Hỏi han mãi, Tĩnh Nguyệt mới tìm được nơi người ta lôi ông đi hành quyết - một bãi đất hoang chẳng ai qua lại. Phần thân thể ông chỏng chơ, lẫn với đất bùn từ trận mưa lớn hôm qua. Muốn chôn xác cha phải chôn lén, nàng lo lót mãi bên tang lễ mới dám cử người cùng nàng đến bãi "cướp" xác ông Miên, thậm thụt giữa đêm, tránh đủ loại tai mắt mới đặt được thi thể ông đặt vào quan tài.

Sau đó là chuyến xe thồ chở quan tài về phủ Hà Nam. Lúc sinh thời ông Miên là cậu ấm Hà thành, cha mẹ mất sớm để lại cho ông căn nhà, sau gặp mẹ nàng - tiểu thư con quan phủ, hai bên môn đăng hộ đối nên kết duyên vợ chồng. Cũng bởi cha nàng là độc đinh mà mẹ nàng mới càng nặng lòng chuyện nối dõi đến mức sinh bệnh, hóa điên. Nghe bên lo liệu tang sự nói di nguyện của cha nàng là được chôn cất ở Hà Nam, nàng bèn liên lạc với cô Đài Trang, nhờ cô tìm cho mình hai mảnh đất đẹp làm mộ phần. Chuyến xe ròng rã xuyên đêm, đến tinh mơ về tới quê mẹ. Tĩnh Nguyệt bơ phờ xuống xe, trông thấy cô Đài Trang và chồng cô ấy đã đợi sẵn.

- Làm phiền hai anh chị quá.

- Chị khách sáo quá, tôi cũng tính là họ hàng bên ngoại của chị, chuyện này đương nhiên phải giúp. - Đài Trang sai gia nhân khiêng quan tài xuống, thở dài - Hơn nữa, trước kia chúng ta cũng coi như là bạn...

Nói đến đây, cô dừng lại, hơi sượng sùng. Tĩnh Nguyệt thấy thế bèn mỉm cười:

- Chuyện đã qua lâu rồi, giờ chị cũng đã có gia đình, cần gì phải nhắc lại. Giữa tôi với chị thật ra cũng chẳng có hiềm khích to tát gì.

- Chị nói đúng, chuyện cũ thì bỏ qua thôi.

Cô Đài Trang cùng nàng đưa quan tài ông Lê Cố Miên đến nghĩa trang. Tang lễ của ông Miên không thể làm rầm rộ, chẳng hề có kèn trống, chỉ có đoàn người lặng lẽ bước đi trên dải đường quê. Suốt mấy ngày hôm ấy, Đài Trang và chồng cô đã đỡ đần Tĩnh Nguyệt rất nhiều trong chuyện hạ huyệt, chôn cất, ma chay. Nguyên một tháng tiếp theo, nàng thuê người đến cùng mình kiểm kê số tài sản mà cha đã để lại cho mẹ trước khi qua đời. Mẹ nàng đã bệnh đến mức chẳng còn nhận ra nàng, nhưng thi thoảng bà vẫn lơ mơ hỏi về người chồng mà mình đã buông xuôi năm xưa. Tĩnh Nguyệt không đề cập đến việc cha qua đời với mẹ - có nói cũng chỉ khiến bệnh tình bà thêm trầm trọng. Nàng chỉ bảo, cha đã đến miền miên viễn, chờ một ngày sẽ về thăm mẹ.

Sau kỳ tang bốn mươi chín ngày, Đài Trang ghé đến hỏi thăm. Lúc ấy Tĩnh Nguyệt vừa mới viết xong lá thư gửi cho Quý Vãn Đường. Nàng cất giấy bút, ra ngoài cổng, chợt thấy Đài Trang đang ôm tạm biệt chồng mình trước khi anh lên xe đi công tác, gương mặt cô ấy lộ rõ niềm hạnh phúc không thể giấu kín.

