Brainstorming � Kỹ thuật công não để tạo ra ý tưởng mới (Phần đầu)

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

(HieuHoc): Có lẽ đã từng có 1 lần bạn so sánh rằng trong khi người ta có thể thao thao về những ý tưởng rất mới lạ thì mình lại im lìm như 1 khúc gỗ? Và cũng đã có lúc bạn tự ti rằng mình không có khả năng sáng tạo. Cho dù có đúng như vậy đi nữa thì vẫn có khắc cách khắc phục bạn ạ. Đó chính là kỹ thuật brainstorming.

Brainstorming là gì?

Brainstorming (Công não/Tấn công não/tập kích não/Động não) là một kỹ thuật ban đầu được tạo ra để tìm ý tưởng trong làm việc theo nhóm. Kỹ thuật này được sáng tạo từ năm 1941, nhằm giải quyết các vấn đề. Nó được miêu tả trong cuốn sách Applied Imagination do  Alex F. Osborn, một nhà quản trị quảng cáo.

Xin đặt ra câu hỏi là bao nhiêu ý tưởng thì đủ? Một ý tưởng mới mẻ có thể làm vừa lòng rất nhiều người mà hằng ngày họ luôn làm những công việc bình bình. Tuy nhiên, nếu bạn có hơn một ý tưởng thì sao? Vậy thì quá tuyệt rồi! Câu trả lời cho câu hỏi trên là giới hạn của số ý tưởng đưa ra chính là tất cả những ý tưởng mà bạn còn có thể nghĩ ra và phát triển được. Nói cách khác, hãy bỏ qua những giới hạn và bắt bộ não của bạn hoạt động hết khả năng, khi đó bạn sẽ thật sự bị bất ngờ trước khả năng sáng tạo của chính mình.

Khi sử dụng kỹ thuật công não, thật đơn giản, bạn hãy chuẩn bị một cây bút và giấy trắng để có thể viết tất cả những điều bạn hay cả nhóm của bạn đang suy nghĩ ra. Hãy viết bất cứ thứ gì có trong đầu bạn ra mặt giấy (brain dumping), không cần phải suy nghĩ nó là một ý tưởng tốt hay chỉ là một suy nghĩ thoảng qua trong đầu. Bạn càng không cần phải bận tâm đến việc mình có viết đẹp, ngay hàng thẳng lối hay không, nếu cần diễn tả một hình ảnh, cứ việc vẽ ra nếu bạn thích, nhưng hãy phác hoạ thật nhanh chóng, hay khi phát hiện ra mình viết sai thì cũng chẳng cần phải quay lại để sửa chữa, hãy để suy nghĩ của bạn liên tục. Đừng chỉ suy nghĩ về chỉ 1 thứ mà hãy suy nghĩ đến tất cả những thứ có liên quan đến nó. Cứ viết và đừng dừng bút để suy nghĩ. Nếu bạn dừng bút trong khoảng thời gian dài hơn 10 giây, điều đó có nghĩa là bạn đã khai thác quá nhiều về ý tưởng đó, hãy lập tức bỏ qua một bên và quay sang những thứ liên quan khác, ta sẽ quay lại với nó sau. Có thể bạn cảm thấy hơi ngớ ngẩn, nếu chỉ viết ra tất cả mọi thứ như vậy thì bạn sẽ đạt được cái gì cụ thể ? Mục đích của quá trình Brainstorming này không phải là tìm được chính xác một ý tưởng hoàn thiện mà là đưa ra được càng nhiều ý tưởng càng tốt, do đó e ngại khi viết ra những điều mà bình thường bạn nghĩ sẽ rất ngớ ngẩn, ví dụ như xây dựng một ngôi nhà không cần tới mái chẳng hạn, thật sự thì bạn cũng đã thấy bây giờ đã có những ngôi nhà không có mái trong thực tế. Nếu không có ý tưởng thì không thể nào có kết quả. Một người từng nhận giải Nobel đã phát biểu: “Cách tốt nhất để có được một ý tưởng tốt là bạn phải có thật nhiều ý tưởng” (The best way to get a good idea is to get a lot of ideas – Linus Carl Pauling – Nobel hòa bình 1963).

“Cách tốt nhất để có được một ý tưởng tốt là bạn phải có thật nhiều ý tưởng”

Trong công não thì vấn đề được đào bới từ nhiều khía cạnh và nhiều cách (nhìn) khác nhau. Sau cùng các ý kiến sẽ được phân nhóm và đánh giá.

Ngoài việc đưa ra thật nhiều ý tưởng, brainstorming còn giúp ta phân tích kỹ vấn đề, tự xem xét tất cả vấn đề có thể xảy ra khi trong khi ta liên tục đặt ra những câu hỏi: Nếu vậy, giả sử như …

Ví dụ: bạn sẽ nhìn thấy rất rõ được chức năng của từng bộ phận trong căn nhà của bạn nếu liên tục đặt ra những câu hỏi nếu như không có nó thì sẽ như thế nào? Hay giả sử nó để vào chỗ khác thì có ảnh hưởng không? Tổng thể sẽ ra sao nếu nó có hình dạng khác với hình dạng chuẩn? … Hay khi đặt câu hỏi nếu đang làm mà mất đi một bộ phận của nhà thì sẽ lấy gì để thay thế ?… Những câu hỏi như vậy sẽ giúp bạn hình dung và đưa ra giải pháp xử lý tình huống bất ngờ một cách sáng suốt nhất. Đưa ra nhiều tham số để lựa chọn, bạn sẽ dễ dàng để lựa chọn được cách tối ưu nhất. Như khi bạn chỉ có 2 màu sơn để sơn một căn phòng cho thích hợp, bạn sẽ phải buộc hài lòng với một trong hai, nhưng khi có trong tay tới 20 màu sơn thì bạn hoàn toàn lựa chọn màu sắc nào là thích hợp với tính cách bản thân mình nhất. Bạn chỉ có thể có được kết quả tốt nhất khi bạn có được ý tưởng tốt nhất.

Brainstorming được sử dụng trong các công việc sau đây:

- Phát triển sản phẩm mới

- Quảng cáo

- Giải quyết vấn đề

- Quá trình quản trị

- Quản trị dự án

- Xây dựng nhóm

- Xây dựng kế hoạch kinh doanh

Chỉ với các vấn đề trên các bạn đã thấy tầm quan trọng của brainstorming có ý nghĩa rất lớn trong các công việc hàng ngày của chúng ta, quan trọng với các công việc của doanh nghiệp, các dự án kinh tế hay khoa học như thế nào rồi.  Kỹ năng tư duy Brainstorming - Đặc điểm, phương pháp, kỹ thuật và cách thức tiến hành

Đặc điểm, phương pháp và kỹ thuật của brainstorming

* Có thể tiến hành bởi một hay nhiều người:

Tuy nhiên, thường thì phương pháp này sẽ hiệu quả hơn cho nhóm làm việc bởi vì cơ sở hoạt động của nó dựa trên việc tạo ra càng nhiều ý tưởng liên quan từ nhiều góc nhìn và nhiều cấp độ càng tốt. Số lượng người tham gia nhiều sẽ giúp cho phương pháp tìm ra lời giải được nhanh hơn hay toàn diện hơn nhờ vào nhiều góc nhìn khác nhau bởi các trình độ, trình tự khác nhau của mỗi người.

* Dụng cụ:

Dễ nhất là thể hiện bằng một bảng viết cho mọi thành viên đều đọc rõ tình trạng của hoạt động công não. Nếu tiến hành cá nhân hay vài người thì có thể thay thế bằng giấy viết. Ngày nay, người ta có thể tiến hành bằng cách nối các máy tính cá nhân vào chung một mạng làm cùng tiến hành việc công não. Bằng cách này những người ở xa nhau cùng có thể tham gia và việc tập kích còn được giúp đỡ bởi các phương tiện mạnh của tin học như là các kho dữ liệu, các từ điển trực tuyến, và các máy truy tìm dữ liệu.

* Định nghĩa vấn đề:

Vấn đề muốn giải quyết phải được xác định thật rõ ràng phải đưa ra được các chuẩn mực cần đạt được của một lời giải đáp. Trong bước này thì vấn đề sẽ được cô lập hóa với môi trường và các nhiễu loạn. Nói theo cách chuyên môn đây là bước đầu tiên xác định nội hàm của vấn đề và xác định các khả năng, các điều kiện cần hay đủ của một lời giải.

* Tập trung vào vấn đề:

Đây là bước tập kích. Tránh các ý kiến hay các điều kiện bên ngoài có thể làm lạc hướng buổi làm việc. Trong giai đoạn này người ta thu thập tất cả các ý niệm, ý kiến và ngay cả các từ chuyên môn có liên quan trực tiếp đến vấn đề cần giải quyết (thường có thể viết lên giấy hoặc bảng tất cả). Những ý kiến này đều được xem là có vai trò ngang nhau không phân biệt chi tiết lớn nhỏ. Việc ghi chép ra bảng cũng không nhất thiết phải liệt kê hay sắp xếp theo trình tự nào hết.

Trong phần này, chúng ta chú ý các điều sau:

- Kết hợp nhiều ý tưởng để tạo ra ý tưởng mới:

Đây là một bước vô cùng quan trọng trong việc tìm kiếm những ý tưởng mới. Giả sử ta có một cây đèn và một chiếc đồng hồ trong tay, nếu kết hợp chúng lại thì sẽ như thế nào? Một cây đèn có gắn đồng hồ? Một chiếc đèn hẹn giờ bật tắt? Một chiếc đồng hồ dạ quang? Hay đồng hồ sử dụng năng lượng ánh sáng? Một chiếc đồng hồ du lịch có thể phát sáng để soi đường? Kết hợp hai hay nhiều thứ khác nhau lại với nhau theo chức năng, hình dạng, cấu tạo và bạn sẽ bất ngờ với những ý tưởng mới nghe có thể là vô lý những hoàn toàn có thể là bước bắt đầu cho một sản phẩm đột phá.

- Đặt ý tưởng trong những điều kiện khác thường và đối nghịch:

Cố gắng khai thác sự đối nghịch với ý tưởng đang có sẽ giúp ta có 2 ý tưởng hoàn toàn khác nhau. Ví dụ như tại sai phải xây một ngôi nhà đầy góc cạnh mà không xây một ngôi nhà tròn? Hay tại sao phải lắp ráp một máy tính có kích thước lớn mà không lắp ráp một máy tính thật nhỏ gọn, tiết kiệm diện tích?

Bên cạnh đó hãy đặt ý tưởng vào trong những điều kiện khác thường. Ví dụ một chiếc máy tính thu nhỏ hết cỡ thì sẽ như thế nào? Có thể xách tay? Có thể bỏ túi áo? Hay thậm chí có thể ghép dưới da?

