong năm người

phát biểu tại lễ tang. Lúc ấy tôi vừa cảm thấy vinh dự vừa

cảm thấy bối rối vì tôi thật sự không biết mình phải nói gì.

Tôi vẫn đang choáng váng trước sự ra đi của Bob. Trong

tâm trí không tỉnh táo này, làm sao biết nên hay không nên

nói những gì. Liệu tôi có nói điều gì không phải hay không?

Tôi cố trấn tĩnh và tự nhủ hãy tự tin lên, cứ nói những gì mà

mình nghĩ lúc đó.

Tôi là người phát biểu sau cùng. Bốn người đầu đều

nói rất hay, nhất là vị giáo sĩ người Do Thái của Bob. Và tới

lượt tôi... Có thể nói đây là bài phát biểu khó khăn nhất

trong cuộc đời tôi. Nhưng thật ra đó cũng không phải là một

bài diễn văn. Đó chỉ là những cảm xúc và hồi tưởng trong

ký ức mà tôi chia sẻ với gia đình Bob Woolf, như tất cả

những ai từng rơi vào hoàn cảnh bối rối này.

Tôi đứng cạnh quan tài đóng chặt của người bạn thân

yêu, cảm nhận rõ giây phút chia ly đau đớn. Đột nhiên khi

nhìn thấy ánh mắt buồn bã của Stacey và những người

khác trong gian phòng, tôi biết rằng ai cũng đang chịu

đựng nỗi đau như tôi. Tôi biết mình phải kiềm chế cảm xúc

lại. Và tôi bắt đầu nói:

"Bob có hai người bạn thân trùng tên Larry, và tôi là

người bạn Larry thứ hai của anh ấy. Khi tôi và Larry Bird

cùng gọi điện đến thì Bob chẳng biết nên nói chuyện với

người nào..."

Những lời đầu tiên này đã làm vài người tủm tỉm. Sinh thời Bob rất hài hước và vui nhộn, lúc nào cũng muốn pha trò. Thế nên tôi tiếp tục nói:

"Quý vị biết đấy, Bob rất thích chụp hình. Đi đâu anh ấy cũng hay muốn chụp chọt một cái gì đó. Nếu bạn hỏi phát minh vĩ đại nhất trong lịch sử là gì thì Bob sẽ trả lời ngay về sự ra đời của cái máy ảnh..."

Thế là chúng tôi đã có được một vài phút giây thư thả

trong không khí u buồn căng thẳng. Tôi cảm thấy có lẽ mình

đã đi đúng hướng. Tôi đã chọn được cách thích hợp để nói

về Bob. Thiết nghĩ trong những tình huống như thế này, bạn

hãy lắng nghe chính bản năng của mình. Bản năng sẽ mách

bảo bạn nên nói cái gì và cái gì không nên nói. Nếu như

cảm thấy rằng người khác muốn nghe những ký ức, một kỷ

niệm hay một câu nói trước đây của người quá cố, thì hãy

kể lại. Tất nhiên, sẽ có những điều không nên đề cập tới,

thì đừng nói ra. Nhất là đừng để ký ức tràn về như một thác

nước rồi thao thao bất tuyệt.

Việc phát biểu ở lễ tang của Bob đối với tôi không

chút dễ dàng. Và tôi biết ai ở tình huống như tôi cũng vậy.

Nhưng chúng ta phải biết kiềm nén sự xúc động lại, để nói

một cách chân thành, để bày tỏ tấm lòng với người bạn đã

mất và chia sẻ nỗi đau này cùng người thân trong gia

quyến

Sau hết, chắc tang lễ là điều không ai muốn nhưng

chúng ta vẫn phải đến đó vì cùng một lý do như nhau: chúng

ta yêu người bạn, người thân của chúng ta. Không ai đến

đưa tang Bob Woolf để nghe Larry King nói! Chúng tôi, tất

cả chúng tôi, đến đó vì Bob và vì còn nợ anh ấy một lời

chào tạm biệt.

Đó là chia sẻ của tôi dành cho bạn. Nếu một ngày

nào đó bạn ở vào vị trí của tôi và nói trước một lễ tang, hãy

nhớ đi nhớ lại rằng người ta đến đó không phải để nghe

bạn nói. Họ đến để bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn đối với

sự ra đi của một người đáng mến. Để hồi tưởng lại về lúc

sinh thời của người quá cố. Hãy chia sẻ nỗi buồn, niềm

cảm thông sâu sắc với tang gia. Đôi lúc bạn cũng có thể

pha vào một chút khôi hài để làm vơi bớt không khí ảm

đạm. Và nhớ là, nói càng ít càng tốt.

TRÒ CHUYỆN VỚI NHỮNG NGƯỜI NỔI

TIẾNG

Đối với nhiều người, trò chuyện với những người nổi tiếng là một thách thức khó khăn. Nhất là khi họ "bị động" vì sự quá nổi tiếng của anh ấy (hay cô ấy).

Nếu không chuẩn bị tâm lý trước thì bạn sẽ thật sự

bối rối. Ngôi sao điện ảnh, các ca sĩ hàng đầu, vận động

viên lừng danh... Khi nói chuyện với họ đôi lúc bạn không

biết nói cái gì, vì bạn biết quá ít về nó hay thậm chí chưa

từng đặt chân vào lĩnh vực đó. Các ngôi sao vốn hay nhạy

cảm, trò chuyện với họ bạn cần phải hết sức khéo léo. Nếu

bạn nói từ hồi còn bé xíu đã là một fan của họ thì có thể họ

sẽ nhăn mặt ngay. Họ nghĩ bạn ám chỉ họ đã già (dù ý của

bạn không phải là như thế). Còn các cầu thủ sẽ xem lời nói

nay của bạn thật sự là một châm chích: "Hồi xưa ba tôi dắt

tôi đi xem anh đá hoài" (còn bây giờ thì không thèm xem

nữa ư?!).

Nếu nói rằng: "Tôi từng luôn nghĩ rằng tôi sẽ trở thành

một ca sĩ nổi tiếng (hay một diễn viên điện ảnh, một tuyển

thủ bóng đá)" thì câu nói này sẽ giảm đi phần nào sự lẫy

lừng của ngôi sao mà bạn đang trò chuyện. Họ sẽ nghĩ

rằng ý bạn nói bất cứ ai cũng có thể làm được như họ.

Trong những chương trình của tôi trên truyền hình, tôi

đã trò chuyện với rất nhiều người nổi tiếng ở mọi lĩnh vực.

Tôi có thể khẳng định với bạn rằng, các ngôi sao cũng thích

một cuộc trò chuyện bình thường như tôi với bạn mà thôi.

Trò chuyện với họ tôi không đặt nặng ấn tượng rằng mình

đang trò chuyện với một người nổi tiếng. Nếu như bị chi

phối bởi danh tiếng lẫy lừng của họ, thì bạn sẽ thất bại

ngay! Họ cũng là con người như chúng ta. Và họ cũng có

những cảm xúc như chúng ta, thích hay không thích những

điều gì đó như chúng ta vậy thôi. Tôi đã thành công khi trò

chuyện với họ trong một không khí thoải mái.

Khi có quan điểm như vậy, bạn sẽ thấy rằng được trò

chuyện với những người nổi tiếng là một dịp may thú vị. Họ

là những con người đặc biệt và có ý tưởng cũng rất đặc

biệt.

CHƯƠNG II. TÁM ĐIỀU THƯỜNG

THẤY Ở NHỮNG NGƯỜI CÓ TÀI ĂN NÓI

NHỮNG NGƯỜI THÀNH CÔNG LÀ

NHỮNG NGƯỜI ĂN NÓI THÀNH CÔNG VÀ

NGƯỢC LẠI

Họ có những bí quyết chung nào?

Hãy học hỏi từ Frank Sinatra, Bill Clinton và Edward Bennett Williams

Hầu hết những người thành đạt trong xã hội đều là

những người ăn nói thành công. Chẳng có gì ngạc nhiên

khi điều ngược lại cũng nhiều phần đúng. Nếu như bạn cố

gắng phát triển khả năng ăn nói của mình thì bạn sẽ là một

người thành công. Nếu chưa thành đạt trong xã hội, bạn có

thể thay đổi điều này bằng cách hãy làm cho mình ăn nói

giỏi hơn.

Tôi nghĩ rằng không có người thành công nào mà

không thể bày tỏ được chính mình. Có thể họ không giỏi

hùng biện trước đám đông, hay không giỏi diễn thuyết

trong một vài trường hợp, nhưng họ cũng có một trình độ

ăn nói nhất định thì mới có thể đạt được một vị trí đáng kể.

Không ai gọi Harry Truman là một nhà hùng biện vĩ

đại cả. Nhưng nhiều người gọi ông ấy là một tổng thống vĩ

đại. Bởi một lý do là Truman rất giỏi nói về chính trị. Ông ấy

là một nhà thương thuyết giỏi với tính cương quyết trong

từng lời nói. Thay vì nói bằng những từ ngữ hoa mỹ bay

bổng, ông thích diễn đạt bằng ngôn ngữ rõ ràng và dễ hiểu.

Chưa có ai từng kết luận về trách nhiệm của một tổng

thống hay hơn mấy từ này của Truman: "Đồng đôla dừng lại

tại đây" (*), ông quả thật là một người ăn nói tuyệt vời.

Martin Luther King Jr. là một diễn giả có kiến thức

sâu rộng, luôn thu hút toàn bộ sự chú ý của khán giả như thể ông có phép thuật. Chỉ cần một cái micro nhỏ bé, ông có thể khuấy động cả một hội trường.

Tôi sẽ nói nhiều hơn về việc nói trước công chúng ở một chương sau. Khi nghĩ về tất cả những người ăn nói tài ba mà tôi từng có dịp được trò chuyện, tôi có thể rút ra kết luận về các bí quyết chung của họ như sau:

NHỮNG BÍ QUYẾT CHUNG NHẤT

• Họ luôn nhìn mọi việc với một quan điểm mới, một khía cạnh mới.

• Phạm vi tầm nhìn của họ rất rộng. Họ nghĩ tới gì, nói tới gì, đề cập ai, đều là những kinh nghiệm đa dạng được rút ra từ đời sống thường nhật.

• Họ rất tò mò, luôn hỏi tại sao, luôn muốn biết nhiều hơn những gì bạn kể.

• Họ rất nhiệt tình, bày tỏ cảm xúc nồng nhiệt về những gì mà bạn đang trò chuyện với họ.

• Họ không nói nhiều về bản thân.

• Họ biết cảm thông và chia sẻ, đặt mình trong hoàn cảnh của bạn để hiểu hơn những gì bạn nói.

• Họ có cả một khối óc khôi hài, không ngại nói biếm

về chính mình. Những diễn giả nói giỏi nhất thường

là những người thích châm biếm về mình nhất.

• Họ có một phong cách trò chuyện riêng.

NHÌN NHẬN SỰ VIỆC TỪ QUAN ĐIỂM

MỚI

Bí quyết đầu tiên này rất thường thấy ở những người

thành công trong việc ăn nói. Cố ca sĩ Frank Sinatra là một

ví dụ. Frank là người luôn quan tâm tới mọi thứ và nếu may

mắn được nói chuyện với anh về lĩnh vực âm nhạc thì bạn

sẽ bị cuốn hút ngay lập tức. Không phải bởi Frank sẽ kể

cho bạn nghe anh là một ngôi sao ca nhạc lừng lẫy như thế

nào (sinh thời anh chưa bao giờ làm thế!), mà là nhờ vào

kiến thức sâu sắc của anh về lĩnh vực âm nhạc. Hơn thế

nữa, Frank luôn có những nhận xét mới lạ, những suy nghĩ

mà không phải ai cũng có.

Vào một buổi tối nọ, tôi ngồi kế bên Frank trong một

bữa tiệc tại California. Anh được đề nghị hát một trong

những ca khúc cổ điển của Irving Berlin, bản

"Remember?". Đây là một ca khúc nổi tiếng vào thời niên

thiếu của tôi. Những người đồng trang lứa tôi lẫn người

đứng tuổi đều biết và thích bài này. Một bản tình ca êm

đềm, một giai điệu lãng mạn dành cho những trái tim nhạy

cảm.

Nhưng Frank đã làm tôi rất đỗi ngạc nhiên khi anh

nói: "Tôi đã thường hát ca khúc này nhiều lần rồi. Lần nào

tôi cũng hát theo phong cách ballad trữ tình. Nhưng đêm

nay tôi sẽ trình bày theo một phong cách khác. Các bạn có

biết vì sao không? Vì bài hát này hơi thảm thiết...?

Trong thoáng giây, tôi lẩm nhẩm lời bài hát:

Remember the night? The night you said, "I love you".

Remember? Remember you vowed. By all the stars above

you. Remember? (Em có nhớ cái đêm hôm ấy? Đêm mà

em nói "Em yêu anh". Em ơi có nhớ? Hãy nhớ lời thề hẹn

của em. Lời thề hẹn có các vì sao chứng giám. Em có

nhớ?).

Frank bảo: "Chàng trai trong bài đang giận đấy. Vì thế

lần này tôi muốn hát với một cảm xúc mạnh mẽ hơn". Và

Frank đã làm như vậy thật. điều này cho thấy rằng anh ấy

không chỉ hát hay mà còn hiểu sâu sắc nội dung bài hát.

Sinatra đã đưa ra một cái nhìn mới về một nội dung

cũ. Quả thật tôi rất thích được trò chuyện với những con

người như vậy. Anh ấy đã thổi một làn gió mới vào bữa

tiệc. Kể từ đó mỗi lần nghe lại ca khúc "Remember?", tôi

đều thử khám phá ra những cảm xúc khác lạ, một nét hay

mới nào đó. Tôi đã học hỏi điều này từ Sinatra.

MỞ RỘNG TẦM NHÌN CỦA BẠN

Thị trưởng thành phố New York Mario Cuomo là một người giao tế giỏi. Con trai của ông, Andrew Cuomo, hoạt động thành công trong làng giải trí.

Andrew lúc 30 tuổi là thư ký làm việc dưới trào chính

phủ Clinton về lĩnh vực phát triển nhà ở thành phố. Ngoài ra

anh còn hoạt động xã hội tích cực. Bản tính linh hoạt, hiểu

biết toàn diện, Andrew là một con người rất thú vị. Một

hôm, qua điện thoại tôi nói với ngài thị trưởng rằng tôi rất

thích nói chuyện với Andrew qua vài lần tiếp xúc với anh ở

Washington. Tôi đánh giá anh ấy là một con người khá

hoàn hảo. Cuomo cha đã nói cho tôi biết lý do vì sao.

Andrew có hai ông bà nội và hai ông bà ngoại, anh

rất thương kính ông bà và luôn gần gũi trò chuyện với họ từ

thuở nhỏ. Lúc nào cậu ta cũng hỏi chuyện này chuyện nọ rồi

lắng tai nghe những kinh nghiệm quý báu. Ông bà Andrew

trước đây sống ở Ý, sinh ra từ đầu thế kỷ 20 - thời mà

phương tiện đi lại còn là những cỗ xe ngựa. Lúc ấy chưa

có điện, chưa có radio hay truyền hình mà chỉ có những

cơn dịch bệnh hoành hành không thuốc chữa. Thời ấy tin

tức truyền đi bằng miệng, người ta chỉ được học vài cấp

lớp thấp ở trường... Và thế là từ ông bà của mình, Andrew

đã có một kho tàng kiến thức. Anh biết nhìn nhận xã hội góc

cạnh hơn, sâu rộng hơn. Vấn đề ở đây chính là việc

Andrew đã biết lắng nghe và học hỏi nhiều điều. Tính tò mò

muốn biết về mọi thứ kết hợp với thói quen lắng nghe đã

dần tạo nên một Andrew có sức cuốn hút người khác.

Khi thị trưởng Cuomo nhấn mạnh điều này, ông đã

làm cho tôi phải suy nghĩ. Có một thành ngữ nói rằng "Đi

một ngày đàng học một sàng khôn". Nhưng nếu có tính háo

hức tìm tòi và biết lắng nghe người khác, bạn sẽ học hỏi

được nhiều điều ở ngay nơi bạn sống. Tất cả chúng ta đều

có ông bà, cha mẹ. Nếu ít có dịp trò chuyện với họ thì hãy

tìm đến những người lớn tuổi khác. Ở lứa tuổi 80, hay 90,

thậm chí 100, người ta có cả một kho tàng kinh nghiệm.

Thấm thía những kinh nghiệm, vốn sống của họ, ta sẽ thấy

yêu quý chính cuộc sống của mình.

Sau khi cha tôi mất, mẹ tôi phải bươn chải ngoài xã

hội lo việc cơm áo gạo tiền nuôi chúng tôi. Bà bận rộn suốt

ngày ở xưởng làm nên phải thuê một người bảo mẫu lớn

tuổi chăm sóc cho anh em tôi và dọn dẹp căn hộ nhỏ ở phố

Bensonhurst (Brooklyn). Bà cụ đã 80 tuổi, cha bà từng

chiến đấu trong cuộc nội chiến Nam-Bắc. Khi còn trẻ bà

từng gặp mặt tổng thống Abraham Lincoln. Và tôi rất thích

trò chuyện với bà. Nhờ vậy mà thời thơ ấu ở Brooklyn của

tôi như là một khung cửa sổ nhỏ giúp tôi nhìn thấy một phần

lịch sử nước Mỹ. Cũng như vậy, bạn hoàn toàn có thể tiếp

nhận được những kiến thức quý báu từ những năm tháng ở

cạnh người lớn trong gia đình. Hãy chia sẻ với họ những

suy tư của bạn về mọi thứ và đón nhận lấy những lời

khuyên của họ. Người từng trải hơn bạn chắc chắn sẽ có

những suy nghĩ chín chắn hơn và sẵn lòng giúp bạn mở

rộng tầm nhìn.

Những người có tài ăn nói nhất là những người luôn

háo hức muốn tìm hiểu về mọi việc. Đó là lý do tại sao họ

rất chăm chú lắng nghe bạn nói. Và tại sao họ có một vốn

tri thức lớn.

SỰ HÀO HỨNG, NHIỆT TÌNH

Tôi nghĩ một trong những lý do giúp tôi thành công khi

nói chuyện trên sóng phát thanh, hay qua màn ảnh truyền

hình là việc khán thính giả cảm nhận được nỗi say mê nghề

nghiệp của tôi. Bạn không thể giả tạo được điều này và

nếu cố gắng giả tạo, bạn sẽ thất bại hoàn toàn. Vì thế nếu

bạn thật sự yêu thích công việc của mình và chia sẻ sự

nhiệt tâm đó với những người mà bạn giao tiếp, thì cơ hội

thành công của bạn sẽ lớn hơn. Tôi đã từng thấy điều này

ở những người có nghề nghiệp rất khác biệt nhau. Chẳng

hạn như cựu tổng thống Bill Clinton và Tommy Lasorda.

Lasorda là ông bầu của đội bóng Los Angeles

Dodgers, là khách mời trong chương trình radio của tôi

ngay sau buổi tối mà đội bóng của ông bị thua thảm hại

trước đội Houston (Trận quyết định của giải nhà nghề mùa

bóng năm 1981). Khi thấy dáng vẻ của ông, bạn không thể

nghĩ đây là ông bầu của một đội bóng vừa thảm bại. Tôi hỏi

làm thế nào mà ông giữ được vẻ tươi tắn như thế, Lasorda

bình thản nói rằng: "Ngày tuyệt vời nhất trong đời tôi là ngày

đội Dodgers chiến thắng, và cái ngày tuyệt vời thứ hai

trong đời tôi là khi đội bóng nhận được những kinh nghiệm

quý báu từ một trận đại bại!"

Tổng thống Clinton, người mà tôi được dịp phỏng

vấn trong buổi lễ kỷ niệm năm đầu tiên của nhiệm kỳ làm

tổng thống ở Nhà Trắng, đã nói ý tương tự của nhiệm kỳ

làm tổng thống một quốc gia. Cả Lasorda lẫn Clinton đều là

những người có tài ăn nói tuyệt vời. Những người mà tôi

luôn thích được trò chuyện. Bởi họ đều có một điểm chung

là sự nhiệt tình, hào hứng hết mình trong công việc lẫn khi

trò chuyện. Họ sẵn sàng chia sẻ sự nhiệt tình đó khi tiếp

xúc với bất cứ ai. Điều này đã làm cho họ không những

hoàn toàn thành công trong giao tế mà còn thành công

trong nghề nghiệp.

Có thể bạn không bao giờ muốn rơi vào tình trạng

thất bại giống như hoàn cảnh của Tommy Lasorda. Tôi hy

vọng tất cả chúng ta đều không gặp tình trạng đó. Nhưng

cuộc sống không phải bao giờ cũng mỉm cười. Không phải

bao giờ chúng ta cũng may mắn. Khi gặp phải chuyện gì

không như ý, hãy cố quên nó đi và nghĩ đến những việc

khác có thể đem tới niềm vui cho bạn. Những người thân

quý mến bạn, những sở thích của bạn, một điều từ thiện

bạn đang làm... Thậm chí đơn giản như là một quyển sách

hay mà bạn vừa đọc, một bộ phim thú vị bạn mới xem

xong... Hãy tìm lại niềm vui và sự nhiệt tình để khi trò

chuyện với một ai đó, bao giờ người ta cũng thấy nụ cười

trên gương mặt bạn.

Nếu bạn tìm thấy một vấn đề cuốn hút bạn, hãy cố gắng làm sao cho người đang nghe bạn cũng bị lôi cuốn theo. Như vậy, có nghĩa là bạn đã thành công.

ĐỪNG CHỈ NÓI VỀ BẢN THÂN MÌNH

Trong một cuộc trò chuyện hẳn bạn sẽ nói một điều gì

đó về bản thân của mình. Nhưng đừng bao giờ lúc nào

cũng chỉ nói về mình. Hãy quay sang người đối diện và tìm

hiểu về họ: "Còn bạn thì sao, Mary? Bạn làm việc ở đâu?".

SỰ CẢM THÔNG, CHIA SẺ

Hãy điểm lại mà xem, những người mà chúng ta thích

trò chuyện nhất thường là những người cảm thông với

chúng ta nhiều nhất. Họ hiểu được cảm xúc của ta như thế

nào, quan tâm đến suy nghĩ của ta. Khi nói cho ai đó biết

rằng bạn vừa mới nhận được một công việc mới, chắc

chắn bạn muốn họ sẽ thốt lên rằng: "Wow, thật là tuyệt

đấy!", chứ không chỉ là: "Ồ, thế à?" hay "Vậy hả?".

Ophrah Winfrey, nữ phát ngôn viên truyền hình quen

thuộc của đông đảo người Mỹ, đã luôn thể hiện sự chia sẻ

sâu sắc của mình với tâm tư tình cảm các vị khách mời

trong chương trình của cô. Bạn thấy Oprah luôn sẵn sàng

chia sẻ với những gì người đối diện nói. Đây là sợi dây kết

nối giữa cô và mọi người. Bí quyết đơn giản này đã giúp

Ophrah trở thành một phát ngôn viên thành công mà chúng

ta mến mộ.

Tất cả những phát ngôn viên thành công đều có đức

tính này. Họ được gọi là người hay động lòng trắc ẩn (the

commiserators). Nếu tâm sự với họ rằng bạn có một khối u

ở não, hoặc chỉ là tính nhát gan yếu bóng vía, họ sẽ cảm

thông ngay với bạn và có thể sẵn sàng giúp đỡ bạn một

điều gì đó. Sonya Friedman, ông chủ chương trình "Sonya

Live" của CNN phát vào mỗi kỳ nghỉ cuối tuần là một ví dụ

điển hình. Còn Dick Cavett lại là một phát ngôn viên giỏi

khác. Một người rất nhạy bén và luôn quan tâm sâu sắc

đến những câu chuyện kể, những suy nghĩ cảm xúc của các

vị khách mời. Cavett biết rằng điều này làm cho chương

trình "có hồn", chứ không cần phải tìm kiếm những ý tưởng

xa xôi đâu khác.