Tĩnh Nguyệt đã gặp chồng Đài Trang hôm tới dự lễ vu quy. Anh tên Khanh, cùng quê ở Hà Nam, xuất thân kém hơn cô ấy một chút, là một người con trai hàm hậu, an phận. Tĩnh Nguyệt không hỏi tại sao Đài Trang lại chọn người như anh làm chồng. Nàng cũng không định nhắc về những chuyện trước đây với cô ấy nữa. Ai ngờ, Đài Trang lại chủ động đề cập đến Thiều Hoa.

- ... thì có gặp Đỗ Thiều Hoa.

Tĩnh Nguyệt hơi lơ đễnh, nhất thời không nghe rõ Đài Trang nói gì. Nghe đến tên người nọ, nàng mới khẽ giật mình:

- Gì cơ?

- Sau phiên tòa đó, tôi đã đến tìm cô ấy.

Tĩnh Nguyệt kinh ngạc:

- Chị đến gặp Thiều Hoa?

Nàng còn chưa kịp hỏi tại sao thì Đài Trang đã thay nàng giải đáp nghi vấn kia. Cô ấy ngồi xuống chiếc ghế bên giàn bìm bịp, ngắm khoảng trời biếc xanh.

- Trước phiên tòa hôm ấy, tôi vẫn luôn cảm thấy cô ta là một đứa con gái buông tuồng, trơ tráo. Tôi khó mà hiểu nổi vì sao chị lại thân cận được với loại người đó. Nhưng khi nghe đến phần lấy lời khai của chị và những sự việc được phơi bày trong phiên tòa, tôi chợt nghĩ đến một câu chị từng nói, rằng từ giờ chị chỉ tin những điều bản thân mắt thấy tai nghe. Nên cuối cùng, sau khi quan tòa phán Thiều Hoa vô tội, tôi đã đến gặp cô ta và hỏi tất cả mọi thứ cô ta biết về Nguyễn Anh Hào.

Đài Trang không kể chi tiết về cuộc gặp hôm ấy, nhưng qua lời tường thuật của cô ấy, nàng biết Đài Trang cũng đã hiểu ra vài thứ - dù là về bản chất của Nguyễn Anh Hào hay Đỗ Thiều Hoa.

- Tất nhiên, sau cùng, tôi vẫn cho rằng mình và cô ta không thể dung hòa, nhưng tôi đã hiểu vì sao chị lại yêu thích cô ta như thế.

Có lẽ Đài Trang chẳng có dụng tâm sâu xa gì khi cất lên từ "yêu thích" kia, nhưng Tĩnh Nguyệt vẫn thấy ấm lòng. Dạo gần đây có quá nhiều thứ xảy ra, lâu lắm nàng mới ngồi lại và cùng ai đó trò chuyện.

- Sắp tới, tôi tính xuất ngoại du học.

Đài Trang ngạc nhiên một thoáng rồi ướm hỏi:

- Đi Pháp?

Tĩnh Nguyệt cười nhạt, lắc đầu. Nàng nhìn những cụm bây bềnh bồng trôi trên thảm trời biếc, bình thản nói:

- Ban đầu tôi cũng định sang Pháp theo học bổng của trường, nhưng giờ người ta sẽ không cấp học bổng cho tôi đâu nên... tôi đang liên lạc với một người bạn, hy vọng anh ấy có thể giúp tôi lấy một lá thư giới thiệu đến Saint Petersburg.

- Chị sẽ đi Liên Xô?

- Tạm thời là thế.

Đài Trang im lặng một lúc rồi nói:

- Chị rất dũng cảm.

Như nhớ đến điều gì, nàng khẽ bật cười.

- Cảm ơn chị nhé, dù thật ra tôi không can đảm đến vậy đâu. - Nàng hóm hỉnh đáp - Tôi chỉ học theo ai kia, tỏ ra mình dũng cảm thôi.

Rời mắt khỏi cụm mây bông lững lờ, Tĩnh Nguyệt thở nhẹ một hơi. Trước kia nàng vẫn luôn nghĩ rằng mình chôn nhau cắt rốn tại nơi này thì cũng sẽ gắn chặt với nó cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay. Chẳng ngờ, giờ đây nàng đã dũng cảm đến mức có thể bình thản giã biệt mảnh đất này, giã biệt mẹ cha mà tung cánh bay về phương xa.

