Data opublikowania: 22:44 08.09.2019
Ostatnia aktualizacja: 23:45 07.03.2020

Źródło zdjęcia http://neurodata.pl/mowi-mozg-twojego-klienta-odczytac/

Z góry przepraszam za nagromadzenie spójników.

Więc płaty mózgu to ang. cerebral lobes łac. lobi cerebri
Aby łatwiej było zlokalizować niektóre obszary/struktury (bo już sama nie wiem, jak to nazywać) posłużę się tu polem Brodmanna.

Źródło zdjęcia https://spot.colorado.edu/~dubin/talks/brodmann/brodmann.html

Tak ogólnie można powiedzieć, że dane płaty są odpowiedzialne za dane zmysły.
czołowe - myślenie
ciemieniowe - orientacja przestrzenna, czucie
potyliczne - wzrok
skroniowe - słuch, wzrok, pamięć

Źródło zdjęć http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/kog-m/04-p.htm

Płaty czołowe - jeden płat czołowy ang. frontal lobe, łac. lobus frontalis
pierwszorzędna/pierwotna kora ruchowa M1 (pole 4 Brodmanna) oraz kora przedruchowa, dodatkowa kora ruchowa
pole Brocki zajmuje się generowaniem mowy (zazwyczaj u osób praworęcznych zajmuje się tym lewa część, a u leworęcznych prawa).
Odpowiada za obliczenia, logiczne rozumowanie oraz język, ruchy podlegające woli, pamięć operacyjną, gratyfikację opóźnioną (zdolność do odczekania, odłożenia natychmiastowej nagrody w zamian za otrzymanie większej/lepszej w przyszłości), kontrolę hamującą (czyli zdolność do innego reagowania niż zazwyczaj, tak, aby osiągnąć założony wcześniej cel), elastyczność poznawczą (zdolność do operowania kilkoma pojęciami jednocześnie) oraz za funkcje wykonawcze mózgu np. myślenie abstrakcyjne. Są liczne hipotezy, jakoby właśnie tutaj miała się mieścić duża część osobowości. [Do odkrycia lewego płata czołowego przyczynił się przypadek Phineasa Gage'a przez lezję właśnie lewego płata czołowego].

Uszkodzenia płatów czołowych:
* M1 lub drogi korowo-rdzeniowej uniemożliwi poruszanie daną grupą mięśni, jakiej reprezentacja została zniszczona. - utrata możliwości poruszania częściami ciała
* apraksja - okolice motoryczne wyższego rzędu - trudności w wykonywaniem określonych czynności przez trudności z wykonywaniem złożonych sekwencji ruchowych
*afazja ruchowa mowy Broki - pole 44 i 45 Brodmanna - jeżeli w ogóle osoba chora mówi, jej mowa jest niepłynna, pełna przerw, ograniczona raczej do najprostszych konstrukcji gramatycznych, a w bardziej cięższych przypadkach występują trudności z wypowiadaniem pojedynczych głosek i mowa staje się sylabizowana. Oczywiście osłabienie zdolności do mówienia może wiązać się z niedowładem mięśni aparatu artykulacyjnego (języka, ust, krtani), ale taki deficyt nie ma charakteru zaburzeń funkcji języka i jest określany mianem dyzartrii (może wynikać z uszkodzenia pnia mózgu, albo nerwów obwodowych, ewentualnie z uszkodzenia wyłącznie reprezentacji tych mięśni w korze M1). Uszkodzenie okolic górnych czy do przodu od okolicy Broki = transkorowa afazja ruchowa.
* kora oczodołowa - rozhamowanie kontroli emocjonalnej - osoba chce natychmiastowo zaspokajać wszelkie potrzeby, jest impulsywna, wulgarna, rozwiązła, brak krytycyzmu w stosunku do swojego zachowania, brak troski o teraźniejszość i przyszłość. (Takie objawy miał Phineas Gage).
* okolica przyśrodkowa - zniesienie napędu, gdzie osoba chora może mieć mocno ograniczoną zdolność do inicjowania własnej aktywności ruchowej, intelektualnej i mowy, a w ciężkich postaciach przybiera to postać prawie całkowitego bezruchu i bezczynności (mutyzm, adynamia czołowa), czemu towarzyszyć może też apatia.
* boczna powierzchnia kory przedczołowej - poważne zaburzenia w naśladowaniu i wykonywaniu ruchów, nawet najprostszych, wymagających powtarzanej sekwencji (apraksja dynamiczna).
* niezdolność do planowania wykonania sekwencji ruchów przy wykonywaniu czynności, do działań spontanicznych
* schematyczność myślenia
* uporczywe nawracanie do jednej myśli
* trudności w koncentracji na danym zadaniu, rozwiązywaniu problemów
* zmiany nastroju
* nieakceptowalne zachowania społeczne
* zachowania agresywne
* lewy płat - depresja, prawy - zadowolenie, prawy tylny - trudności w zrozumieniu kawałów i śmiesznych rysunków, preferencje dla niewybrednego humoru
* zmiany osobowości