HÃY THỂ HIỆN TÍNH HÀI HƯỚC CỦA

BẠN

Tính hài hước luôn được hoan nghênh trong các cuộc

trò chuyện. Đôi lúc sự hài hước lại cực kỳ cần thiết nữa.

Khi tôi đọc một bài diễn văn, một trong những nguyên tắc

cốt yếu của tôi là: "Không bao giờ nói quá dài và quá

nghiêm nghị".

Nhưng cũng như mọi việc khác trong cuộc sống, sự

hài hước không thể có tác dụng tốt khi bị khiên cưỡng,

gượng gạo. Những diễn viên hài giỏi nhất đều nằm lòng

điều này và họ không cố gắng chọc cười khán giả một

cách giả tạo. Tôi có thể đưa ra cho các bạn một ví dụ. Bob

Hope. Bob chẳng bao giờ cố gây cười một cách không tự

nhiên. Anh ấy là một người không bao giờ biết nghiêm

khắc và chán nản, luôn là một cây kể chuyện tiếu lâm ở các

buổi tiệc, một diễn viên hài trên sân khấu, trên truyền hình,

ở các chương trình tạp kỹ. Ngoài ra anh còn là một nhà

doanh nghiệp thành công. Anh luôn quan tâm đến thời sự,

luôn đi đầu trong những phong trào từ thiện. Nhờ vậy mà

phong cách hài hước của Bob rất đa dạng và phong phú.

Al Pacino cũng là một nhân vật có óc khôi hài hết sức tự nhiên. Trên sân khấu, anh là một trong những diễn viên kịch hàng đầu ở Mỹ, còn ngoài đời lại là một chàng trai vui nhộn. Một người New York có cái nhún vai bình tĩnh trước nhiều mối nguy hiểm trong cuộc sống.

Tháng giêng năm 1994, một tối nọ nơi hành lang

khách sạn Beverly Wilshire (Los Angeles), Al Pacino,

Walter Cronkite, vua bóng đá Pele, tôi và một số người

khác đang nói chuyện với nhau, chỉ một vài giờ sau một

cơn động đất. Tất cả chúng tôi đều bị sốc, vài người thổ lộ

nỗi bàng hoàng. Chỉ riêng Pacino là nhún vai: "Tôi là một

người New York, tôi tưởng đó là một quả bom ấy chứ!".

Chắc chắn Pacino không cố tình muốn gây cười, anh ta chỉ

tự nhiên thốt ra cây ấy theo quán tính. Có điều, tất cả chúng

tôi đều phải bật cười. Câu nói của Pacino đã phá tan bầu

không khí căng thẳng.

Một nhân vật nữa có phong cách hài rất khác thường.

Đó là George Burns. Ông hầu như không biết nói gì ngoài

những câu khôi hài, và sự hài hước ấy đến tự nhiên như

chính cuộc sống của George. Trong một bữa tiệc, mọi

người đang bàn luận về đề tài sức khỏe và ai cũng có

những nỗi ưu tư riêng. Một người hỏi George: "Ông nghĩ gì

về những bác sĩ ngày nay?". George trả lời: "Mỗi ngày tôi

hút 10 điếu xì-gà, uống hai ly rượu mỗi trưa và thêm hai ly

nữa vào buổi tối. Tôi thích gặp gỡ những phụ nữ trẻ trung.

Tôi đã gần 100 tuổi và người ta hỏi tôi rằng bác sĩ của tôi

nói gì về chuyện này?" - George ngừng nói, nhìn một lượt

quanh bàn, rồi tỉnh bơ nói tiếp - "Ông bác sĩ của tôi đã mất

cách đây mười năm!"

George Burns quả đúng là George Burns! Chỉ đơn

thuần kể lại nếp sống đều đặn của ông thôi nhưng cũng làm

người ta phải ôm bụng cười. Đáng nói là những điều ấy tất

cả chúng tôi đều biết, thế mà qua cách nói của George

chẳng ai thấy nhàm chán. Có thể là nhờ giọng điệu nghe đã

buồn cười lẫn cách nói "tỉnh như không" của George.

Don Rickles là một chàng trai khoái chọc cười trên

sân khấu cũng như ở các bàn tiệc. Những thói xấu, những

điều không tốt trong cuộc sống qua óc hài hước của

Rickles đều tạo nên những trận cười nghiêng ngả. Tại sao

anh ấy có thể làm cho mọi người cười mà không phải là tôi

hay là bạn? Vì Rickles đã biến sự khôi hài thành bản năng

thấm sâu vào máu thịt. Anh không giả tạo, không hài hước

một cách khiên cưỡng. Chúng ta cần ghi nhớ điều này.

Thêm vào đó, hãy chọn đúng lúc để gây cười. Đừng bao giờ ngắt lời người khác chỉ vì nóng lòng muốn kể một câu chuyện vui nào đó của bạn.

PHONG CÁCH RIÊNG

Bất cứ diễn giả thành công nào cũng có một phong

cách nói riêng của họ. Chúng ta hãy tham khảo và đánh giá

bốn phong cách riêng của bốn luật sư thành công nhất nước Mỹ vào nữa cuối thế kỷ 20.

Edward Bennett Williams có phong cách nói mềm

mỏng, nhỏ nhẹ và từ tốn. Những lời lẽ này tuy mềm mỏng

nhưng sâu sắc và có sức thuyết phục mạnh trong tòa án.

Chúng tuần tự đi vào đầu bạn rồi chinh phục bạn tự lúc nào

không biết. Phương pháp này giúp cho Edward thành công

lớn.

Cho dù đang đứng trước bồi thẩm đoàn hay ngồi ăn

trưa với một vị khách, Percy Foreman, một luật sư tên tuổi

khác, mỗi lần mở miệng là tạo ra một bài diễn văn nhỏ đầy

thuyết phục. ông chọn cách nói "đánh" vào trái tim, thu hút

mọi người với văn nói trôi chảy, rõ ràng và hấp dẫn từ đầu

đến cuối. Percy làm điều này dễ dàng vì đây chính là phong

cách của ông.

Williams Kunstler lại là một luật sư có giọng điệu

hùng hồn mạnh mẽ, quyết liệt và khẳng khái. Một con người

dễ nổi giận. Mỗi khi Williams có mặt là phòng xử án sôi

động và nóng hẳn lên. Phong cách này hẳn là đối lập với

Edward và Percy nhưng vẫn giúp Williams gặt hái thành

công như hai đồng nghiệp.

Cách nói của Louis Nizer là cách xây dựng những sự

kiện thành một chuỗi, và tạo những tình huống kịch tính có

thể xảy ra. Nếu như Edward và Percy thu hút bằng phong

cách khá tình cảm, Kunstler thu hút bởi sự mãnh liệt thì

Nizer lại thuyết phục bạn ở sự chính xác và logic.

Có thể bạn không phải là các luật sư trong phòng xử

án, nhưng bạn hoàn toàn có thể học hỏi ít nhiều ở họ. Điều

quan trọng là phải tìm tòi và phát huy một phong cách nói

cho riêng mình. Nếu không, người ta sẽ không có ấn tượng

gì sau khi trò chuyện với bạn và sự hiện diện của bạn hoàn

toàn mờ nhạt.

Rất nhiều người hỏi tôi rằng: "Thế phong cách riêng

của Larry King là gì?". Chà, việc mô tả phong cách của

mình thì khó hơn nhiều so với mô tả phong cách người

khác. Tôi nghĩ phong cách nói của tôi có nét tương đồng

với phong cách của Cavett. Một phong cách pha trộn và

xoay theo tất cả những cung bậc tình cảm. Lúc mãnh liệt,

lúc mềm mỏng, khi từ tốn, khi lại cương quyết... Tôi tùy cơ

ứng biến trước những tình huống khác nhau và những cảm

xúc khác nhau của mình. Nếu có dịp xem tôi nói trên đài

CNN, bạn hãy nhận xét giúp tôi về phong cách của Larry

King nhé.

ĐIỀU SAU CÙNG: SỰ IM LẶNG ĐÚNG

CHỖ

Tôi vẫn nhớ một cao trào trong vở hài kịch cổ điển

"The Honeymooners". Vở này có anh bạn Jackie Gleason

của tôi (vai Ralph) diễn chung với Audrey Meadows (vai

Alice). Khi nhân vật Alice không biết vô tình hay cố ý bàn ra

tán vào về những dự tính của Ralph, Ralph đã nhìn thẳng và

trỏ ngón tay vào giữa mặt Alice: "Alice, cô thật là một

người ba hoa lắm điều!"

Dù bạn có tài nói năng tuyệt vời đến như thế đi chăng

nữa, có những lúc tốt hơn hết là bạn nên im lặng. Trong bất

cứ cuộc trò chuyện nào cũng cần phải biết kiềm nén chính

mình. Đừng nên nói những gì quá khích, hãy để giác quan

thường xuyên mách bảo bạn rằng: im lặng có tốt hơn

không. Vì đôi khi sự im lặng còn đáng giá hơn hàng ngàn

câu nói. Và có những lúc chỉ cần im lặng người ta cũng

hiểu ý của bạn rồi.

CHƯƠNG III. NÓI CHÍNH XÁC VÀ

NGHIÊM TÚC

• Những từ ngữ không nên dùng trong giao tiếp

• Làm thế nào để thay đổi những thói quen xấu

• Sự chính xác và nghiêm túc

Đây không phải là một cuốn sách nhằm bổ sung vốn

từ của bạn hay giúp bạn nói theo ngôn ngữ tiếng Anh của

Larry King. Nhưng bạn cần chú ý nhiều đến cách dùng từ

và lựa chọn lời nói vì chúng tác động rất lớn đến việc giao

tiếp của bạn.

NHỮNG TỪ NGỮ "THỜI THƯỢNG"

Nhà văn Mark Twain từng viết rằng: "Sự khác nhau

giữa từ gần đúng và từ đúng thật sự là một khoảng cách

lớn. Giống như ánh sáng một con đom đóm khác với một

tia chớp vậy". Bạn nên nhớ rằng từ đúng thật chất là một từ

đơn giản. Và từ đơn giản thì bao giờ cũng dễ hiểu.

Với tốc độ phát triển thông tin bùng nổ như ngày nay,

những từ mới lan truyền rất nhanh trong cộng đồng. Nhưng

nên cẩn thận, nhiều từ mới nghe có vẻ "thời thượng" lại

chẳng có tác dụng thiện cảm nào khi bạn giao tiếp.

Ví dụ theo ý kiến chủ quan của tôi, các bạn nên nói cụ

thể "văn phòng", "nhà cửa", "đường ống điện-nước", "xa lộ

cao tốc"... hơn là chỉ thích luôn dùng từ "cơ sở hạ tầng", "vĩ

mô", "vi mô".

Một ông chủ đài truyền thanh đã khuyến khích các

nhân viên của mình nên dùng những từ đơn giản và phổ

biến: "Don't utilize utilize. Use use" ("Đừng sử dụng từ sử

dụng. Hãy dùng từ dùng!!"). Rõ ràng là từ "utilize" ít phổ

biến hơn từ "use".

Nhiều người thích dùng các thuật ngữ nghe có vẻ

"thời thượng" chứ không muốn dùng những từ quen thuộc

bình thường. Có người còn dùng những tiếng lóng và cho

rằng "vậy mới thời thượng, mới oai". Sẽ đáng tiếc nếu bạn

quen lối nói mang tiếng là "thời thượng" mà vứt đi lối nói

đơn giản, quen thuộc với mọi người. Bạn sẽ tiến xa hơn

nếu để người ta hiểu bạn nhiều hơn. Và tốt nhất là hãy

tránh những cách nói "lóng" có vẻ hứng thú với bạn nhưng

lại không phổ biến với mọi người. Mục đích quan trọng nhất

trong giao tiếp là người khác phải hiểu được bạn. Tức là

trước hết họ phải hiểu ngôn ngữ của bạn.

LỐI NÓI KHOA TRƯƠNG

Thêm vào việc nên tránh những từ ngữ "thời thượng",

bạn cũng nên đừng ham dùng lối nói "trên trời dưới đất"

nghe có vẻ hấp dẫn nhưng kỳ thực lại chẳng giúp người

khác thích thú gì. Bởi những câu nói mà văn phong ngữ

pháp quá khác xa khuôn mẫu thông thường sẽ làm tối

nghĩa ý của bạn. Để rồi bạn phải giải thích dài dòng cho

người ta hiểu. Hoặc người ta sẽ nhăn trán nhíu mày mãi

trong cuộc nói chuyện.

Hãy cẩn trọng nếu muốn dùng một cách nói tân thời

mới mẻ nào đấy. đừng gây cho người đối diện cảm giác

khó hiểu và khó chịu. Những điều ấy bạn hoàn toàn có thể

không mắc phải khi chỉ nói theo lối thông thường, bình dị.

NHỮNG TỪ KHÔNG CẦN THIẾT

Thỉnh thoảng trong cuộc trò chuyện có những từ ngữ

nào đó chẳng nằm trong mục đích phát ngôn của chúng ta

nhưng lại gây tác hại không nhỏ là làm lộn xộn những gì chúng ta muốn đề cập, khiến người khác phải nghe những cái không đáng nghe. Vậy tại sao chúng ta lại để phát ra những từ này? Chúng giống như cây nạng mà bạn phải dựa vào vì sợ mình đi khập khiễng.

Nhiều người nói tiếng Anh có thói quen dùng hoài hai

từ "you know" (bạn biết không). Một trong những người bạn

của tôi ở thủ đô Washington bao giờ cũng mở đầu câu nói

bằng "Bạn biết không...". Biết thói quen này, một người

bạn khác đã có thử đếm số lần nói "Bạn biết không" của

anh ta trong suốt cuộc gặp gỡ kéo dài 20 phút. Kết quả

thống kê: có 91 lần từ "Bạn biết không" được phát ra! Có

nghĩa trong một phút anh bạn ở Washington nói "you know"

đến bốn lần rưỡi. Tôi thật sự không biết cái nào đáng nhớ

hơn 91 từ "you know" hay nội dung cuộc gặp gỡ. Mẫu

chuyện nghe có vẻ buồn cười, nhưng nếu nhìn nhận một

cách nghiêm túc thì vấn đề quả đáng lo ngại. Anh bạn "you

know" liệu có giao tiếp hiệu quả không nếu cứ để thói quen

"bạn biết không" lấn áp? Một thói quen nhỏ nhưng đem lại

một tác hại có thể không nhỏ chút nào. Chưa kể đến việc

người nghe cảm thấy vô cùng nhàm chán. Bây giờ thì các

bạn có thích dùng từ "bạn biết không" để mở đầu tất cả các

câu nói của mình không?

Tương tự, hãy cẩn thận với các từ quen dùng mở đầu

câu như: "cơ bản là" (basically), "nói chung là" (generally),

"dù sao" (anyway), "hy vọng là" (hopefully)... Một hôm nào

đó đang xem bản tin buổi tối trên truyền hình, bạn thử chú ý

xem mình có nghe người phát ngôn viên liên tục nói những

từ này hay không. Nếu bạn thấy họ cứ mỗi câu mở miệng

lại là một từ dạng trên, thì hãy báo tin ngay cho sách "Kỷ lục

Guinness!"

Thật ra, tôi đồng ý là những từ ngữ trên thỉnh thoảng

chúng ta cũng cần dùng để nhấn mạnh câu nói. Nhưng sẽ

không hay nếu lạm dụng nó, ví dụ khi bạn quen miệng nói

"Hy vọng là tôi sẽ tổ chức buổi tiệc vào tối mai", mặc dù

mục đích của bạn chỉ muốn thông báo là bữa tiệc tổ chức

vào tối mai. Vậy thì từ "hy vọng là" có cần thiết hay không?

Hơn nữa, người ta sẽ hiểu câu nói của bạn theo một ý

khác.

Dù bạn đang nói bất cứ điều gì, hãy cố gắng bỏ thói

quen dùng những từ không cần thiết trong câu nói của bạn.

Khi những từ này "rón rén" lẻn vào cuộc trò chuyện thì nó có

thể gây tác hại. Hãy làm chủ những gì bạn thật sự muốn

diễn đạt.

DÙNG TỪ CHÍNH XÁC

Vấn đề này không đơn giản bởi cách dùng từ ngày

nay quả thật là muôn hình muôn vẻ. Bản thân tôi cũng ngại

khi nói đến vấn đề này. Thế nhưng thích hay không thích thì

chúng ta cũng thử nghiên cứu và đánh giá nó xem sao.

Việc dùng từ chính xác phần nào thể hiện trình độ hay

quan điểm của người nói đối với xã hội nói chung. Xã hội

ngày càng thay đổi, có những giá trị hay đánh giá đã lỗi

thời. Tôi lấy ví dụ cụ thể là ngày nay phụ nữ ngày càng có

vai trò cao hơn trong xã hội. Vậy bạn dùng từ "phái yếu" để

chỉ họ thì liệu có chính xác nữa không? Ngày trước những

từ ngữ miệt thị thường dành cho người da đen. Ngày nay

người da màu đứng đầu ở rất nhiều lĩnh vực, đặc biệt trong

thể thao. Quyền bình đẳng không phân biệt chủng tộc cũng

ngày càng mang giá trị rộng lớn. Ngày trước gọi "dân nô lệ

da đen", ngày nay phải dùng là "người Mỹ gốc Phi" (African

American). Ngày trước nói "dân phương Đông da vàng",

ngày nay phải là "người châu Á" (Asian). Trước gọi "dân

gốc Tây Ban Nha" nay đổi thành "người Mỹ Latinh" (Latino).

Bất cứ dân tộc nào cũng muốn được gọi tên đúng nguồn

cội của họ một cách trân trọng. Tờ Washington Post từng

đưa ra một danh sách cho thấy sự thay đổi về tên gọi các

dân tộc di cư đến đất Mỹ theo thời gian, như một cách thừa

nhận sự tiến bộ. Ví dụ cụm từ "người Mỹ gốc Phi" năm

1987 xuất hiện trên tờ báo này 42 lần, đến năm 1993 đã

xuất hiện 1422 lần.

Tất cả những điều trên cho thấy rằng chúng ta đã đi

qua một chặng đường dài đấu tranh tư tưởng. Những từ

ngữ đã thay đổi mang giá trị thể hiện sự tôn trọng hơn đối

với nhiều dân tộc. Nếu không cẩn thận khi dùng chính xác

từ thì bạn sẽ gặp bất lợi lớn.

Có khoảng cách nào không, giữa lòng tin và sự đa

nghi? Có lý do nào chính đang hay công bằng không khi

chúng ta còn chần chừ chưa chịu đổi từ "phái yếu" sang

"quý cô"? Dĩ nhiên không phải mọi phụ nữ nào cũng gọi là

quý cô quý bà được. Nhưng sự thật là từ này đã được

thừa nhận. Và dùng hay không dùng là quyền của bạn. Vấn

đề này nữ biên tập viên một tạp chí nhỏ đã đặt ra với một

biên tập viên nam đồng nghiệp.

Có thể bạn hơi liều khi khen một nữ đồng nghiệp

trong cơ quan rằng: "Cô trông thật tuyệt vời khi mặc chiếc

áo này!" hay "Chiếc váy này làm cho cô thật lộng lẫy!". Giờ

đây người ta có lời khuyến cáo rằng nên thận trọng với lời

khen của bạn. Đơn giản chỉ nên nói: "Chiếc váy này đẹp

đấy!" là tốt nhất.

Nói như thế thì có vẻ ôn tồn và "giữ kẽ" quá phải

không? Nhưng nó an toàn bạn ạ. Ngày nay đó chính là điều

quan trọng nhất: An toàn. Trong bộ phim "Quân vương và

thiếp" (The King and I) có câu "Cái gì có là có. Cái gì không

là không. Nhưng giờ đây tất cả đều lộn xộn". Lời lẽ của vị

vua trong phim thì thật buồn cười, nhưng không hẳn là vô lý.

Chuyện gì đã xảy ra? Có những cái ngày xưa cấm kỵ thì

ngày nay có thể chấp nhận. Có những điều ngày xưa thì

được nhưng ngày nay lại không. Và biển ngôn từ ngày nay hỗn loạn lắm. Vậy nên, việc dùng từ thiếu chính xác có thể dẫn tới điều không hay cho bạn.

LOẠI BỎ NHỮNG THÓI QUEN KHÔNG TỐT KHI ĐỌC DIỄN VĂN

Bạn luyện tập loại bỏ những thói quen không tốt như thế nào? Hãy nhớ ba phương pháp sau:

Đầu tiên, rất đơn giản, hãy chú ý những từ ngữ phát

ra từ cửa miệng. Lúc bạn đang nói cũng phải biết lắng

nghe chính bạn nữa. Bạn phải nhận biết rõ ràng rằng lúc

nào thì cần dừng lại, khi nào thì nên tiếp tục. Thậm chí bạn

đã ngập ngừng "à, thì, ờ..." bao nhiêu lần rồi. Đó chính là

những con sâu làm rầu... bài diễn văn của bạn.

Hai là, trước khi bắt đầu phải nghĩ mình sẽ nói gì. Tôi

biết điều này không dễ dàng. Thỉnh thoảng chúng ta lỡ nói

đến nửa câu và chợt hoảng vì không biết phải kết thúc câu

đó như thế nào. Ý của tôi không phải là bạn phải làm một

diễn văn hoàn chỉnh trong đầu trước khi bước lên bục

micro. Nhưng khi đang nói câu thứ nhất, bạn có thể vạch ra

trong đầu câu thứ hai. Nếu điều này có vẻ quá khó thì hãy

cố gắng tập luyện nhiều hơn. Rồi bạn sẽ thấy điều này hoàn

toàn có thể làm được, và chẳng mấy chốc là đến lúc có thể

thành thạo. Bạn hoàn toàn có thể suy nghĩ hai vấn đề cùng

một lúc. Bộ não của chúng ta có năng suất rất tuyệt diệu

nếu biết cách khai thác sử dụng nó.

Thứ ba là, hãy lập một "ban kiểm tra" xem bạn đã nói

những gì và nhanh chóng sửa đổi nếu như bạn lỡ nói một

từ gì đó nhầm lẫn. "Ban kiểm tra" có nhiệm vụ báo kịp thời

với bạn rằng "Stop or Zap" - (Dừng hoặc Tiếp đi!). "Ban

kiểm tra" là ai? Là một hoặc vài người bạn của bạn đang

ngồi chung với đám đông bên dưới. Cái liếc mắt hay đưa

tay ra dấu kín đáo của họ sẽ giúp bạn hiểu được mình đang

ở tình thế nào. Điều này có tác dụng đáng ngạc nhiên. Và

nhất là, bạn không cô độc trong quá trình nói mà còn có sự

hậu thuẫn từ phía bạn bè. Tôi đảm bảo nếu cố công tập

luyện, bạn sẽ trang bị được cho mình một khả năng nói

hoàn hảo.

CHƯƠNG IV. TRÒ CHUYỆN TRONG

CÔNG VIỆC

• Những nguyên tắc cơ bản

• Nghệ thuật bán hàng và giới thiệu bản thân

• Nói chuyện với ông chủ và với cấp dưới của

bạn

• Hội họp

• Nghệ thuật của Casey Stengel

Dù không biết chính xác bao nhiêu phần trăm, nhưng

tôi thừa nhận rằng hơn phân nửa các cuộc trò chuyện của

phần lớn chúng ta là dành cho công việc. Điều này chứng

tỏ cách ăn nói góp phần quan trọng đến sự thành công hay

thất bại trong nghề nghiệp của bạn. Tuy tôi không phải là

một thương gia, nhưng hy vọng một vài bí quyết nói sau

đây của tôi sẽ giúp bạn ít nhiều khi giao tiếp trong công

việc.

NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN

Bạn có ngạc nhiên không khi tất cả những thương gia

thành công mà tôi biết đều là những người có tài ăn nói?

Trong chương này tôi sẽ nói về những nguyên tắc cơ bản

mà tôi đã học hỏi từ họ cũng như những kinh nghiệm của

riêng tôi. Trước hết là ba điều cơ bản sau:

1. Thẳng thắn và cởi mở. Và hãy nhớ rằng trước khi muốn

là một người nói giỏi thì phải là một người nghe giỏi.

2. Nếu đang nói những chuyện thuộc chuyên ngành của

mình, cần chắc rằng người đối diện có biết những thuật

ngữ chuyên ngành mà bạn đang sử dụng hay không.

Tuyệt đối không nên thao thao bất tuyệt mà chẳng đoái

hoài gì đến cảm nhận của người khác. Đặc biệt là khi

người trò chuyện với bạn không có chuyên môn như

bạn, lúc này tốt nhất hãy dùng ngôn ngữ không chuyên

biệt, rõ ràng và dễ hiểu.

3. Thời gian là tiền bạc. Đừng lãng phí thời gian của

người khác. Đừng mãi nói về những việc đâu đâu rồi

phải vội vàng đi vào vấn đề chính trong những phút hiếm

hoi còn lại. Những nhà doanh nghiệp thực thụ không bao

giờ làm như vậy, họ biết quý từng giây từng phút. Không

nên nói quá dài dòng khi những người khác đều muốn

đi thẳng vào vấn đề.

Nguyên tắc thứ ba có lẽ đáng lưu tâm nhất. Bạn có thấy phiền khi phải nghe một cú điện thoại dài những hai mươi phút trong lúc bạn đang bận túi bụi? Bạn có lúng túng khi ông chủ của bạn không đi thẳng vào vấn đề mà cứ lòng vòng trước khi đưa ra phán quyết?

Một lần nữa, tôi muốn nhấn mạnh rằng là đừng bao

giờ lãng phí thời gian của người khác (và có thể của chính

bạn). Hãy chuẩn bị trước xem bạn cần nói những gì, không

cần nói những gì. Và khi nào mới thích hợp để nói chuyện

phiếm? Cách nói ngắn gọn, sắc sảo sẽ gây ấn tượng và có

sức thuyết phục hơn rất nhiều.

Và trong khi nói, bạn phải luôn nhớ xem người khác

muốn biết việc gì. Chẳng hạn, Susan chỉ cần biết con số

doanh thu bán hàng của tháng trước và đi tìm bạn để hỏi.

Nhưng bạn lại kể với cô ấy toàn bộ chiến lược tiếp thị trong

tháng tới. Điều này chỉ làm phí thời gian của cô ấy và cả

của bạn nữa.

Điều này không có nghĩa là bạn phải lầm lì ít nói. Khi

trình bày một dự án, khi phác thảo một chiến lược... càng

hăng hái bao nhiêu thì năng lực của bạn càng được đánh

giá cao bấy nhiêu. Đôi lúc cũng cần trình bày tỉ mỉ và chi tiết

mới có thể giải quyết được công việc. Bạn sẽ thành công

hay thất bại? Tất cả tùy thuộc vào sự khéo léo lúc co lúc

duỗi của bạn.

NGHỆ THUẬT BÁN HÀNG

Tôi sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện của Jack

Kent Cooke, một trong những tỉ phú Mỹ, hy vọng bạn sẽ

học hỏi được một vài điều lý thú trong bí quyết làm giàu của

ông.

Người ta ước đoán tài sản của Jack là 600 triệu đến

1 tỷ đô la. Lãnh vực kinh doanh của ông không ngừng phát

triển từ New York tới Washington, từ những tòa cao ốc đến

những câu lạc bộ bóng đá. Và ít ai biết rằng Jack đã "đi

buôn" từ hồi 14 tuổi.

Một ngày nọ, chúng tôi cùng dùng bữa trưa ở một nhà

hàng Duke Zeibert (Washington). Trong lúc ngẫu hứng,

Jack đã kể cho tôi nghe về cuộc buôn bán đầu tiên của ông

ấy. Mọi việc bắt đầu khi Jack còn là một cậu bé ở Canada,

vào thời điểm kinh tế vô cùng khó khăn. Quả thật đây không

phải là lúc lý tưởng để bắt đầu nghề kinh doanh. Nhưng

khốn nỗi, lúc ấy Jack không có 2,5 đô la để trả hóa đơn tiền

điện thoại.

Vì thế, Jack quyết định giúp mẹ bằng cách thử "đi

buôn" một chuyến. Nói là "đi buôn" cho oai chứ thật ra toàn

bộ số hàng chỉ là một thùng gỗ đựng sách giáo khoa... của

người khác. Cậu bé sẽ nhận được tiền huê hồng khi bán

được sách. Và thế là Jack chạy như bay đến từng góc phố,

gõ cửa hết nhà này đến nhà khác để chào mời. Nhưng ở

đâu cậu cũng nhận được những cái lắc đầu.

Cuối cùng thì có một người gọi Jack lại, ông

Pickering, chủ một cửa hàng tạp hóa. Nhưng khổ thay, khi

đối diện với người khách hàng đầu tiên trong đời mình, cậu

bé 14 tuổi lại ngập ngừng, lắp bắp. Bao nhiêu tự tin trước

đó biến đi đâu mất, cậu không thể trình bày một cách thuyết

phục để bán được một cuốn sách nào. Và thế là thất bại.

Jack hiểu ra rằng, muốn bán được hàng thì trước hết

phải biết chào mời sao cho thuyết phục, muốn chào mời

thuyết phục, thì phải nắm vững trong lòng bàn tay tính chất

của món hàng. Và phải luôn tự tin bình tĩnh nữa. Jack ngồi

bệt xuống đất, đọc hàng giờ liền để biết đặc trưng của

từng quyển sách giáo khoa, và nói đi nói lại những câu

chào mời.

Lần thứ hai quay trở lại tiệm tạp hóa của ông

Pickering, Jack đã thành công. Ông ấy đồng ý mua một bộ

sách. Cậu bé đã hoàn tất cuộc mua bán bằng một câu hỏi

chắc như đinh đóng cột: "Ông muốn đặt những quyển sách

này ở đâu, thưa ông?" Sau đó thì Jack bán được thêm

nhiều cuốn nữa, một thành công ngoài sự mong đợi. Cuối

ngày hôm đó, Jack chạy ào về nhà để đưa cho mẹ không

chỉ 2,5 đôla trả hóa đơn tiền điện thoại, mà là món tiền huê

hồng tới những 24,5 đôla. "Đó là giây phút tự hào nhất

trong cuộc đời tôi." - Jack nói.

Cậu bé Jack ngày nào đã thành công nhờ biết mình

đang bán cái gì, và cả cách kết thúc việc chào mời hết sức

khôn ngoan: "Ông muốn đặt những quyển sách này ở đâu,

thưa ông?"

Thế mới biết trong buôn bán thì cách nói khôn khéo

có ý nghĩa rất quan trọng. Bạn phải biết nhấn mạnh ưu

điểm của món hàng sao cho thuyết phục. Đừng giải thích

hoạt động của con chíp điện tử trong cái lò nướng bánh

hiện đại như thế nào. Thay vào đó hãy nói về việc khách

hàng sẽ được dùng bữa sáng với một tách cà phê đang

bốc khói và một chiếc bánh xốp nướng vàng. Đừng hào

hứng nói về món tiền đền bù nếu món hàng bị trục trặc mà

hãy nói đến uy tín của công ty. Cách nói ôn tồn hòa nhã sẽ

tạo độ tin cậy hơn là sự bộp chộp nhanh nhẩu.

PHỎNG VẤN TÌM VIỆC

Bạn là người tìm việc

Khi đi phỏng vấn tìm việc tức là bạn đang thể hiện tri

thức, năng lực, và cá tính của mình để tìm kiếm một công

việc thích hợp. Cuộc phỏng vấn rất có thể là lần tiếp xúc

đầu tiên giữa bạn và ông chủ sau này, vì thế nên tạo thiện

cảm ngay từ những phút ban đầu. Bởi ấn tượng ban đầu

bao giờ cũng quan trọng.

1. Hãy nói bạn có thể làm được những gì cho công ty ấy.

2. Luôn duy trì một thái độ hào hứng, cởi mở, không e dè,

nhút nhát.

3. Chuẩn bị kỹ trước khi đến nơi phỏng vấn.

4. Đặt câu hỏi.

Bạn có thể làm được những điều gì độc đáo?

Khoan hỏi công ty sẽ đem lại những gì cho bạn, mà hãy nói

những gì bạn có thể làm được cho công ty. Đừng kể dài

dòng về tiểu sử của bạn, bởi họ đã biết những cái ấy trong

hồ sơ mà họ vừa mới đọc. Thay vào đó hãy trình bày bạn

có thể làm tốt công việc hơn những người khác như thế

nào. Nói cách khác, bạn nên trình bày cụ thể những ưu

điểm của mình thay vì cứ đắp vào khoảng thời gian phỏng

vấn ngắn ngủi bằng bản tường trình lý lịch. Hãy nói về kiến

thức, kỹ năng, kinh nghiệm của bạn. Bạn có những ý tưởng

độc đáo về lãnh vực này hay không? Khả năng chuyên môn

của bạn như thế nào? Ngoài ra, bạn còn có những mối

quan tâm gì về lĩnh vực này?

Thái độ hào hứng, cởi mở. Yếu tố này bao giờ

cũng cực kỳ cần thiết, không chỉ trong công việc mà trong

bất cứ tình huống trò chuyện nào. Sự cởi mở hào hứng của

bạn sẽ xua đi không khí căng thẳng ngột ngạt. Hãy thể hiện

sự nhiệt tình, lòng hăng hái của bạn đối với công việc.

Phong cách này sẽ làm cho những người phỏng vấn cảm

thấy thích thú. Bởi trong một cuộc phỏng vấn thì không phải

ai cũng có thể tự tin như vậy. Bạn sẽ tạo được một ấn

tượng tốt, một sự khác biệt với những người khác.

"Anh đã chứng tỏ cho chúng tôi thấy anh thật sự muốn

làm công việc này. Anh là người hăng hái nhiệt tình hơn hẳn

những ứng viên khác. Chúng tôi tin rằng với lòng say mê và

kinh nghiệm của mình, anh sẽ làm tốt" - Ông chủ của bạn

tôi đã nói như thế sau khi nhận cậu ấy vào làm việc ở một

công ty địa ốc.

Bốn mươi năm về trước, lúc bắt đầu vào làm việc ở

đài phát thanh, tôi chẳng hề có một chút kinh nghiệm nào

cả. Nhưng chàng trai trẻ trong tôi lúc ấy lại sục sôi một bầu

nhiệt huyết và lòng hăng hái. Ông chủ đài phát thanh nhận

thấy điều này và quyết định tôi xứng đáng được chọn, rằng

tôi có triển vọng. Và cho đến hôm nay, tôi vẫn tiếp tục theo

đuổi cái nghề mà thuở ấy tôi chỉ bắt đầu với một niềm say

mê, lòng hăng hái mà không hề có một tí kinh nghiệm nào.

Sự chuẩn bị. Trước khi đến nơi phỏng vấn, hãy vạch

ra những điều cần nói về bạn. Luyện tập nhiều lần để trình

bày sao cho ấn tượng và lưu loát. Đừng ngại tự đặt ra

những câu hỏi khó, những chất vấn mà người ta có thể hỏi.

Nếu bạn đã ba lần thay đổi việc làm, hãy chuẩn bị sẵn sàng

để được hỏi "Tại sao vậy?". Rồi những câu hỏi đại loại như

là: Tại sao bạn lại chọn công ty này mà không phải là

những công ty khác? Hay tại sao bạn lại thích làm nghề

này?... Đặt ra càng nhiều tình huống càng tốt. Có một

phương pháp cực kỳ hiệu quả: Bạn hãy nhờ một người

nào đó đóng vai người phỏng vấn, còn bạn thì tập trả lời.

Tóm lại, sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đi phỏng vấn

chẳng bao giờ thừa cả.

Hãy hỏi! Tôi đặc biệt khuyến khích bạn nên hỏi những người phỏng vấn.

Vì sao như vậy? đối với một người kém cỏi, nhút nhát

thì một cuộc phỏng vấn có thể là một nỗi đáng sợ. Trái lại

đối với một người có năng lực và đầy tự tin thì cuộc phỏng

vấn ấy là một cơ hội hiếm có để tiếp xúc với ông chủ sau

này, để biết nhiều hơn về công ty. Chẳng phải đi phỏng

vấn, bạn cũng muốn biết về công ty ấy cũng như họ muốn

biết về bạn đó sao? Vậy thì bạn ngần ngại gì không hỏi?

Đặc biệt, những câu hỏi thông minh luôn được đánh giá rất

cao. Chúng cho thấy bạn ở thế chủ động, bạn có trình độ

cao, bạn am hiểu nhiều thứ, và nhất là chứng tỏ bạn đã có

nghiên cứu ít nhiều về ngành nghề này.

Harvey Mackay, chủ tịch và quản lý chính của tập

đoàn Mackay Envelope Corporation (Mineapolis), là vị

khách mời đặc biệt trong các chương trình của tôi trên cả

radio lẫn truyền hình. Ông là tác giả những cuốn sách thành

công vang dội viết về cách thức để thăng tiến trong công

việc. Đầu tiên là cuốn: "Swim with the Sharks Without

Being Eaten Alive" (Bơi cùng đàn cá mập mà không bị

nuốt chửng"). Năm 1993, Harvey tiếp tục xuất bản cuốn

sách bán chạy thứ ba, cuốn "Sharkproof", với những

chuyên mục rất thú vị: Nhận lấy công việc bạn muốn, Tìm

kiếm công việc yêu thích, Thị trường ngành nghề ngày

nay...

"Sharkproof" nhấn mạnh tầm quan trọng của những

câu hỏi hay mà bạn đặt ra trong những cuộc phỏng vấn xin

việc, đồng thời khuyên bạn nên hỏi như thế nào mới là ấn

tượng. Ví dụ, bất cứ công ty nào cũng thích được hỏi về

tầm quan trọng trong những chiến lược của họ. "Câu hỏi về

những chiến lược mới, hay về một hình thức kinh doanh

nào đó của công ty sẽ minh chứng hùng hồn rằng bạn thật

sự quan tâm đến công ty này."

Nếu đây là một công ty lớn và nổi tiếng thì hãy hỏi về

những thành công của nó. "Những công ty thành công, cũng

giống như những con người thành công, thường rất thích

nói về những thành tích to lớn của mình. Một vài lời tâng

bốc họ cũng đâu phải là quá đáng!". Mặt khác nếu công ty

đó đang từng bước phát triển, bạn có thể hỏi: "Công ty sẽ

phát triển theo chiều hướng nào? Ban giám đốc sẽ thực

hiện những chiến lược gì?"

Harvey cũng đồng ý về tầm quan trọng của sự lắng

nghe. "Dĩ nhiên là bạn phải lắng nghe khi được hỏi. Nhưng

thậm chí ngay sau khi đặt câu hỏi với những người phỏng

vấn, bạn lại càng phải lắng nghe nhiều hơn nữa. Đừng nghĩ

rằng việc nêu ra một câu hỏi thông minh là đủ, còn phải

lắng nghe câu trả lời của họ và sau đó biểu lộ thái độ lại

ngay."

Khi bạn là người phỏng vấn.

Tất nhiên bạn cần phải có những tính cách: Cởi mở,

nhiệt tình, sự quan tâm, và luôn trong tư thế sẵn sàng để

hỏi.

Đừng chỉ chú trọng đến bằng cấp. Hãy quan tâm đến

ứng viên đang đứng trước mặt. Người đó có lòng nhiệt tình

hay không? Có thật sự thích hợp với công việc này không?

Nếu cảm thấy ứng viên quá e dè hay sợ sệt, hãy áp dụng

những phương pháp khởi đầu câu chuyện mà tôi đã trình

bày ở chương hai. Nếu thấy một điều gì đó khác lạ trong lý

lịch - ứng viên từng sống ở Hồng Kông, hay từng làm việc

trong đoàn xiếc chẳng hạn - hãy hỏi về điều đó. Tư thế chủ

động này sẽ giúp bạn điều khiển cuộc phỏng vấn diễn ra

hiệu quả và sôi nổi. Bạn có thể hiểu nhiều hơn về ứng viên,

điều này rất cần thiết.

Nên nhớ sự cởi mở và lòng nhiệt tình giống như một

con đường hai chiều. Bạn phải luôn chân thật về công việc

và về chính bản thân với cương vị là một ông chủ. Và hãy

nghĩ rằng nếu người ta không thấy được sự nhiệt tình của

bạn và công ty bạn, thì liệu có ai hào hứng tới làm việc ở

đó.

TRÒ CHUYỆN VỚI ÔNG CHỦ

Bạn đã được nhận vào làm việc. Lúc này, bạn lại băn khoăn khi bắt đầu với những mối quan hệ mới và những cuộc trò chuyện mới? Có ai đó cho là nói chuyện với bất cứ ai, trong bất cứ hoàn cảnh nào thì cũng như nhau cả thôi. Nhưng tôi không nghĩ như vậy.

Nói chuyện với ông chủ không thể giống như cách nói

với anh bạn ngang hàng hay với cấp dưới của bạn. Hoàn

toàn khác nhau! Đó là phản ứng tự nhiên của con người.

Đơn giản vì ông chủ của bạn dĩ nhiên không ngang hàng

với bạn.

Khi nói chuyện với ông chủ, ta thường giữ thái độ

trịnh trọng và cung kính. Cách nói chuyện sẽ khác không chỉ

ở từ ngữ, mà còn ở thái độ, và cả thanh điệu nữa. Nhưng

thật không nên chút nào nếu quá nhún nhường, quá hạ

mình, hay cứ nịnh hót "sếp". Bạn không cần phải nói chuyện

cứ như là một cái máy đánh bóng (apple polisher) vậy. Rất

nhiều ông chủ sẽ đánh giá thấp nếu bạn làm như thế.

Ở công việc nào cũng vậy, nói chuyện với ông chủ rất

có ích. Không phải để "Tan sở làm một chầu nhé!" như

thường nói với anh bạn đồng nghiệp, mà để bạn tự đánh

giá chính bản thân mình. Vai trò, sự đóng góp của bạn cho

công ty, điểm mạnh và điểm yếu của bạn, nên cải thiện

điều gì, và những ưu thế là gì... Qua những cuộc đối thoại

với ông chủ, bạn sẽ hiểu hơn, đánh giá đúng hơn về chính

mình.

Sau bao nhiêu năm đi làm, tôi đã tự nghiệm ra điều

này: Nếu bạn làm việc hoàn hảo thì cứ yên tâm, không phải

bận tâm nên nói chuyện với ông chủ như thế nào. Nhưng

nếu làm hỏng việc gì thì khó khăn đây. Trong tình huống này,

vẫn nên giữ một thái độ hoàn toàn cởi mở và bình tĩnh.

Đừng bao giờ tỏ vẻ cuống quít sợ sệt hay phẫn uất bực

bội. Hãy nhỏ nhẹ trình bày lời giải thích, và đừng quên dùng

hai chữ "giúp tôi":

- "Tôi thấy rằng lẽ ra tôi đã có thể làm việc này tốt hơn.

Ông có thể giúp tôi tìm ra chỗ nên tập trung vào hay

không?"

Hoặc là: - "Có lẽ tôi đã không hiểu kỹ vấn đề lắm. Tôi xin chịu trách nhiệm. Ông hãy giúp tôi biết sai lầm cốt yếu của tôi là gì không?"

Nếu nói một cách khéo léo như thế, mọi việc rồi sẽ ổn

cả. Trừ khi sai lầm quá khủng khiếp không thể tha thứ

được, hoặc ông chủ của bạn là người quá cố chấp. Nếu

vấn đề không phải ở bạn mà ở ông ấy, tôi nghĩ tốt nhất bạn

nên đi tìm một công việc mới.

NÓI CHUYỆN VỚI CẤP DƯỚI CỦA BẠN

Có một quy tắc hết sức đơn giản là: Hãy nói chuyện với những người dưới quyền theo cái cách mà bạn muốn ông chủ nói chuyện với mình.

Nếu là người lãnh đạo, bạn phải quán xuyến mọi thứ

và một trong những vấn đề quan trọng là phải tạo một mối

quan hệ tốt với cấp dưới. Ở cơ quan, bạn thường nói

chuyện với họ về những vấn đề gì? Có thể đánh giá họ làm

việc như thế nào, hay là họ nên làm cái này, cái kia ra

sao... Dĩ nhiên bất cứ người lãnh đạo nào cũng muốn cấp

dưới của mình làm việc có hiệu quả. Nhưng phải luôn tự

hỏi rằng bạn đã làm việc tốt hay chưa, và muốn biết điều

này thì hãy luôn lắng nghe góp ý của mọi người. Hãy hoàn

thiện chính bạn trước khi bắt cấp dưới của mình phải hoàn

thiện!

Nói chuyện với cấp dưới thì giữ thái độ như thế nào?

Có nhất thiết là lúc nào cũng phải nói như quát thì mới thể

hiện được cái uy của người lãnh đạo? Chắc chắn là không.

Chỉ cần một giọng nói dứt khoát, rõ ràng là đủ. Hãy chỉ dẫn

rõ ràng và phải luôn chắc rằng họ có hiểu ra vấn đề hay

không. Đừng tiết kiệm những lời khen khi họ làm việc tốt.

Và nếu không vừa ý việc gì thì hãy nói ngay, chớ thiên vị bất

kỳ ai, đó là một đức tính cần phải có nếu muốn tất cả mọi

người đều nể trọng bạn. Tôi có quen một vị "sếp" cứ để

dồn đống công việc rồi đến khi cấp bách mới quáng quàng

cả lên, căng thẳng thần kinh và lại trút hết mọi sự bực bội

lên đầu cấp dưới. Bạn có muốn giống như ông "sếp" đó?

Ồ, chớ nên làm rạn vỡ mối quan hệ với những người cùng

làm việc, nhất là trong những trường hợp họ không có lỗi.

Và đừng chơi game với nhân viên trong giờ làm việc!

Dẫu cho có ý tốt là muốn thân thiện với họ đi chăng nữa...

Hãy là một người cấp trên nghiêm túc, chính trực, nhất là

phải có một trình độ chuyên môn cao hơn cấp dưới.

NÓI NHƯ THẾ NÀO TRONG NHỮNG CUỘC ĐÀM PHÁN?

Chuyên gia đàm phán Herb Cohen.

Ngoài những tài lẻ khác, anh bạn Herb Cohen của tôi

còn là một chuyên gia đàm phán. Một năm 365 ngày thì có

200 ngày Herb đi đàm phán cho các công ty lớn nhất nước

Mỹ. Cuốn sách "You Can Negotiate Anything" ("Bạn Có

Thể Đàm Phán Bất Cứ Việc Gì") của Herb được tạp chí

NewYork Times xếp vào Danh sách bán chạy nhất trong

suốt chín tháng, và cuốn sách này cũng lọt vào "top" bán

chạy nhất ở Australia trong ba năm! Có thể nói Herb biết

tất cả những gì thuộc lĩnh vực đàm phán.

Ngay từ hồi còn ngồi trên ghế nhà trường, Herb đã

chứng minh được tài đàm phán thiên phú của mình. Lúc đó

chúng tôi đang học lớp chín ở trường trung học

Bensonhusrt, sắp sửa tốt nghiệp đến nơi thì cả bọn lại gây

ra một vụ việc kinh khủng đến mức tưởng chừng bị đuổi

học. Vâng, có thể như thế lắm nếu như không có Herb...