Kết hợp nhiều ý tưởng để tạo ra ý tưởng mới

* Loại bỏ các chi tiết cảm tính không liên quan:

Không được phép đưa bất kì một bình luận hay phê phán gì về các ý kiến hay ý niệm trong lúc thu thập. Những ý tưởng thoáng qua trong đầu nếu bị các thành kiến hay phê bình sẽ dễ bị gạt bỏ và như thế sẽ làm mất sự tổng quan của buổi tập kích não. Ngoài ra, thành viên tham gia không được dù chỉ là tỏ thái độ cử chỉ chán chường, lãng ý, hay khinh khỉnh đối với các ý kiến đóng góp. Thành viên cung cấp ý kiến không nên dùng các câu có đại từ xưng hô (như là ''anh, các anh, bạn, các bạn, đồng chí, ...'') thay vào đó là các câu chỉ có các động từ chỉ hành động hay thao tác.

* Khuyến khích tinh thần tích cực:

Mỗi thành viên cần thực sự cố gắng đóng góp và phát triển các ý kiến tùy theo trình độ, khía cạnh nhìn thấy riêng và không giới hạn cách nhìn của mỗi thành viên.

* Cuối cùng là phải biết đặt ra những giới hạn và luật lệ khi brainstorming

Việc liệt kê các ý tưởng một cách lan tràn sẽ dễ dẫn tới đi quá xa vấn đề cần giải quyết nếu bạn không đặt ra một hàng rào giới hạn nó và thực hiện theo. Ví dụ, khi nghĩ về quảng cáo một loại nước hoa thì bạn không phải suy nghĩ phát triển ra tới tình hình thế giới, hay khi tìm hiểu về con đường thì không cần phát triển ý tưởng lan qua lãnh vực thể thao chẳng hạn. Giới hạn hợp lý giúp bạn tập trung vấn đề và kiếm thật nhiều ý tưởng hữu dụng mà không mất quá nhiều thời gian, nhưng nếu giới hạn quá nhỏ có thể sẽ giới hạn luồng suy nghĩ của bạn.

Đến đây bạn đã nắm bắt được cơ bản của kỹ thuật brainstorming. Ý tưởng sáng là thứ đóng vai trò quyết định trong bất cứ lĩnh vực nào và giới hạn của bộ não bạn là vô cùng. Hãy kết hợp và sử dụng Brainstorming đúng lúc để khai thác nó một cách hiệu quả nhất. Tập thành thói quen thúc đẩy não làm việc hết sức khi cần ý tưởng. Hãy nhớ rằng một ý tưởng tốt là bước đầu tiên để có một tác phẩm hoàn hảo.

Các bước tiến hành

- Tổng thời gian cho 1 buổi công não sẽ tùy theo tầm cỡ và độ sâu của vấn đề, tùy trình độ và sự phân tán về chuyên môn, và tùy số lượng người tham gia thường kéo dài từ 30 phút đến vài tiếng. Số lượng người tham gia tối đa thường là 10 - 15.

- Trong nhóm lựa ra 1 người trưởng nhóm (để điều khiển) và một người thư kí để ghi lại tất cả ý kiến (cả hai công việc có thể do cùng một người thực hiện nếu tiện).

- Xác định vấn đề hay ý kiến sẽ được tập kích. Phải làm cho mọi thành viên hiểu thấu đáo về đề tài sẽ được tìm hiểu.

- Thiết lập các "luật chơi" cho buổi tập kích não. Chúng nên bao gồm:

+ Người trưởng nhóm có nhiệm vụ điều khiển buổi làm việc.

+ Không một thành viên nào có quyền đòi hỏi hay cản trở, đánh giá, phê bình hay thêm bớt vào ý kiến, từ vựng nêu ra, hay giải đáp của thành viên khác.

+ Không có câu trả lời nào là sai!

+ Tất cả câu trả lời, các ý, các cụm từ, ngoại trừ nó đã được lập lại đều sẽ được thu thập ghi lại (cách ghi có thể tóm gọn trong một chữ hay một câu cho mỗi ý riêng rẽ).

+ Vạch định thời gian cho buổi làm việc và ngưng khi hết giờ.

- Bắt đầu tập kích não: Người lãnh đạo chỉ định hay lựa chọn thành viện chia sẻ ý kiến trả lời (hay những ý niệm rời rạc). Người thư kí phải viết xuống tất cả các câu trả lời, nếu có thể công khai hóa cho mọi người thấy (viết lên bảng chẳng hạn). Không cho phép bất kì một ý kiến đánh giá hay bình luận nào về bất kì câu trả lời nào cho đến khi chấm dứt buổi tập kích.

- Sau khi kết thúc tập kích, hãy lược lại tất cả và bắt đầu đánh giá các câu trả lời. Một số lưu ý về chất lượng câu trả lời bao gồm:

+ Tìm những câu ý trùng lặp hay tương tự để thu gọn lại.

+ Góp các câu trả lời có sư tương tự hay tương đồng về nguyên tắc hay nguyên lí

+ Xóa bỏ những ý kiến hoàn toàn không thích hợp.

+ Sau khi đã cô lập được danh sách các ý kiến, hãy bàn cãi thêm về câu trả lời chung.

Lưu ý:

- Đối với một đề tài lớn hay có vai trò thiết yếu: Thường người ta sẽ có vài buổi công não. Trong đó, vấn đề sẽ được chia làm nhiều mối nhỏ hơn và mỗi buổi tập kích não sẽ tập trung theo từng mối. Buổi đầu thường sẽ tập trung vào các đề tài tổng quát nhất và cách chia vấn đề thành nhiều mối. Buổi cuối có thể dành cho tổng kết và đưa ra cái nhìn và biện pháp thực tế cho việc giải quyết đề tài.

- Trong các buổi làm việc tập trung cao dài hơn 1 giờ thường cần xen vào 5 - 15 phút giải lao cho mỗi giờ nhằm mụch đích xả bớt sự căng thẳng và giúp thành viên có thể có thêm các ý tưởng thoáng mới thông qua giờ giải lao.

Trên đây là những thông tin cơ bản của kỹ thuật brainstorming. Ý tưởng sáng là thứ đóng vai trò rất quan trọng trong bất cứ lĩnh vực nào và giới hạn của bộ não bạn là vô cùng. Hãy kết hợp và sử dụng brainstorming đúng lúc để khai thác nó một cách hiệu quả nhất. Tập thành thói quen thúc đẩy não làm việc hết sức khi cần ý tưởng. Hãy nhớ rằng một ý tưởng tốt là bước đầu tiên để có một tác phẩm hoàn hảo.

Sáng tạo (Bài 1) : Ai cũng sáng tạo được.

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

(Hiếu học). Sáng tạo là gì: hầu như ai cũng biết và hiểu sự quan trọng của sáng tạo. Đặc biệt trong cuộc sống hiện đại, khi máy vi tính và kỹ thuật cơ giới cáng đáng hầu hết những công việc mà trước kia con người phải bỏ ra nhiều thời gian để hoàn thành, thì những “lao động sáng tạo” mà máy móc không thể (hoặc chưa thể) thay thế con người, sẽ tạo nên một giá trị rất khác biệt so với những công việc chỉ thuần túy dựa vào kỹ năng kiến thức.

Sáng tạo có ý nghĩa rất lớn trong việc cải thiện các vấn đề thuộc đời sống hàng ngày của chúng ta. Vì thế, sáng tạo không chỉ thu hút và trao đặc quyền dành riêng cho một nhóm người nào đó, mà phải là, nên là, cho tất cả mọi người. Những người sáng tạo và những người sẽ sáng tao: Ai cũng sáng tạo được, nếu bạn muốn và thật sự tin rằng các ý tưởng đang ở quanh đây chỉ chờ bạn túm lấy nó.

Chỉ cần một lần mở khóa cho năng lực sáng tạo khai sinh, bạn chợt nhận ra rằng: bạn được ban tặng một bộ óc sáng tạo tuyệt vời nhưng im ắng tự bấy lâu chỉ vì bạn đã thiếu can đảm khơi dậy nó.

Tất cả chúng ta đều có khả năng sáng tạo tiềm ẩn, hiệu quả của nó tùy người, tùy lúc có thể khác nhau vì chúng ta khác nhau bởi di truyền, bởi tác động của không gian và thời gian, bởi ảnh hưởng của hoàn cảnh và môi trường xã hội nơi ta sống. Sức sáng tạo của một nông dân nghèo thất học khi tự chế tạo ra một nông cụ thì sức sáng tạo đó không thua kém gì với bất kỳ một sức sáng tạo nào khác. Nếu người nông dân đó có được trình độ của một kỹ sư, một nhà khoa học thì sẽ như thế nào? Và nếu bạn thực hiện một cú nhảy trong tư duy để khai phá tiềm năng sáng tạo của chính mình thì cuộc sống của bạn sẽ thay đổi đến đâu?

Trước khi tìm hiểu các trình tự để tìm ra ý tưởng sáng tạo, vấn đề quan trọng nhất là bạn phải can đảm. Nhận biết khả năng sáng tạo tiềm ẩn của mình, biết mình có những ý tưởng muốn truyền đạt nhưng bạn sợ hãi vì lo lắng, quan tâm đến những gì người khác nghỉ về mình thì khả năng sáng tạo của bạn sẽ bị thui chột. Cho dù bạn có nghiên cứu, học hỏi rất nhiều, rất nhiều các kỹ năng, bí quyết sáng tạo nào chăng nữa, thì nó cũng chẳng có ích gì. Nếu bạn không vượt qua được sự sợ hãi thì bạn sẽ không bao giờ có được ý tưởng sáng tạo mà đáng lẽ ra bạn có khả năng làm được.

Bạn phải luôn biết rằng: Mọi người, ai ai cũng đều có quyền được sáng tạo và ai cũng sáng tạo được. Chúng ta luôn luôn có khả năng tìm ra những ý tưởng khác, không có ý tưởng nào là ý tưởng cuối cùng cả, ý tưởng nối tiếp ý tưởng và ý tưởng mới có thể sẽ tốt hơn, phù hợp hơn mà thôi.

Thực ra, hiểm trở khó vượt qua nhất, chướng ngại đầu tiên trên con đường đi tìm sáng tạo của bạn chính là sự lo lắng, quan tâm đến những gì người khác nghỉ về mình. Chính nó đã bóp chết, tàn phá những ý tưởng sáng tạo của bạn ngay từ lúc vừa mới manh nha. Đó là sự sợ hãi, có thể bạn đã không nhận biết: Bạn đã làm việc chăm chỉ, rất muốn có những ý tưởng sáng tạo và đôi lúc dường như bạn có được nó nhưng rồi bạn buông xuôi, chẳng thà chấp nhận mình là người kém cõi, bình thường còn hơn là phải nhìn thấy cái nhếch mép mĩa mai của một ai đó và thế là nhà máy sáng tạo của bạn đóng cửa từ đây, có thể là vĩnh viễn.

Tại sao bạn lại phải lo lắng, quá quan tâm đến sự đánh giá của người khác đối với mình? Chẳng có ai rổi hơi lập kế hoạch theo dõi, dò xét bạn cả. Họ có hàng ngàn vấn đề của riêng họ cần phải giãi quyết đã là quá đủ đối với họ rồi. Có ai thật sự quan tâm đánh giá bạn đâu?

