Ngày 2 tháng 9 năm 1945

Chiều ngày 2 tháng 9 năm 1945, hơn 50 vạn người dân Hà Nội đã tụ họp tại quảng trường Ba Đình chào mừng thành lập chính phủ mới. Thay mặt cho toàn thể , Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Tại Sài Gòn, mọi người đổ ra Lễ đài lễ độc lập 2-9-1945 đặt trên đường Cộng Hòa. Tạo thành một biển người chưa từng thấy. Cờ rợp trời: cờ đỏ sao vàng của Việt Minh, cờ các nước đồng minh, cờ của các đoàn thể. Khẩu hiệu giăng đầy các con đường lớn: "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm!", "Đả đảo thực dân Pháp!", "Độc lập hay là chết!"... bằng năm thứ tiếng: Việt, Hoa, Anh, Pháp, Nga.

Đúng 14 giờ tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên đọc bản Tuyên ngôn Độc Lập. Thế nhưng, tại Sài Gòn lúc này đã hơn nửa giờ trôi qua trên loa phát thanh vẫn chưa có động tĩnh gì!

Minh Tuyết:

- Sao thế chị Linh? Hơn 30 phút rồi sao loa còn chưa phát..?

Mỹ Linh cũng thắc mắc, xoay qua nhìn em rồi đáp:

- Chị cũng không biết. Chắc đường truyền có vấn đề hoặc..

- Hoặc gì thế ạ? Chị Linh? - Minh Tuyết nhìn Mỹ Linh hết sức khó hiểu.

- Hoặc có người phá hoại..em ạ..!

- Có người phá hoại ạ? - Minh Tuyết cau mày.

- Ừm..chị cũng không chắc.

( Lúc bấy giờ, giả thuyết này được đặt ra, do Việt Nam đang trong giai đoạn vừa đổi mới, gặp nhiều bất lợi nên khó tránh bị nhòm ngó. Nhưng về sau đã được khẳng định là do máy móc cũ kĩ và đường truyền gặp nhiều bất lợi nên không thể phát qua loa ạ.)

Mọi người ai cũng xôn xao. Để trấn an quần chúng, ban tổ chức buổi lễ đề nghị ông Trần Văn Giàu phát biểu. Ông Trần Văn Giàu suy nghĩ vài phút, ghi vội lên giấy mấy ý chính, rồi bước lên lễ đài, ứng khẩu một bài diễn văn. Lúc đó, các nhà báo chưa sử dụng máy ghi âm nên ghi lại bài diễn văn bằng phương pháp tốc ký để công bố toàn văn trên các báo xuất bản ở Sài Gòn ngày hôm sau.

Ông Trần Văn Giàu:

- Việt Nam từ một xứ thuộc địa đã trở thành một nước độc lập. Việt Nam từ một đế chế đã trở thành một nước cộng hòa. Việt Nam đương tiến bước trên đường sống". Song cuộc hồi sinh của dân tộc đang bị kẻ thù đe dọa: "Kẻ địch toan tính một cuộc âm mưu gác lại ách nô lệ trên cổ 25 triệu đồng bào... Chúng tôi đã nắm được bằng cớ chắc chắn là họ toan dùng võ lực thình lình lật đổ chính phủ dân chủ cộng hòa để đặt lại một quan toàn quyền như thuở trước.

- Mừng thắng lợi, nhưng đồng bào chớ say sưa vì thắng lợi. Bởi vì Việt Nam yêu quí của chúng ta đương gặp một tình cảnh nguy nan. Không khéo lo, nước ta dân ta có thể bị tròng lại ách nô lệ.

- Đồng bào ở đây có ai thừa nhận một quan toàn quyền cai trị xứ ta không? Có ai chịu bó tay để cho chế độ thực dân - ra mặt hay giấu mặt - trở lại không?

Sau mỗi câu hỏi của ông, cả triệu người đồng thanh đáp lại:

-  Không! Không! Không! -  vang dội một góc trời.