Ba đứa chúng tôi - Herb Cohen, Brazie Abbate, và

tôi - có một cậu bạn cùng lớp tên cúng cơm là Gilbert

Mermelstein, nhưng chúng tôi quen gọi là Gilbert bằng cái

tên thân mật là "Moppo" hơn. Cậu ấy có một cái đầu hung

đỏ trong rất ngầu. Một ngày nọ chúng tôi tình cờ phát hiện

ra Moppo cùng gia đình đã cấp tốc chuyển nhà đến Arizona

vì một lý do gì đó. Và thay vì chỉ thông báo cho mọi người

biết điều này, chúng tôi lại bày ra một kế hoạch phá phách

và nói với họ rằng gia đình Moppo đã ra đi còn Moppo thì...

đã chết. Một kế hoạch ngốc nghếch nhưng không hề ác ý.

Lúc đó chúng tôi suy nghĩ đơn giản là chỉ nghịch ngợm lừa

phỉnh mọi người một chút mà thôi, nhân tiện quyên góp

được một ít hoa quả và tiền, rồi thì đến quán Nathan quen

thuộc để ăn xúc xích nóng.

Không may là trò đùa này lại thành công ngoài sức

tưởng tượng. Sau khi tin đến tai thầy hiệu trưởng, tiến sĩ

Irving Cohen, thầy đã gọi điện thoại đến nhà Moppo và dĩ

nhiên số điện thoại này không liên lạc được. Ngay lập tức,

nhà trường đã chân thành bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn

với Moppo bằng cách mua nhiều hoa quả. Chưa hết, thầy

Cohen còn quyết định tổ chức ngay một "Lễ tưởng niệm

học sinh Gilbert Mermelstein". Khủng khiếp là, ba đứa

chúng tôi được cử ra làm đại diện ban tang lễ bởi "cầm

đầu" trong cuộc vận động quyên góp vì Moppo. Mọi việc

diễn ra quá nhanh đến nỗi chúng tôi không có cơ hội để

đính chính. Mà thật lòng chúng tôi cũng không đứa nào dám

nói với mọi người rằng đây chỉ là một trò đùa.

Không ngờ Moppo lại quay về trường. Chắc do để

quên một cái gì đó... Trời xui đất khiến thế nào mà nó lại

chọn ngay ngày đó, lúc đó để về. Lúc mà thầy Cohen đang

đọc bài diễn văn tưởng nhớ cậu học sinh Moppo quá cố.

Tội nghiệp Moppo, nó lừng lững bước vào khán phòng,

nhìn tấm băng rôn, rồi nghệch mặt ra không hiểu gì...

Herb là đứa nhìn thấy Moppo trước tiên. Anh chàng

giậm chân thình thịch, cụp tay lên miệng làm loa rồi hét

toáng lên: "Moppo! Moppo! Về nhà ngay! Cậu... đang

chết!". Rồi thì tất cả bọn học sinh lớn bé đều trông thấy

Moppo, ngớ người trong ba giây, và ngay tức khắc hiểu ra

đây chỉ là một trò đùa. Thế là chúng bò ra cười sặc sụa,

cười đến chảy cả nước mắt. Nhưng thầy Cohen không

cười. Và cái gì diễn ra tiếp theo thì chắc các bạn cũng

đoán được.

Ba đứa chúng tôi được mời lên văn phòng ngay sau

đó. Thầy hiệu trưởng Irvin Cohen giận đến mức mặt mày

đỏ tía cả lên: "Tôi chính thức tuyên bố: cả ba cậu đều bị

đuổi học. Các cậu sẽ không được tốt nghiệp trong năm

nay. Năm tới cũng không. Năm kế nữa cũng không nốt...

Rõ chưa? Các cậu đã làm một chuyện tồi tệ nhất mà tôi

từng thấy ở cái trường này."

Trong lúc Brazzie và tôi mường tượng ra một tương

lai tối mịt ở trong tù thì Herb lại hết sức bình tĩnh. Nó nói với

thầy hiệu trưởng: "Khoan đã thưa thầy. Thầy đang sai lầm

đấy ạ".

"Cái gì? Cậu vừa nói cái gì?"

"Thầy làm thế tức là "tiêu" chúng em rồi. Nhưng đồng thời có nghĩa là nghề nghiệp và danh tiếng của thầy cũng ảnh hưởng theo đấy ạ!"

Thầy Cohen trợn mắt: "Nghĩa là sao?"

Herb tiếp tục: "Nếu thầy đuổi học chúng em dĩ nhiên

sẽ có một phiên tòa. Ở đó, người ta sẽ hỏi rằng tại sao

thầy lại tin lời của những đứa nhóc mười ba tuổi về một

việc hệ trọng như thế. Tại sao thầy không kiểm tra lại sự

việc?"

Thầy Cohen giơ tay với ấy cốc nước: "Chúng tôi có

kiểm tra".

Herb nhấn giọng: "Nhưng thầy chỉ kiểm tra với một

cuộc điện thoại. Sao thầy không làm nhiều hơn thế, thưa

thầy? Với một cuộc điện thoại không liên lạc được thầy đã

ra chỉ thị cho cả trường làm lễ tưởng niệm Gilbert. Nếu cẩn

thận hơn thì mọi việc đã chặn đứng ngay từ đầu. Nhất là,

mọi người sẽ nghĩ gì khi một tiến sĩ học cao hiểu rộng ở

một trường trung học lại sơ ý như thế?"

Sau đó, Herb ghi thêm đòn quyết định: "Thưa thầy,

chúng em bị đuổi học, nhưng thầy sẽ chịu ảnh hưởng đấy

ạ!". Ngừng lại một vài giây, Herb cúi đầu mềm mỏng:

"Chúng em biết chúng em có lỗi, xin thầy tha thứ cho chúng

em. Chúng ta quên toàn bộ câu chuyện này đi và chúng em

không bao giờ tái phạm nữa, được không thưa thầy?"

Cuộc đàm phán của Herb thành công! Thật không thể

ngờ một cậu học trò mười ba tuổi lại có thể lập luận đến thế! Thầy Cohen vừa lau mồ hôi trán vừa gật đầu đồng ý quên đi mọi việc. Dĩ nhiên thầy cũng để chúng tôi được tốt nghiệp ngay trong năm đó.

Sau sự kiện này Herb đã quyết định chọn nghề

nghiệp là một chuyên gia đàm phán. Và cậu ấy đã vô cùng

thành công. Herb dấn thân vào hàng trăm cuộc thương

lượng đàm phán nóng bỏng, mà thân chủ là những tập

đoàn mang tầm cỡ quốc gia lẫn quốc tế. Trong cuốn sách:

"You Can Negotiate Anything", Herb nhấn mạnh rằng

muốn đàm phán thành công thì bao giờ cũng phải có một

niềm tin mạnh mẽ, không bao giờ để cho đối phương thấy

sự nao núng. Phải lập luận một cách cương quyết và sắc

bén. Điệu bộ và cử chỉ thì dứt khoát và ấn tượng. Hãy nhớ

rằng bạn hoàn toàn có thể chuyển bại thành thắng nếu có

tài đàm phán.

PHƯƠNG PHÁP CỦA BOB WOOLF

Bất cứ khi nào phải đàm phán việc gì, hãy nhớ đến

phong thái cứng cỏi của Herb Cohen, và chắc chắn bạn sẽ

thành công hơn nữa nếu tập nói theo ngôn ngữ của Bob

Woolf. Tuy hoạt động chủ yếu trong ngành giải trí và truyền

thông, nhưng Bob cũng có tài đàm phán hết sức thuyết

phục. Mọi người đều thích thú khi nói chuyện với Bob, và

ngay cả những đối thủ của Bob cũng rất tôn trọng ông. Bởi

vì sao? Vì Bob bao giờ cũng nói chuyện một cách hết sức

chân thật, tinh tế và hài hước. Tôi luôn cảm thấy hãnh diện

khi khoe với mọi người rằng: "Cộng sự của tôi là Bob

Woolf".

Bob không bao giờ nói với một thái độ đe dọa hay

thù ghét ai cả. Trước khi bước vào cuộc đàm phán, Bob

thừa nhận rằng đối thủ của mình rất đáng gờm nhưng

không phải là thù địch. Và vì thế Bob nói chuyện với họ rất

thoải mái, không chút căng thẳng nào. Đặc biệt, Bob rất

ghét cái cách đi đến thỏa thuận bằng những lời đe dọa,

chẳng hạn như là: "Nếu các ông không chấp nhận những

điều chúng tôi muốn, chúng tôi sẽ cho các ông biết tay!".

Nói như thế thì chẳng khác nào nện búa tạ vào bàn tròn

đàm phán, như muốn triệt hạ đối phương vậy.

Cả Bob Woolf lẫn Herb Cohen đều có một nguyên tắc chung: Phải tạo nên những chiến thắng thật sự. Họ không tin vào những thắng lợi bấp bênh nông cạn trước mắt, chúng không có giá trị thật sự và chẳng chứng minh được gì ngoài sự háo thắng mà thôi.

Đó cũng là lời khuyên cuối cùng tôi dành cho bạn.

Bạn thấy đấy, chúng ta hoàn toàn có thể chiến thắng trong

những cuộc đàm phán, chỉ cần có chút tài tranh luận và biết

học hỏi những người như Herb Cohen, như Bob Woolf...

Nếu làm được như những gì họ làm, nói được như những

gì họ nói, chắc chắn một ngày nào đó bạn cũng thành công

như họ.

HỘI HỌP

Mọi người dường như ai cũng có lần phàn nàn về hội

họp. Tôi từng tham dự nhiều buổi họp và rút ra kết luận như

thế này: Buổi họp nào có kế hoạch rõ ràng, được chuẩn bị

chu đáo thì rất lý thú, hiệu quả. Trái lại những buổi họp

nhàm chán và vì sao nhàm chán thì tất cả chúng ta ai cũng

biết. Quả thật ngồi tham dự mà cứ như đang bị tra tấn vậy.

KHI BẠN ĐƯỢC MỜI ĐẾN MỘT BUỔI

HỌP

Cách tốt nhất để không lãng phí thời gian? Đừng đi. Nếu sự hiện diện không thật sự cần thiết, hãy nói lời từ chối khéo và hẹn đến một dịp khác cần thiết hơn.

Nhưng nếu đã ngồi yên vị ở đó rồi thì hãy nhớ lời

khuyên này của tôi: Càng ít lời càng tốt. Nhất là khi bạn

chẳng có liên quan gì đến một đề tài nào đó đang được

bàn tán. Chớ nên nhảy ngang xương vào cuộc đối thoại

của người khác chỉ vì muốn gây sự chú ý. Một số người

nghĩ là càng đóng góp vào nhiều câu chuyện thì tên tuổi của

họ càng nổi đình nổi đám, mặc dù chả ai muốn nghe họ nói.

Không khéo thì dễ bị nổi tiếng là người ngồi lê đôi mách.

Bạn sẽ "ghi điểm" hơn nhiều nếu chỉ nói khi nào cần thiết,

nếu những lời nói của bạn bao giờ cũng tinh tế và sâu sắc.

Tôi đã được nghe kể một câu chuyện thú vị ở

Washington về tổng thống Calvin Coolidge. Khi đem đến

cho tổng thống tờ ngân phiếu tiền lương đầu tiên, người

nhân viên của bộ tài chính không về ngay mà cứ nấn ná ở

đó. Ông này cốt ý muốn xem tổng thống sẽ phản ứng như

thế nào trước một số tiền lớn như vậy, số tiền mà có lẽ con

người tài giỏi đến từ ngôi làng Vermont nhỏ bé kia chưa

từng trông thấy bao giờ.

Khi tổng thống Coolidge thắc mắc về sự chờ đợi này,

người nhân viên ấy nói rằng ông ta chỉ tò mò xem tổng

thống có điều gì muốn nói về tấm ngân phiếu này hay

không.

Coolidge nhìn tấm ngân phiếu, rồi ngước nhìn người nhân viên và nói: "Please return" (Xin vui lòng ra về).

Tổng thống Coolidge nổi tiếng là một: "Silent Cal" (Ngài Cal trầm lặng). Đến nỗi trong một bữa tiệc trà ở Nhà Trắng, một quý bà đã nói với ông rằng: "Thưa tổng thống, tôi vừa mới đánh cuộc với những người khác rằng tôi có thể làm ông nói nhiều hơn hai từ cơ đấy".

Tổng thống Coolidge nói: "You lose" (Quý bà đã thua)

Có thể quý bà ấy đã thua trong cuộc đánh cược,

nhưng có một điều chắc chắn là: Bất cứ lúc nào tổng thống Coolidge mở miệng nói ra một điều gì đó là ngay lập tức tập trung sự chú ý của tất cả mọi người!

Đừng chê bai, hạ thấp người khác. Nếu đã từng

tham dự nhiều cuộc hội họp, có thể thỉnh thoảng bạn lại

nghe những lời phát biểu linh tinh, không cần thiết và không

có ý nghĩa gì cả. Có thể bạn thấy chán ngấy và bực bội,

nhưng hãy kiềm chế sự bực bội đó lại, và chớ có nói với ai

trong cuộc họp là: "Tôi chưa từng nghe ai phát biểu mà

ngốc nghếch đến như vậy!". Đó là cách mau lẹ nhất để

kiếm một kẻ thù lâu dài nhất, nó chẳng ích lợi gì.

Nhạy bén đặt ra những câu hỏi thú vị. Hãy bắt

chước phong cách của tổng thống Coolidge: lời ít ý nhiều.

Khi một đề tài được khuyến khích cho tất cả mọi người

cùng thảo luận thì đã đến lúc cần thiết để bạn nói. Và cuộc

họp sẽ trở nên thú vị hơn nếu bạn luôn sẵn sàng đặt ra

những câu hỏi tạo sự tranh luận sôi nổi cho mọi người.

Phải hết sức tập trung khi phát biểu, tránh tối đa

việc nói lạc đề. Nếu được mời phát biểu, trước khi nói

phải biết chắc rằng bạn có những điều gì cụ thể để nói hay

không. Tốt nhất nên vạch ra sơ lược những ý chính trong

đầu. Điều này rất quan trọng. Nếu nói mà không biết rằng

mình đang nói cái gì, không biết rằng mình sẽ lèo lái vấn đề

này đi đến đâu thì nguy hiểm vô cùng! Tôi đoan chắc bài

diễn văn đó sẽ toàn những tiếng ậm ừ, ấp a ấp úng, và rất

dễ bị lạc đề. Những đồng nghiệp sẽ nghĩ gì? Họ không thể

đánh giá cao bạn được.

Và cuối cùng, đi dự họp thì nhớ mang theo sự hài

hước của bạn. Những bộ óc khôi hài sẽ đem đến những

tiếng cười. Những tiếng cười sẽ phá tan bầu không khí

ngột ngạt căng thẳng ở những cuộc họp. Nếu nói chuyện

hài hước, có nghĩa là bạn đang giúp tất cả mọi người đều

cảm thấy thoải mái. Và hơn nữa, ai cũng sẽ thích nghe bạn

nói.

KHI ĐIỀU KHIỂN MỘT CUỘC HỌP

Trong ngành công nghiệp địa ốc, người ta thường nói

ba từ quan trọng nhất là: "Vị trí, vị trí và vị trí". Còn ba từ

quan trọng nhất trong việc điều khiển một cuộc họp là gì?

"Chuẩn bị, chuẩn bị và chuẩn bị". Vì thế phải chuẩn bị trước

một chương trình càng cụ thể càng tốt. Hay ít nhất cũng

phải có một tờ giấy trong tay ghi mục đích và những nét

chính của cuộc họp. Việc này chắc chắn không bao giờ

thừa.

Sau khi đã chuẩn bị kỹ rồi thì bạn hãy xem tiếp những lời gợi ý dưới đây, chúng rất hữu ích đấy:

Luôn khai mạc đúng giờ. Thoạt nghe có vẻ bình

thường, nhưng hãy thử nghĩ xem chúng ta đã từng tham dự

bao nhiêu cuộc họp khai mạc trễ? Cho dù chỉ chậm hơn so

với thời gian dự kiến năm phút hay mười phút thì vẫn cứ là

trễ. Hãy cố gắng khắc phục mọi khó khăn và loại bỏ bất cứ

lý do gì để bắt đầu tiến hành cuộc họp đúng giờ. Điều này

quan trọng bởi nó hứa hẹn cuộc họp sẽ diễn ra nghiêm túc,

hiệu quả.

Luôn nắm rõ và khẳng định lại vấn đề. Bạn đã đề

xuất và khuyến khích mọi người cùng bàn bạc một vấn đề

nào đó. Sau cùng, khi vấn đề đã được sáng tỏ thì nhiệm vụ

của bạn là khẳng định lại với hai câu hỏi: - Cần tiến hành

những việc gì? - Ai sẽ thực hiện chúng? Nếu ngay cả chính

bạn - người điều khiển cuộc họp - lại không thể chốt lại

vấn đề thì cuộc họp không biết sẽ đi đến đâu.

Phải kiên quyết và dứt khoát. Đừng để một ai đó

làm mất thời gian của tất cả mọi người. Không cần phải

nạt nộ hay quở trách họ, hãy để cái đồng hồ làm việc đó

thay bạn. Chỉ cần nói là: Peter này, xin lỗi cậu nhé, chúng ta

phải chuyển sang đề tài kế tiếp thôi vì thời gian sắp hết rồi".

Không có lý do gì phải ngại ngùng hay sợ rằng làm thế có

kém tế nhị lắm không. Bạn yên tâm! Nếu điều khiển một

cuộc họp ngắn gọn nhưng có đầy đủ những quyết định cần

thiết thì bạn đã tạo được sự tín nhiệm của tập thể rồi. Trái

lại, một chủ tọa mà nói dông dài, hoặc để cho ai đó nói

dông dài thì sẽ thất bại ngay.

Bạn có sợ thất bại khi điều khiển một cuộc họp?

Shakespeare từng viết: "Brutus thân yêu, cuộc họp của

chúng ta dở không phải lỗi tại nó. Lỗi là ở chính chúng ta."

SỰ TRỢ GIÚP CỦA NHỮNG HÌNH ẢNH MINH HỌA

Trong thời đại tai nghe mắt thấy như ngày nay, một

bài nói sẽ được phát huy tác dụng gấp nhiều lần nếu sử

dụng những hình ảnh minh họa kèm theo như là băng rôn,

biểu ngữ, đồ thị...

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1992 của

mình, Ross Perot đã chứng minh được tầm quan trọng của

việc sử dụng những tấm băng rôn, biểu ngữ. Ở nhiều lĩnh

vực khác, người ta cũng hay dùng hình thức này để hỗ trợ

song song với việc nói. Những tấm băng rôn đầy màu sắc

và hình ảnh, các tấm áp phích sinh động và dễ đọc có vẻ

như mang sức cuốn hút và truyền đạt ấn tượng hơn những

bài nói dông dài. Các thầy cô giáo rất quen thuộc với điều

này. Thế nên trong suốt bậc trung học, chúng ta thường

được xem các tranh ảnh minh họa trong những bài giảng.

Đôi khi chỉ cần nhìn vào bức tranh minh họa là ta đã hiểu

ngay những vấn đề phức tạp, rắc rối.

Bạn có hay sử dụng tranh ảnh minh họa cho bài nói

của mình không? Nếu biết sử dụng đúng lúc thì chúng sẽ rất

có ích.

Có điều nên lưu ý: trước khi sử dụng thì phải tập để

quen dần với chúng. Hãy tưởng tượng người ta sẽ cảm

thấy như thế nào nếu bỗng nhiên bạn ngừng nói vì lúng túng

với những bức vẽ minh họa? Khi bạn thao thao bất tuyệt

với một tấm bản đồ treo ngược thì hậu quả còn tệ hại hơn!

"STENGELESE": NGHỆ THUẬT NÓI

MƠ HỒ

Những tranh ảnh minh họa rất tuyệt vời để làm sáng

thêm ý tưởng của bạn. Nhưng có thể một lúc nào đó, ta lại

rơi vào một tình huống mà tốt nhất nên... nói một cách mơ

hồ. Các nhà chính trị thường có thói quen này, nhất là

những lúc bắt đầu. Họ trả lời các câu hỏi một cách hết sức

mơ hồ, dường như chẳng đề cập đến một ý tưởng nào cụ

thể. Có thể vì họ không muốn vội vàng bị trói buộc với một

điều gì đó.

Ông bầu của đội bóng chày NewYork Yankee, Casey

Stengel, vốn nổi tiếng là một người có nghệ thuật nói mơ

hồ. Stengel có thể nhấn chìm mọi câu hỏi, thậm chí còn làm

người đặt câu hỏi trở nên hoang mang và bối rối. Cách nói

hết sức tự nhiên với những từ ngữ, những tiếng lóng khó

hiểu nhưng lại có chiến lược và mục đích hẳn hoi. Và tên

tuổi ông cũng nổi tiếng như nghệ thuật "Stengelese" của

chính ông vậy.

Ngày 9/7/1958, những lời nói của Casey Stengel

trước một phân ban của viện nghị sĩ Mỹ được đánh giá như

là một đỉnh cao của nghệ thuật nói. Lúc bấy giờ, thượng

nghị sĩ Estes Kefauver là chủ tọa của cuộc hội thảo bàn về

chính sách độc quyền và chống độc quyền. Ngoài ra, ông

đang chỉ đạo những phiên tòa về một dự luật chống độc

quyền, đã được tòa án tối cao thừa nhận vào thập niên

1920. Casey Stengel được mời tới cuộc hội thảo để cho

biết quan điểm của mình. Cuộc hội thảo này cũng tập trung

nhiều cầu thủ, nhiều chủ tịch của các câu lạc bộ bóng chày

lớn khác.

Nghị sĩ Kefauver đã hỏi Stengel có ủng hộ dự luật "Quyền miễn tuân theo luật chống độc quyền dành cho liên đoàn bóng chày" hay không. Stengel đã trả lời:

"À, tôi nghĩ rằng ngành bóng chày đã có nhiều tiến

triển trong khía cạnh trợ giúp các cầu thủ... Hiện nay tôi

chưa phải đến tuổi về vườn để lãnh lương hưu. Có mặt tại

đây là những cầu thủ trẻ, những người tài giỏi đại diện cho

các câu lạc bộ, đại diện cho toàn thể các cầu thủ bóng

chày. Và tôi không phải là một người nhận lương hưu của

công quỹ, các ông thấy không? Lạy Chúa! Lẽ ra người ta

nên công bố điều này. Nhưng dẫu sao tôi cũng muốn nói

rằng đây là một điều tốt đẹp cho các cầu thủ bóng chày. Có

một điều tôi rất muốn nói là các cầu thủ của chúng ta cần

có một quỹ lương hưu ưu đãi hơn nữa. Và nhiệm vụ của

các đài phát thanh và truyền hình là tổ chức những chiến

dịch thu góp tiền của. Bạn sẽ làm gì? Đứng nhìn vì không

có đủ tiền hay là tích cực ủng hộ đây?"

Trong cái không khí hoàn toàn hỗn độn sau bài phát

biểu của Stengel, nghị sĩ Kefauver nói lớn: "Ông Stengel,

tôi không chắc là tôi đặt câu hỏi có rõ ràng hay không"

Stengel trả lời tỉnh rụi: "Ồ, có đấy thưa ngài. Câu hỏi rất rõ ràng. Nhưng tôi không chắc là tôi có trả lời câu hỏi của ngài một cách hoàn hảo hay không"

Nghị sĩ Kefauver như đang bị treo lơ lửng: "Tôi đang hỏi ông rằng, tại sao ngành bóng chày muốn dự luật này được thông qua?"

