MỞ ĐẦU

Gia đình tế bào của xã hội, là cái nôi nuôi dưỡng nhân cách con người, góp phần giáo dục, định hướng, bỏ tồn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp. Một xã hội muốn tồn tại và phát triển bền vững thì gia đình phải vững chắc. Nhận thức được vai trò quan trọng của gia đình trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, nhà nước ta luôn giành sự quan tâm lớn đối với vấn đề gia đình. Thể hiện việc ghi nhận, bảo vệ chế độ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ, một chồng trong văn bản pháp luật có giá trị pháp lí cao là Hiến pháp và chủ trương hóa trong luật HN&GĐ. Nguyên tắc hôn nhân một vợ, một chồng góp phần tích cực trong việc xây dựng, củng cố gia đình Việt Nam, vừa phát huy các truyền thống văn hóa tốt đẹp vừa đẩy lùi, xóa bỏ những hủ tục của chế độ hôn nhân gia đình phong kiến, chống ảnh hưởng của chế độ hôn nhân và gia đình tư sản. 

NỘI DUNG

Tên đề bài: "Hôn nhân Nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng được đảm bảo như thế nào trong pháp luật Việt Nam".

I - Một số vấn đề lí luận về nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.

1) Khái niệm chung về nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.

a) Khái niệm hôn nhân một vợ một chồng.

Hôn nhân là một hiện tượng xã hội, chịu ảnh hưởng sâu sắc bản chất giai cấp, tôn giáo, truyền thống, phong tục, tập quán,... nên có rất nhiều khái niệm hôn nhân, chẳng hạn:

Ở các nước theo hệ thống pháp luật Anh - Mỹ (Common law) khái niệm hôn nhân mang quan niệm truyền thống về hôn nhân của đạo Cơ đốc giáo, do Lord Penzance đưa ra trong phán quyết về vụ án Hyde và Hyde (1866): " Hôn nhân là sự liên kết tự nguyện suốt đời giữa một người đàn ông và một người đàn bà, mà không vì mục đích nào khác" . Hiện nay, một số quốc gia ở Châu Âu và Mỹ quan niệm: " Hôn nhân là sự liên kết pháp lí giữa một người nam và một người nữ với tư cách là vợ chồng" hoặc " Hôn nhân là hành vi hoặc tình trạng chung sống giữa một người nam và một người nữ với tư cách là vợ chồng".

Ở Việt Nam, trong Luật HN&GĐ năm 2014 quy định tại Khoản 1 Điều 3: " Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi đã kết hôn". Theo từ điển giải thích từ ngữ Luật học của trường đại học Luật Hà Nội, hôn nhân được hiểu " Sự liên kết giưã người nam và người nữ dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, theo điều kiện và trình tự nhất định, nhằm chung sống với nhau suốt đời và xây dựng gia đình hạnh phúc và hòa thuận".

Mặc dù có nhiều khái niệm, quan điểm khác nhau nhưng ý tưởng, mục đích của các nhà làm luật khi đưa ra khái niệm về hôn nhân đều xuất phát từ vị trí hôn nhân là một thiết chế xã hội - hôn nhân một vợ một chồng.

Xem P. M . Promley. Family law. 5th edition. London Butterworth. 1976. Tr 15.

Xem: Leonard & Elias. Berkely. Family law Dictionary. Cali. Nolo 1990.

Xem: Dictionary of law – Third edition. Petter collin publishing. 2000.

n t?c [Pv

b) Khái niệm nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.

Theo từ điển tiếng Việt, nguyên tắc được hiểu là "điều cơ bản đã định ra nhất thiết phải tuân theo trong một loạt việc làm". Nguyên tắc là sản phẩm nhận thức thế giới khách quan, được đúc rút lại thành những nguyên lí, được coi là cái chuẩn mực định hướng cho một quá trình hoạt động. Do đó, nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng là điều cơ bản đã được định ra, quy định người đang có vợ, có chồng không được phép kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác và ngược lại, bất cứ một ai cũng bắt buộc phải tuân theo. Đây là nguyên tắc cơ bản được ghi nhận trong Hiến pháp, chi phối và định hướng cho các quy định cụ thể của Luật HN&GĐ và buộc các chủ thể phải tuân theo trong quá trình thực hiện và áp dụng luật.

b.1) Đặc điểm của nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.

Nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng được xây dựng trên nền tảng hôn nhân tự nguyện, tiến bộ và nam nữ bình đẳng nhằm xóa bỏ chế độ nhiều vợ trong hôn nhân thời kì phong kiến, không coi trọng địa vị người phụ nữ, gây nhiều đau khổ cho phụ nữ.

Bản chất của hôn nhân tự nguyện trên cơ sở tình yêu nam nữ là hôn nhân tồn tại một vợ, một chồng. Mặt khác, chế độ một vợ một chồng đảm bảo tình yêu giữa hai người thực sự bền vững, thủy chung, hạnh phúc dài lâu. Hôn nhân một vợ một chồng là minh chứng cho tình yêu, sự gắn bó lâu dài, hạnh phúc thực sự. Nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng có những đặc điểm sau:

- Là nguyên tắc hiến định điều chỉnh các quan hệ hôn nhân gia đình. Nguyên tắc này thể hiện sự thống nhất, đồng bộ trong toàn bộ hệ thống pháp luật của một quốc gia, được ghi nhận trong văn bản có giá trị pháp lí cao nhất - Hiến pháp.

- Được thể hiện dưới dạng quy phạm pháp luật, mang tính chỉ đạo, định hướng. Hiện nay chế độ hôn nhân một vợ một chồng đươc ghi nhân trong hầu hết pháp luật hôn nhân gia đình của các quốc gia ngoại trừ một số quốc gia ở Châu Phi, Trung cận đông, Trung Á do ảnh hưởng bởi phong tục, tập quán.

- Thể hiện sự tiến bộ của xã hội trong việc đảm bảo quyền dân chủ, bình đẳng giữa vợ và chồng.

- Là một trong những cơ sở quan trọng bảo vệ sự bền vững của hôn nhân, gia đình.

c) Ý nghĩa của nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.

- Nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng là nguyên tắc cơ bản có ý nghĩa quan trọng, thể hiện tư tưởng tiến bộ, hướng đến chung của toàn nhân loại trong việc xây dựng chế độ hôn nhân gia đình bền vững, hạnh phúc, đảm bảo quyền, lợi ích của cả hai bên vợ chồng trong quan hệ hôn nhân.

- Góp phần xóa bỏ dấu vết của tư tưởng trọng nam kinh nữ, chế độ đa thê đã tồn tại rất lâu trong xã hội phong kiến trước đây. Xây dựng mô hình gia đình mới dân chủ, hạnh phúc vững bền, xã hội văn minh, tiến bộ.

- Nguyên tắc này còn làm cơ sở để thực hiện quyền bình đẳng thực sự giữa vợ và chồng. Người phụ nữ được sống, làm việc, tham gia vào xã hội với đúng địa vị của mình, xứng đáng với những quyền lợi mà bản thân họ được hưởng.

- Với bản chất tình yêu là không thể san sẻ, tình yêu giữa vợ và chồng không thể bảo toàn nếu có sự xuất hiện, tồn tại của kẻ thứ ba nên nguyên tắc một vợ, một chồng là cơ sở duy trì tình yêu, bảo vệ hạnh phúc, bền vững gia đình. Bên cạnh đó, nó còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của trẻ em - những người con, góp phần xóa bỏ các tệ nạn xã hội đang gây nhắc nhối (mại dâm, ngoại tình, an ninh trật tự, an toàn xã hội,..).

- Cuối cùng, nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng là cơ sở pháp lí để giải quyết các tranh chấp về nhân thân và tài sản liên quan tới quyền và lợi ích chính đáng của bên chủ thể tham gia quan hệ hôn nhân hợp pháp; là cơ sở xem xét xử lí các hành vi vi phạm pháp luật về hôn nhân một vợ một chồng.