Gói ghém lại giấc mộng xưa, nàng lặng lẽ buông câu tạ từ.

✦

Mùa đông năm ấy, Tĩnh Nguyệt nhận được thư giới thiệu sang viện hàn lâm khoa học Liên Xô. Nàng viết thư cảm ơn "Quý Vãn Đường", gần một tuần sau thì nhận được lá thư phản hồi từ anh kèm theo một bài báo. Bài báo kia đề cập đến vụ hành hình Phan Văn Khương vào cuối năm. Có lẽ sau một thời gian dài không thể moi móc được bất cứ thông tin gì từ anh, Toàn quyền đã hết kiên nhẫn và quyết định chém đầu kẻ phản loạn.

So với cái chết im hơi lặng tiếng của cha nàng nửa năm trước, việc hành hình Văn Khương thu hút nhiều sự chú ý hơn hẳn. Trong thư, Thanh Liêm hẹn gặp nàng hôm hành quyết, Tĩnh Nguyệt ngẫm nghĩ một chút rồi hồi âm đồng ý. Lúc trước không thể chứng kiến thời khắc cuối cùng của cha, lần này, nàng muốn đến tiễn Văn Khương lên đoạn đầu đài và nhìn rõ hiện thực của những cuộc cách mạng.

Hôm Tĩnh Nguyệt từ Hà Nam lên tỉnh, trời bước vào đợt rét lớn. Nàng quàng thêm một chiếc khăn len, đeo bít tất và đôi giày vải Thiều Hoa đã tặng. Mẹ nàng vẫn ngủ li bì, nàng cũng chẳng đánh thức bà dậy, lẳng lặng ra ga. Trước khi lên xe lửa, nàng cảm ơn Đài Trang đã nhận lời chăm sóc mẹ và trông coi mộ phần của cha, hẹn ngày về thăm quê.

Xe lửa rời ga, Tĩnh Nguyệt chống tay lên cằm, nhìn thềm trời xám xịt bên ngoài. Trời đông ủ ê, trầm mặc, vầng dương cũng mất tăm mất tích sau thảm mây mù. Xe lửa chẳng có bao người, không dừng ở trạm nghỉ nào mà đi thẳng một mạch lên Hà Nội. Tĩnh Nguyệt nhìn cung đường nàng vẫn hằng thân quen, xách va-li xuống, đến địa điểm nàng đã hẹn với Thanh Liêm.

Dọc đường, nàng trông thấy rất nhiều người tụ tập lại gần tháp đồng hồ, tay giơ băng rôn, bảng biểu, có vẻ đang đi biểu tình. Xe kéo chạy một mạch đến cung đường gần chỗ tiệm sách Đoạn Trường năm xưa mới dừng lại. Tĩnh Nguyệt bước xuống, chợt trông thấy một toán lính Tây áp giải tù nhân diễu hành trên phố. Người biểu tình cũng sán lại đông hơn, binh lính bèn nổ súng, dọa một số người tán loạn.

Tĩnh Nguyệt đứng bên đường, trông thấy trong đám đông kia thấp thoáng một bóng người nàng quen thuộc. Phan Văn Khương mặc áo tù trắng, tay đeo gông, mái đầu cạo ngắn củn, trên mặt và cổ còn in hằn mấy vệt sẹo dài như những con rết ngoằn nghèo, dị hợm. Anh gầy như que củi, đầu hơi cúi, chẳng biết đang nghĩ gì, cũng chẳng tự dưng mà trông thấy nàng. Dõi theo anh cho đến khi đoàn người lướt qua, thanh nữ khẽ nhắm mắt, phả ra một làn khói dày.

Trời đông rét căm. Tĩnh Nguyệt thấy lòng nàng cũng buốt lạnh, khô khốc. Nàng đặt va-li sang bên, ngồi xuống vỉa hè nhìn đám đông biểu tình vẫn xôn xao trên phố. Đôi mắt ráo hoảnh của nàng quét qua dãy nhà Đông Dương phía sau đám người, nhìn chằm chằm lá cờ ba màu đỏ, xanh, trắng giữa thềm trời xám xịt.