Thi thoảng cũng có thể bạn gặp phải trêu chọc, cười chê nhưng đàng sau sự chế giễu đó phần nhiều lại là sự nể nang, e sợ trước những sáng tạo, cho dù đó là sáng tạo “điên rồ”. Bạn hãy thử nhớ lại xem, lúc bạn giễu cợt “sáng tạo” của ai đó, một chút cảm phục và e sợ mới là cảm giác thật sự chứ không phải hoàn toàn chỉ là sự cười chê.

Có lẽ bạn cũng còn sợ, sợ tất cả mọi người sẽ cười bạn, sợ ý tưởng chưa tốt nên công ty sẽ cho bạn nghỉ việc, sợ gia đình trách móc, sợ người yêu xấu hổ vì bạn nên sẽ chia tay, sợ suốt đời phải mang tiêng là tên thất bại….Thế thì, bạn hãy sáng tạo thật nhiều ý tưởng vào, bạn sẽ là “Bách khoa sáng tạo- Thiên tài ý tưởng”, bạn là người dám chơi hết mình thì thất bại chỉ là cái đinh gỉ.

Bạn hãy làm điều mà người khác không dám làm: Tạo ra sự khác biệt, sáng tạo để thay đổi, để đạt hạnh phúc. Bạn sẽ khác liền và bạn sẽ có những nụ cười, bạn sẽ không còn bận tâm người khác nghỉ gì về mình, chuyện vặt vãnh ! Bạn sẽ tự tin và tự hào về bản thân hơn nữa.

Bạn đi câu, thường là chỉ tóm được những chú cá nhỏ. Nhưng cũng chính nhờ vậy, bạn sẽ vui sướng hơn khi có được con cá lớn. Rồi một hôm, cầm chàng cá đặc biệt trên tay, bạn sẽ có dịp tận hưởng niềm hạnh phúc đặc biệt. Hãy tự do, hãy là trẻ thơ, hãy luôn tươi mới! Trẻ thơ chỉ đi tìm niềm vui và luôn có được niềm vui. Trẻ thơ không bị ai trêu ghẹo là gàn dỡ vì chúng không quan tâm đến sự gàn dỡ. Bạn hãy như trẻ thơ, hãy can đảm vượt qua chướng ngại đầu tiên: sự lo lắng và xấu hổ. Bằng không, bạn sẽ mãi mãi đứng ngoài nhìn vào khu vườn sáng tạo với ánh mắt nghi ngại, e dè nhưng thèm muốn.

Sáng tạo (Bài 2) : Tâm hồn sáng tạo.

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

(Hiếu học). Bạn đã học, đã biết, có thể là rất nhiều các phương pháp để rèn luyện kỹ năng sáng tao như: Những nguyên tắc thủ thuật sáng tạo, lập bản đồ tư duy, phương pháp đột kích não, phương pháp SAEDI, SIMPLEX, nghệ thuật sáng tạo theo DOIT…v.v. Nhưng bạn không hài lòng vì chẳng thu được một chút xíu kết quả nào. Bạn kết luân: Sáng tạo là chỉ để cho “những người sáng tạo”. Bạn đúng, sáng tạo là việc chỉ dành cho người sáng tạo, nhưng bạn chưa biết một điều: Chỉ khi nắm được yếu quyết sáng tạo, bạn mới có khả năng hiểu rõ và thực hành các phương pháp sáng tạo. Khi đó vấn đề sáng tạo “được hay không” chỉ còn tùy thuộc vào động cơ của bạn: bạn có thật sự muốn thay đổi? “Đời thay đổi khi ta thay đổi”. Ai cũng có thể sáng tạo được, chấp nhận nó đi, cứ tin đi, chắc chắn bạn phải là người sáng tạo. 

Trong các phương pháp sáng tạo, phương cách thực hiện tức là những thủ tục, các bước, các trình tự phải theo để sáng tạo được diễn giãi rất nhiều cùng với những ứng dụng và ích lợi của nó. Nhưng không ai nói về các yêu cầu nằm ngoài kiến thức, nghĩa là vấn đề “Tâm hồn sáng tạo” đã rất ít khi được đề cập đến ! Các tài liệu huấn luyện cho người học sáng tạo phần nhiều chỉ dựa theo và mô tả “phần xác” của những bậc thiên tài sáng tạo đi trước đã để lại, bỏ qua “phần tâm hồn” của họ, nên chúng ta thiếu mất một điều kiện cần và đủ để có thể sáng tạo.

Một nghệ sĩ múa, một tay xiếc uốn dẽo có thể mau chóng học và thực hiện tất cả các tư thế của Yoga, không những họ có thể trồng chuối, đi bằng tay mà còn có thể ngoáy mũi, móc lỗ tai bằng ngón chân cái chẳng hạn. Nhưng họ vẫn không phải thật sự là nhà Yoga, họ chẳng thu được ích lợi gì với sự bắt chước hình thức như vậy. Có thể cũng có chút kết quả hời hợt, nhưng muốn thành công trên con đường tu đạo, điều trọng yếu nhất của họ là phải nhận biết và sống như một người có “tâm hồn Yoga”.

Cũng vậy, các phương cách sáng tạo chỉ hướng dẫn các chiêu thức, các phương pháp, cách thực hiên tổng quát, đó là những điều cần thiết nhưng chưa đủ. Muốn là người sáng tạo, chúng ta phải học và sống với một “Tâm hồn sáng tạo” trước đã. Ở nhũng người sáng tạo, có thể họ đã may mắn có sẵn một tâm hồn như vậy, việc của họ chỉ là tiếp tục học hỏi, tìm kiếm để phát huy sáng tạo mỗi ngày một tốt hơn. Riêng với chúng ta, phải cần nhận biết và thay đổi mới có thể gây dựng cho mình một tâm hồn sáng tạo. Nhưng chúng ta sẽ thành công, nếu muốn.

Tâm hồn sáng tạo là gì? Như đã giãi thích ở trên, các phương pháp sáng tạo không gầy dựng nên tâm hồn sáng tạo, bắt chước theo lối sống lập dị cho dù là của một thiên tài sáng tạo cũng không thể giúp bạn có tâm hồn sáng tạo. Vậy, làm thế nào để có một tâm hồn sáng tạo? Tùy thuộc vào quan niệm, thái độ và  phong cách mỗi người, sống một cách tự do thoát khỏi mọi thành kiến, một tâm hồn không còn bị giam cầm trong những ước lệ và quy định, sống một cách nhận biết: đó chính là một tâm hồn sáng tạo.

Người có tâm hồn sáng tạo luôn lạc quan, vui vẻ. Thái độ lạc quan giúp sáng tạo thêm linh hoạt, tích cực sáng tạo trở thành những hoạt động hàng ngày. Đươc vui thú với công việc của mình thì người đó sẽ làm việc tốt hơn.

Người có tâm hồn sáng tạo thì tự tin, can đảm, không khuất phục trước những thành kiến, không sợ hãi khi phải từ bỏ lối mòn quen thuộc để khám phá con đường mới. Tin điều không thể là hoàn toàn có thể, kiên trì với lý tưởng bản thân để phá vỡ hình thức cũ, dựng nên cột mốc mới.

Người có tâm hồn sáng tạo là người có tâm hồn trẻ thơ, luôn tươi mới, luôn tò mò khám phá, dám phá lệ, không e dè, sẵn sàng làm những điều chưa bao giờ làm, chưa bao giờ thích nên có thể thấy được điều kỳ diệu của những sự việc mà ta cho là bình thường, hiển nhiên.

Người có tâm hồn sáng tạo có tầm nhìn rộng mở, biết lắng nghe nên thu nạp được nhiều thông tin, dữ liệu cả “thô” lẫn “tinh” hơn. Họ không thành kiến, không đánh giá, không vội vã duy chỉ chọn các giải pháp đúng đắn, các sự vật tốt đẹp. (Vì một khi đã kết luận điều gì đó là tốt đẹp, là đúng đắn rồi thì khó mà vượt qua để tốt đẹp hơn, đúng đắn hơn.) Đồng thời, họ cũng không thành kiến, nên không phê phán, không bỏ lỡ những ý tưởng, những sự việc tưởng chừng như thô kệch, tầm thường. (Thật ra là rất phù hơp, giá trị). Như vậy, người có tâm hồn sáng tạo không bị rơi vào trạng thái quy kết, phê phán một cách tiêu cực, không dựa vào yêu ghét nhất thời nên họ có thể phát hiện nhiều cái đẹp bất ngờ.

Người có tâm hồn sáng tạo tin vào khả năng tiềm ẩn của bản thân. Biết lắng nghe trực giác để có thể sáng tạo theo cách riêng của mình, tìm cách làm sao cho mọi thứ hợp được với nhau. Họ coi sức mạnh sáng tạo như một quan năng phổ quát của con người, được mọi người thụ hưởng ở mức độ nhiều hơn hay ít hơn. Thế giới rộng lớn và đa dạng, ẩn chứa trong đó một kho tàng tri thức vô tận, chỉ là tự tin tìm kiếm thì sẽ thấy được.

Tóm lại, bạn phải luôn luôn bắt đầu với một cái gì, với tất cả mọi thứ, đừng tự vây hãm bản thân mình trong phạm vi nhỏ hẹp, buồn chán. Hãy đến với sáng tạo, vì sáng tạo là một quá trình liên tục, khi bạn bắt đầu hoàn tất nó, nó lại trở thành một vấn đề khác và rồi bạn lại muốn sáng tạo lại một lần nữa. Sự sáng tạo không đợi tuổi, cũng không cứ phải chờ trình độ. Hẳn nhiên, đối với mỗi người, ý chí càng lớn sẽ càng có điều kiện để thăng hoa sáng tạo, song tuổi tác và bằng cấp không phải là yếu tố quyết định.

Chính thái độ sống của mỗi người sẽ góp phần chủ yếu vào sự quyết định số phận của người đó, chứ không phải trí thông minh. Dám chấp nhận và sẵn sàng cho sự thay đổi sẽ góp phần tạo thêm sức mạnh sáng tạo. Phần lớn sự thành công của chúng ta tùy thuộc vào khả năng đảo ngược tình thế, khả năng ứng biến để xoay chuyển tình hình, đó là thái độ tích cực sáng tạo trong cuộc sống. Tâm hồn sáng tạo cần phải được duy trì suốt cả cuộc đời, bởi vì sáng tạo là một hoạt động không bao giờ ngưng, một mục tiêu không bao giờ hoàn mỹ, không có sự kết thúc.

Sáng tạo � (Bài 3) : Tìm hiểu, thu thập và xác định vấn đề.

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

(Hiếu học). Chúng ta hãy bắt đầu từ một điều mà mọi người đều nhất trí với nhau: “Nhận thức vấn đề” là bước thứ nhất và là bước rất quan trọng trong chu trình của tất cả các phương pháp sáng tạo từ trước đến nay. Các bạn có thể gọi giai đoạn đầu tiên này là định nghĩa vấn đề, chuẩn bị vấn đề, phát biểu vấn đề, xác định vấn đề v.v…tùy bạn. Nhưng tất cả cũng chỉ cùng chung một mục đích, như Einstein đã viết: “Việc phát biểu vấn đề, nhiều khi còn thiết yếu hơn giải pháp, vốn có thể chỉ là chuyện kỹ năng toán học hoặc kỹ năng thực nghiệm. Muốn nêu lên những câu hỏi mới, vấn đề mới, muốn nhìn vấn đề cũ dưới góc độ mới, ta phải có trí tưởng tượng sáng tạo và tiến bộ thật sự”.