Stengel lại tiếp tục chiến lược của mình:

"Tôi sẽ nói rằng tôi không biết. Nhưng tôi biết lý do

mà họ muốn dự luật này được thông qua là: Đưa bóng

chày trở thành môn thể thao có lợi nhuận cao nhất, và từ

khía cạnh bóng chày, tôi không nói về những môn thể thao

khác. Tôi có mặt ở đây không phải để tranh cãi về những

môn thể thao khác. Tôi hoạt động trong ngành công nghiệp

bóng chày. Nó đã hoạt động trong sạch hơn bất cứ ngành

công nghiệp nào khác từ một trăm năm nay, cho đến giờ

phút này. Tôi sẽ không nói về truyền hình và tôi cũng sẽ

không nói về thu nhập của các ngành thể thao này nọ. Các

ông nên thoát ra khỏi những suy nghĩ đó. Tôi quả thật không

biết nhiều về nó. Tôi chỉ biết rằng các cầu thủ bóng chày

của chúng ta chắc chắn đã có tiến bộ rất nhiều".

Nghị sĩ Kegauver có vẻ như thất vọng hoàn toàn về

câu trả lời của Stengel, ông ngó tới ngó lui tìm một người

nào khác để được nghe một câu trả lời ưng ý hơn. Sau

cùng ngài nghị sĩ quyết định hỏi ý kiến Mickey Mantle, ngôi

sao bóng chày hiện đang ngồi kế Stengel: "Thế còn anh,

anh Mickey? Anh có nghĩ rằng luật chống độc quyền có thể

áp dụng cho môn bóng chày được hay không?"

Mickey nhoài người lại gần cái micro trên bàn và nói:

"Ý kiến của tôi cũng giống như ý kiến của ông Stengel thưa

ngài nghị sĩ".

CHƯƠNG V. NHỮNG KHÁCH MỜI

THÚ VỊ NHẤT VÀ CHÁN NHẤT CỦA TÔI, VÀ LÝ DO VÌ SAO

• Bốn yếu tố tạo nên một người khách thú vị

• Những người khách mà tôi sẽ không mời lại

• Bạn học hỏi được gì từ những người khách thú vị nhất và chán nhất

Cứ mỗi lần làm MC trong một dịp nào đó thì tôi lại

được người ta kéo lại và hỏi rằng: "Larry này, ai là khách

mời thú vị nhất, ai là khách mời chán nhất trong chương

trình Larry King Live vậy?" Trong chương này tôi sẽ trả lời

bạn câu hỏi đó. Và có thể các bạn cũng thấy nhiều điều để

học cách nói chuyện hay hơn

NHỮNG YẾU TỐ NÀO TẠO NÊN MỘT NGƯỜI KHÁCH THÚ VỊ?

Tôi đánh giá sự cuốn hút và thú vị của một người

khách theo bốn tiêu chuẩn. Dựa vào những tiêu chuẩn này

và cộng thêm yếu tố thời sự mà chúng tôi quyết định nên

mời ai tham gia chương trình. Nếu vị khách mời nào có đầy

đủ cả bốn yếu tố sau đây thì thật tuyệt vời:

1. Lòng đam mê nghề nghiệp cháy bỏng.

2. Có khả năng nói về mình một cách thật lôi cuốn thậm chí

còn làm người khác cảm thấy tò mò và muốn biết nhiều

hơn nữa.

3. Sôi nổi kể chuyện và sôi nổi tranh luận.

4. Có óc hài hước.

Một người dẫn chương trình thành công không đồng

nghĩa với việc phải nói nhiều về mình! Chương trình Larry

King Live không phải dành riêng cho tôi, vì thế, nếu cựu

tổng thống Bill Clinton khi tham gia chương trình này hỏi

chuyện về tôi trong một giờ đồng hồ thì rắc rối to! Dĩ nhiên

tôi sẽ cảm thấy sung sướng, nhưng các sếp của tôi thì sẽ

nhăn mặt. Vì vậy trong những chương trình của tôi, tôi luôn

muốn các vị khách mời của mình nói thật nhiều, thật nhiều

về chính họ. Và nếu họ có một chút duyên ăn nói nữa thì

quả thật tuyệt vời biết bao nhiêu!

Sôi nổi kể chuyện và sôi nổi tranh luận - yếu tố này sẽ

làm không khí nóng hẳn lên. Nếu bạn nói về việc cái xe ủi

tuyết của địa phương bỗng dưng chết máy ngay trước cửa

nhà bạn, rồi bạn đã phải đấu khẩu với các nhà chức trách

như thế nào..., có thể bạn sẽ là người khách sinh động

nhất. Nếu kể về việc bạn đã "tức điên lên" như thế nào khi

người nhân viên ở ga xe lửa không chịu giúp bạn chỉ vì anh

ta đã hết ca làm, anh ta còn bảo bạn hãy chờ người khác

giúp, tức là bạn đang châm ngòi cho một cuộc trò chuyện

có nguy cơ... không bao giờ kết thúc.

NHỮNG VỊ KHÁCH MỜI THÚ VỊ NHẤT CỦA TÔI

Người đầu tiên tôi muốn nói đến là ca sĩ Frank

Sinatra. Các bạn còn nhớ anh chàng ca sĩ hát ca khúc

"Remember" mà tôi từng kể ở chương 4 không? Anh ta là

vị khách mời có đầy đủ cả bốn yếu tố trên. Một con người

tài năng hết lòng đam mê nghề nghiệp. Một cá tính hài

hước luôn sôi nổi kể chuyện, nhất là khi nói về thời niên

thiếu của anh ở Hoboken, New Jesey.

Thật ra Sinatra không hứng thú lắm với các phương

tiện truyền thông đại chúng, và nhất là lại không thích được

các phóng viên săn tin phỏng vấn này nọ. Nhưng trong

chương trình trò chuyện này thì anh cảm thấy rất tự nhiên và

thoải mái. Và thế là chàng ca sĩ đã trò chuyện hết sức cởi

mở như chính con người thật của mình. Anh sẵn sàng trả

lời mọi câu hỏi của tôi về cuộc sống, về công việc ca hát

một cách chân thật, không chút gượng gạo hay sáo rỗng.

Nhiều lời đồn đại rằng Sinatra là một người hay cáu giận

nhưng tôi lại thấy anh ta nói chuyện rất khôi hài.

Sinatra kể rằng hôm nọ đang ăn tối ở nhà hàng

Chasen's (ở Hollywood) thì thấy Don Rickles. Don tới bàn

của Sinatra để nhờ một việc. Chả là anh chàng vừa mới

cưới vợ cách đây ít ngày, và bây giờ thì đang ăn tối với

những người anh em bên vợ.

- "Cậu có thể qua chào người thân của tôi một tiếng được

không hả Sinatra?"

Sinatra nói, "Không, dĩ nhiên là không rồi. Dắt họ qua

đây đi".

Nhưng rồi Don cố thuyết phục. Don nói rằng sự có

mặt của Sinatra có thể làm cho những người anh em bên

vợ "nể nang" anh ta hơn. Nghe thế Sinatra mới chịu đồng ý.

Don về chỗ hí hửng chờ đợi, thản nhiên như không có chuyện gì. Lát sau Sinatra có vẻ như tình cờ bước lại gần bàn của Don. Rồi vỗ vai Don nói rằng: "Ồ, Don đấy à? Gặp cậu ở đây tớ mừng quá!"

Don nói nhỏ với Sinatra: "Vỗ mạnh hơn cho tình cảm vào, Sinatra. Vì tớ mà!"

Khi kể câu chuyện này Sinatra đã làm cho khán thính giả cười vỡ bụng. Sự khôi hài là một trong bốn yếu tố quan trọng để anh thu hút khán giả và cả tôi nữa.

Và đây là những khách mời khác cũng rất tuyệt vời trong chương trình của tôi:

Harry Truman

Với Harry Truman thì những gì bạn thấy ở anh ấy cũng

chính là con người thật của anh. Là một trong những ngôi

sao nổi tiếng đam mê công việc của mình, Truman còn rất

quan tâm đến những sự kiện đang diễn ra lẫn những

chuyện trong lịch sử. Truman nói thứ tiếng Anh thẳng thắn

và dễ hiểu. Anh rất hăng hái mỗi khi nói về lĩnh vực truyền

thông hay đảng Cộng hòa. Được nói chuyện với một con

người từng trải và có kiến thức rộng như Harry Truman thật

thích thú!

Ted Williams

Ông không chỉ là một người mạnh mẽ, sôi nổi mà tôi

từng thấy mà còn là một trong những vị khách mời thú vị

nhất. Ted cũng có những đức tính như Truman: thẳng thắn,

sôi nổi và quyết đoán.

Một trong những điều khiến Ted trở thành người trò

chuyện hấp dẫn nhất là vì bản tính ông rất ghét phương tiện

truyền thông đại chúng. Khán giả của tôi nhận xét rằng

thường thì những vị nào ghét giới báo chí truyền hình lại là

những khách mời thú vị.

Kể từ lúc trở thành cầu thủ bóng chày đạt thành tích

cao nhất trong vòng nửa thập niên qua, Ted Williams không

bao giờ nhờ các phương tiện truyền thông tâng bốc mình,

thậm chí từng ví các ký giả là "những kỵ sĩ bóng đêm trên

bàn phím". Quan điểm về chính trị của Ted giống như nhiều

người khác, trong đó có tôi. Tôi thích ông ở khía cạnh một

vị khách mời và quý trọng ông ở cương vị một con người

thành đạt.

Richard Nixon

Về yếu tố thứ tư - có một óc khôi hài - thì Nixon

không có. Dẫu ông vẫn luôn cố gắng pha trò khi nói chuyện

nhưng không thành công như người khác. Chắc do ông

không có năng khiếu. Song xét về yếu tố thứ ba thì ông quả

là một người nổi bật. Tôi luôn thích mời ông trở lại chương

trình của tôi.

Có thể ông là vị khách tuyệt nhất tôi từng tiếp xúc nếu xét về khả năng phân tích. Dường như ông có thể phân tích được bất cứ vấn đề nào. Nếu tôi có một hệ thống truyền thanh, hẳn tôi sẽ mời Nixon cộng tác.

Bạn hỏi Nixon về sự kiện Nam-Bắc Triều Tiên định

hợp nhất , hay thắc mắc về tình hình Trung Đông, hoặc một

sự kiện nào đó trên thế giới, ông luôn giải thích được một

cách rõ ràng và logic nhất. Nixon còn có một tính cách thứ

năm mà tôi chưa đề cập. Đó là phẩm chất quan tâm sâu

sắc đến nhiều lĩnh vực, nhiều vấn đề khác nhau bằng một

niềm say mê đáng nể. Ông có thể nói huyên thuyên không

ngớt từ việc kinh doanh đến những bài hát đang được yêu

thích hay về bóng chày. Thể thao là một trong những niềm

đam mê lớn nhất của Nixon. Đáng mến là khi đi xem bóng

chày, ông luôn ngồi ở hàng ghế bình thường chứ không

hiện diện ở những chỗ VIP, và chưa bao giờ người ta thấy

ông bỏ về nửa chừng.

Trò chuyện với Richard Nixon, bạn khỏi lo rằng không có đề tài nói hay đến lúc chẳng biết nói gì.

Adlai Stevenson

Tôi phỏng vấn Stevenson trong chương trình của tôi lúc còn ở Miami dưới thời tổng thống Kennedy. Khi ấy ông là đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc.

Stevenson có một giọng nói nghe cứng cỏi và một

đôi mắt linh lợi. Tuy hai lần tranh cử tổng thống thất bại

nhưng đã góp phần thúc giục mối quan tâm của thanh niên

Mỹ đối với những phong trào tình nguyện vì lợi ích cộng

đồng. Những phút đầu mở màn chương trình, tôi có nói

rằng: "Thưa ông, những điều này lẽ ra không nên nói trên

làn sóng. Nhưng thật sự tôi đã bỏ phiếu cho ông. Ông là

một người hùng trong tâm trí tôi, là người mà tôi luôn

ngưỡng mộ". Đôi mắt xanh của Stevenson nhấp nháy.

Những vết nhăn trên trán động đậy, đây là thói quen của

ông khi có cảm xúc mạnh. Ông nói: "Chúng ta chưa từng

gặp nhau, nhưng ngay lúc này tôi có thể nói rằng anh là một

người có cá tính đặc biệt".

Stevenson là một khách mời rất đặc biệt với sự thông

minh sâu sắc và khéo léo giao tiếp. Ông có thể bày tỏ cảm

xúc và lập trường của mình mạnh mẽ hơn bất cứ ai trong

thời bấy giờ. Điều này là lý do khiến Stevenson có tiếng là

"nhà tri thức". Tuy nhiên cũng có những trường hợp, sự

thông minh trên mức một người Mỹ bình thường ấy, thay vì

giúp ích thì lại làm hại ông!

Nhưng trong chương trình của tôi, điều này làm cho

Stevenson trở nên rất tuyệt vời. Tôi chưa bao giờ thấy ông

giận dữ, hay tranh luận nảy lửa và mất bình tĩnh. Ông không

làm nghiêm trọng hóa những vấn đề vốn đã phức tạp.

Những nhà lãnh đạo, những nhân vật quyền lực trên thương

trường hay trong lĩnh vực giải trí... thường có một điểm

chung là không thích nghiêm trọng hóa vấn đề, dù nó có rắc

rối hay không. Họ hay nhìn những việc khó khăn nghiêm

trọng một cách nhẹ nhàng hơn. Đây là một đức tính không

phải là không cần thiết.

Robert Kennedy

Vị khách mời có óc khôi hài này đã lôi cuốn được tất

cả mọi người. Đối với tôi và các khán giả của chương

trình, Robert thật sự đã ghi điểm. Ông không bao giờ ngại

cười lẫn không ngại lấy bản thân mình ra để chọc cười

thiên hạ. Tôi đánh giá Robert là một trong những vị khách

vui nhất. Một người có nụ cười hay nhất mà tôi từng gặp.

Mario Cuomo

Là một người có thể đọc diễn văn thao thao bất tuyệt

dù có chuẩn bị trước hay không. Năm 1984, tôi đến Hội

nghị của đảng Dân chủ ở San Francisco sau khi Cuomo đã

trình bày xong những quan điểm chính của ông. Không khí

hội nghị rất sôi động. Tình cờ tôi đứng cạnh một đại biểu

thuộc phái đoàn Oklahoma, và vô tình nghe ông nói rằng:

"Tôi không biết người đàn ông đó, nhưng hôm nay ông ấy

đã nhắc cho tôi nhớ vì sao tôi là một đảng viên Đảng Dân

chủ". Thế cũng đủ chứng tỏ bài diễn văn của Cuomo có

hiệu quả như thế nào. Khi ngồi trên ghế khách mời trong

chương trình của tôi, Cuomo cũng khiến người ta phải thán

phục như thế.

Billy Graham

Tháng 4-1994 Billy lên chương trình Larry King Live

sau một chuyến công du đến Triều Tiên và mang về cho

tổng thống Clinton thông tin về tình hình Bắc Triều Tiên sau

khi chủ tịch Kim Il Sung mất. Anh là người khách luôn cung

cấp cho chúng tôi những tin tức nóng bỏng và hấp dẫn, với

những lời bình luận, nhận xét xác đáng nhất. Chính vì vậy

mà anh được mời lên chương trình rất nhiều lần.

Danny Kaye

Vâng. Chính là Danny Kaye! Vị khách mời này và

chương trình nói về anh đã làm cho rất nhiều người phải

bất ngờ. Danny là cậu bé từng cùng tôi chơi bóng lúc còn

thơ ấu ở Brooklyn. Lớn lên anh là một ca sĩ rất được công

chúng hâm mộ và yêu mến.

Một lần Danny Kaye tham dự chương trình của tôi

phát qua làn sóng radio. Có một người phụ nữ từ Toledo

gọi điện đến và nói rằng: "Trong đời tôi chưa bao giờ nghĩ

rằng tôi sẽ có dịp được nói chuyện với anh. Tôi không có

câu hỏi nào dành cho anh cả. Tôi chỉ muốn nói cho anh biết

điều này: Con trai tôi đã rất mến mộ anh. Nó muốn trở

thành một người giống như anh. Nó từng bắt chước anh từ

lời ăn tiếng nói cho đến sở thích. Nó tìm hiểu tất cả những

việc xung quanh anh..."

Câu chuyện của người phụ nữ khiến không khí trầm

lại. "Con trai tôi là lính hải quân đã hy sinh ngoài chiến trận

khi mới 19 tuổi. Người ta đã trao lại cho tôi tấm ảnh duy

nhất họ tìm thấy trong người nó. Đó là tấm ảnh của anh.

Tấm ảnh mà nó luôn luôn giữ gìn cẩn thận bên người. Tôi

đã đóng khung tấm ảnh này với bức hình của nó. Suốt ba

mươi năm nay tôi đã lau chùi hai bức ảnh. Tôi nghĩ nên kể

cho anh nghe câu chuyện này".

Danny đã khóc ngay trong phòng thu thanh. Tôi cũng

khóc và ở đầu dây bên kia người phụ nữ dường như cũng

khóc. Rồi Danny hỏi: "Thưa chị, con trai của chị thích nhất

bài hát nào?" - Người mẹ trả lời: "Ca khúc Dena".

Danny Kaye đã hát một trong những ca khúc nổi tiếng

nhất của anh cho người mẹ ấy nghe. Một bài hát không đi

kèm nền nhạc. Chỉ có giọng người ca sĩ thổn thức qua làn

nước mắt.

Trong suốt cuộc đời làm phát thanh viên của mình, đó

là những giây phút mà tôi ghi nhớ nhất. Giây phút của tình

người! Danny đã tạo ra khoảnh khắc thiêng liêng ấy không

phải từ sự cởi mở, hay từ những lời nói hay ho thú vị mà từ

một tấm lòng biết chia sẻ và đồng cảm. Và anh không giấu

cảm xúc chân thật của mình.

NHỮNG KHÁCH MỜI CHÁN NHẤT CỦA

TÔI

Đôi khi những người tôi hy vọng sẽ mang đến những câu chuyện thú vị lại làm tôi thất vọng nhiều nhất. Dù không ngồi vào ghế khách mời trong chương trình của tôi, bạn cũng nên rút kinh nghiệm từ họ.

Anita Bryant hoàn toàn có thể lôi cuốn người khác

nếu cô ấy hào hứng nói về công việc của mình hơn. Nhưng

tất cả những gì cô ấy muốn nói chỉ là quan điểm về tôn

giáo. Khi hỏi cô về những đề tài khác thì tôi chỉ nhận được

vài từ trả lời cho có lệ. Tôi phải làm gì? Một danh sách dày

đặc câu hỏi đành xếp xó.

Bob Hope cũng khiến tôi thất vọng với lý do tương tự.

Ở Hope, nỗi ám ảnh không là một chủ đề cụ thể mà là

phong cách cụ thể - trả lời mọi câu hỏi hết sức gượng gạo.

Bình thường Hope đâu có như thế, chỉ khi ánh đèn

camera chiếu vào là Hope trở nên luống cuống lập cập.

Anh ấy nói năng không chút tự nhiên. Câu hỏi nào cũng trả

lời cụt ngủn, vô hồn, không có chiều sâu lẫn cảm xúc. Mặc

dù tôi cố dẫn dắt câu chuyện đến những đề tài gần gũi nhất

mà bất cứ ai cũng có thể hào hứng nói, chỉ có Hope nhà ta

thì không. Tôi chỉ còn biết thở dài ngao ngán chờ...tới giờ

chương trình kết thúc.

Nhưng người khách làm tôi bất ngờ nhất, không ai khác hơn là Robert Mitchum.

Anh ấy đến chương trình của tôi vào một buổi tối, rồi

làm cho tôi đêm đó cứ trằn trọc mãi. Mitchum ngoài đời là

một người như thế sao? Trên sân khấu, anh là người hùng

John Wayne trừ gian diệt bạo, dũng mãnh và sắc sảo. Một

đấng mày râu nói câu nào là khiến các bà các cô chết mê

chết mệt câu ấy. Nhưng đáng tiếc đó chỉ là vai diễn trên

sân khấu...

Tôi chưa bao giờ phỏng vấn John Wayne, nhưng

Mitchum thì tôi được nói chuyện rồi. Không biết lúc đó anh

ấy có điều gì bực bội hay phiền muộn, không hiểu anh ấy

có thích chương trình này hay không? Anh ta đã ăn tối hay

chưa? Tóm lại là tôi không thể đoán được lý do là gì mà sự

thể lại ra thế này:

- "Mitchum này, anh nhận xét gì về những bộ phim do John

Huston làm đạo diễn?"

- "Ông ấy làm việc ổn."

- "À, theo anh thì lối diễn của John Huston và John Smith

khác nhau như thế nào?"

- "Không khác mấy."

Tiếp theo đó là những câu trả lời chỉ với một từ. Mà

từ nào cũng chỉ có một âm tiết: "Có." "Không." và "Chưa."

Sau cùng tôi hỏi Mitchum về Robert De Niro, một trong những nam diễn viên nổi tiếng lúc bấy giờ.

- "Tôi không biết ông ta."

Thật không còn lời nào để nói! Tôi hoàn toàn bị sốc

và tràn trề thất vọng! Thất vọng cho khán giả của tôi, những

người đã xem Mitchum là thần tượng. Và thất vọng cho

chính bản thân tôi. Tôi còn nhớ những buổi chiều cũng

Herbie Cohen và Davey Fried đến rạp Benson (Brooklyn)

xem Mitchum diễn. Chúng tôi đã từng bảo nhau rằng : "Anh

ấy diễn xuất hay quá! Giá mà chúng mình cũng giỏi như anh

ấy." Giờ khám phá ra thần tượng của mình là người vô hồn

vô cảm như thế, ngay tôi đây cũng cần đến một viên thuốc an thần, đừng nói gì đến khán giả.

"Vai diễn" thật của Mitchum ngoài đời mang đến cho

chúng ta một bài học: Đừng bao giờ hỏi chuyện một người

không thích nói. Họ sẽ không nói! Và ta sẽ phải "độc tấu"

với những câu hỏi không có câu trả lời đúng nghĩa. Lời

khuyên tốt nhất là: tìm một người khác để trò chuyện.

CHƯƠNG VI. NHỮNG TÌNH HUỐNG

KHÓ XỬ VÀ CÁCH CHẾ NGỰ CHÚNG

• Chế ngự nỗi ám ảnh

• Những tình huống khó xử nhất của tôi CHẾ NGỰ NỖI ÁM ẢNH

George Burns đã kể cho tôi nghe một câu chuyện rất

buồn cười:

Burns và Jack Benny chơi thân với nhau từ bé. Burn

là người thích đùa còn Benny thì bao giờ cũng "sập bẫy"

của Burn.

Dịp nọ, hai anh chàng đều được Jeanette

MacDonald mời dự một bữa tiệc vào tối Chủ Nhật. (Bạn có

biết Jeanette MacDonald? Cô ca sĩ nổi tiếng này cùng

Nelson Eddy lập thành đôi song ca được mến mộ nhất

nước Mỹ trong thập niên 1930-1940). Trước ngày đó,

Burns hỏi Benny:

- "Benny này, Jeanette có nói với cậu về bữa tiệc tối Chủ

Nhật không?"

- "Ồ, dĩ nhiên là có rồi. Tớ bao giờ lại chả được mời."

- "Cậu có biết sau bữa tiệc thì Jeanerre luôn hát vài bài

không?"

- "Biết chứ sau không! Tớ đến đó nhiều lần rồi mà."

Burns làm ra vẻ nghiêm trọng; "Nhớ đừng cười nghe

chưa!"

Benny không hiểu gì cả: "Cười cái gì chứ? Tại sao tớ

phải cười?"

Burns không giải thích gì thêm, chỉ nhấn mạnh hai tiếng: "Đừng cười."

Sáng sớm Chủ Nhật, Burns gọi điện cho Benny: "Tối nay tớ sẽ sang chở cậu." Và không quên nhắc Benny một lần nữa: "Nhớ nghe chưa - Đừng cười."

Chuyện gì phải đến đã đến. Ngay khi Jeanette

MacDonald đứng lên hát ca khúc đầu tiên thì bỗng nhiên

người ta nghe thấy tiếng cười khằng khặc của Benny. Vì

sao Benny cười? chỉ vì trước đó cậu ta nhìn thấy nụ cười

mỉm đầy tinh quái của Burns. Thế là "Rầm!", Benny "sụp

bẫy" ngay tức khắc.