Płaty ciemieniowe - jeden płat ciemieniowy ang. parietal lobe, łac. lobus parietalis
Są umieszczone na szczycie głowy.
Pierwszorzędna kora czuciowa S1 - odbiera informacje sensoryczne ze wzgórza
Kora somatosensoryczna ciągnie się wzdłuż granicy płatów ciemieniowych z płatami czołowymi. Odpowiada za kontrolę nad dotykiem, znajduje się tu tzw. mapa przestrzenno-zmysłowa.
Są odpowiedzialne za percepcję wielozmysłową i jej integracją z układem motorycznym, zajmuje się tym tzw. kora asocjacyjna - łączy wszelkie sygnały zmysłowe.
Inne obszary są odpowiedzialne za uwagę, język, lokalizację przestrzenną, wyobraźnię arytmetyczną/pojęć arytmetycznych, rozumienie pojęć symbolicznych/języka symbolicznego oraz geometrii/pojęć geometrycznych, czucie dotyku, temperatury, bólu, ocena szybkości ruchu, umiejscowienie wrażeń czuciowych, pamięć robocza związana z orientacją przestrzenną, układ odniesienia względem swojego ciała konstruowany na podstawie wrażeń wzrokowych, modelowanie relacji przestrzennych ruchów palców, integracja ruchu, wzroku i czucia, manipulacja obiektami wymagająca koordynacji i wyobraźni przestrzenno/ruchowej (dlatego na przykład jeśli zamknięcie oczy i stojąc, spróbujecie dotknąć palcem wskazującym palce drugiej ręki poklei, z reguły wam się to nie uda, gdyż nie macie tego odniesienia).

Uszkodzenia płatów ciemieniowych
* szkodzenie dróg doprowadzających informacje do S1, lub samej kory czuciowej, spowoduje ubytek odczuwania czucia w obszarze, którego reprezentacja została zniszczona.
* zaburzenia liczenia
* całkowita niepodzielność uwagi
* apraksja wzrokowa - niezdolność do skupiania wzroku na określonym miejscu
* trudności w orientacji przestrzennej
* symultagnozja - trudności w integracji wrażeń wzrokowych w jedną całość "Przykładowo, jeśli ktoś dotknie równocześnie lewego ucha i prawego nadgarstka osoby mającej zdolność symultagnozji, osoba ta będzie w stanie stwierdzić, które części ciała zostały dotknięte". Źródło 11
* trudności w koordynacji ruchu oczu i rąk
* apraksja - niezdolność do celowego działania wymagającego ruchu
* astereognozja - trudności z identyfikacją obiektów za pomocą dotyku
* problemy w troszczeniu się o siebie
* lewy - niezdolność do odróżnienia kierunków, (akalkulia), lewa-prawa trudności w liczeniu (dyskalkulia) i matematyce, zarówno algebrze jak i geometrii , transkorowa afazja czuciowa - trudności z rozumieniem mowy
* prawy - zaniedbywanie połowy przestrzeni lub pomijania stronnego. Dla takiej osoby lewa połowa przestrzeni w ogóle dla niego nie istniej. Ignoruje ona zdarzenia mające miejsce po jej lewej stronie (np. rysuje tylko prawą część kształtu).
* anomia - niezdolność do nazwania obiektu (szukałam znaczenia tego słowa, aby to rozwinąć, niestety znajduję tylko to jako coś w kontekście społecznym, nie rozumiem źródło 12)
* agrafia - okolice lewego zakrętu kątowego - niezdolność do umiejscowienia słów pisanych
* problemy z czytaniem
*prawy - brak świadomości niektórych obszarów przestrzeni i części ciała (jednostronne zaniedbanie)
* anozognozja - brak świadomości zaburzeń chorobowych lub niezdolność do uświadomienia sobie jakichś cech albo zaprzeczanie ich istnieniu
* trudności w rysowaniu, konstruowaniu obiektów
* zaburzenia osobowości (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe)

Płaty potyliczne - jeden płat potyliczny ang. occipital lobe, łac. lobus occipitalis
Pierwszorzędna kora wzrokowa lub kora prążkowa/prążkowana
obszar V1 (obszar 17 pola Brodmanna) - odbiera surowe impulsy, odczytuje ruchy, V2 - wiąże informacje ze sobą, V3 - analiza ruchu, głębi, barwy, kształtu, V4 - odczytuje barwy, kształt, V5 - ruch.
Otrzymany obraz jest w wysokiej rozdzielczości, w czasie rzeczywistym, kolorowy, trójwymiarowy w zakresie 120 stopni.
(Obszary wokół V1 określa się mianem kory pozaprążkowej).

