Nguyễn Đình Thi sáng tác Người Hà Nội vào năm 1947. Đó là thời điểm hết sức khó khăn của nhân dân ta, khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vừa mới được lãnh tụ Hồ Chí Minh phát động( ngày 19/ 12/ 1946). Chúng ta vẫn gọi đây là giai đoạn phòng ngự với việc thực hiện vườn không nhà trống ở những nơi giặc xâm chiếm để cản bước tiến của chúng. Tại Thủ đô Hà Nội, chiến lũy được dựng lên ở nhiều đường phố và những đội quân cảm tử đã sẵn sàng tất cả cho Tổ Quốc quyết sinh. Cả thủ đô ngập trong máu lửa và hừng hực lòng căm thù, sôi sục ý chí quyết chiến quyết thắng. Vậy mà mở đầu bài hát, nhạc sĩ đã không phản ánh ngay điều đó ( ông dành biểu hiện ở phần sau của tác phẩm) mà như người họa sĩ phác họa một gam màu thật tươi sáng về Thủ đô ngàn năm văn vật: "Đây Hồ Gươm, Hồng Hà. Hồ Tây. Đây lắng hồn núi sông ngàn năm. Đây Thăng Long, đây Đông Đô, đây Hà Nội mến yêu...".

Từ khi ra đời đến nay, Người Hà Nội luôn phát huy tác dụng ở mọi thời điểm lịch sử. Đó là một trong những tác phẩm âm nhạc có giá trị lớn nhất viết về Thủ đô. Hai nét hào hoa và anh hùng luôn là đặc điểm của Hà Nội, củangười Thủ đô đã được biểu hiện hài hòa nhuần nhuyễn trong bài hát.

giữa lúc cuộc kháng chiến chống Pháp vừa mới bắt đầu ấy, giữa lúc Hà Nội đang bề bộn, ngút trời lửa đạn, vậy mà tác giả đã hình dung tới một Hà Nội chiến thắng không xa. Và khúc khải hoàn của Nguyễn Đình Thi trong bài này không phải là một kết cục bình thường như mọi cuộc chiến thắng mà thật đặc biệt bởi có sự hiện diện bằng hình ảnh vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc, trong đó nổi bật là đôi mắt sáng và mái tóc bạc phơ của Người cùng với một nụ vười. Và khép lại cả một bài hát dài chỉ còn là tiếng cười - tiếng cười của ngày về chiến thắng. Tiếng cười vang, rạng rỡ ấy lại được ngập trong một rừng cờ tạo nên bức tranh hoành tráng về tầm vóc, tư thế Thủ đô Hà Nội.

Từ khi ra đời đến nay, "Người Hà Nội" luôn phát huy tác dụng ở mọi thời điểm lịch sử. Các thế hệ người Việt Nam sau này có thể có nhiều người không biết Nguyễn Đình Thi nhưng chắc chắn ai cũng biết và yêu thích "Người Hà Nội". Đó là hạnh phúc lớn nhất của người sáng tác mà không niềm vinh quang nào có thể thay thế. Bài hát sống mãi dù cho Nguyễn Đình Thi đã vĩnh biệt chúng ta.