Tôi kể lại câu chuyện này không phải chỉ để bạn cười

giống Benny. Sâu xa hơn, chúng ta sẽ thấy những nỗi ám

ảnh có tác hại to lớn thế nào. Khi quá khắc sâu, lo lắng về

một điều gì đó nghĩa là ta đang mang một nỗi ám ảnh. Nếu

không bình tĩnh, tự chủ được thì nó sẽ khiến ta làm những

việc ngớ ngẩn và tai hại vô cùng. Benny không kiềm chế

được và đã phá lên cười vì cậu ta bị hai tiếng "Đừng cười"

của Burns ám ảnh. Nụ cười mỉm của Burns như một giọt

nước làm tràn ly vậy.

Tập trung bình tĩnh để tự chủ được mình, tôi tin bạn sẽ không bị bất cứ nỗi ám ảnh nào chi phối, nhất là không "sụp bẫy" như anh chàng Benny tội nghiệp.

NHỮNG TÌNH HUỐNG KHÓ XỬ NHẤT CỦA TÔI

Đôi khi ta phải đương đầu với những tình huống khó

xử không phải do ta gây ra. Như câu chuyện về buổi tường

thuật trực tiếp trận cầu giữa hai đội bóng Dolphins và Bills là một thí dụ.

Sân vận động Buffalo, Miami, cuối thập niên 1960.

"Đài phát thanh Miami Dolphins xin kính chào quý vị

thính giả! Mời các bạn theo dõi trận bóng giữa hai đội

Dolphins và Bills, được chúng tôi tường thuật trực tiếp tại

sân Buffalo. Các cầu thủ hai đội sẽ..." Ngay lúc đó thì trận

bão tuyết diễn ra. Một cơn gió mạnh với tốc độ khủng khiếp

quét qua chỗ chúng tôi đang đứng, rồi thổi bay đi tất cả

giấy tờ, từ bảng danh sách các cầu thủ cho đến những tờ

thống kê... Tôi và Joe Croghan không kịp hoàn hồn, chỉ

còn biết nhìn mớ giấy tờ bay loạn xạ rồi mất hút...

Trong cơn bão tuyết, các cầu thủ hai đội vẫn hăm hở

ra sân. Cú phát bóng đầu tiên bắt đầu trận đấu và cũng bắt

đầu một tình huống dở khóc dở cười cho tôi và Joe. Chúng

tôi không thể biết được cầu thủ nào là cầu thủ nào. Đâu là

đội Bills? Đâu là đội Dolphins? Chữ số trên áo của họ thì

hoàn toàn mù tịt. Thậm chí vạch 16 mét 50 chúng tôi cũng

không thấy. Tất cả đều nhạt nhòe trong cơn bão tuyết, căng

mắt ra nhìn vẫn chỉ thấy một nhóm người loanh quanh với

một vật gì tròn tròn. Ồ, đúng rồi, quả bóng!

Làm gì bây giờ? Cuối cùng, chúng tôi quyết định bất

cứ giá nào cũng phải tường thuật trận bóng! Không thể để

cho các thính giả Miami thất vọng. Sau vài trình bày về tình

hình thời tiết quá xấu, chúng tôi bắt đầu bài tường thuật của

mình, đơn giản là "chộp" được cái gì thì nói cái đó:

"Một cầu thủ đang dẫn bóng... Hình như anh muốn

chuyền cho đồng đội... Không kịp rồi, một cầu thủ khác đã

băng lên giành được bóng... Anh ấy di chuyển rất nhanh...

qua mặt được một người, hai người... Lách bóng rất

khéo... Vâng, thưa các bạn, một pha tranh bóng quyết liệt

đang diễn ra... Anh ấy bị ngã. Không, anh ấy đã đúng dậy được... Chúng tôi không biết anh ấy là ai..."

Giá mà còn tờ sơ đồ trận bóng, ít ra chúng tôi có thể

biết vị trí của cầu thủ hai đội trên sân. Trong điều kiện thời

tiết bình thường các bình luận viên còn cần tới nó, huống hồ

trong cảnh tuyết rơi mịt mù thế này... Tờ giấy sơ đồ ấy đã

bị "cuốn theo chiều gió". Thang máy lại ngừng hoạt động,

nên không thể nhờ sự trợ giúp của những người bên dưới.

Chúng tôi chỉ còn biết kêu trời, không biết những người

nghe đài hôm ấy có kêu trời hay không...

Joe và tôi thay phiên nhau tường thuật "trực tiếp" trận

bóng theo cách đó cho đến hết hiệp một. Thời tiết không

khá lên nhưng thang máy đã hoạt động lại. Sang đầu hiệp

hai, chúng tôi được "cứu hộ" với một tờ sơ đồ trận đấu. Tuy

vẫn không thể nhìn thấy rõ hơn, nhưng nhờ nó ít ra có thể

đoán được tên cầu thủ.

Cơn bão tuyết không phải do chúng tôi gây ra. Tuy

không điều khiển được nó nhưng chúng tôi đã bình tĩnh

chiến đấu với nó. Chúng tôi đã không hoảng loạn hay bị

động. Kết quả là: Bài tường thuật trực tiếp "kỳ quái nhất"

được mọi người thông cảm và tán thưởng nhiệt liệt.

Lần nọ trên radio, tôi hỏi một khách mời rằng: "Ông

có mấy con rồi?". Vị khách té cái rầm ngay giữa phòng thu,

bởi ông là một linh mục Catholic. Sau khi bình tĩnh lại, ông

nhắc tôi rằng linh mục thì sống độc thân và không cưới vợ.

Sao tôi lại hỏi một câu ngớ ngẩn như vậy? Có lẽ vì đó

là thói quen nghề nghiệp, lúc bắt đầu câu chuyện, tôi hay

hỏi khách mời của mình những câu như thế. Nhưng dù sao

đi nữa thì tình huống này cũng thật buồn cười. Từ đó tôi

luôn cân nhắc khi đặt câu hỏi, không phải lúc nào cũng nói

theo thói quen được.

Làm MC trong dịp lễ ngoài trời kỷ niệm ngày Quốc

Khánh 4/7 ở Miami là một sự kiện đáng nhớ khác. Buổi lễ

choáng ngợp một rừng hoa và một rừng cờ. Chương trình

hoành tráng với những ca khúc bất hủ và sau cùng sẽ là bài

diễn văn của Nghị sĩ Claude Pepper. Trước một đại lễ như

vậy, các nhà tổ chức đã đặt cùng lúc hai sân khấu, đẩy

chúng lại kề nhau nhưng vẫn còn dư ra một khoảng nhỏ.

Khi vừa bước lên sân khấu, chân phải của tôi đặt ngay vào

cái khoảng nhỏ đó. Thế là tôi lọt xuống luôn. Khán giả thấy

tôi đột nhiên biến mất. Nhưng ngay sau đó, họ lại nghe vài

lời tự giới thiệu của tôi. Rất may cái micro không mất nên

tôi vẫn có thể nói vài lời giới thiệu. Đến câu cuối cùng thì

đám đông vỡ lẽ cười phá lên: "Tôi đã bị rớt xuống dưới

sàn sân khấu, quý vị đừng lo, không hề hấn chi cả."

Một ngày nọ anh bạn Miami của tôi, Jim Bishop, đến

chương trình Larry King Live với tư cách là một khách mời.

Jim là một nhà báo, nhà văn rất được công chúng mến mộ.

Anh có văn phong thẳng thắn và sâu sắc. Một con người

nghiêm túc chưa từng say rượu trong suốt 25 năm qua.

Nhưng vào buổi tối đến chương trình của tôi thì Jim lại

xỉn quắc cần câu. Lần đầu tiên và lần duy nhất trong đời, tôi

thấy Jim ngồi lên ghế bành còn té lên té xuống. Có thể anh

chàng đã căng thẳng về buổi trò chuyện này nên uống vài ly

rượu lấy nhuệ khí đây mà.

"Cậu lên chương trình được không Jim?" - "Không sao, vẫn chạy tốt!"

Sự căng thẳng của cậu ta đã chuyển sang cho tôi.

Trời ạ, "văn phong thẳng thắn" kết hợp với vài ly rượu thì

điều gì sẽ xảy ra đây? Người say thì nào có điều khiển

được lời nói của mình... Tôi lo chương trình sẽ bị thất bại.

Hay khủng khiếp hơn là sẽ bị thu hồi giấy phép rồi dẹp

luôn. Tôi sẽ ra sao? Ra ga kiếm một vé tàu quay trở lại

Brooklyn chớ còn phải hỏi!

Nghĩ đến điều này tôi trở nên dứt khoát và mạnh mẽ

hẳn. Không thể để Jim lên chương trình được, phải bảo vệ

cả hai chúng tôi. Tôi ra hiệu cho nhân viên phòng điều

khiển chuẩn bị phát sóng chương trình, và nói vào micro

trên bàn: "Mở tín hiệu."

Tín hiệu được mở: "ON THE AIR" ("Đang phát

thanh")

Jim trông thấy tín hiệu. Tôi lập tức đứng dậy, chìa tay

phải ra và nói: "Cám ơn Jim. Một giờ qua trò chuyện với

anh thật thú vị! Anh thật tuyệt vời, như thường lệ". Jim hơi

lúng túng có vẻ không hiểu, anh ấy cám ơn lại tôi rồi ra về.

Sau đó chúng tôi lấp vào chương trình với những cuộc điện

thoại từ các thính giả.

Tình huống dở khóc dở cười nhất trong nghề phát thanh viên của tôi là câu chuyện vào buổi sáng đầu năm 1959, tại đài phát thanh WKAT, Miami.

Lúc đó, tôi là người duy nhất đang có mặt trong đài.

Suốt đêm hôm qua tôi đã làm việc liên tục. Trước giờ giao

thừa, tôi làm người thông ngôn chúc mừng năm mới trên

các đường phố. Đến giờ giao thừa thì chạy ào đến bữa

tiệc tiễn đưa năm 1958 và đón chào năm 1959. Nhưng tôi

không dám uống một cốc rượu nào, vì ngay sau đó phải

chuẩn bị cho chương trình của tôi từ 6 giờ đến 9 giờ sáng.

Mọi việc đã thành công tốt đẹp. Chỉ còn một việc nữa...

Chín giờ sáng, chương trình "Don McNeil's Breakfast

Club" đang được phát thanh bắt từ làn sóng của đài ABC.

Nhiệm vụ của tôi là chờ đến 9:30, tôi sẽ gạt cần điều khiển

tắt sóng đài ABC, rồi nói vào micro: "Đây là đài phát thanh

WKAT-Miami, Miami Beach. Chương trình "Don McNeill's

Breakfast Club" bắt sóng từ Chicago sẽ nghỉ giải lao trong

5 phút. Trong khi chờ đợi, mời các bạn nghe một vài bản

nhạc."

9 giờ 10 phút, tôi buồn ngủ díu cả mắt. Ngay từ sáng

sớm tôi đã véo tai bên trái, đập tai bên phải, tự nói với

mình: "Ráng tỉnh táo! Ráng tỉnh táo!". Còn bây giờ thì:

"Đừng ngủ gục! Đừng ngủ gục!" Tôi cứ gật gù ngó đi ngó

lại cái đồng hồ xem đã tới 9 giờ 30 chưa. Nếu có một điều

ước, tôi chỉ ước gì được nằm thẳng cẳng xuống một cái

giường và ngủ.

Cuối cùng cũng nghe thấy giọng nói của phát thanh

viên đài ABC trong điệu nhạc tèng teng quen thuộc: "Và

bây giờ là 5 phút giải lao của Chương trình "Don McNeill's

Breakfast Club". Tôi mơ màng ngó cái đồng hồ, đến rồi, 9

giờ 30. Tôi với tay gạt cái cần tắt sóng đài ABC, đưa

micro vào kề miệng... Và ngủ.

Buổi sáng đầu năm mới ấy, các thính giả của đài

WKAT vào đã được thưởng thức một âm thanh khủng

khiếp. Một âm thanh mà không ai có thể mô tả được: Tiếng

ngáy của tôi. Chương trình "Don McNeill's Breakfast Club"

sau 5 phút giải lao không quay trở lại, vì ban nãy tôi đã gạt

cần ngắt sóng. Thế là âm thanh "êm dịu" do tôi tạo ra chiếm

vị trí độc quyền. Không có âm nhạc, không có giọng nói của

phát thanh viên, không có những tiếng "bit", chỉ có "nó"

được quyền truyền qua làn sóng.

Người ta bắt đầu gọi điện lên đài, nhưng họ không

nhận được một câu trả lời nào cả. Những người khách bộ

hành nhìn vào cửa kính và thấy một người đàn ông đang

gục đầu xuống bàn, cạnh cái micro. Rồi tiếp sau đó là một

loạt những âm thanh hỗn loạn. Còi báo động inh ỏi, xe cứu

hỏa và đội cấp cứu...

Các thính giả tội nghiệp của tôi lại nghe những tiếng

kêu la, tiếng kính vỡ loảng xoảng, lại tiếp tục thắc mắc.

Những người lính cứu hỏa và nhân viên cấp cứu lay tôi dậy:

"Chuyện gì đang xảy ra ở đây vậy? Anh có sao không?!"

Tôi thức dậy, dụi mắt và ngó xung quanh... Ba giây sau, tôi nhảy chồm lên, nói lắp bắp: "C... á... i...gì... th... ế... n... à... y...?".

Buổi sáng hôm sau, "sếp" Colonel Frank Katzentine

gọi tôi lên văn phòng ông ấy và cho tôi một trận "bão lửa".

Sau khi cơn giận dịu đi phần nào, ông nói: "Tôi thích anh.

Anh có tài. Nhưng cái vụ này thì... Anh có lời nào muốn nói

không?"

Tôi nói: ":Ông biết hôm qua tôi đã làm gì không, ông

Colonel?"

- "Không. Làm gì?"

- "Tôi kiểm tra xem đội cứu hỏa và đội cấp cứu Miami

phản ứng nhanh ra sao trước một tình huống khẩn cấp."

Colonel cho tôi làm việc trở lại - nhưng tôi phải trả tiền những tấm kính vỡ.

Những người hùng biện hay nhất, những nhà đàm

phán giỏi nhất, những con người tuyệt vời nhất, tất cả đều

có lúc mắc lỗi lầm. Chẳng phải trong bóng chày, chúng ta

có một bảng danh sách phân loại các lỗi đó sao? Vì thế,

khi lỡ phạm sai lầm bạn hãy bình tĩnh nhận trách nhiệm và

khéo léo xử lý nó. Bối rối hay lo sợ chẳng giúp bạn giải

quyết được gì. Tôi nghĩ câu tục ngữ này sẽ truyền sức

mạnh cho bạn. "Người nào không hề mắc một lỗi nhỏ cũng

chẳng thể tạo ra một thành tích vĩ đại."

CHƯƠNG VII. TÔI PHẢI LÀM GÌ?

NÓI TRƯỚC CÔNG CHÚNG NHƯ

THẾ NÀO?

• Bí quyết của tôi

• Sự chuẩn bị

• Những cuộc điện thoại

• Hài hước như thế nào?

Tôi đã nhiều lần nói trước khán giả của đủ mọi tầng lớp. Một số người hỏi tôi rằng có thuật thần bí nào mà có thể cuốn hút khán giả như vậy. Xin thưa, tôi chẳng có tà thuật gì cả ngoài những bí quyết nho nhỏ.

Trước hết là sự bình tĩnh. Nếu chúng ta bị "khớp"

trước đám đông, nếu chúng ta e dè và lúng túng thì không

thể làm nên trò trống gì được. Hãy xem như đây là dịp để

chia sẻ suy nghĩ cảm xúc của mình với mọi người. Thật ra

nói trước công chúng rất thú vị, vì ta hoàn toàn được làm

chủ câu chuyện. Hoàn toàn ở thế chủ động và không thể né

tránh được. Bạn không thể "rút lui lịch sự" bằng cách xin lỗi

phải vào nhà tắm trong giây lát.

Để tránh việc này, ta chỉ nên nói về những điều mà ta

biết rõ. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng có rất nhiều người sai

lầm khi nói về những đề tài mà họ không hoàn toàn thấu

đáo. Giả sử là khán giả của họ, bạn sẽ nghĩ gì?

1. Chán! Vì những điều được nghe ai ai cũng biết.

2. Rút lui có trật tự khi lại thấy vị diễn giả kia lên trên sân

khấu.

Do vậy hãy nói về chủ đề mà bạn đã nghiên cứu kỹ

lưỡng, hoặc nói về những việc bạn đã từng trải qua. Một

bài nói sâu sắc, mới mẻ không bao giờ gây chán.

BÀI NÓI ĐẦU TIÊN CỦA TÔI

Năm ấy tôi tròn mười ba tuổi, theo phong tục của người Do Thái thì tôi đã đến tuổi làm lễ Bar Mitzvah, buổi lễ chứng minh một chàng trai trẻ sắp sửa vào đời.

Điều quan trọng nhất trong buổi lễ là tôi phải nói một

bài diễn văn trước đông đủ các khách mời - những người

bà con họ hàng thân thuộc. Tôi chưa từng nói trong dịp nào

long trọng như vậy, "khán giả" của tôi vốn chỉ là những đứa

bạn choai choai trong lớp. Còn ở đây đều là người lớn cả.

Và tôi không biết nên chọn đề tài nào để nói...

Cuối cùng, vào buổi lễ quan trọng ấy, tôi quyết định

nói về cha tôi. Bởi nói về cha tôi sẽ có vô số chuyện để kể.

Cha là người mà tôi gần gũi nhất. Ông luôn muốn dành

nhiều thời gian cho tôi, dẫu phải làm việc sáu ngày một

tuần trông coi quán Eddie.

Tôi kể cho mọi người nghe những lần đi chơi với cha.

Thích nhất là được nắm tay cha tung tăng xuống đại lộ

Howard, rồi đến công viên Saratoga. Cha sẽ níu tay tôi lại,

mua cho tôi những que kem đang bốc khói và không quên

dặn tôi rằng: "Về nhà con đừng nói với mẹ nhé! Mẹ sẽ rầy

ăn kem như thế thì làm hỏng bữa tối đấy". Những que kem

bốc khói và công viên Saratoga thật tuyệt vời. Nhưng

chúng không hấp dẫn bằng những câu chuyện của cha.

Cha kể cho tôi nghe về những binh sĩ liên bang thời nội

chiến với Joe DiMaggio, về tang lễ của Lou Gehrig năm

1941. Rồi những câu chuyện thời niên thiếu đầy sóng gió

của cha lúc còn ở Nag... Bao giờ cuộc trò chuyện của hai

cha con tôi cũng kết thúc bằng câu hỏi: "Larry, hôm nay con

học hành thế nào?"

Câu chuyện ấy giờ đây đã trở thành kỷ niệm. Cha đã

mất ba năm về trước. Tôi hãnh diện khi khoe với mọi

người rằng tôi có một người cha tuyệt vời như thế. Tôi đã

nói những lời chân thật từ trái tim mình, không gò bó, không

gượng gạo. Một dòng ký ức về người cha thân yêu như

dòng thác trào về. Tôi đã chọn đúng đề tài để nói.

Sau buổi lễ, tôi được mọi người khen ngợi. Cũng từ đó tôi phát hiện ra nỗi đam mê được nói của mình và quyết định đi theo con đường này.

SỰ CHUẨN BỊ

Hãy viết ra giấy bài nói, chi tiết từng từ một hay sơ

lược tùy vào thói quen của bạn, nhưng phải rõ ràng và đủ ý.

Cái chính là nó sẽ giúp bạn nói một cách tự tin và hiệu quả.

Tiếp theo, tưởng tượng rằng bạn đang đứng trước khán

giả và bắt đầu nói. Luyện tập bài nói nhiều lần cho tới lúc

bạn có thể nhìn khán giả mà thao thao bất tuyệt. Đừng bao

giờ quá phụ thuộc vào tờ giấy đến mức không ngoái nhìn

khán giả. Hãy nhớ rằng người ta đến đó để nghe bạn nói,

không phải để nghe bạn đọc.

Bài nói của bạn "ngốn" bao nhiêu thời gian? Chỗ nào

cần lên giọng? Chỗ nào cần xuống giọng? Lúc bắt đầu có

cuốn hút và khi kết thúc có khái quát lại vấn đề không? Sơ

sài hay sâu sắc? Bạn đã thật sự cảm thấy tự nhiên và thoải

mái khi nói hay chưa? Nếu cần hãy tập nói trước với người

thân của bạn và nhờ họ góp ý. Sự chuẩn bị chu đáo này

chắc chắn giúp bạn thành công.

NHỮNG CUỘC ĐIỆN THOẠI

Tôi thích nói đến nỗi ở đâu cần là tôi đều có mặt,

không kèm theo bất cứ một đòi hỏi nào. Tôi không hề quan

tâm đến chuyện tiền bạc. Bạn không có tiền ư? Tôi sẽ nói

miễn phí. Chỉ cần cho tôi biết ở đâu và khi nào. Tôi sẽ có

mặt ở đó.

Một ngày nọ ở đài phát thanh, người quản lý câu lạc

bộ Miami Shores Rotary gọi điện cho tôi. Ông ta mời tôi

nói trong buổi họp mặt hàng năm của câu lạc bộ vào tháng

sáu. Bây giờ mới tháng giêng! Tôi đồng ý. Sau khi cho tôi

biết giờ nào, ngày nào và tại đâu, ông hỏi: "Anh sẽ nói về

đề tài gì?"

Tôi trả lời: "Tôi không có đề tài nào cả. Tôi chỉ nói để giúp vui khán giả."

- "Nhưng đây là câu lạc bộ Rotary. Không chừng chúng tôi

còn mời cả tổng thống Eisenhower. Chúng tôi muốn anh

phải cho một đề tài nào đó."

- "Cứ mời tổng thống, thưa ông". Kết thúc cuộc điện thoại.

Vài ngày sau, trong lúc tôi đang chuẩn bị cho chương trình phát thanh của mình thì chuông điện thoại reo. "Larry, một cuộc gọi khẩn ở đường dây số một".

Tôi nhấc máy lên và nghe thấy tiếng lách cách nhịp

nhàng cùng giọng nói của một chàng trai trẻ: "Xin chào anh

Larry, câu lạc bộ Rotary đây. Chúng tôi đang ở xưởng in để

in thiệp mời cho buổi họp mặt. Rốt cục thì anh sẽ nói về đề

tài gì? Chúng tôi cần biết để in ngay bây giờ."

Câu chuyện này xảy ra hơn ba mươi năm trước, và

cho tới bây giờ tôi cũng không hiểu vì sao lúc đó đột nhiên

tôi lại nói thế này: "Đề tài là tương lai của ngành thương

thuyền nước Mỹ".

Chàng trai ở đầu dây bên kia mừng quýnh lên, cám

ơn tôi rối rít. Anh ta nói đề tài này sẽ làm mọi người hứng thú lắm đây. Sau đó nhắc tôi lần nữa: Ngày 10/6, 8 giờ tối, Câu lạc bộ Miami Shores Rotary.

Sáu tháng sau, vào ngày tháng đó và giờ đó, tôi có mặt tại Câu lạc bộ Rotary như đã hẹn. Cả một câu lạc bộ chật cứng người. Vừa bước xuống xe tôi đã thấy tấm băng rôn khổng lồ ngay trước cửa:

"TỐI NAY! TƯƠNG LAI CỦA NGÀNH THƯƠNG THUYỀN NƯỚC MỸ!"

Tôi há hốc miệng! Tôi đã quên béng rằng mình đã

hẹn nói về đề tài này! Tôi bận tối mắt tối mũi với một núi

công việc, và hôm nay cứ đinh ninh sẽ pha trò cho khán giả

như thường lệ.