Uszkodzenia płatów potylicznych
* V1 - obustronne uszkodzenie = ślepota
* V4 - utrata pojęć i wrażeń dotyczących kolorów
* skotoma - dziury w polach wzrokowych potocznie zwane mroczkami
* trudności w umiejscowieniu widzianych obiektów
* halucynacje wzrokowe
* niedokładne widzenie obiektów
* widzenie aureoli
* trudności w rozpoznawaniu kolorów, kolorów, znaków, symboli, słów pisanych, rysunków, ruchu obiektu
* trudności z czytaniem i/lub pisaniem

Płaty skroniowe - jeden płat skroniowy ang. temporal lobe, łac. lobus temporalis
Są położony na wysokości uszu, związane ze słuchem muzycznym, wrażeniami dźwiękowymi, pamięcią werbalną, zapamiętywaniem, kategoryzuje obiekty, pamięć werbalna oraz tworzeniem poczucia tożsamości.
Pierwszorzędna kora słuchowa A1 (pole 41 oraz 42) - jest połączona z obszarami wtórnymi, gdzie dźwięk oraz słowa są interpretowane, związana z doświadczeniem (głównie z młodości czy dzieciństwa, umiejętnościami językowymi), z widzeniem (odbiera informacje z płatów potylicznych, dekoduje je, przypisując szczegółom ich nazwy) oraz pamięcią (komunikują się z hipokampami i ciałami migdałowatymi, tworząc długoterminową pamięć deklaratywną).
Pole Wernickego tylko w lewym płacie, jest położone obok pierwszorzędnej kory słuchowej. Jest odpowiedzialne za rozumienie języka zarówno pisanego jak i mówionego [dokładniej także mową, gramatyką oraz prozodią (ogół brzmieniowych właściwości języka charakteryzujących sylaby lub ich ciągi w toku wypowiedzi np. akcent, intonacja)]. Jeśli nastąpi jego uszkodzenie (afazja czuciowa mowy Wernickego lub agnozja słuchowa), człowiek będzie w stanie tylko wytworzyć mowę w dużych ilościach (gaduła), natomiast słowa przez niego wypowiadane będą pozbawione sensu. Złe łączenie słów, ale prawidłowy rytm wraz z wymową. Cięższe przypadki takiej mowy pełne są również zniekształceń fonetycznych słów, zaś mowa jest pozbawiona sensu (żargonafazja).
Lewa część płata skroniowego koduje słowa dotyczące konkretnych pojęć = rzeczowniki.

Uszkodzenia płatów skroniowych
* amuzja - górne okolice skroniowe - trudności w rozpoznawaniu melodii
* A1 - obustronne uszkodzenie - utrata zdolności do słyszenia,
* zaburzenia słuchu, rozumienia mowy, percepcji dźwięków
* zaburzenia wybiórczej uwagi na bodźce słuchowe, wzrokowe
* problemy w rozpoznawaniu widzianych obiektów
* prozopagnozja - brzuszna kora na styku płatów skroniowych i potylicznych - trudności w rozpoznawaniu twarzy
* upośledzenie porządkowania, kategoryzacji informacji werbalnych
* afazja Wernickego - lewa półkula - trudności w rozumieniu mowy
* uszkodzenia prawej półkuli mogą spowodować słowotok
* trudności w opisywaniu widzianych obiektów
* zaburzenia pamięci - amnezja następcza, problemy z przypominaniem
* zaburzenia zachowań seksualnych oraz kontroli zachowań agresywnych np. większa skłonność do zachowań autodestrukcyjnych, agresji
* agnozja wzrokowa - skroniowe okolice wzrokowe, zwłaszcza na styku przyśrodkowej kory skroniowej i potylicznej - trudności ze wzrokowym rozpoznawaniem obiektów każdej kategorii
* amnezja następcza - zaburzenie mechanizmu tworzącego nowe wspomnienia, wiedzę (przypadek H.M)

Źródła
1. http://neurodata.pl/mowi-mozg-twojego-klienta-odczytac/
2. http://anationary.pl/pl
3. http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/09-4-funkcje-kory.htm
4. http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/kog-m/04-p.htm
5. http://www.kognitywistyka.net/mozg/funkcje.html
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Pola_Brodmanna
7. https://brodatamedycyna.wordpress.com/2016/0
8. https://spot.colorado.edu/~dubin/talks/brodmann/brodmann.html
9. https://sjp.pwn.pl/sjp/prozodia;2509165
10. http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog1/B06-1-kora.htm
11. https://pl.wikipedia.org/wiki/Symultagnozja
12. https://pl.wikipedia.org/wiki/Anomia_(stan_społeczny)
13. https://sjp.pl/anozognozja