Hẳn nhiên là như thế, nhưng làm sao có thể có “tiến bộ thật sự” khi hầu hết chúng ta đều được giáo dục chỉ đi tìm những giải pháp được gọi là đúng đắn? Làm sao có được “trí tưởng tượng sáng tạo” khi chúng ta phải nghe theo rằng: “chỉ những sự vật mới mẻ và có ích cho đời sống con người mới được thừa nhận là sáng tạo”? Làm sao biết được sáng tạo nào là có ích, là có hại? Dựa vào đâu để phê phán một ý tưởng là có và không có ý nghĩa? Tại sao ta lại phải giới hạn sáng tạo bằng cách “tự giam cầm” mình lại chỉ vì những chuẩn mực chi chi của một ai đó?

Vậy ta có thể làm gì cho việc: Tìm hiểu, thu thập và xác định vấn đề, giai đoạn thứ nhất và cũng là bước quan trong nhất trong chu trình sáng tao?

  v:shapes="_x0000_i1037">

Không cần phải dẫn chứng vì có quá nhiều bằng chứng: Cuộc sống của chúng ta hiện tại đang được thừa hưởng từ các “sáng tạo”, trong đó có những sáng tạo mà xưa kia từng bị xem là những ý tưởng điên rồ, ngu ngốc, vô tích sự…, thậm chí còn bị xử giảo bởi những “giáo sư khả kính và uyên bác”!

Vì thế, để cho nguồn cảm hứng sáng tạo không bị lụi tàn, bạn phải vượt qua và chấm dứt sự e dè. Bạn hãy sẳn sàng biểu lộ và sáng tạo cho dù người ta sẽ thích nó hay họ sẽ không thích nó: điều đó không thành vấn đề!

Sáng tạo của bạn, ý tưởng của bạn có thể sẽ là phù hợp, rất phù hợp hoặc chưa phù hợp. Có thể bạn sẽ phải điều chỉnh sáng tạo của mình để bán hoặc sử dụng nó, cũng có thể bạn phải tìm một ý tưởng khác, nhưng đó là việc “lựa chọn và đánh giá” khi đã có được ý tưởng rồi, “xem xét” phải là bước sau cùng trong chu trình sáng tạo.  

Vì thế, trong bước đầu tiên của quá trình sáng tạo: Nhận định vấn đề, tìm hiểu và thu thập dữ liệu, điều lưu ý quan trọng nhất là bạn hãy thật sự quên đi các lời giáo huấn, các phương pháp, các kinh nghiệm, bất kỳ cái gì cho dù là của một ai. Bạn sẽ tự do khi xóa đi ranh giới xấu- đẹp, đúng- sai, bạn sẽ không bị bỏ lỡ một dữ liệu nào cả vì thành kiến, có thể đó sẽ là một dữ liệu tuyệt vời cho sáng tạo sau này.

Bạn không mơ tưởng sáng tạo của bạn sẽ là rất quan trọng, mọi người sẽ đứng dậy và hoan hô thì đồng thời, cũng không vì lý do gì để bạn phải tự quy định cho mình chỉ đi tìm cái đẹp, cái hữu ích. Thật buồn cười khi quy định sáng tạo phải là những ý tưởng hữu ích. Làm sao biết được như thế nào là sáng tạo hữu ích? Vì có rất nhiều ý tưởng bị xem là điên rồ, vô dụng nay lại rất hữu ích và không thiếu những việc làm gây tác hại cho nhiếu người, tác hại cho môi trường sống, thậm chí đe dọa cho sự sinh tồn của cả nhân loại nhưng vẫn được gọi là sáng tạo đó thôi.

Vấn đề ở đây không phải là tranh luận, là định nghĩa cho đúng thế nào là sáng tạo, mà là nhận biết để không tiếp tục lầm lẩn chạy theo những định kiến tẻ nhạt, buồn chán như: phải mới, phải đẹp, phải đúng, phải hữu ích, phải, phải  và phải phải phải…  

Sáng tạo không nhất thiết là những thành quả to lớn, phức tạp, kỳ lạ để cho mọi người yêu quý, kính trọng và chiêm ngưỡng. Sáng tạo là đơn giản, sáng tạo là tự nhiên, sáng tạo là tự do, sáng tạo là cảm hứng và ngược lại. Nó có thể có khi ta làm mộc, làm gạch, nuôi trẻ, chơi thể thao, nấu ăn, thậm chí khi đánh bài, chơi cờ và cả trong sinh hoạt tình dục nữa, có phải thế không?  

Bạn hãy sáng tạo để có niềm vui sống. Dù sao chăng nữa, tính sáng tạo là một trong những lý do giải thích sự tồn tại của bạn trên thế gian này. Do đó, bạn gạt bỏ mọi thành kiến khi tiếp nhận, thu thập các thông tin để làm chất liệu cho sáng tạo. Không có gì là hữu ích hay vô ích, chỉ là phù hợp hay không mà thôi, chuyện đó, bạn hãy để qua một bên.

Bạn là nhà kinh doanh, vấn đề của bạn hiện nay là khách hàng chẳng hạn: Và để có một giải pháp nào đó cho phù hợp thì việc trước tiên bạn làm là “thấu hiểu” khách hàng, thật sự thấu hiểu, thật sự lắng nghe để thấu hiểu. Một khi đã thấu hiểu kỷ càng, nắm được cái rắc rối của vấn đề thì các giải pháp, các hành động tiếp theo nên làm thế nào, thế nào không còn là chuyện quá khó. Rõ ràng, mức độ thấu hiểu khách hàng của bạn càng lớn thì cơ hội sáng tạo các giải pháp để nâng cao kết quả kinh doanh của bạn càng nhiều.

Điểm mấu chốt là “thật sự”: Thật sự lắng nghe, lắng nghe với sụ thích thú, với sự vô tư khi tìm hiểu, chắc chắn bạn sẽ có sự nhận biết, sự thấu hiểu. Trong khi, nếu lắng nghe với những định kiến đúng sai, đẹp xấu có sẵn, bạn chỉ sẽ chọn những ý kiến mà bạn cho là hữu ích mà thôi. Làm sao  biết được những dữ liệu tầm thường vô dụng lại có thể kết hợp nên sáng tạo tuyệt vời?

Bởi thế nên những phương pháp sáng tạo được nhiều người ưa thích sử dụng đều có yếu quyết “Không thành kiến”, yếu quyết “Vô chiêu” này. Đó là: hãy sáng tạo như trẻ thơ, hãy viết vẽ ra giấy tất cả suy nghỉ của mình-không chọn lựa, mũ xanh mũ đỏ, thu thập ngẫu nhiên, đảo lộn vấn đề v.v…Nhưng chúng ta hầu như không thể chú ý đúng mức về yếu quyết này, chạy theo cái gọi là “trí tuệ đám đông” thì dễ dàng hơn. Như thế này là đẹp, đẹp, đẹp. Như kia là hữu ích ích ích. Chúng ta e dè, lo lắng, quan tâm về việc người khác phản ứng như thế nào nên chúng ta chỉ có thể đi theo một khuôn mẫu định sẵn.

Cho đến nay vẫn chưa có phương pháp nào gọi là hoàn hảo để khơi dậy khả năng sáng tạo ẩn chứa trong mỗi con người. Tùy theo đặc tính của đối tượng làm việc và môi trường tại chỗ mà mỗi cá nhân hay tập thể có thể tìm thấy các phương pháp riêng thích hợp. Trong đó, giai đoạn tìm hiểu, thu thập và xác dịnh vấn đề là then chốt nhất. Và để nhận thức vấn để cho đầy đủ, yếu quyết đầu tiên của cảm hứng sáng tạo là Tự Do, can đảm phá bỏ mọi tư duy thành kiến, gầy dựng lại tâm hồn sáng tạo đã có sẵn trong con người.

Hãy quan sát thiên nhiên, vì thiên nhiên là ông thầy vĩ đại nhất. Thiên nhiên luôn dịch chuyển, tuôn chảy và lại tiếp tục dịch chuyển. Trong đó có vẻ đẹp sáng tạo lạ thường của núi lửa, bão giông…. Hãy im lặng, đừng phê phán vì sợ hãi thì có thể thấy được vẻ đẹp tuyệt vời dù là hãi hùng của nó.

Sáng tạo: Bước nhảy đột phá diệu kỳ.

(Hiếu học). Sáng tạo không có giới hạn, không có rào chắn. Sáng tạo không phân biệt đúng - sai, hữu ích và không hữu ích.

Một sáng tạo nào đó sẽ nảy sinh, làm sao biết được rằng nó sẽ có hoặc không có giá trị?

Sáng tạo không dành cho riêng ai, ai cũng sáng tạo được, điều cần phải có chỉ là tinh thần ham muốn sáng tạo, và đây chính là cái đẹp tuyệt vời của sáng tạo.

Có sự khác biệt lớn giữa tư duy trí tuệ và nguồn cảm hứng sáng tạo, nhưng thường bởi quá tin vào các chuẩn mực, các ước định, các quy định và sự sợ hãi khi phải vượt qua những thông lệ đó, khiến cho sáng tạo riêng có của mỗi người bị mai một đi.

Hầu hết con người đều luôn muốn sáng tạo, ngay từ thuở trẻ thơ mới học đi đã biết líu lo ca hát, vung chân múa tay theo nhịp, bôi bôi xóa xóa vẽ những thứ không thành hình. Nhưng tại sao, khi dần dần lớn lên lại từ bỏ khả năng sáng tạo tiềm ẩn của mình, hứng thú của mình? Tự đánh mất rất nhiều niềm vui của mình, cho rằng: sáng tạo là đặc quyền dành riêng của một số người, của những nghệ sĩ và những thiên tài, riêng mình thì không?

Bạn có sẵn lòng cho câu trả lời, làm thế nào để thực hiện điều đó, bắt đầu từ nơi nào bất kỳ, và sau đó thì nhảy vào không? Đôi khi để đạt được những điều mới, bạn cần có một cú nhảy của lòng tin.

Nhận biết cho được: Nguyên nhân là do thành kiến, do sự quy định của con người về đúng và sai, về hữu ích và không hữu ích khi giải quyết vấn đề. Nó đã làm nên một hố sâu ngăn cách giữa bạn và sáng tạo, bạn cần một sự can đảm để có bước nhảy đột phá diệu kỳ vượt qua nó và bạn sẽ hài lòng.

“Một cậu bé, khó khăn lắm mới tìm được cách leo rào vào vườn cây ăn trái của người khác, cuối cùng thì cậu cũng vào được, người mướt mồ hôi. Không may, chưa được bao lâu thì người chủ vườn xuất hiện, cậu bỏ chạy và “phóc”, cậu đã vượt qua hàng rào một cách dễ dàng, nhanh chóng, để ở bên ngoài”.