Chợt, nàng nghe tiếng bánh xe dừng lại gần chỗ mình.

- Tiểu thư cũng có lúc không màng lễ tiết, ngồi bên vệ đường kia à?

Ngước lên, Tĩnh Nguyệt trông thấy Thanh Liêm. Anh mặc trang phục phu xe, không khác mấy so với lần đầu Thiều Hoa dẫn nàng đến gặp anh. Nàng mỉm cười:

- Lúc này tôi còn là tiểu thư gì nữa.

- Cũng phải. - Liêm buông tay khỏi cán xe, bước đến ngồi xuống cạnh nàng. - Cứ ép mình vào một giai tầng nào đó thì sẽ không thể thoát khỏi những định kiến về giai tầng ấy.

- Nên anh mới đi làm đủ nghề hả anh Liêm?

Liêm nhún vai, nói:

- Nếu cô không sống cuộc đời của một phu xe, thợ thuyền, sao cô hiểu được tình cảnh của họ, đúng chứ?

Tĩnh Nguyệt gật gù, mắt không rời lá cờ rủ trong ngày lặng gió. Thanh Liêm trông theo hướng nàng, cùng trầm ngâm. Hồi lâu, phía xa xa vang lên tiếng súng rền, dọa mấy con chim câu hốt hoảng tung cánh bay khỏi nóc tòa nhà Đông Dương trắng sứ. Vệt đỏ loang giữa bầu không gian ngập trong sắc trắng xám tĩnh tại. Nhưng cũng chỉ trong chốc lát, sắc trắng xám quạnh quẽ ấy lại bao trùm khắp vùng trời.

Mùa đông như cô đặc con người và cảnh vật, nén tất cả lại trong một khoảng không tịch mịch, vô vị. Rời mắt khỏi lá cờ kia, Tĩnh Nguyệt nhìn xuống đôi giày lấp ló sau tà váy đen, cất giọng:

- Anh Liêm, anh có thể chở tôi thêm một đoạn đường không?

- Cô muốn đi đâu?

- Đi về nơi có ánh sáng.

Ngạc nhiên phút chốc, Thanh Liêm bật cười rồi đứng dậy. Anh đặt va-li nàng lên sàn xe rồi bảo:

- Giờ trời vẫn sáng.

- ... Đó là cách nói thôi anh. - Tĩnh Nguyệt thở dài - Anh chở tôi đi loanh quanh cũng được, tôi chỉ muốn được khuây khỏa một lát.

- Vậy thì - Liêm điềm nhiên nói - đi nào, quanh quẩn cho đến khi tối trời.

Tĩnh Nguyệt bật cười, đứng dậy lên xe. Nàng vừa yên vị thì chợt thấy Liêm ngoảnh lại, đưa cho nàng một phong thư.

- À, Joan có nhờ tôi chuyển tới cô thứ này.

Tĩnh Nguyệt nhận lấy phong thư từ anh, mở ra. Xe kéo kẽo kẹt di chuyển trên cung đường ngày một thưa thớt. Nàng thấy trong phong thư chỉ có một tấm bưu thiếp.

Mặt trước bưu thiếp là tấm ảnh nàng và Thiều Hoa chụp trên khoang tàu năm xưa. Hai nàng đứng ngang hàng, kề bên nhau, mắt nhìn thẳng ống kính, đôi tay nắm chặt không rời. Ngón tay Tĩnh Nguyệt miết nhẹ trên gương mặt kiều diễm trong ảnh, nàng chưa từng nghĩ, khi ấy nụ cười của Thiều Hoa lại rạng rỡ như thế. Lật mặt sau, nhìn những dòng chữ nắn nót của cô trên mảnh giấy, Tĩnh Nguyệt khom lưng, vùi gương mặt vào tay áo, khẽ bật ra mấy tiếng nghẹn ngào nho nhỏ.

