Źródła: polszczyzna.pl (wszystko przekopiowane stamtąd).

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

Trwanie: 
Jak sama nazwa wskazuje, dwudziestolecie międzywojenne to epoka historyczno-literacka, która przypadła na okres pomiędzy dwiema wojnami światowymi (1918–1939).

POJĘCIA

Behawioryzm:
Twórcy tej koncepcji twierdzili, że człowieka można poznać tylko poprzez obserwację jego zachowania, z zewnątrz.

Freudyzm:
Zygmunt Freud poprzez hipnozę, analizę snów, skojarzeń, pomyłek językowych pacjenta próbował znaleźć przyczynę choroby. Odkrył, że ludzka psychika składa się z trzech warstw: ego (warstwa powierzchowna, uzależniona od wymogów społecznych), id (sfera popędów) i superego (wzorce wymogów, norm kulturowych).

Egzystencjalizm:
Twórcami tej filozofii byli Martin Heidegger, Jean Paul Sartre i Albert Camus. Zakładali oni, że ludzka egzystencja wiąże się z bezustannym poczuciem zagrożenia i samotności.

Pragmatyzm:
Przekonanie, że nauka, poznanie i działanie powinny mieć praktyczny, przydatny charakter.

Katastrofizm:
Przeczucie rychłego upadku świata, zagłady kultury i cywilizacji.

Ekspresjonizm:
Powstał ok. 1910 r. w Niemczech i koncentrował się na wyrażaniu emocji.

Futuryzm:
Kierunek, który zakładał zerwanie z przeszłością i bunt przeciw tradycji. Wyrażał zachwyt nad postępem, nowoczesnością, techniką i urbanistyką. Pochwalał również żywiołowość, dynamizm, siłę, a odrzucał intelektualizm.

Dadaizm:
To skrajna koncepcja poetycka. Nazwa tego kierunku wzięła się od dziecięcej zabawki. Założenia dadaistów to bunt przeciw światu, antytradycjonalizm, nihilizm, programowy bezsens twórczości („Włóżcie słowa do kapelusza, wyciągnijcie na chybił trafił, a otrzymacie poemat dada"). W sztukach plastycznych dadaizm to posługiwanie się techniką kolażu.

Awangarda poetycka:
Twórcy awangardy głosili swobodny tok obrazowania i wprowadzili do poezji prozaizmy. Pojawiły się wiersze obrazkowe (np. wiersz w kształcie wieży Eiffla).

Surrealizm:
Nadrealizm zakładał odrzucenie racjonalizmu i empiryzmu, a także tradycji. Dzieło powinno powstawać na podstawie działania wyobraźni, być efektem marzeń, snów, halucynacji, a sztuka ma wyrażać treści spoza świadomości. Surrealizm w malarstwie reprezentował Salvador Dali.

Neoklasycyzm:
To najmniej rewolucyjna koncepcja nowej poezji. Forma utworów budowana była według klasycznych wzorców, a treści odwoływały się do filozofii, problematyki moralnej.

Skamander:
Nazwa tego ugrupowania wywodzi się od nazwy rzeki opływającej starożytną Troję (przez to miano poeci wyrażali związki z tradycją antyczną). Była to warszawska grupa skupiona początkowo wokół czasopisma „Pro arte et studio", a później – „Skamander". Członkowie ugrupowania organizowali imprezy i kabarety w kawiarni Pod Pikadorem. Do grupy należeli: Julian Tuwim, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński. Z kręgu Skamandra wywodzi się także poezja Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Kazimiery Iłłakowiczówny. Skamander to ugrupowanie programowo bezprogramowych, dlatego też nie stworzyli oni żadnego manifestu literackiego. Przyznali sobie prawo do swobody artystycznej, a łączyła ich przyjaźń i zbliżone poglądy na poezję.

Awangarda Krakowska:
Grupa ta powstała w latach 20. w Krakowie, a jej ojcem był Tadeusz Peiper, wydawca pisma „Zwrotnica". Razem z nim ugrupowanie to tworzyli: Julian Przyboś, Jalu Kurek i Jan Brzękowski. Peiper był autorem manifestów grupy (zbiory Nowe usta i Tędy), według których nowa sztuka miała zawierać się w haśle 3M: miasto, masa, maszyna. Były to symbole nowej cywilizacji. Artysta jawił się jako konstruktor, budowniczy zdania; obrazy poetyckie miały być skondensowane, konstruowane na podstawie nowoczesnej metafory.

Futuryści:
Polscy futuryści nawiązywali do założeń futuryzmu europejskiego. Ich działalność przypadała na lata 1918–1921. Futuryści wprowadzili dowolność form ortograficznych, gramatycznych. Ich sztuka miała charakter prowokacyjny, odrzucała tradycyjne gusta i autorytety. W Polsce poezję futurystyczną tworzyli: Bruno Jasieński, Aleksander Wat, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern.

Żagary:
To grupa założona przez studentów Uniwersytetu Wileńskiego na początku lat 30., skupiona wokół pisma „Żagary". Należał do niej m.in. Czesław Miłosz. W twórczości wileńskiej grupy poetyckiej wyrażał się przede wszystkim katastrofizm.

Druga Awangarda:
Grupa ta przyjęła od Awangardy Krakowskiej poetykę skrótu i kondensacji znaczeń. Uznała tematy tradycyjne w poezji (piękno pejzażu, tematyka wiejska), krytykowała model poetycki Skamandra. Główny przedstawiciel to Józef Czechowicz.

Kolejne epoki literackie to literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r. ale (jak wskazują hasła podane przez cke) chodzi tylko o literaturę, więc przeskoczę teraz bezpośrednio do lektur. Opracowania będą prawdopodobnie kopiowane bezpośrednio z różnych stron (czasem z książek) i nie będę poddawać ich obróbce z powodu braku czasu.

PS. Wrzucać notatki do angielskiego? 

PPS. Na kilka dni przed maturą z polskiego pewnie będę mieć już wszystko skończone, więc przy powtarzaniu poprawię kilka rzeczy (głównie literówki i powtórzenia, bo pewnie jest ich dużo) i jeśli się uda, zmienię to w pdf-a, wrzucę wtedy link do swojego opisu.