Có lẽ các bạn đã từng gặp những trường hợp tương tợ: Chính sự bối rối khi tìm phương cách hữu ích nhất để vượt qua trở ngại, nó lại trở thành phức tạp và ngăn trở khả năng tiềm ẩn của con người.

Vấn đề bởi: ở thái độ, ở tinh thần, ở quan niệm cũ rich là phải đẹp, phải hữu ích, phải đúng…đã cản trở không cho ý tưởng sáng tạo lộ diện. Chính bởi quan niệm hẹp hòi đó khiến bạn cảm thấy sợ hãi, lo lắng, loay hoay chạy theo cái đẹp, cái đúng nào đó để rồi không thể vượt qua cái đẹp, cái đúng đó được. Có chăng chỉ là sự sao chép hoặc thay đổi nhàm chán từ đỏ ra xanh thế thôi.

Tuy nhiên, thành kiến đã sâu đậm thì khó mà thay đổi để tiếp thu cái mới.

Vì vậy, trong nhiều phương pháp sáng tạo của những người đi trước và đã thành công, họ đề nghị: ” Nên có một giai đoạn thảnh thơi sau căng thẳng”, nghĩa là “quên phức nó đi” sau khi đã tìm hiểu, thu thập và xác định vấn đề trong quá trình đi tìm ý tưởng.

“Quên phức nó đi” để tư duy không còn bận rộn với những thành kiến, những tính toán so đo hữu ích và không hữu ích...; để sự sáng tạo, trí tưởng tượng được tự do bay bổng theo tự nhiên của nó..

“Quên phức nó đi” để phát triển khả năng làm chủ tâm trí, để xóa bỏ mọi thái độ tiêu cực ảnh hưởng từ những thất bại trong quá khứ, để vượt qua được nỗi sợ hãi và làm bạn với chúng.

“Quên phức nó đi” để tâm hồn sáng tạo được biểu lộ, để đón nhận sự diệu kỳ của bước nhảy đột phá, để thoát khỏi những quy định, những ước định, những hành vi xưa cũ vô vị.

Hãy mở rộng cửa Tâm hồn sáng tạo để óc tưởng tượng có đủ điều kiện phát huy những hình ảnh trong tâm trí trở thành sức mạnh sáng tạo. Sự sáng tạo này có khả năng nhìn thấu suốt một cách tinh tế, nó  hướng dẫn bạn trên con đường riêng của mình, giúp bạn biết cách giải quyết vấn đề, giúp bạn vượt thoát khỏi những ước lệ, những lề thói xưa cũ lạc hậu và bế tắc. Đó là sự thay đổi, đánh thức sự sáng tạo để cảm nhận cái mới mỗi lúc mỗi khác, muôn màu muôn vẻ…

Với cái nhìn rộng mở, cuộc sống của bạn sẽ mở rộng. Sống để làm gì, chẳng phải hứng thú sáng tạo là một trong những lý do cho sự có mặt của bạn trên đời này sao?

 Sáng tạo: Hòa hợp, phá lệ và hành động.

.

(Hiếu học). Bởi không cần phải sáng tạo trong mọi việc, mọi lúc, mọi nơi và cũng vì thói quen chỉ cần tìm được một câu trả lời đúng là đã bằng lòng. Nên chúng ta thường không đi xa thêm để tìm câu trả lời chính xác thứ hai hoặc những đáp án hiệu quả khác.

Tiếc rằng, chúng ta đã học được cách để có những điều cụ thể, logic nhưng mất đi rất nhiều trí tưởng tượng tự nhiên của óc sáng tạo.

Thật ra, phương thức suy nghĩ và tâm hồn sáng tạo đều cần thiết và rất tốt khi đi đôi với nhau. “Thực tế” và “tưởng tượng” đều đóng vai trò quan trọng đối với cuộc sống, cả hai dạng tư duy này cần hòa hợp để bổ sung những điểm mạnh yếu cho nhau trong quá trình sáng tạo.

1. Hòa hợp.

Để có nhiều ý tưởng hơn và hay hơn, điều quan trọng trước tiên là quên đi tư duy phê phán và thành kiến. Đặc biệt trong giai đoạn đầu của quá trình sáng tạo, nếu suy nghĩ logic quá mạnh mẽ, nó sẽ nhanh chóng hạn chế sự tưởng tượng, giết chết các ý tưởng sáng tạo vừa mới manh nha.

Chấp nhận sự mâu thuẩn, sự không nhất quán là “thông minh sáng tạo” cao nhất của con người. Trí tuệ,  tư duy con người không phải là cỗ máy “logic”; máy móc chỉ có thể phán đoán, xác định: đúng hoặc sai, hoặc có hoặc không. Nhưng con người có thể đồng thời chấp nhận tất cả, biết cách khoan dung với sự mơ hồ để tìm thấy ý tưởng ngay trong mâu thuẩn, có thể gọi đó là linh cảm trực giác. “Đường đi lên và đi xuống là một” (Triết gia Heraclitus).

Tuy nhiên, khi đánh giá và chuẩn bị đưa ý tưởng vào thực hiện thì tư duy “logic” lại là phù hợp. Nó là công cụ phán xét cần thiết cho sự chắc chắn và chính xác của thực tế. Vì thế, hãy sử dụng loại tư duy “thích hợp” cho từng giai đoạn.

Tránh tư duy logic, thực tế xen vào quá trình đang tìm ý tưởng mới. Sự đánh giá hấp tấp do định kiến có thể ngăn cản trí tưởng tượng và làm hư tổn nhận thức sáng tạo. Sự “hữu ích” chỉ nên được xem xét sau khi đã có nhiều ý tưởng.

2. Phá lệ.

Để có những ý tưởng mới, chúng ta đã lắng nghe, quan sát, tò mò, đặt ra câu hỏi, giải quyết vấn đề và những gì cần làm là phá vỡ chúng, hãy phá lệ. Vì nếu các ý tưởng mới, các sáng tạo đều theo khuôn mẫu có sẵn, thì tất cả chúng ta đã là những thiên tài sáng tạo!

Bởi hấp thụ quá nhiều vào tư duy của mình: những lề luật, những thành kiến, những quy định…, chúng đã hạn chế sự đổi mới, khiến cho tư duy sáng tạo bị cùn nhụt chỉ còn là sự sao chép buồn tẻ theo lề thói. Khi rủ bỏ được ý tưởng đã từng được yêu mến trước đó, bạn sẽ được tự do để tìm kiếm những ý tưởng khác từ nhiều hướng khác nhau.

Tuy nhiên, không có gì là mãi mãi, sự vật nào cũng đều có thời kỳ phục hưng, chu kỳ của nó. Sáng tạo của ngành thời trang chẳng hạn, sau khi đã thành công rồi, không được tiếp tục sử dụng nữa, nay lại có thể nâng cao, tái sử dụng để thành công trong một bối cảnh mới.

Vì thế, hãy linh hoạt! Phá lệ không có nghĩa là sẽ chắc chắn dẫn tới ý tưởng sáng tạo, nhưng nó là một hướng đi. Hẳn nhiên bạn không phá lệ bằng cách dùng thuật toán giải tích để viết nên công thức cho một món bánh. Nhưng chắc chắn lần này bạn sẽ dùng thêm “vị quế” vào món bánh theo linh cảm mách bảo mặc dù xưa nay bạn vẫn rất ghét mùi quế?

3. Hành động.

Thành công và thất bại đều là sản phẩm của cùng một quá trình, kết quả công việc có thể thành công, có thể thất bại. Nhưng hầu hết mọi người đều cho rằng thành công và thất bại là trái ngược. Chúng ta đều không muốn mắc lỗi trước mọi người, chúng ta không dám thử vì sợ thất bại, vì luôn tin rằng “mắc lỗi là sai”, điều này làm mất đi khả năng sáng tạo, mất đi cơ hội thử nghiệm mới.

Để đưa ý tưởng vào hành động, đừng chờ đợi, hãy biến nó thành hiện thực. Tư duy và hành động luôn đi liền với nhau, suy nghỉ của chúng ta đều có khả năng trở thành sự thật. Những người sáng tạo nghĩ rằng họ sáng tạo, và những người thiếu sáng tạo nghĩ rằng mình không sáng tạo. Bạn sẽ sử dụng sự sáng tạo của mình: thử một số hướng tiếp cận mới, đưa ra những phát kiến mới, có những giải pháp hữu hiệu hơn. Và cuối cùng, bạn có thể tự đánh thức bản thân để thực hiện tất cả những hành động này.

10 bí quyết của người sáng tạo

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

Công việc trong lĩnh vực sáng tạo đòi hỏi bạn phải liên tục tìm tòi, phát triển những ý tưởng, sáng kiến mới, nên có lúc, bạn cảm thấy trí óc mình dường như cạn kiệt. Hãy tham khảo một số bí quyết để duy trì và củng cố sự sáng tạo. 

1. Những khoảng không yên tĩnh

Người sáng tạo luôn định ra cho mình những khoảng thời gian yên tĩnh đều đặn hàng tuần hoặc hàng tháng. Trí óc cần được nghỉ ngơi và nạp lại năng lượng trước khi tiếp tục sáng tạo. Đó cũng là một công việc mà họ buộc mình phải hoàn thành.

 2. Tính sáng tạo có những chu trình riêng

Tính sáng tạo cũng có những chu trình riêng như mùa màng: chuẩn bị, gieo trồng, chăm sóc, chờ đợi, gặt hái. Không phải bao giờ chúng ta cũng ở trong giai đoạn thu hoạch. Cũng có khi chúng ta phải trải qua thời kỳ ngủ đông tưởng chừng triền miên và cảm thấy bế tắc trong việc tìm ra các ý tưởng mới. 

Do đó, bạn nên lên kế hoạch và cố gắng thực hiện theo chu trình từ bước khởi đầu. Đừng vội vã ép mình bước vào giai đoạn gặt hái quá sớm. 

3. Khéo lựa chọn người hướng dẫn, bạn hợp tác

Theo lời Helen Gurley Brown, cựu Tổng biên tập tờ Cosmopolitan: "Đừng mong chờ bất kỳ ai vui mừng cho thành công hay những giấc mơ lớn lao của bạn. Nếu bạn có một người để yêu, một hoặc hai người bạn cùng chia sẻ niềm vui thì bạn là người may mắn".

Hãy sáng suốt trong việc lựa chọn những người tham gia vào nhóm sáng tạo của bạn. Tuy bạn vẫn có thể làm bạn tốt của nhiều người nhưng không phải ai cũng có thể hiểu và hợp tác được. Họ có thể chấm dứt kế hoạch hoặc ý tưởng của bạn ngay trước khi bạn thực hiện nó. Đã là đồng đội thì phải nên trung thực và cùng chung mục tiêu, chí hướng. 