Chàng trai từng nói chuyện với tôi qua điện thoại tách

ra khỏi đám đông, chạy ào đến bắt tay tôi với một vẻ mặt

đầy phấn khởi: "Larry! Mọi người ai cũng háo hức. Họ

không thể chờ thêm được nữa. Đề tài nói của anh phá kỷ

lục về số người tham dự của chúng tôi!". Sau đó anh ta

càng làm tôi phát hoảng khi nói rằng đã xin nghỉ hẳn một

ngày làm việc, đến thư viện tra cứu tài liệu, để nói đôi nét

về lịch sử thương thuyền, rồi giới thiệu tôi lên nói về tương

lai.

Quả thật anh ta trình bày rất lưu loát về tàu thuyền, bến

cảng, cước phí vận tải biển... về tất cả những thứ mà tôi

chưa hề biết và cũng chưa hề quan tâm đến. Sau đó là lời

giới thiệu làm tôi muốn thót tim: "Và bây giờ, người sẽ nói

về tương lai của thương thuyền nước Mỹ, xin trân trọng

giới thiệu, Larry King!"

Tôi lên sân khấu và nói trong vòng nửa tiếng. Như vẫn

thường khuyên các bạn rằng những gì mà ta mập mờ thì ta

không nên nói, bởi vậy, tôi không nói cái gì liên quan đến

thương thuyền cả. Không một từ nào. Im lặng như tờ! ngay

lập tức tôi ù té chạy ra xe hơi, phải rời khỏi đây càng nhanh

càng tốt. Lúc đó tôi nghĩ rằng từ nay chắc sẽ không ai dám

mời tôi nói nữa. Có thể tôi sẽ không bao giờ được lên sân

khấu cầm cái micro thao thao bất tuyệt. Nhưng biết đâu

như thế lại tốt hơn...

Tôi khởi động xe, trong lòng thấy hơi sợ và mồ hôi

bắt đầu tuôn ra. Ngay lúc đó thì chàng trai "MC" thứ nhất

đuổi kịp tôi và đập cửa xe rầm rầm. Tôi nhấn nút hạ tấm

kính cửa sổ xe xuống, lập tức anh ta thò đầu vào. Chỉ cần

nhấn nút lần nữa là tôi có thể xử trảm anh ta.

Anh chàng la lối om sòm: "Chúng tôi đã thông báo với

mọi người rằng anh sẽ nói về tương lai của ngành thương

thuyền! Còn tôi thì bỏ công sức nghiên cứu kỹ lưỡng để

giới thiệu cho anh. Vậy mà anh chẳng hề đá động gì tới

nó!"

Tôi nói thêm: "Không một từ nào". Rồi quay xe ra về.

Một cảm giác tội lỗi thoáng qua trong đầu tôi. Một

chàng trai trong độ tuổi hai mươi đôi khi hành động mà

không ý thức được hết trách nhiệm. Nhưng rồi tôi tự biện

hộ cho mình rằng ít ra cũng đã nói chuyện khôi hài giúp vui

cho họ (có điều chả thấy ai cười). Vài ngày sau, tôi nhận

được tin là nhiều người trong câu lạc bộ thích bài nói của

tôi. Sở dĩ không có những tràng vỗ tay đơn giản là vì họ quá

bất ngờ, họ không biết bao giờ tôi mới "vô đề" nói về

tương lai của thương thuyền nước Mỹ! Từ đó trở đi, không

bao giờ tôi quên đề tài mà tôi sẽ nói.

Nhưng ngược lại, có những người không bận tâm đến việc tôi sẽ nói cái gì. Họ chỉ cần tôi có mặt ở đó là đủ. Đó là một câu chuyện khác...

Đài phát thanh ở Miami, chuông điện thoại reo .

"Larry, cậu có điện, đường dây số hai" - người bạn đồng nghiệp của tôi gọi toáng lên, như thường lệ.

Tôi bắt máy lên: 'Xin chào". Đó là tiếng đầu tiên và cũng là tiếng cuối cùng mà tôi nói.

Một giọng nói rè rè ở đầu dây bên kia thốt lên, chậm

rãi từng từ một: "King hả? Boom-Boom Giorno đây. Ngày 3

tháng 11. Khán phòng War Memorial, Fort Lauderdale. Một

bữa tiệc hội thảo từ thiện. Sergio Franchi là ca sĩ. Anh dẫn

chương trình. Cà vạt đen. Tám giờ tối. Hãy tới nhé".

Tiếp đó là một tiếng "cộp". Ông ta đã gác máy.

Vài tháng sau, tôi có mặt ở bữa tiệc theo lời mời. Boom-Boom chào đón tôi với một nụ cười lớn hết cỡ: "Chúng tôi rất vui sướng khi thấy anh đến!"

Tôi đến chỗ Sergio và hỏi: "Sergio này, họ mời anh đến đây như thế nào?"

Anh ấy trả lời: "Một người tên Boom-Boom Giorno điện thoại cho tôi."

Sau đó Boom-Boom chỉ thị cho tôi những việc cụ thể: "OK, chàng trai trẻ. Lên sân khấu đi nào! Anh muốn nói gì, muốn làm gì cũng được. Hai mươi phút nhé! Sau đó là tới phần của Sergio. Và đừng mở đèn".

- "Tại sao không được mở đèn?"

- "Đừng mở đèn. Có nhiều đối thủ trong khán giả".

- "Tôi không hiểu. "Đối thủ" là thế nào?"

- "Thương gia dầu ô liu, doanh nghiệp ngành mì ống, nhân

viên FBI... Đủ cả! Tốt hơn hết hãy để tất cả chìm trong bóng tối. Đừng mở đèn".

Tôi "thi hành nhiệm vụ" của mình trong hai mươi phút,

mời Sergio lên hát và ngồi yêu cho đến giờ ra về. Thành

công tốt đẹp, tôi đã tạo ra những tiếng cười rôm rả. Boom-

Boom rất hài lòng, ông ta chờ tôi ở xe và nhìn tôi với đôi

mắt nhấp nháy: "Chào chàng trai! Anh tuyệt lắm!"

Tôi từ tốn: "Cám ơn ông, Boom-Boom".

Ông ta nói lại một lần nữa: "Anh thật sự rất tuyệt vời, chàng trai ạ!"

Vì thế tôi lại cảm ơn lần nữa.

- "Chàng trai này, chúng tôi nợ cậu một ân huệ".

Sau đó, Boom-Boom hỏi tôi bảy từ mà trong đời chưa có ai hỏi tôi lần thứ hai. Câu hỏi mà bây giờ nhớ lại tôi vẫn còn sởn tóc gáy và lạnh xương sống:

- "Có người nào mà anh ghét không?"

Nếu ai hỏi bạn câu này thì bạn sẽ làm gì? Cố gắng

nghĩ đến một cái tên. Tôi cũng thế. Nhưng rồi lòng nhân ái

vô bờ bến trỗi dậy, và tôi quyết định không nói ra một cái

tên nào cả.

- "Không, cám ơn Boom-Boom. Tôi không làm thế được".

Boom-Boom hỏi tôi chuyện khác: "Anh thích đua ngựa

chứ?"

- "Vâng, rất thích".

- "Tôi sẽ liên lạc với anh".

Ba tuần sau, điện thoại reo. Giọng nói quen thuộc của

Boom-Boom vang lên: "Apple Tree ở vòng đua thứ ba, trường đua Hialeah". Xong , cúp máy.

Không hiểu sao lúc đó tôi lại tin lời Boom-Boom, gom

được 800 đô la rồi mượn thêm 500 đô nữa để đặt cược

toàn bộ số tiền vào con ngựa Apple Tree. Nếu nó thua thì

xem như tôi cháy túi. Tôi xem hai vòng đua đầu mà nhấp

nha nhấp nhổm, bụng bảo dạ: "Có ba điều chắc chắn trong

đời: Chết, đóng thuế, và con Apple Tree phải chiến thắng

trong vòng đua thứ ba hôm nay".

Vòng đua thứ ba diễn ra không có gì thay đổi. Những

con ngựa sung mãn khác vượt hẳn Apple Tree. Nhưng

trong lúc niềm hy vọng của tôi ngày càng mong manh thì

thật ngạc nhiên, Apple Tree bỗng tăng tốc. Nó phóng vù vù

như vũ bão trước sự sững sờ của mọi người và về đích

trước tiên. Thật kỳ diệu! Tôi thắng cược với món tiền

thưởng 8000 đô la. Giờ thì có lẽ Boom-Boom đã yên tâm vì

không còn thấy mắc nợ tôi nữa.

NHỮNG LƯU Ý KHÁC

Nhìn khán giả. Ngôn ngữ của đôi mắt quan trọng.

Do vậy, hãy nhìn khán giả khi bạn đang nói. Dĩ nhiên không

ai bắt bạn phải nhìn họ chằm chằm (Điều này khiến người

ta rất khó chịu). Thỉnh thoảng, rời mắt khỏi bài văn và

ngước lên nhìn khán giả, với một vẻ mặt tự nhiên và thân

thiện nhất mà bạn có. Đừng nhìn vào bức tường hay nhìn ra

ngoài cửa sổ. Chúng đâu phải là khán giả của bạn! Lưu ý

còn lại là đừng "thiên vị" khi nhìn. Tức mỗi lần ngước mặt

lên, bạn nên nhìn một nhóm khán giả khác, để tất cả mọi

người đều biết rằng bạn quan tâm đến họ.

Biết rõ lúc nào cần nhấn mạnh. Nhiều diễn giả khi

thuyết trình với một văn bản hoàn chỉnh vẫn gạch dưới

những điểm mà họ muốn nhấn mạnh. Sự nhấn mạnh này có hai tác dụng. Một là, giúp bài nói trở nên thuyết phục hơn. Hai là, giọng điệu hùng hồn mạnh mẽ giúp khán giả bừng tỉnh nếu họ thấy buồn ngủ.

Đứng thẳng. Bạn không cần phải đứng thẳng như

chiến sĩ đang duyệt binh trên thao trường. Hãy đứng thẳng

người trong một tư thế thoải mái, còn hơn là bạn khum

người xuống hay đứng xiên xiên vẹo vẹo, trông rất xấu và

không nghiêm túc.

Nói với micro. Trước khi bắt đầu bài nói của mình,

hãy điều chỉnh micro cho phù hợp với bạn nhất. Đầu tiên là

nó phải vừa tầm cao với bạn ( nếu có giá đỡ). Sau đó là

âm thanh có vừa đủ nghe hay chưa... Giữ micro cách

miệng một khoảng nhất định và nói một cách tự nhiên thoải

mái.

SỰ HÀI HƯỚC

Hài hước là một yếu tố luôn được hoan nghênh, trừ những trường hợp đặc biệt như thông báo chiến tranh hay một căn bệnh hiểm nghèo nào đó. Nhưng đôi khi, ngay cả những tình huống ngặt nghèo nhất, người ta cũng hài hước một tí để vơi bớt sự căng thẳng.

Trước khi kể một chuyện vui, không nên nói như thế

này:

"Tôi sẽ kể cho các bạn nghe một câu chuyện vui nhỏ."

(Cũng không ai nói rằng họ sẽ kể một câu chuyện vui lớn!).

"Hôm nay, trên đừng đến đây tôi đã gặp phải một chuyện rất buồn cười."

"Đây là một chuyện cười. Các bạn sẽ thích nó ngay. Buồn cười lắm!"

"Điều này làm tôi chợt nhớ đến một câu chuyện vui

nhỏ. Có thể bạn đã biết chuyện này rồi, nhưng tôi vẫn sẽ

kể."

Vì sao ta nên tránh những lời giới thiệu này? Vì chúng

không cần thiết, thậm chí đôi khi còn có tác hại. Câu chuyện

cười đến một cách tự nhiên và bất ngờ mới đem lại nhiều

hứng thú. Một khi bạn đã giới thiệu rình rang như vậy, đâu

ai còn bất ngờ nếu chuyện của bạn quả thật rất vui? Trái lại,

nếu nó bình thường thì tất cả mọi người đều thất vọng!

Nói chuyện hài hước thuộc về một phong cách riêng

của bạn. Từ ngữ, điệu bộ, cách nói... tất cả đều do bạn

sáng tạo. Nhưng hài hước phải đi đôi với sự thông minh

sắc sảo thì bạn mới tạo được một ấn tượng tốt.

Will Rogers nói rằng ông có một kế hoạch để kết thúc

chiến tranh thế giới thứ nhất. "Tôi thấy mọi chuyện đều do

tàu ngầm Đức gây ra cả. Chúng làm đắm tàu thuyền của ta.

Tại sao chúng ta không đun nóng Đại Tây Dương lên? Khi

phía dưới quá nóng thì những chiếc tàu ngầm này cũng

phải ngoi ngóp bò lên mặt nước thôi. Và khi đó ta sẽ bắt

bỏ dĩa từng chiếc một."

Rồi Rogers nói thêm: "Dĩ nhiên các bạn sẽ thắc mắc

làm thế nào mà tôi đun nóng Đại Tây Dương lên đến 212

độ Fahrenheit được. Câu trả lời của tôi là: Xin nhường việc

đó lại cho các nhà khoa học. Tôi chỉ là một nhà chính trị!!"

Rogers kể chuyện này trong một buổi thảo luận những chiến lược cho doanh nghiệp. Tôi rất thích cách nói hóm hỉnh của ông, nó không chỉ tạo ra những tiếng cười mà còn khiến người ta phải suy nghĩ.

SỰ MẠCH LẠC DỄ HIỂU

Đừng chải chuốt câu văn bóng mượt mà sáo rỗng.

Nên nói những từ ngữ đơn giản dễ hiểu, khán giả của bạn sẽ thấy vừa ý hơn nhiều. Họ hiểu bạn đang nói điều gì, họ thấy sự chân thật, tự nhiên của bạn.

CHƯƠNG VIII. NHỮNG LƯU Ý KHÁC VỀ

NGHỆ THUẬT NÓI TRƯỚC CÔNG CHÚNG

• Khán giả của bạn: Họ là ai?

• Lật ngược vấn đề

• Giá trị của sự ngắn gọn

BIẾT KHÁN GIẢ CỦA BẠN

Để hòa hợp với khán giả, bạn phải hiểu biết một phần nào đó về họ.

Cẩn thận hơn, bạn có thể chuẩn bị trước bằng cách

tìm hiểu một loạt các câu hỏi, chẳng hạn như là: Khán giả

của bạn thuộc thành phần nào? Họ từ đâu đến? Họ có nỗi

trăn trở gì không? Sở thích chung của họ? Họ muốn nghe

bạn nói cái gì? Họ muốn bạn nói trong bao lâu? (Điều này

rất quan trọng!) Và khi bạn nói xong, liệu họ có đặt câu hỏi

với bạn hay không?

Sam Levenson rất thành công nhờ biết chú trọng điều

này. Anh là khách mời thường xuyên của chương trình đối

thoại nổi tiếng "The Ed Sullivan", một người kể chuyện

không thể thiếu trong nhiều câu lạc bộ tên tuổi. Sam rất

được lòng khán giả bởi anh luôn thân thiện và hiểu ý họ.

Sam đứng trên sân khấu nhưng người ta có cảm tưởng

như anh đang ngồi trên hàng ghế khán giả vậy. Sam kể cho

khán giả nghe về một thời niên thiếu cơ cực, về người cha

nghiêm khắc luôn muốn anh trở thành một thầy giáo.

"Cha tôi đặt chân đến mảnh đất này khi ông còn làm

một thanh niên trai tráng. Bởi ông nghe nói nước Mỹ là nơi

đầy hứa hẹn, rằng những con đường ở đây đều lát bằng

vàng! Nhưng tới đây ông đã học được ba điều:

1. Không có con đường nào lát vàng cả.

2. Thậm chí chúng chưa được tráng nhựa.

3. Ông sẽ góp công sức để tráng nhựa cho chúng.

Sam kể câu chuyện này vì hôm ấy hầu hết khán giả là những người thuộc tầng lớp lao động. Ngay lập tức, Sam tạo được sự thân thiện bởi câu chuyện này như một dải keo dán anh vào khán giả.

VÀ NGƯỢC LẠI: BẠN LÀ AI?

Dù là người nổi tiếng, cũng đừng cho rằng mọi khán giả đều biết bạn. Shirley Povich - nhà báo được giải thưởng Washington Post, cha đẻ của chương trình truyền hình Maury Povich - đã nghiệm ra điều này.

Là một trong những nhân vật nổi tiếng ở Washington,

hôm nọ anh được mời đến nói tại bữa tiệc B'nai B'rith của

cộng đồng Do Thái (Shirley vốn là người Do Thái

Orthodox). Anh mở đầu bài phát biểu của mình bằng câu

nói: "Hôm nay tôi vô cùng vui sướng được có mặt tại đây,

vì tất cả những người bạn tốt nhất của tôi đều là người Do

Thái".

Cả khán phòng im thin thít, không một lời đáp lại sau câu nói của Shirley. Những khán giả Do Thái cho là vị khách này nói chuyện quá sáo, họ không thích nịnh hót như vậy. Ngay lập tức, Shirley nhận ra lý do: khán giả không biết anh cũng là một người Do Thái.

Shirley nhanh chóng thêm vào: "Trong đó có cha mẹ, anh em, và ngay bản thân tôi".

Không khí bỗng vui vẻ trở lại ngay.

Hôm sau, Shirley tâm sự với đồng nghiệp ở tòa soạn

Post: "Sau đó, tôi cảm thấy vô cùng hạnh phúc vì đã hòa mình được với khán giả. Đó là điều quan trọng nhất khi bạn nói trước công chúng".

LẬT NGƯỢC VẤN ĐỀ

Đây là cách lập tức thu hút sự chú ý của khán giản, vì những gì bạn nói nằm ngoài dự đoán của họ.

Dick Gerstein nhiều năm liền là luật sư ở Miami. Một

tối nọ anh gọi điện cho tôi với giọng hớt ha hớt hải: "Larry,

tôi gặp rắc rối to rồi. Chúng tôi phải tổ chức một bữa tiệc

trọng đại vào tối Chủ Nhật này tại Fontainebleau. Đây sẽ là

một cuộc gặp gỡ giữa Hội Liên Hiệp Luật Sư Quốc Gia và

Hiệp Hội Sĩ Quan Cảnh Sát. Toàn những nhân vật tai to

mặt lớn, Larry ạ!"

Tôi hỏi: "Rắc rối là gì?"

Dick trả lời: "Cậu biết Frank Sullivan chứ? Chủ tịch

Hội đồng chống tội phạm Florida, một người nói chuyện dở

nhất thế giới. Ông ta là người nói đầu tiên ở bữa tiệc."

Ngừng ba giây để thở, Dick nói tiếp: "Vấn đề chính là chỗ đó! Tôi cần một người đánh thức khán giả dậy sau khi họ đã được Sullivan ru ngủ. Cậu làm việc này được chứ Larry? Đừng lo. Tôi sẽ giới thiệu cậu với họ".

Tối Chủ Nhật, tôi nhận ra ra Dick quả thật không

phóng đại. Sullivan với một giọng nói đều đều và chậm rãi

đã làm cho mọi người không biết bao nhiêu lần lấy tay che

miệng. Những tấm tranh ảnh, biểu đồ minh họa cũng trở

nên vô tác dụng. Thậm chí ngay cả vợ của Sullivan cũng

liên tục đưa tay lên dụi mắt.

Tôi ngồi ở bàn đầu tiên, mặc bộ áo dạ hội lần đầu

tiên trong đời, nhìn những sĩ quan cảnh sát trong bộ quân phục với những chiếc huy chương sáng chói. Ai nấy đều gật gà gật gù. Nửa giờ sau, Sullivan vừa hoàn tất bài nói của mình thì khán giả lập tức đứng dậy ra về.

Dick trông thấy cảnh tượng này và phát hoảng. Anh ta

nhào đến cái micro: "Thưa quý vị, trước khi quý vị ra về...

Xin một tràng vỗ tay cho... anh bạn tốt của tôi: Larry King!"

Vài lời giới thiệu.

Lúc bấy giờ tôi bắt đầu thấy hoảng hơn cả Dick. Ba

mươi năm về trước, khán giả chưa nghe nói đến tên tôi.

Hai ngàn con người trong khán phòng đã phải chịu đựng

một bài nói dở và nhàm chán. Họ quá mệt mỏi và chỉ muốn

rời khỏi nơi đây càng nhanh càng tốt! Tôi bước đến micro,

bắt đầu lấy lại sự bình tĩnh rồi hào hứng nói: "Thưa quý vị,

tôi là một phát thanh viên. Trong ngành phát thanh viên thì

chúng tôi luôn có một học thuyết công bằng. Vấn đề nào

cũng có hai mặt của nó. Chúng ta vừa mới nghe ông Frank

Sullivan nói về chủ trương chống phạm pháp, và theo học

thuyết công bằng, hôm nay tôi đứng đây để nói thay cho sự

phạm pháp".

Mọi người đứng lại. Họ chú ý tôi ngay tức thì. Lúc này

tôi mới nghĩ trong đầu là nên nói cái gì tiếp theo. "Trong quý

vị đây có ai thích sống ở Butte - Montana không?"

Không một cánh tay nào giơ lên.

Tôi tiếp tục: "Butte - Montana là thành phố có tỉ lệ

phạm pháp thấp nhất ở phương Tây. Năm ngoái không có

một tội phạm nào ở Butte. Nhưng không ai muốn tới đó".

Rồi tôi hỏi hai câu hỏi và tự trả lời chúng: "Năm thành

phố du lịch nào đông khách nhất nước Mỹ? New York,

Chicago, Los Angeles, Las Vegas, Miami. Năm thành phố

nào có tỉ lệ phạm pháp nhiều nhất nước Mỹ? Cũng chính là

New York, Chicago, Los Angeles, Las Vegas và Miami.

Kết luận ở đây rất rõ ràng: Nạn phạm pháp lôi cuốn ngành

du lịch. Chúng diễn ra ở những nơi đắt đỏ và người ta ào

ào tới đó."

Vợ của Sullivan thức dậy.

Tôi càng gây chú ý hơn khi nói những lời quả quyết:

"Và một điều nữa, nếu chúng ta nghe theo những lời của

ngài Sullivan, nếu chúng ta chú ý những tấm biểu đồ, tranh

ảnh minh họa và làm theo những gì ông ta nói, và nếu mọi

việc diễn ra đều như ý thì nạn phạm pháp sẽ bị bật ra khỏi

nước Mỹ. Sau đó chuyện gì sẽ xảy ra? Tất cả mọi người

trong khán phòng này sẽ thất nghiệp".

Cảnh sát trưởng của Louisville, Kentucky, dậm chân

thình thịch và nói lớn: "Thế chúng ta phải làm gì bây giờ?".

Có thể đây không phải là vấn đề chính đáng và cũng

không nên khuyến khích. Nhưng mục đích của tôi là cố gắng

tạo nên một không khí sôi động, xóa đi sự mệt mỏi và

nhàm chán. Tôi đã nói mặt trái của vấn đề, những điều

ngoài dự đoán. Thêm nữa cũng nhờ một chút hài hước.

Một người tính cách nghiêm túc song cũng là dân ăn

nói có hạng: cựu thị trưởng Mario Cuomo. Cách đây vài

năm, tôi được mời làm người dẫn chương trình trong một

buổi họp mặt trưa của những quan chức lãnh đạo ở New

York. Hôm ấy thị trưởng Cuomo: "Ông sẽ nói về vấn đề gì

trong hôm nay hả Mario?". Cuomo trả lời "Tôi sẽ nói về việc

chống lại bản án tử hình".

Cuomo làm tôi ngạc nhiên: "Ý tưởng này thú vị đây!

Khán phòng có cả ngàn cảnh sát trưởng, và tất cả họ đều

ủng hộ bản án tử hình. Còn ông thì sẽ nói với họ rằng ông

chống lại nó. Ông sẽ tạo ra một sự kiện lớn đấy".