Thời gian trôi như bóng câu lướt dặm hồng. Gió đông thổi qua con đường lác đác xe cộ. Trời xâm xẩm tối, đâu đây vọng đến tiếng chuông nguyện của nhà thờ Công giáo, át đi thanh âm rấm rứt của thanh nữ. Hồi sau, Tĩnh Nguyệt mới ngẩng lên, gương mặt và đôi mắt lại ráo hoảnh như tiết trời. Nàng cất bưu thiếp kia vào phong bì, gợi chuyện:

- Nghe nói đầu năm sau ở Hương Cảng sẽ diễn ra một hội nghị lớn, không biết anh có sang đó không?

- Cô nghe ai nói thế? - Thanh Liêm không trả lời nàng mà cười hỏi - Thiều Hoa nhắc trong thư hả?

- Không phải. - Tĩnh Nguyệt nói - Cô ấy chỉ gửi tôi một tấm ảnh thôi.

- Ồ. - Im lặng một thoáng, Liêm lại hỏi - Trước khi đi Liên Xô, cô muốn sang Hương Cảng không?

- Anh tiện đường thì cho tôi quá giang.

- Sao cô chắc là tôi sẽ đi?

- Nếu anh không thể đi, tôi có thể thay anh tham dự hội nghị đó.

Liêm kéo xe vào một cung đường nhỏ. Bóng tối bao trùm lên cả xe lẫn người, anh nở nụ cười nhàn nhạt.

- Tôi chỉ là thằng phu xe quèn thôi, không đi được. Cô muốn đi thì hỏi thử anh Quý.

Tĩnh Nguyệt mỉm cười, không đáp mà ngoài người chống tay lên thành xe. Bóng tối buổi chiều phủ ngấp đáy mắt, nàng nhắm đôi mi, nghe đâu đây điệu ngâm lảnh lót của người con gái.

Thành thị ấy, mà giang hồ ấy
Đâu chẳng là tuyết, nguyệt, phong, hoa
Bốn mùa xuân lại, thu qua
Đời người thấm thoát như là con thoi...

Cho hay kẻ thế người thời.

✦

Vị khách cuối cùng rời đi, Thiều Hoa buông một hơi nhẹ nhõm. Gần đến Tết Nguyên Đán, việc làm ăn ít nhiều nhộn nhịp hơn. Bận bịu cả ngày trời, đến tối mịt cô mới đóng cửa tiệm. Thay bộ sườn xám ra, thanh nữ khoác lên một tấm áo dài suông màu tím hoa cà với những đường thêu hoa phượng đỏ trên tà, khóa cửa ra phố.

Chín giờ tối, trên phố phảng phất mùi thịt nướng thơm lừng. Cô dạo bước trên cung đường người qua kẻ lại, bần thần nhìn những chiếc đèn lồng đỏ giăng đầy hàng quán. Lẫn trong khung cảnh tấp nập, bên tai rót đầy những thanh âm huyên náo đủ vùng miền, Thiều Hoa bất giác nhớ đến khu phố cảng mà cô lớn lên từ tấm bé. Bước sang năm đầu tiên của thập kỷ mới, có những thứ vẫn vẹn nguyên, cũng có quá nhiều thứ đổi khác.

Đôi mắt lơ đễnh lướt qua những chùm pháo đỏ rực, cô bỗng hơi chơ vơ. Ngẩng nhìn thềm trời buốt giá, cô phả ra một làn khói, nghe đâu đây một điệu Bình đàn Tô Châu. Điệu hát kia gợi cô về một ký ức không quá xa xăm, khi cô và người kia tay trong tay, đồng bộ bước đều trong căn buồng nhỏ. Hơi ấm từ bàn tay người ấy tràn đến trái tim cô, đem theo thứ tình cảm xốn xang như bóng trăng rọi xuống thềm hoa. Thanh nữ nhắm mắt, nghe vạn tiếng lòng vang vọng tiếng nàng.¹

- Thiều Hoa.

Thanh âm ấy gần kề quá đỗi, Thiều Hoa có ảo giác như thể người ấy cất giọng ngay đây, giữa con phố tấp nập ở Hương Cảng. Cô buông tiếng thở dài, ngoảnh lại, vừa vặn trông thấy một đôi mắt sáng trong như mặt hồ tĩnh lặng.

Khoảnh khắc ấy, Thiều Hoa ngỡ cô vừa mới nhìn lầm.