4. Cân bằng trong cuộc sống

Nhiều phụ nữ cảm thấy có lỗi khi dành quá nhiều thời gian cho công việc mà bỏ bê việc nhà cũng như những vấn đề cá nhân. Biết bao lần họ tự hứa với mình sẽ cố gắng cân bằng cuộc sống nhưng cuối cùng vẫn không thể vượt qua và đành  bỏ mặc. 

Trong một nghiên cứu vế mối liên hệ giữa phụ nữ và tính sáng tạo, trở ngại lớn nhất họ gặp phải chính là nỗi lo sợ đánh mất hoặc làm tổn thương các mối quan hệ. Chúng ta vẫn cần liên hệ với những người xung quanh. Có nghĩa là chúng ta cần phải nói chuyện với bạn bè, người thân trong gia đình, cũng như gắn bó, nuôi dưỡng tình yêu. 

5. Hãy đặt ra những ranh giới rõ ràng

Oprah Winfrey, nữ hoàng truyền hình, từng nói: "Tôi nói không với nhiều thứ, vì thế tôi có thể nói vâng với điều đem lại cho tôi cuộc sống". Chúng ta cần có những ranh giới rõ ràng trong công việc, cuộc sống, không nên ôm đồm mọi thứ. Có như vậy chúng ta mới đủ năng lượng và thời gian cho sáng tạo. 

6. Biết dựa vào điểm mạnh

Nếu bạn từng dùng 80% nỗ lực để cải thiện điểm yếu của mình, bạn có thể cải thiện khoảng 20%. Nhưng nếu bạn dùng 80% nỗ lực ấy để cải tiến điểm mạnh của mình, khả năng làm việc của bạn sẽ tăng gấp bội, từ 100 đến 400% hoặc còn hơn thế nữa. 

7. Sợ hãi là bạn đồng hành của sáng tạo

Trừ phi bạn thuộc týp người cực kỳ thích phiêu lưu mạo hiểm, còn không, bạn sẽ không tránh khỏi nỗi lo lắng, sợ hãi khi bước chân vào khám phá những lĩnh vực mới mẻ. Bạn có thể dừng lại, xem xét kỹ lưỡng và từ từ. Tuy nhiên, đừng bao giờ để nỗi sợ hãi ngăn cản sức sáng tạo của bạn. 

Susan Jeffers, một trong những tác giả viết về cách hoàn thiện bản thân được ưa chuộng trên thế giới, đã viết trong cuốn sách Feel the Fear and Do ít Anyway. Cách duy nhất để làm giảm nỗi sợ hãi là hãy làm những việc khiến chúng ta sợ hãi. Chúng ta luôn luôn ở trong tình trạng bị cảm xúc lấn át khi trải nghiệm những điều mới mẻ. Hãy mong chờ, xem nó như nguồn sinh lực mới để bắt tay vào công việc và tiếp tục tiến lên phía trước. 

8. Ngừng chỉ trích bản thân

Nếu bạn băn khoăn không biết mình có thực hiện được hay không hoặc lo mình có thể bỏ cuộc, bạn đang tự đánh gục bản thân ngay khi chưa bắt tay vào công việc. Khi thử nghiệm những điều mới, bạn hãy luôn lạc quan về khả năng của mình. 

9. Vượt qua chủ nghĩa cầu toàn

Khi thực hiện một công việc nào đó mà bạn thấy thật tuyệt vời, bạn hiếm khi thử những thứ mới mẻ hơn…bởi bạn lo lắng mình không thể lại tiếp tục hoàn hảo ngay từ lúc đầu. Hãy làm việc thật tốt nhưng đừng đợi đến khi nó hoàn toàn hoàn hảo vì lúc đó, việc ấy có thể không còn phù hợp nữa. 

10. Vui chơi, nghỉ ngơi và tận hưởng cuộc sống

Tóm lại, tinh sáng tạo bắt nguồn từ niềm vui và sự thư giãn. Khi bạn không để ý đến thời gian và tràn trề nguồn sinh lực , hãy làm những công việc bạn yêu thích, bạn sẽ tìm thấy nguồn sáng tạo tột đỉnh.

DOIT - Một trình tự đơn giản để sáng tạo

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

Các kỹ thuật đã nêu trong các chương truớc tập trung trên các khía cạnh đặc biệt cuả tư duy sáng tạo. DOIT sẽ "gói ghém" chúng lại với nhau, và dẫn ra các phương pháp về sự xác nghĩa và đánh giá cuả vấn đề. DOIT giúp bạn tìm ra kỹ thuật sáng tạo nào là tốt nhất.

Chữ DOIT là chữ viết tắt bao gồm:

D - Define Problem (Xác định vấn đề)

O - Open Mind and Apply Creative Techniques (Cởi Mở Ý Tưởng và Áp Dụng Các Kỹ Thuật Sáng Tạo)

I - Identify the best Solution (Xác Định lời giải hay nhất)

T - Transform (Chuyển Bước)

Lịch sử cuả Phương Pháp: Kĩ thuật này đã được mô tả trong quyển "The Art of Creative Thinking" (tạm dịch Nghệ Thuật Tư Duy Sáng Tạo) cuả Robert W. Olson năm 1980

Cách tiến hành

1. Xác Định Vấn Đề

- Phần này tập trung vào phân tích vấn đề để đoan chắc rằng vấn đề được đặt ra là đúng.

Những bước sau đây sẽ giúp bạn khẳng định nó:

Kiểm lại rằng bạn nắm vững vấn đề, không chỉ thấy dấu hiệu cuả nó. Hãy hỏi lập đi lập lại rằng tại sao vấn đề tồn tại, cho tới khi nào bạn nhận ra cội rể cuả vấn đề.

Đặt câu hỏi tại sao vấn đề nảy sinh. Điều này có thể dẫn tới mệnh đề tổng quát hơn cuả vấn đề.

Hãy nắm rõ các giới hạn, biên giới cuả vấn đề. Rút ra từ các đối tượng cái gì bạn muốn đạt tới và cái gì ràng buộc những hoạt động/thao tác cuả bạn

Ghi xuống các mụch đích, các đối tượng và/hoặc các tiêu chuẩn mà một lời giải cuả vấn đề phải thoả mản. Sau đó hÀy "kéo dãn" mỗi mụch đích, mỗi đối tượng và tiêu chuẩn ra và viết xuống tất cả những ý tưởng mà nó có thể được "để mắt tới".

Khi mà vấn đề tưỏng chừng rất lớn, thì hãy chia nhỏ hay bẽ gãy nó ra thành nhiều phần. Tiếp tục như vậy cho tới khi tất cả các phần chia ra đều có thể giải đoán được trong đúng phạm vi cuả nó, hay là phải xác định một cách chính xác những vùng nào cần nghiên cứu để tìm ra. (* xem thêm về kỹ thuật đào bới 1 vấn đề)

Tổng kết vấn đề trong một dạng càng ngắn gọn súc tích càng tốt. tác giả cho rằng cách tốt nhất để làm việc này là viết xuống một số mệnh đề mô tả vấn đề bằng hai từ và lựa chọn mệnh đề nào rõ nhất

2. Cởi Mở Ý Tưởng và Áp Dụng Các Kỹ Thuật Sáng Tạo - Một khi đã nắm rõ vấn đề muốn giải quyết, bạn đã có đủ diều kiện để bắt đầu đề ra các lời giải khả dĩ. Hãy chấp nhận tất cả những ý tưởng hay nảy sinh trong óc.

Ở giai đoạn này chúng ta không cần đánh giá về các ý tưởng được đưa ra (cởi mở ý tưởng). Thay vaò đó, hày cố đưa ra càng nhiều càng tốt các ý kiến có thể dùng. Ngay cả những ý tồi có thể làm ngòi nổ cho các ý tốt về sau.

Kích thích những ý mới bằng cách "lôi ra" (một cách bắt buộc) những sư tương đồng, tương tự giữa vấn đề đang suy nghĩ với những vấn đề khác tưởng chừng không hề có một liên hệ nào với nhau.

Chẳng hạn như (dùng phương pháp Thâu Nhập ngẫu nhiên):

1- Viết xuống tên cuả các đối tương vật chất, hình ảnh, thưc vật, hay động vật

2- Lập danh sách chi tiết các đặc tính cuả nó.

3- Sử dụng danh sách này để làm mồi kích thích trực giác nảy sinh các ý mới cho việc giải quyết vấn đề.

Bạn có thể dùng đến tất cả các phương pháp tư duy đã đề cập trước đây để tìm tất cả các ý có thể là lời giải đúng cho vấn đề. Mỗi phương pháp sẽ cho ta những điểm mạnh và những điều lợi ích.

Hãy hỏi nhiều ngươì có nền tảng học vấn, có hiểu biết, và có mức độ thông minh khác nhau cho ý kiến về các lời giải. Trong khi đưa ra các lời giải, hãy nhớ cho rằng mỗi cá nhân khác nhau sẽ có một cách tiếp cận khác nhau và cái nhìn khác nhau về cùng 1 vấn đề, và gần như chắc chắn rằng các ý kiến dị biệt đó sẽ góp phần vào quá trình chung

3. Xác Định Lời Giải Hay Nhất

- Chỉ có trong bước này bạn mới lựa ra ý tưởng hay nhất trong các ý đã nêu ra. Thường thì ý tưởng tốt nhất được nhận ra một các hiển nhiên. Nhưng nhiều lúc, một cách có giá trị là kiểm nghiệm và phát triển chi tiết hơn nhũng ý kiến đã đề ra trước khi lưạ chọn ý nào hay hơn.

Khi lựa chọn lời giải phải luôn bám sát vào các mục đích cuả bạn. Việc quyết định sẽ trở nên dể dàng khi mà bạn hiểu rõ các mục đích này

Ghi ra tất cả những "mặt trái" hay yếu điểm cuả ý kiến cuả bạn. Hãy thật sự nghiêm khắc! Cố gắng để làm tốt lên (mỹ hoá) các mặt xấu này. Sau đó hãy điều chỉnh lời giải để giảm các khiá cạnh yếu kém trên.

Hãy nhấn mạnh các hậu quả tiềm tàng - xấu nhất cũng như tốt nhất có thể xãy đến khi thực thi lời giải cuả bạn. Điều chỉnh lại lời giải để giảm nhẹ hết sức hậu quả xấu và tăng cường tối đa những ảnh hưởng tích cực. Tiến hành "Chuyển Bước" nếu bạn có đủ sức.

4. Chuyển Bước

- Sau khi xác định và đưa ra lời giải cho vấn đề, thì bước cuối cùng là thực hiện lời giải. Biến lời giải thành hành động. Bước này không chỉ bao gồm sự phát triển sản phẩm bền vững cuả các ý kiến cuả bạn mà còn bao gồm cả các mặt khác (như là thị trường và giao thương nêu vấn đề có liên quan đến sản xuất). Điều này có thể cần nhiều thì giờ và công sức.