Và thực sự Cuomo đã làm cho tất cả mọi người bất

ngờ. Ông nói rằng ông chống bản án tử hình bởi những lý

do chính đáng. Không ai chê trách Cuomo vì sự sắc sảo và

uyên bác, vì cách lập luận thú vị của ông. Vấn đề ông nêu ra

tạo nên một không khí tranh luận sôi nổi. Cuomo quả thật

có một khả năng tranh luận rất hùng hồn. Và bất cứ nhà

hùng biện nào có mặt trong buổi trưa hôm ấy đều có thể

học hỏi ở ông hai điều:

Thứ nhất, là tầm quan trọng của sự chuẩn bị. Cuomo

biết rõ người nghe ông nói thuộc thành phần nào. Những

lời lẽ ông dùng rất thuyết phục. Quan điểm của ông có cơ

sở dựa trên những nghiên cứu khoa học lẫn những suy

nghĩ sâu sắc.

Thứ hai là tầm quan trọng của sự mạnh mẽ, quyết

đoán. Cuomo hoàn toàn có thể chọn một đề tài nói an toàn

và nhẹ nhàng hơn. Thế nhưng ông đã làm một việc mà

không phải ai cũng dám làm. Chính nhờ điều này ông đã

gây một ấn tượng mạnh.

GIÁ TRỊ CỦA SỰ NGẮN GỌN

Tôi từng nghe một giáo viên tiếng Anh kể một câu

chuyện về một thanh niên khi nhận lá thư của người bạn. Lá

thư này dài đến mấy trang liền và kết thúc bằng một lời xin

lỗi "Xin cậu thứ lỗi vì tớ đã viết dài như vậy. Tớ không có

thời gian để viết một lá thư ngắn". Thoạt nghe thấy vô lý.

Nhưng nghĩ kỹ thì thấy chuyện này có lý. Thật không dễ

dàng để viết một cách ngắn gọn và cô đọng. Nhất là đối với

những việc bạn biết nhiều về nó. Nhưng trong nghệ thuật

nói thì rất cần cô đọng và làm ngắn gọn lại những lời nói

của mình.

Khi bạn trình bày một bài diễn văn trước công chúng,

sự cô đọng và ngắn gọn sẽ được mọi người hoan nghênh.

Abraham Lincoln rất am tường điều này. Bài nói của ông

trước công chúng không đầy năm phút nhưng nó khiến

người ta nhớ hơn là bài nói dài hai giờ đồng hồ của

Edward Everett. Sau đó Everett đã viết một lá thư cho

Lincoln: "Tôi phải thừa nhận bài nói dài hai tiếng đồng hồ

của tôi không tác động nhiều đến công chúng bằng những

gì anh nói trong hai phút!".

Một trong những bài nói dài nhất lịch sử nước Mỹ, là

bài nói đầu tiên trước công chúng của cựu tổng thống

William Henry Harrison. Bài nói này thực sự giết chết ông vì

nói quá dài. Harrison đã nói hơn một tiếng đồng hồ trong

một tiết trời giá lạnh ngày 4/3/1841. Sau đó ông bị viêm

phổi nặng và một tháng sau thì qua đời.

Trái ngược lại, một trong những bài nói ngắn nhất và

khiến mọi người nhớ nhất là của tổng thống John F.

Kennedy. Ngày 20/01/1961, vị tổng thống mới này đã

khuấy động được lòng người dân Mỹ, giữa lúc đang bước

vào một thập niên mới sau giai đoạn khó khăn ở những

năm 50. Kennedy chỉ nói duy nhất một câu. Nhưng bất cứ

ai đã nghe rồi thì không thể quên được.

"Hỡi những người Mỹ anh em của tôi, đừng hỏi Tổ

quốc có thể làm gì cho bạn mà hãy hỏi rằng bạn có thể làm

gì cho Tổ quốc".

Carl Sandburg, một nhà văn xuất sắc từng đoạt giải

Pulitzer Prize cho quá trình nghiên cứu về trào Lincoln, đã

bộc bạch sự khâm phục và ngưỡng mộ của mình đối với

Kennedy: "Đây chính là phong cách của cựu tổng thống

Lincoln!".

Chúng ta cũng nên học hỏi Winston Churchill. Khi

chiến tranh thế giới thứ hai bắt đầu diễn ra, Churchill đã

đến nói chuyện với các sinh viên một trường đại học ở

ngoại ô Luân Đôn. Và những lời nói mãnh liệt của ông có lẽ

sẽ mãi mãi không phai đối với các sinh viên trường

Harrow, ngày 29/10/1941: "Không bao giờ nhượng bộ -

không bao giờ - không bao giờ - không nhượng bộ trước

bất cứ thế lực nào dù lớn lao hay nhỏ bé, khổng lồ hay vặt

vãnh. Chỉ cúi đầu trước danh dự và nhân cách tốt!".

Rồi ông ngồi xuống. Đó là toàn bộ bài nói của ông.

Có thể chúng ta không phải là những nhà lãnh đạo thế

giới, có thể bài nói của chúng ta không liên quan đến chiến

tranh hay hòa bình, hay vận mệnh của dân tộc. Nhưng nó

quan trọng đối với ta và "ảnh hưởng trực tiếp" đến những

người ngồi nghe ta nói. Và dù bạn có là ai, cũng nên học

phong cách nói ngắn gọn mà sắc sảo của họ. Một bài diễn

thuyết thành công sẽ góp phần không nhỏ cho sự thành

công của bạn. Nếu những người như Lincoln, Kennedy,

Churchill có phong cách nói hiệu quả là ngắn gọn sắc sảo

thì chúng ta cũng nên khôn ngoan làm giống họ.

CHƯƠNG IX. TRÒ CHUYỆN TRÊN

TRUYỀN HÌNH VÀ TRÊN LÀN SÓNG PHÁT

THANH

• Phỏng vấn và được phỏng vấn

• Bốn lưu ý khi xuất hiện trên truyền hình và trên truyền thanh

• Những bài học từ cuộc thảo luận Gore - Perot LĨNH VỰC HOẠT ĐỘNG CỦA TÔI

Tôi luôn muốn chương trình trò chuyện mỗi tối trên đài

CNN của tôi phải là những cuộc trò chuyện tự nhiên và

thoải mái nhất. Ống kính quay phim không gây cho tôi nhiều

áp lực. Tôi không thích khách mời trịnh trọng đứng trước

máy quay như là một ủy viên công tố, hoặc nói chuyện một

cách cứng nhắc, hay chỉ thích bàn luận những chuyện lớn

lao. Không cần thiết phải như vậy. Tôi thích họ là chính họ,

tự do suy nghĩ và tự do bàn luận. Đừng quá đặt nặng việc

đang đứng trước máy quay và truyền hình trực tiếp, chúng

ta sẽ có một cuộc trò chuyện bổ ích và thú vị hơn nhiều.

Một chương trình thành công tức phải vừa bổ ích vừa hấp dẫn. Nếu hấp dẫn mà không bổ ích thì sau khi tắt ti vi khán giả sẽ chẳng nhớ gì. Ngược lại, bổ ích mà không hấp dẫn thì khán giả sẽ bật ngay sang kênh khác.

Bí quyết của tôi khi phỏng vấn các khách mời trong

chương trình là gì? Thứ nhất, như tôi từng nói, lắng nghe là

yếu tố quan trọng hàng đầu. Thứ hai là sự nhạy cảm linh

hoạt khi đặt câu hỏi. Nêu ra một câu hỏi hay chưa đủ, phải

hỏi như thế nào đó để người nghe sẵn sàng bộc bạch câu trả lời chân thật nhất.

Tôi học được kinh nghiệm quý giá này sau lần trò

chuyện với Joe DiMaggio Jr. (Con trai của Joe DiMaggio).

Thật ra tối hôm ấy khách mời của tôi là Bill Hartack, một

vận động viên đua ngựa. Joe đi cùng với Bill. Sau khi

phỏng vấn Bill, tôi đã trò chuyện cùng Joe nửa giờ đồng hồ.

Tôi muốn khám phá con trai của một trong những người

nổi tiếng nhất nước Mỹ.

Chúng tôi trò chuyện rất thân mật và vui vẻ về cuộc sống. Sau cùng tôi hỏi anh một câu quen thuộc mà người ta thường hỏi nhau khi nói về cha mẹ:

"Joe này, anh có yêu cha anh không?"

Joe con ngẩn người ra, suy nghĩ rất lâu rồi mới trả lời: "Tôi yêu những gì ông làm".

"Nhưng anh có yêu ông ấy không?"

Lại im lặng. Một lúc sau, Joe nói: "Tôi không biết

ông".

Tôi nghĩ rằng chỉ có Joe cha mới biết phần còn lại

của câu chuyện. Nếu ông ấy đến chương trình của tôi, tôi

sẽ tạo cho ông cơ hội để nói về điều này. Nhưng Joe từ

xưa đến nay vốn không thích nói về cuộc sống riêng tư. Và

ông sẽ từ chối lời mời của tôi, chắc chắn như thế.

Nếu ngay từ ban đầu tôi hỏi Joe có yêu cha không, thì

rất có thể tôi sẽ nhận được một câu trả lời chuẩn mực: "Dĩ

nhiên". Nhưng tôi chỉ hỏi điều này sau khi đã trò chuyện ăn

ý với anh. Và Joe đã trả lời hết sức chân thật, khiến mọi

người đều bất ngờ.

Tôi không ngại hỏi những câu táo bạo, những câu hỏi

làm khán giả của tôi phải tò mò. Chẳng hạn trong chiến

dịch tranh cử năm 1992, tôi đã hỏi tổng thống Bush: "Ông

có ghét Bill Clinton không?" Nhiều nhà báo cho rằng câu

hỏi này chẳng dính líu gì tới chiến dịch tranh cử tổng thống,

và không nên hỏi những câu "tế nhị" như vậy. Nhưng tôi lại

nhìn vấn đề theo một khía cạnh khác. Chúng ta đều là

những con người. Tổng thống cũng là một con người. "Yêu"

hay "ghét" đơn giản chỉ là những cảm xúc bình thường cần

phải có của một con người. Vậy thì tại sao tôi không được

hỏi tổng thống những câu như thế? Những gì mà khán giả

của tôi thắc mắc: Tôi sẽ hỏi.

Luật sư Edward Bennett Williams kể với tôi rằng ông

biết trước những câu trả lời cho mọi câu hỏi của ông trong

tòa án. Nhưng trong tòa án là một bối cảnh đặc biết, ở đó

các luật sư không muốn sự ngạc nhiên. Trong chương trình

của tôi thì ngược lại, tôi không bao giờ hỏi những câu mà

tôi đã biết trước câu trả lời.

KHI BẠN ĐƯỢC PHỎNG VẤN

Trong bất kỳ cuộc phỏng vấn hay cuộc trò chuyện nào

(Phỏng vấn xin việc, phỏng vấn với giới báo chí, hay trò

chuyện trên truyền hình...), hãy luôn giữ thế chủ động.

Bạn hoàn toàn có thể điều khiển cuộc trò chuyện nếu

có một kiến thức sâu sắc về đề tài đó. Rồi thì hãy tự tin và

nói với chính bạn rằng bạn biết còn nhiều hơn là người dẫn

chương trình. Nếu đây là một chương trình trò chuyện hay

phỏng vấn không thường, không có luật nào trên khắp

nước Mỹ buộc bạn phải trả lời mọi câu hỏi. Bạn không

thích câu hỏi này? Hãy từ chối trả lời một cách khéo léo:

"Tôi nghĩ bây giờ còn quá sớm để trả lời câu hỏi đó."

"Vấn đề này thuộc lĩnh vực pháp lý, tôi không muốn bàn luận sâu về nó."

"Tôi không muốn đưa ra những kết luận sai lầm, hãy để thời gian trả lời."

"Tôi không thể trả lời câu hỏi này được vì tôi không rõ

lắm."

Một trong những câu trả lời tệ nhất là: "Miễn bình

luận". Xưa kia, trong một xã hội hay tranh chất và với những

con người thích sống đơn lẻ, câu này có vẻ được "ưa

chuộng". Nhưng giờ đây khi nói "Miễn bình luận", người ta

sẽ nghĩ ngay rằng bạn "có vấn đề". Nếu không tại sao bạn

không trả lời hay lý giải rõ ràng hơn? Chúng ta có quyền tự

do ngôn luận, nhưng trong mọi tình huống cũng nên nói một

cách khéo léo.

Bốn lưu ý hữu ích cho bạn:

1. Chỉ làm những gì bạn thật sự thoải mái.

2. Theo kịp thời đại.

3. Không phủ nhận thực tế.

4. Chú ý đến những yếu tố quan trọng: Giọng nói, cách

diễn đạt, trang phục và diện mạo khi bạn được lên

truyền hình.

Chỉ làm những gì bạn thấy thật sự thoải mái. Vì

sự gò bó, khiên cưỡng không bao giờ giúp bạn thể hiện tốt

bản thân được. Nếu không thích thì tốt nhất đừng đi. Nếu đã

đến nơi rồi thì bạn phải vui vẻ và thoải mái. Jackie Gleason

từng nói thế này: "Tôi muốn thấy vui thích và thoải mái trong

những việc tôi làm. Ngay cả khi làm việc, tôi cũng không

muốn nghĩ rằng mình đang mang áp lực công việc."

Theo kịp thời đại. Yếu tố này tối quan trọng và cần

thiết. Chương trình truyền hình nào đang thu hút khán giả? Bộ phim nào đang nổi đình nổi đám? Ca sĩ, diễn viên nổi tiếng hiện nay là ai? Không cần nghiên cứu sâu xa nhưng ít nhất bạn cũng cần phải biết những câu chuyện của thời đại này. Nếu không bạn sẽ bị lạc lõng đấy.

Khi tôi còn ở lứa tuổi đôi mươi, những người nổi

tiếng thời đó là Frank Sinatra, Glenn Miller, Joe DiMaggio,

hay như Franklin Roosevelt. Nhưng thời gian qua đi và

những cái tên cũng thay đổi. Trước kia chúng ta hay nói về

Jackie Robinson và Dwight Eisenhower, rồi thì JFK và

Elvis. Ngày nay thì ta cần biết Tom Cruise là ai và Eminem

là ai. Mặc dù với độ tuổi ngoài 60 như tôi thì nhạc nhạc

rock, nhạc rap quá giật gân và dễ sợ, nhưng tôi cũng phải

biết về chúng. Có thể tôi không thích, nhưng nếu không biết

thì tôi sẽ trở thành người lạc hậu.

Vào thập niên 1950, chúng ta phải biết một ít về cái

gọi là Chiến tranh lạnh. Giờ đây ta cũng phải biết rằng nó

đã kết thúc. Những vấn đề kinh tế, chính trị nóng bỏng nào

đang diễn ra trên thế giới? Bạn có quan tâm đến tình hình

Iraq, đến cuộc tổng tuyển cử ở Brazil hay vấn nạn khủng bố

mà thế giới đang phải đương đầu?

Đó là một trong những lý do chính mà tổng thống

Clinton lúc còn đương nhiệm xuất hiện trên đài truyền hình

MTV. Ông không chỉ chứng tỏ mình là một người theo kịp

thời đại mà còn là một con người của thời đại. Ông am

tường mọi việc, từ sở thích của các cô cậu choai choai tân

thời cho đến những vấn đề trọng đại của các ông bố bà

mẹ.

Không phủ nhận thực tế. John Lowenstein từng là

một vận động viên bóng chày tài năng và nổi tiếng. Sau 16

năm thi đấu, John hiện đã giải nghệ và làm phát thanh viên

trên làn sóng Baltimore Orioles. Có lần một phóng viên hỏi

John về cú chặn bóng thất bại trong trận đấu ở Orioles tối

hôm đó. John trả lời: "Anh thấy đấy, có một tỉ người sống ở

Trung Quốc, và sáng mai khi thức dậy đâu có người nào

trong họ biết rằng tôi đã hụt cú chặn bóng đó!"

Khi được hỏi về những điều không như ý muốn, thái

độ của bạn thế nào? Bạn có hóm hỉnh như John

Lowenstein? Đừng phủ nhận thực tế, hãy nhìn thẳng vào nó

và cười với nó. Thái độ này sẽ được đánh giá cao khi khán

giả xem chương trình về bạn.

Giọng nói. Giọng nói rất quan trọng vì nó thể hiện một

phần nào đó con người bạn, sự khác biệt của bạn với

người khác. Người có giọng nói truyền cảm thì dễ thu hút

và tạo cảm tình ngay từ những phút đầu gặp gỡ. Còn nếu

có giọng nói không hay thì sao? Bạn sẽ không bao giờ tạo

được một ấn tượng tốt ư? Không đúng! Edwin Newman và

Red Barber đều là những phát thanh viên sáng chói dù họ

không có chất giọng tốt. Họ biết bù lấp nhược điểm này

bằng cách nói chuyện có duyên, bằng vốn kiến thức phong

phú và kỹ năng chuyên môn hoàn hảo.

Nhiều người bảo rằng tôi có một chất giọng tốt và rất

lý tưởng với nghề phát ngôn viên. Nhưng tôi vẫn luyện nói

mỗi ngày để nâng cao chất giọng hơn nữa, tôi không muốn

dừng lại. Tôi muốn mình ngày một tiến triển hơn và giọng

nói là một trong những ưu điểm mà tôi có. Bạn muốn cải

thiện giọng nói? Trước tiên hãy gõ cửa các giáo viên luyện

giọng, hoặc đến thư viện nghiên cứu sách vở tài liệu, băng

ghi âm cassette. Sau đó khóa chặt của lại và bắt đầu nói,

nói và nói.

Đừng quên ghi âm giọng nói của chính mình. Tôi biết

lần đầu tiên khi nghe đoạn băng đó chắc chắn bạn sẽ thốt

lên rằng: "Ôi trời! Nghe khủng khiếp quá!". Nhưng nhờ nó

bạn sẽ biết mình cần chấn chỉnh chỗ nào, sửa giọng ra

sao. Bạn nói có nhanh quá không, hoặc có tẻ nhạt không, phong cách nói riêng của bạn như thế nào... Khách quan hơn cả là hãy nhờ người thân góp ý.

Diện mạo. Yếu tố này đặc biệt quan trọng khi xuất

hiện trên truyền hình, vì bạn đang thể hiện chính mình chớ

không phải cho ai khác. Đứng trước hàng ngàn khán giả

qua màn ảnh nhỏ, có lẽ ai cũng muốn mình trông bảnh bao

xinh đẹp. Một bộ vest lịch lãm, một mái tóc gọn gàng, một

vẻ mặt tươi tỉnh... Tất cả đều được phản ánh trung thực

trên màn hình vì ống kính quay phim thì không biết nói dối.

Bởi thế, nếu một cúc áo của bạn chưa cài, khán giả sẽ nhìn

thấy. Nếu bàn tay bạn có một vết dơ, khán giả cũng nhìn

thấy. Đừng đánh mất vẻ đẹp của bạn bởi những sơ ý

không đáng có này.

CHƯƠNG X. NÓI CHUYỆN TƯƠNG

LAI

TƯƠNG LAI VỚI NHỮNG PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN HIỆN ĐẠI

Tôi có dịp ngồi ghế chủ tọa tại hội nghị ở New Orleans về một chủ đề mà chúng ta thường nghe nói vào thập niên 1990: "Xa lộ thông tin". Một hội nghị bổ ích do tập đoàn Newbridge Networks bảo trợ, thu hút được nhiều nhà tiên phong trong lĩnh vực này tham dự.

Những bài thảo luận của họ choán hết tâm trí của tôi

trong suốt chuyến bay trở về Washington. Và sau cùng tôi

đã rút ra một kết luận chắc như đinh đóng cột: Trong tương

lai, nhân loại còn phát minh ra những phương tiện thông tin

kỳ diệu hơn nữa.

Câu nói này không phải là một kết luận thông minh

sắc sảo. Nếu ngồi cạnh tôi trong buổi hội nghị hôm ấy, có

thể bạn cũng rút ra kết luận như vậy. Nếu được nghe các

chuyên gia khoa học kỹ thuật nói về những bước phát triển

vượt bậc của nhân loại, bạn sẽ không khỏi giật mình.

Thực tế minh chứng rõ ràng điều này. Chúng ta đã có

máy nhắn tin, máy fax, điện thoại di động siêu nhỏ, máy vi

tính xách tay với những chức năng ưu việt, bảng thông báo

điện tử... Và chắc chắn trong những năm tới đây, chúng ta

sẽ có các thiết bị hiện đại, tối ưu hơn nữa.

NÓI CHUYỆN CÓ LỖI THỜI KHÔNG?

Một số người lo ngại rằng với quá nhiều những

phương tiện thông tin hiện đại thì nghệ thuật nói sẽ trở nên

lỗi thời. Quan điểm của tôi hoàn toàn ngược lại! Chúng ta

"đang nói" nhiều hơn bao giờ hết, và bằng nhiều cách thức

hơn bao giờ hết. Nơi nào có con người thì nơi đó có đối

thoại. Dù thế kỷ 21 có mang lại cho chúng ta những thành

quả khoa học kỹ thuật hiện đại như thế nào, thì những từ

đầu tiên trong cuốn sách này vẫn là sự thật: "Chúng ta cần

phải nói".

Có những nền tảng không bao giờ thay đổi! Ngồi nói

chuyện trực tiếp với ai đó hay "chat" trên mạng đều là

những hình thức giao tiếp giữa con người với nhau. Và dù

trò chuyện theo kiểu "cổ điển" hay hiện đại, bạn cũng phải

biết "nói" như thế nào cho có duyên, cho vừa lòng đẹp ý.

Biết lắng nghe, cởi mở, nhiệt tình là ba yếu tố giúp

bạn dễ dàng đối thoại với mọi người. Và nếu có sự chuẩn

bị chu đáo, am tường về khán giả, cách nói ngắn gọn sắc

sảo, bạn sẽ trở thành một nhà diễn thuyết thành công trước

một hội đồng vài mươi người, hay trước một hội nghị quốc

tế được truyền hình trực tiếp.

LỜI KẾT CUỐI CÙNG

Đến giờ phút này, khi viết những dòng chữ sau cùng

của cuốn sách, tôi lại có một niềm tin mạnh mẽ hơn cả lúc

ban đầu. Tôi tin rằng cuốn sách này đã giúp bạn ít nhiều

trong nghệ thuật nói. Vì sao tôi biết? Vì nó cũng vừa mới

giúp ích cho tôi. Nếu không có dịp viết và chiêm nghiệm lại,

có lẽ nhiều ý tưởng, nhiều kinh nghiệm quý báu của tôi sẽ

dần mai một và bị cuốn trôi theo dòng đời hối hả.

Ở chương 10, tôi đã kể với các bạn về nhà báo

Shirley Povich. Anh có một câu nói nổi tiếng: "Câu chuyện

chưa bao giờ được viết thì không thể viết hay hơn".

Việc nói cũng như vậy. Chúng ta có khiếu ăn nói thì

tốt, nếu không có cũng chẳng sao. Quan trọng là ta có cố

gắng cải thiện nó hay không mà thôi. Tự tin khi nói có

nghĩa là bạn đang tự tin trong cuộc sống. Việc nói

không phải là sự cưỡng ép, không phải là một điều quá

khó khăn phức tạp hay là cách để giết thời giờ. Hãy nghĩ

đến nó như một điều thú vị mà cuộc sống mang lại - một

nghệ thuật với vô vàn bí ẩn chưa ai khám phá hết.

Bạn đang nói tức bạn đang nắm giữ một cơ hội. Nên ghi nhớ hai câu này:

1. Nếu nói chưa hay, có thể bạn sẽ nói hay hơn.

2. Nếu nói hay, có thể bạn sẽ nói hay hơn nữa.

Hãy biến cơ hội ấy trở thành một thành công cho bạn!

Thân mến,

LARRY KING