Tiếp sau sự đồng tâm ấy, ông Trần Văn Giàu nhắc lại những điều đã nói với đại diện chính phủ Pháp:

- Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sẵn sàng ký kết với Cộng hòa Pháp những hiệp ước cộng tác về kinh tế, về văn hóa, luôn về binh bị nữa, nếu Pháp công khai thừa nhận quyền độc lập của chúng tôi. Nhược bằng trái lại, các người kể chúng tôi như tôi mọi thì liên hiệp với dân chúng cách mạng Pháp, chúng tôi thề chết (chứ) không nhượng bộ trước bất cứ một sự hăm dọa hay khiêu khích nào.

 Thay mặt hàng triệu người dân Nam bộ, ông nói lên quyết tâm bảo vệ tổ quốc:

- Chúng ta thề cương quyết đứng bên cạnh chánh phủ, chống mọi sự xâm lăng, dầu chết cũng cam lòng.

Ông kết thúc bài diễn văn bằng lời kêu gọi: 

- Quốc dân hãy sẵn sàng chiến đấu!... Đứng lên! Ngày độc lập bắt đầu từ nay! Tiến tới, vì độc lập, vì tự do, tiến tới mãi! Không một thành lũy nào ngăn nổi chí của muôn dân trên đường giải phóng!

Sau bài phát biểu, nhân dân Việt Nam đọc lời tuyên thệ:

Nếu Pháp đến xâm lược Việt Nam lần nữa, chúng tôi quyết:

- Không đi lính cho Pháp.

- Không làm việc cho Pháp.

- Không bán lương thực cho Pháp.

- Không dẫn đường cho Pháp.

Xin thề!

Triệu lời thề vang rền như tiếng sấm. Mạnh mẽ là dứt khoát để chào mừng kỉ nguyên Độc lập-Tự do.

Khi những toán cuối cùng sắp rời đường Cộng Hòa thì thình lình có tiếng súng, ban đầu lẻ tẻ, sau nổ vang nhiều nơi. Các đội viên cứu thương nhanh chóng băng bó tại chỗ những người bị thương và đưa vào bệnh viện cấp cứu những người bị nặng hơn.

Khung cảnh bấy giờ vô cùng hỗ loạn:

- Tuyết! Tuyết! 

Mỹ Linh lo lắng gào to, tim cô cứ đập không ngừng, cô đảo mắt khắp nơi với hy vọng sẽ tìm thấy em. Nhưng vô vọng, trong biển người ấy..sao tìm được dáng hình nhỏ bé ấy đây?.

Ở phía này nhiều dân quân, thanh niên tiền phong... xông lên các tầng lầu, nơi vừa phát ra tiếng súng. Bắt giữ được một số những tên xã súng.

 Là bọn Pháp!

Sau hơn ba giờ chiến đấu, trật tự đã được lặp lại. Dân ta có 47 người thiệt mạng và bị thương. Tiếng khóc la của những người vợ, người chồng, những người mẹ hay thậm chí là những đứa bé vang lên, màu máu đỏ tang thương nhuộm thắm một góc trời.

 Và Mỹ Linh vẫn chưa tìm được em..cô cố tiến lại những thi thể đã nằm xuống với lòng ngực còn ấm nóng, cô đảo mắt xung quanh nhưng với hy vọng rằng..em sẽ không ở đó..sẽ không là một thi thể đã lạnh.

Mỹ Linh đi dọc con đường, cứ thấy mỗi một người đang nằm bất động, trái tim cô đau thắt lại..cô đau đớn cho đồng bào..và thắt lại vì may mắng thay..đó không phải là em. Chợt chân cô dừng bên một thi thể, đó là một cô gái, mái tóc dài, chiếc áo và thân hình ấy..hệt như em! Tay cô run run, cô sợ thật sự sợ hãi vô cùng. Cô cố bình tĩnh, ngồi xổm xuống tay từ từ lật cơ thể đang nằm úp kia lên..Gương mặt đã không còn nguyên vẹn, nhưng chiếc áo ấy chính là chiếc áo em mặc sáng nay..Cô òa khóc, tiếng nấc xé toạc lòng người..Điều cô sợ hãi thật sự đã xảy ra?