Một lời nhắc nhở khá quan trọng: Khi mà thì giờ cho phép, hãy lợi dụng tìm hiểu thêm những quá trình nghiên cứu và những dự định khác xem các ý kiến nào đã được thử nghiệm

Có rất nhiều nhà sáng tạo thất bại trong giai đoạn này. Họ sẽ có nhiều vui sướng để sáng chế ra nhiều sản phẩm và dịch vụ mới là những thứ có thể đi trước thị trường hiên tại trong nhiều năm. Họ lại thất bại để phát triển chúng và đành bó tay ngắm nhìn những người khác hưởng lợi trên những ý tưởng sáng tạo này trong rất nhiều năm (như trường hợp cuả người sáng lập ra thương hiệu Mc Donald, Penicillin người tìm ra chất kháng sinh đầu tiên, máy chụp ảnh...)

40 nguyên tắc thủ thuật sáng tạo cơ bản (nguyên tắc 01-10)

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

(HieuHoc): Thủ thuật là thao tác tư duy đơn lẻ kiểu: hãy đặc biệt hoá bài toán, hãy phân nhỏ đối tượng, hãy làm ngược lại... Dựa trên việc phân tích hàng trăm ngàn sáng chế ở những nghành kỹ thuật mũi nhọn, người ta tìm được 40 thủ thuật cơ bản. Chúng còn có tên gọi là các thủ thuật khắc phục mâu thuẫn kỹ thuật. Cùng với sự phát triển của KHKT, số lượng các thủ thuật có thể tăng thêm và bản thân từng thủ thuật sẽ được cụ thể hoá hơn nữa cho phù hợp với các chuyên ngành hẹp.

1. Nguyên tắc phân nhỏ

a) Chia đối tượng thành các phần độc lập.

b) Làm đối tượng trở nên tháo lắp được.

c) Tăng mức độ phân nhỏ đối tượng.

Thường áp dụng trong trường hợp gặp những vấn đề lớn, phức tạp, hoặc không đủ nguồn lực để giải quyết/xử lý 1 lần. Làm thế nào để ăn 1 con voi vào bụng ? Chia nhỏ con voi đấy ra thành nhiều phần và ăn từng phần một. Khi bạn gặp một vấn đề rắc rối/nan giải hãy chia nhỏ vấn đề thành nhiều phần và giải quyết từng phần một.

2. Nguyên tắc “tách khỏi”

a) Tách phần gây “phiền phức” (tính chất “phiền phức”) hay ngược lại tách phần duy nhất “cần thiết” (tính chất “cần thiết”) ra khỏi đối tượng.

3. Nguyên tắc phẩm chất cục bộ

a) Chuyển đối tượng (hay môi trường bên ngoài, tác động bên ngoài) có cấu trúc đồng nhất thành không đồng nhất.

b) Các phần khác nhau của đối tượng phải có các chức năng khác nhau.

c) Mỗi phần của đối tượng phải ở trong những điều kiện thích hợp nhất đối với công việc.

4. Nguyên tắc phản đối xứng

Chuyển đối tượng có hình dạng đối xứng thành không đối xứng (nói chung giãm bật đối xứng).

5. Nguyên tắc kết hợp

a) Kết hợp các đối tượng đồng nhất hoặc các đối tượng dùng cho các hoạt động kế cận.

b) Kết hợp về mặt thời gian các hoạt động đồng nhất hoặc kế cận.

6. Nguyên tắc vạn năng

Đối tượng thực hiện một số chức năng khác nhau, do đó không cần sự tham gia của các đối tượng khác.

7. Nguyên tắc “chứa trong”

a) Một đối tượng được đặt bên trong đối tượng khác và bản thân nó lại chứa đối tượng thứ ba ...

b) Một đối tượng chuyển động xuyên suốt bên trong đối tượng khác.

8. Nguyên tắc phản trọng lượng

a) Bù trừ trọng lượng của đối tượng bằng cách gắn nó với các đối tượng khác có lực nâng.

b) Bù trừ trọng lượng của đối tượng bằng tương tác với môi trường như sử dụng các lực thủy động, khí động...

9. Nguyên tắc gây ứng suất sơ bộ

Gây ứng suất trước với đối tượng để chống lại ứng suất không cho phép hoặc không mong muốn khi đối tượng làm việc (hoặc gây ứng suất trước để khi làm việc sẽ dùng ứng suất ngược lại ).

10. Nguyên tắc thực hiện sơ bộ

a) Thực hiện trước sự thay đổi cần có, hoàn toàn hoặc từng phần, đối với đối tượng.

b) Cần sắp xếp đối tượng trước, sao cho chúng có thể hoạt động từ vị trí thuận lợi nhất, không mất thời gian dịch chuyển.

(Còn tiếp)

40 nguyên tắc thủ thuật sáng tạo cơ bản (nguyên tắc 11-20)

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

Kỳ trước Hiếu Học đã giới thiệu 10 nguyên tắc đầu tiên trong 40 nguyên tắc TRIZ. Kỳ này Hiếu Học sẽ tiếp tục giới thiệu nguyên tắc 11-20, gồm: nguyên tắc dự phòng, nguyên tắc đảo ngược, nguyên tắc chuyển sang chiều khác, nguyên tắc linh động...Mong rằng các nguyên tắc sáng tạo này sẽ giúp các bạn vượt qua "sức ỳ tâm lý", tìm ra các giải quyết vấn đề tốt nhất..

Bạn xem 10 nguyên tắc đầu tiên tại đây

11) Nguyên tắc dự phòng

Bù đắp độ tin cậy không lớn của đối tượng bằng cách chuẩn bị trước các phương tiện báo động, ứng cứu, an toàn.

12) Nguyên tắc đẳng thế

Thay đổi điều kiện làm việc để không phải nâng lên hay hạ xuống các đối tượng.

13) Nguyên tắc đảo ngược

a) Thay vì hành động như yêu cầu bài toán, hành động ngược lại (ví dụ, không làm nóng mà làm lạnh đối tượng)

b) Làm phần chuyển động của đối tượng (hay môi trường bên ngoài) thành đứng yên và ngược lại, phần đứng yên thành chuyển động.

14) Nguyên tắc cầu (tròn) hoá

a) Chuyển những phần thẳng của đối tượng thành cong, mặt phẳng thành mặt cầu, kết cấu hình hộp thành kết cấu hình cầu.

b) Sử dụng các con lăn, viên bi, vòng xoắn.

c) Chuyển sang chuyển động quay, sử dụng lực ly tâm.

15) Nguyên tắc linh động

a) Cần thay đổi các đặt trưng của đối tượng hay môi trường bên ngoài sao cho chúng tối ưu trong từng giai đoạn làm việc.

b) Phân chia đối tượng thành từng phần, có khả năng dịch chuyển với nhau.

16) Nguyên tắc giải “thiếu” hoặc “thừa”

Nếu như khó nhận được 100% hiệu quả cần thiết, nên nhận ít hơn hoặc nhiều hơn “một chút”. Lúc đó bài toán có thể trở nên đơn giản hơn và dễ giải hơn.

17) Nguyên tắc chuyển sang chiều khác

a) Những khó khăn do chuyển động (hay sắp xếp) đối tượng theo đường (một chiều) sẽ được khắc phục nếu cho đối tượng khả năng di chuyển trên mặt phẳng (hai chiều). Tương tự, những bài toán liên quan đến chuyển động (hay sắp xếp) các đối tượng trên mặt phẳng sẽ được đơn giản hoá khi chuyển sang không gian (ba chiều).

b) Chuyển các đối tượng có kết cấu một tầng thành nhiều tầng.

c) Đặt đối tượng nằm nghiêng.

d) Sử dụng mặt sau của diện tích cho trước.

e) Sử dụng các luồng ánh sáng tới diện tích bên cạnh hoặc tới mặt sau của diện tích cho trước.

18) Nguyên tắc sử dụng các dao động cơ học

a) Làm đối tượng dao động. Nếu đã có dao động, tăng tầng số dao động ( đến tầng số siêu âm).

b) Sử dụng tầng số cộng hưởng.

c) Thay vì dùng các bộ rung cơ học, dùng các bộ rung áp điện.

d) Sử dụng siêu âm kết hợp với trường điện từ.

19) Nguyên tắc tác động theo chu kỳ

a) Chuyển tác động liên tục thành tác động theo chu kỳ (xung).

b) Nếu đã có tác động theo chu kỳ, hãy thay đổi chu kỳ.

c) Sử dụng các khoảng thời gian giữa các xung để thực hiện tác động khác.

20) Nguyên tắc liên tục tác động có ích

a) Thực hiện công việc một cách liên tục (tất cả các phần của đối tượng cần luôn luôn làm việc ở chế độ đủ tải).

b) Khắc phục vận hành không tải và trung gian.

c) Chuyển chuyển động tịnh tiến qua lại thành chuyển động qua

40 nguyên tắc thủ thuật sáng tạo cơ bản (nguyên tắc 21-30)

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

21. Nguyên tắc “vượt nhanh”

a. Vượt qua các giai đoạn có hại hoặc nguy hiểm với vận tốc lớn.

b. Vượt nhanh để có được hiệu ứng cần thiết.

22. Nguyên tắc biến hại thành lợi

a. Sử dụng những tác nhân có hại (thí dụ tác động có hại của môi trường) để thu được hiệu ứng có lợi.

b. Khắc phục tác nhân có hại bằng cách kết hợp nó với tác nhân có hại khác.

c. Tăng cường tác nhân có hại đến mức nó không còn có hại nữa.

23. Nguyên tắc quan hệ phản hồi

a. Thiết lập quan hệ phản hồi

b. Nếu đã có quan hệ phản hồi, hãy thay đổi nó.

24. Nguyên tắc sử dụng trung gian

Sử dụng đối tượng trung gian, chuyển tiếp.

25. Nguyên tắc tự phục vụ

a. đối tượng phải tự phục vụ bằng cách thực hiện các thao tác phụ trợ, sửa chữa.

b. Sử dụng phế liệu, chát thải, năng lượng dư.

26. Nguyên tắc sao chép (copy)

a. Thay vì sử dụng những cái không được phép, phức tạp, đắt tiền, không tiện lợi hoặc dễ vỡ, sử dụng bản sao.

b. Thay thế đối tượng hoặc hệ các đối tượng bằng bản sao quang học (ảnh, hình vẽ) với các tỷ lệ cần thiết.

c) Nếu không thể sử dụng bản sao quang học ở vùng biẻu kiến (vùng ánh sáng nhìn thấy được bằng mắt thường), chuyển sang sử dụng các bản sao hồng ngoại hoặc tử ngoại.

27. Nguyên tắc “rẻ” thay cho “đắt”

Thay thế đối tượng đắt tiền bằng bộ các đối tượng rẻ có chất lượng kém hơn (thí dụ như về tuổi thọ).

28. Thay thế sơ đồ cơ học

a. Thay thế sơ đồ cơ học bằng điện, quang, nhiệt, âm hoặc mùi vị.

b. Sử dụng điện trường, từ trường và điện từ trường trong tương tác với đối tượng .

c. Chuyển các trường đứng yên sang chuyển động, các trường cố định sang thay đổi theo thời gian, các trường đồng nhất sang có cấu trúc nhất định .

d. Sử dụng các trường kết hợp với các hạt sắt từ.