Người nọ mặc một bộ đầm Tây, vạt váy dài qua gối. Mái tóc đen dài trong trí nhớ cô giờ chỉ còn qua vai, không vấn lên mà để xõa, trên đầu đội một chiếc mũ vành nhỏ. Giữa khung cảnh người qua lại như nêm cối, nàng đứng đó như tố nữ trong bức tranh, mỉm cười nhìn cô. Thiều Hoa thất thần, còn nghĩ cô đang lạc trong mộng ảo thì bỗng thấy người kia hé miệng.

- Thiều Hoa, tôi tới rồi.

Nàng cất bước, hệt như tố nữ đi ra khỏi bức tranh mà tiến về phía cô. Thiều Hoa kinh ngạc nhìn người nọ tới gần, mãi đến khi vươn tay nắm lấy bàn tay lành lạnh của nàng, cô mới như bừng tỉnh khỏi cơn mơ.

- Sao cô lại đến đây? - Thiều Hoa kinh ngạc - Sao cô tìm được chỗ tôi?

Thanh nữ không lập tức đáp lời mà kéo cô đến trước hàng liễu giăng bên bờ hồ. Ánh đèn rọi xuống mặt nước, loang loáng như ngàn vạn vầng trăng. Tĩnh Nguyệt bình thản nhìn ngắm gương mặt ngỡ ngàng của cô, mỉm cười.

- Tôi cùng anh Liêm sang đây tham dự một buổi hội nghị trước khi tôi sang Liên Xô. - Nàng giải thích - Tiện đường nên đến gặp cô luôn.

- Cô... - Thiều Hoa nhìn nàng trong thước vải Tây xa lạ, khẽ thốt lên - thay đổi nhiều quá.

- Vậy ư?

- Nhưng tôi rất thích.

- Tôi cũng thích nàng.

Thiều Hoa không kịp phản ứng trước lời thổ lộ của nàng, hơi ngây người. Mặt hồ loang loáng nước, xung quanh vọng đến tiếng chuyện trò của những người bản xứ. Giữa những thanh âm đôi phần lạ lẫm, Thiều Hoa nghe giọng người con gái An Nam cất lên nơi xứ người, ngọt ngào mà êm dịu như bóng trăng đậu trên sắc hoa đêm.

- Nàng còn nhớ không? Nàng vẫn nợ tôi một điệu nhảy đó.

Điệu hát vùng Tô Châu vẫn đằm thắm vang vọng trong mạn thuyền nan bên hồ. Tĩnh Nguyệt đan tay với cô, dịu dàng mỉm cười. Giữa trời đông buốt lạnh, Thiều Hoa cảm giác nụ cười ấy như thắp lên ngọn lửa trong trái tim cô. Nỗi luyến lưu vẫn hằng cư ngụ trong đáy lòng thoáng trào dâng như thủy triều xô triền đá. Thiều Hoa nhìn mặt hồ phẳng lặng mà tưởng như sóng đang cất lên khúc tình ca.

- Tôi nhớ. - Cô nhoẻn cười rồi lùi một bước, hơi khom lưng, chìa tay về phía nàng.

- Mademoiselle kính mến, nàng có sẵn lòng cùng tôi nhảy một điệu không?

Khoảng trời đêm đột nhiên nở rộ tiếng pháo hoa vang dội. Người đi đường đều ngước nhìn những chùm pháo sáng rực trên trời, chẳng buồn để ý đến hai thanh nữ đứng sau hàng liễu. Ánh sáng chớp nhoáng hắt lên gương mặt đôi bên, Thiều Hoa trông thấy Tĩnh Nguyệt ghé đến, nhẹ nhàng hôn lên khóe miệng cô.

- Tôi sẵn lòng.

Nàng nói, mang theo những rung động thuở nào trở lại ngự trị cõi hồn cô.

Thứ ái tình xốn xang, thứ ái tình trinh bạch.

Yêu kiều và thanh thoát như hoa rọi trăng ngần.

¹ Lấy từ một đầu sách nhiều tác giả được xuất bản của nhóm "Chữ người trữ tình".

Hết.

26/04/2024