- Chị Linh!

Ở đằng sau, một tiếng nói quen thuộc kéo Mỹ Linh về thực tại..Cô quay ra sau, hình bóng quen thuộc ấy đang len lỏi qua dòng người để chạy về phía cô.

- Chị Linh!

Là em..

Cô bậc khóc lớn hơn, nhưng đôi môi tự lúc nào đã mỉm cười vì hạnh phúc. Cô lấy hết sức chạy về bóng hình nhỏ nhắn ấy.

- Tuyết..! Cô ôm chằm lấy Minh Tuyết, chặt đến mức em không thở được.

- Chị Linh? Chị có làm sao không? Có bị thương không? - Minh Tuyết lo lắng khi Mỹ Linh cứ khóc mãi.

- C..Chị không sao! Em đã đi đâu vậy? Chị đã rất sợ đấy! - Giọng cô như trách móc.

- Em bị cuốn vào dòng người kia, quay lại đã không thấy chị nữa..

- Em có bị thương không? - Mỹ Linh xoay em mấy vòng, muốn kiểm tra xem em có bị thương không.

- Em không sao..Em tìm chị rất lâu, em lo muốn chết mất!

Mỹ Linh lại ôm chằm lấy em, cô không cho em nói những từ như thế!

- Sao chị khóc? Chị có bị thương ở đâu không? 

 Minh Tuyết sốt ruột cố gắng hỏi Mỹ Linh đang khóc kia. Em xoa xoa lưng chị an ủi.

- Chị không sao thật mà.. - Mỹ Linh nghẹn ngào.

- Vậy chúng ta về nhé? - Minh Tuyết cố trấn an Mỹ Linh.

- Ừm..

Mỹ Linh nín khóc, từ từ thả em ra. Minh Tuyết dịu dàng nhìn Mỹ Linh, xoa nhẹ bàn tay chị.

Trên đường về cả hai nắm chặt lấy tay nhau nhưng không nói gì. Trong lòng cả hai đang có nổi lo đè nặng..bọn Pháp đã trở lại rồi..!

Theo thông cáo ngày 3-9, Ủy ban hành chánh lâm thời Nam bộ "sẽ thả bọn khiêu khích để chứng tỏ cho đồng minh ý muốn hòa bình của chúng ta, trái với cái dã tâm của bọn thực dân Pháp".

Từ Kandy (Sri Lanka), tướng Anh Gracey thay vì lên án những thủ phạm đã gây ra vụ nổ súng, lại lớn tiếng chỉ trích những nạn nhân. Một ngày sau khi đến Sài Gòn, Gracey cho phép một đơn vị lính Pháp mặc quân phục của Anh, trà trộn trong đội hình của Anh đổ bộ lên Sài Gòn. Sau đó ông ra lệnh thả 1.400 lính Pháp (bị Nhật bắt giam từ cuộc đảo chính 9-3-1945) và trang bị súng ống cho số lính này cùng các người Pháp khác ở Sài Gòn.

Mặt khác, ông ra lệnh đóng cửa tất cả các báo chữ Việt (nhưng vẫn cho phép báo tiếng Pháp tiếp tục xuất bản bình thường), cấm người Việt Nam tụ họp, biểu tình, mang vũ khí (kể cả dao găm, tầm vông vạt nhọn...), ban bố tình trạng quân luật, ra lệnh giới nghiêm từ 21 giờ 30 phút đến 5 giờ 30 phút sáng.

 "Thực dân Anh bịt miệng ta, trói tay ta để tạo điều kiện cho thực dân Pháp đánh ta".