29. Sử dụng các kết cấu khí và lỏng 

Thay cho các phần của đối tượng ở thể rắn, sử dụng các chất khí và lỏng: nạp khí, nạp chất lỏng, đệm không khí, thủy tĩnh, thủy phản lực.

30. Sử dụng vỏ dẻo và màng mỏng

a. Sử dụng các vỏ dẻo và màng mỏng thay cho các kết cấu khối.

b. Cách ly đối tượng với môi trường bên ngoài bằng các vỏ dẻo và màng mỏng.

(Còn tiếp)

40 nguyên tắc thủ thuật sáng tạo cơ bản (nguyên tắc 31 - 40)

>> Khóa học Ngắn Hạn Bồi Dưỡng Kỹ Năng Bản Thân

31. Sử dụng các vật liệu nhiều lỗ

a. Làm đối tượng có nhiều lỗ hoặc sử dụng thêm những chi tiết có nhiều lỗ (miếng đệm, tấm phủ..)

b. Nếu đối tượng đã có nhiều lỗ, sơ bộ tẩm nó bằng chất nào đó.

32. Nguyên tắc thay đổi màu sắc

a. Thay đổi màu sắc của đối tượng hay môi trường bên ngoài

b. Thay đổi độ trong suốt của của đối tượng hay môi trường bên ngoài.

c. Để có thể quan sát được những đối tượng hoặc những quá trình, sử dụng các chất phụ gia màu, hùynh quang.

d. Nếu các chất phụ gia đó đã được sử dụng, dùng các nguyên tử đánh dấu.

e. Sử dụng các hình vẽ, ký hiệu thích hợp.

33. Nguyên tắc đồng nhất

Những đối tượng, tương tác với đối tượng cho trước, phải được làm từ cùng một vật liệu (hoặc từ vật liệu gần về các tính chất) với vật liệu chế tạo đối tượng cho trước.

34 Nguyên tắc phân hủy hoặc tái sinh các phần

a. Phần đối tượng đã hoàn thành nhiệm vụ hoặc trở nên không càn thiết phải tự phân hủy (hoà tan, bay hơi..) hoặc phải biến dạng.

b. Các phần mất mát của đối tượng phải được phục hồi trực tiếp trong quá trình làm việc.

35. Thay đổi các thông số hoá lý của đối tượng

a. Thay đổi trạng thái đối tượng.

b. Thay đổi nồng độ hay độ đậm đặc.

c. Thay đổi độ dẻo

d. Thay đổi nhiệt độ, thể tích.

36. Sử dụng chuyển pha

Sử dụng các hiện tượng nảy sinh trong quá trình chuyển pha như : thay đổi thể tích, toả hay hấp thu nhiệt lượng...

37. Sử dụng sự nở nhiệt

a. Sử dụng sự nở (hay co) nhiệt của các vật liệu.

b. Nếu đã dùng sự nở nhiệt, sử dụng với vật liệu có các hệ số nở nhiệt khác nhau.

38. Sử dụng các chất oxy hoá mạnh

a. Thay không khí thường bằng không khí giàu oxy.

b. Thay không khí giàu oxy bằng chính oxy.

c. Dùng các bức xạ ion hoá tác động lên không khí hoặc oxy.

d. Thay oxy giàu ozon (hoặc oxy bị ion hoá) bằng chính ozon.

39. Thay đổi độ trơ

a. Thay môi trường thông thường bằng môi trường trung hoà.

b. Đưa thêm vào đối tượng các phần , các chất , phụ gia trung hoà.

c. Thực hiện quá trình trong chân không.

40. Sử dụng các vật liệu hợp thành (composite)

Chuyển từ các vật liệu đồng nhất sang sử dụng những vật liệu hợp thành (composite). Hay nói chung, sử dụng các vật liệu mới.

Ưu điểm của các thủ thuật:

1. Có thể dạy và học các thủ thuật được. Để luyện tập có thể lấy một đối tượng hoặc một giải pháp kỹ thuật rồi phân tích xem người ta đã dùng các thủ thuật gì, nhằm giải quyết vấn đề nào. Cũng có thể lấy một đối tượng nào đó rồi dùng các thủ thuật tác động lên nó để phát các ý tưởng cải tiến , hoàn thiện đối tượng đó ( các thủ thuật cơ bản này không đơn thuần là công cụ, chúng còn phản ánh khuynh hướng phát triển các hệ kỹ thuật nói chung và hệ thống nói chung nên chúng có công dụng khá lớn ). Có thể dùng các thủ thuật theo cách trên để luyện tập phát triển trí tưởng tượng.

2. Nếu dùng các thủ thuật đúng nơi,đúng lúc, đúng cách thì suy nghĩ sẽ trở nên định hướng và tiết kiệm thời gian giải bài toán .

3. Có thể nhân sức mạnh của các thủ thuật bằng cách không chỉ dùng các thủ thuật đơn lẻ mà dùng các tổ hợp của chúng.

4. Mặc dù các thủ thuật tìm ra từ lĩnh vực sáng tạo kỹ thuật nhưng có thể mở rộng dùng chúng ở các lĩnh vực sáng tạo khác nếu hiểu chúng một cách linh hoạt, khái quát cộng với trí tưởng tượng.

Nhược điểm của các thủ thuật:

1. không có các tiêu chuẩn khách quan để xác định cụ thể dùng thủ thuật gì, lúc nào, ở đâu và như thế nào để giải bài toán cho trước nhanh nhất.

2. trên thực tế, người ta thường dùng tổ hợp các thủ thuật để giải, do vậy, lại đụng đến vấn đề số lớn của phương pháp thử và sai.

3. khi một số thủ thuật mang lại lợi ích cho người giải và trở nên được yêu thích, chúng tiềm chứa tính ì tâm lý, cản trở sáng tạo khi phải giải các bài toán loại khác.

Kỹ năng sáng tạo dành cho người không sáng tạo

(HieuHoc): Đừng bao giờ nghĩ rằng mình là người không có khả năng sáng tạo. Nó vẫn đang ngủ quên trong bạn đó. Hiếu Học sẽ giúp bạn đánh thức nó dậy. Biết đâu, sức sáng tạo của bạn còn hơn cả các nghệ sĩ thì sao?

Tại sao bạn không sáng tạo?

Khi bạn nghĩ mình không phải là một người có khả năng sáng taọ thì thực chất là bạn chỉ đang để sức ỳ tâm lý hay còn gọi là tư duy theo lối mòi của mình che mất sức sáng tạo tiềm tàng trong bạn mà thôi.

Mỗi người làm việc, không thể không suy nghĩ và đòi hỏi cải tiến công việc phải là cơ sở cho mọi suy nghĩ của chúng ta. Nói cách khác, mỗi người chúng ta đều cần suy nghĩ để sáng tạo. Tư duy sáng tạo là tài nguyên cơ bản nhất của mỗi con người. Chúng ta cần sáng tạo vì chúng ta luôn có nhu cầu làm cho mọi việc trở nên đơn giản hơn và tốt hơn. Và bạn đừng bao giờ đặt câu hỏi mình có phải là người sáng tạo hay không mà hãy tự hỏi là cần những gì để sự sáng tạo của mình được phát huy tốt hơn.

Bản chất của sự sáng tạo

Có thể bạn đã từng nghe qua những khái niệm như phương pháp luận sáng tạo hay khoa học sáng tạo..., nghe thật to tát và bạn nghĩ mình sẽ chẳng bao giờ có thể thay đổi được "định mệnh". Hiếu Học có biết một phương pháp được gọi là SAEDI. Thực chất không phải là từ gì quái dị, nó là từ IDEAS viết lộn ngược. Ðôi khi, sáng tạo chỉ đơn giản là việc bạn nhìn mọi thứ theo chiều khác đi.

- S = State of mind (cách suy nghĩ): Tự nói rằng "Tôi chẳng sáng tạo chút nào" hoặc "Tôi chẳng bao giờ có ý tưởng gì hay ho đâu" sẽ huỷ hoại sức sáng tạo của bạn. Nghĩ sáng tạo đòi hỏi nghĩ tích cực.

- A = Atmosphere (không khí). Có những người thích ở nơi đông người mới nghĩ ra nhiều thứ. Có những người lại phải ngồi một mình yên tĩnh mới sáng suốt được. Bạn hãy tạo cho căn phòng mình có không khí tuỳ theo sở thích. Nếu bạn có nhiều ý tưởng khi đang... đi, hãy chăm đi dạo ở công viên, bờ hồ... Trang trí phòng bạn bằng những bức ảnh, ánh sáng... mà bạn thích.

- E = Effective thinking (Nghĩ hiệu quả). Nghĩ hiệu quả tức là hướng suy nghĩ của bạn đến những mục đích cụ thể. Không có mục đích thì bạn sẽ làm rối hết mọi việc lên.

- D = Determination (Quyết tâm). Sự sáng tạo đòi hỏi có luyện tập. Bạn nên tạo thói quen tưởng tượng. Những ý tưởng ban đầu của bạn có vẻ hết sức buồn cười và không ai chấp nhận, nhưng đừng bỏ cuộc.

- I = Ink (viết). Khi bạn nhìn vào những thứ bạn viết ra, bạn sẽ có nhiều ý tưởng hơn là chỉ nghĩ đến nó.

Những bài tập sáng tạo

Nếu bạn cần giao tiếp nhưng bạn không thể sử dụng từ ngữ, dù viết hay nói, thì bạn làm cách nào? Một người đã đưa ra những ý sau: ngôn ngữ cử chỉ, dùng trống, dùng đồ vật, dùng đèn nhấp nháy, vẽ...

Bạn hãy đặt ra những câu hỏi cho những đồ vật thường ngày, ví dụ: "Nếu thang máy không chỉ đi lên và xuống mà còn từ đầu này sang đầu kia thì sẽ thế nào?", "Nếu mỗi cơ quan yêu cầu mỗi ngày mỗi người phải cười ít nhất 30 phút thì sao?"...

Vấn đề của một công ty bán khoai tây chiên: khoai tây chiên thường rất dễ vỡ vụn khi đóng gói, vận chuyển..., vậy làm thế nào? Bạn có thể bắt đầu bằng việc nghĩ ra cách đóng gói và vận chuyển mà không làm khoai tây bị vỡ. Sau đó, suy luận: về bản chất thì cái gì giống miếng khoai tây chiên, chúng có dễ vỡ không?...

Với một cuốn sổ tay thì bạn có thể sáng tạo theo cách nào? Sức ỳ tâm lý rất dễ làm cho đa số mọi người nghĩ rằng "sổ tay thì còn gì để sáng tạo nữa!". Nó rõ ràng đến phát bực mình! Nhưng vẫn có những ý tưởng của những người không chịu thua: Sổ tay đổi màu; Sổ biết đọc những thứ mình viết lên; Sổ sửa lỗi chính tả; Sổ hình tròn; Sổ có thể dán giấy lên mà không cần hồ dán; Sổ có thể dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh...

Ngoài ra có một số dạng câu đố vui để nâng cao sự linh hoạt trong tư duy, bạn có thể vào mục Giải Trí - Trí Tuệ của Hiếu Học để tham gia giải đố.