Trong "Một người Hà Nội" của Nguyễn Khải, người kể chuyện đã nhận xét bà Hiền là "giỏi quá", "khiêm tốn và rộng lượng quá" và ví bà như "một hạt bụi vàng", nhưng cũng có ý kiến cho rằng, bà Hiền không phải là nhân vật tích cực vì quá toan tính cho lợi ích của bản thân và gia đình.

Anh chị hãy trình bày cảm nhận và đánh giá riêng cura mình về nhân vật bà Hiền.

1. Vài nét về tác giả, tác phẩm

- Nguyễn Khải là 1 trong những cây bút hàng đầu của văn xuôi sau CMT8 năm 1945.

- Phong cách: Thể hiện cái nhìn đầy trăn trở, chiêm nghiệm, cảm nhận hiện thực xô bồ, hối hả, đầy đổi thay nhưng cũng đầy hương sắc, khẳng định, ngợi ca những giá trị nhân văn cao đẹp của cuộc sống và con người hôm nay. Cảm hứng triết luận với giọng văn đôn hậu, trầm lắng, nhiều suy nghiệm.

- "Một người HN" tiêu biểu cho các sáng tác của Nguyễn Khải ở giai đoạn sau 1978. Tác phẩm được in trong tập "HN trong mắt tôi".

2. Giải thích ý kiến

- Ý kiến thứ nhất "Bà giỏi quá", "thuần tuý HN không pha trộn", "một hạt bụi vàng": là sự đánh giá của nhân vật tôi về vẻ đẹp của sự thông minh, tỉnh táo, thức thời và có cái nhìn thực tế của nhân vật bà Hiền; vẻ đẹp thanh lịch tao nhã mang đậm cốt cách người HN.

-> Một vẻ đẹp bình dị mà lớn lao, vẻ đẹp đó có giá trị to lớn, hết sức quí báu với cuộc đời.

- Ý kiến thứ hai "Bà Hiền không phải là nhân vật tích cực vì quá toan tính cho lợi ích của bản thân và gia đình": là ý kiến đối nghịch, cho rằng bà Hiền là người thực tế đến mức thực dụng, cá nhân.

- Quan điểm cá nhân: Khẳng định ý kiến đúng.

3. Chứng minh: "Bà giỏi quá, thuần tuý HN không pha trộn, một hạt bụi vàng của đất kinh kì".

- Là người có tầm nhìn xa trông rộng, thông minh, tỉnh táo và đầu óc thực tế.

+ Trong quan điểm sống, bà không lãng mạn viển vông, không a dua thời thượng. Bà tính toán trước sau, làm chủ số mệnh của mình.

+ Trong quyết định chuyện hôn nhân, bà là người có đầu óc thực tế, quyết đoán.

+ Trong việc sinh con và cách giáo dục con cái, bà Hiền đều ứng xử có chiều sâu văn hoá.

- Bà Hiền là người sống thẳng thắn, chân thành:

+ Nhận xét về xã hội sau khi hoà bình lập lại, bà không giấu diếm quan điểm, thái độ của mình mà thẳng thắn bộc bạch "Vui hơi nhiều, nói cũng hơi nhiều... phải nghĩ đến làm ăn chứ".

- Là người yêu HN luôn tin tưởng và tự hào về HN: với bà HN thời nào cũng đẹp, trân trọng, nâng niu, gìn giữ truyền thống văn hoá người HN: từ lối ăn, ở, mặc, những thói quen lịch lãm rất HN.

- Coi việc giữ gìn nếp sống là 1 cách "tự trọng, biết xấu hổ": đau đớn mà bằng lòng cho con đi bộ đội.

- Hình ảnh cây si cổ thụ: Hình ảnh cây si cổ thụ cũng biểu tượng cho sự bền vững của những nét đẹp văn hoá, cho cốt cách, tâm hồn người HN, gửi gắm niềm tin bất diệt vào bản sắc văn hoá người HN. Đây là bằng chứng cho thấy người HN vẫn yêu cái đẹp, vẫn trân trọng những giá trị văn hoá tinh thần thiêng liêng của đất kinh kì.

- Trong suy nghĩ của nhân vật "tôi", bà Hiền được so sánh như "hạt bụi vàng của HN". Hạt bụi nhỏ bé, bình thường nhưng có giá trị to lớn, hết sức quý báu với cuộc đời.

4. Bàn luận về 2 ý kiến trên:

- Bác bỏ ý kiến cho rằng bà Hiền không phải là nhân vật tích cực vì quá toan tính cho lợi ích của bản thân và gia đình: Ý kiến đánh giá phiến diện, bề ngoài (nêu 1 vài biểu hiện: cho con đi bộ đội...)

- Khẳng định sự đúng đắn của ý kiến: "Bà giỏi quá", "thuần tuý HN không pha trộn", "một hạt bụi vàng":

+ Ý kiến xuất phát từ cách nhìn nhận đánh giá toàn diện, sâu sắc về nhân vật, thể hiện vẻ đẹp trong phẩm chất tính cách nhân vật bà Hiền - một người HN bình thường nhưng hội tụ đầy đủ vẻ đẹp, cốt cách người HN như: sống giản dị chân thành, có đầu óc thức thời sáng suốt, giàu lòng yêu nước và lịch lãm, tinh tế, sắc sảo. Bà là đại diện xứng đáng cho những người mẹ, người vợ, người công dân chân chính của mảnh đất kinh kì; vừa giữ được cốt cách truyền thống của HN ngàn năm văn hiến, vừa tiến kịp với những bước hội nhập của thời đại. Nhân vật được hiện lên qua cái nhìn sắc sảo, tinh tế, đầy suy tư chiêm nghiệm của nhà văn Nguyễn Khải; bà Hiền được đặt trong nhiều mối quan hệ ứng xử, được soi chiếu ở nhiều góc độ trong nhiều trường đoạn lịch sử để bộc lộ tính cách.