Gene koştum; içi, kenarları kürk olan kocaman pelerini alarak yukarıya getirdim. Mr. Rochester yorulmak bilmiyordu.

"Senin yapacağın başka bir iş daha var, Jane," dedi. "Gene benim odaya koşacaksın. Ayağında kadife terlik oluşu ne iyi! Bu sırada tüy gibi sessiz bir ulak gerek bana! Tuvalet masamın orta çekmecesini açıp oradaki küçük cam tüple kadehi getireceksin. Ama çabuk!"

Ben gene koştum, gene istenilenleri alıp getirdim. "Güzel! Şimdi, doktor bey, izin verirseniz her türlü sorumluluğu üzerime alarak, hastaya kendi ilacımdan vereceğim. Bu kalp ilacını bana Roma'da, bir İtalyan şarlatan satmıştı. Öyle rastgele kullanılacak bir şey değil, ama yerinde, zamanında birebirdir. Örneğin şimdi. Jane... Biraz su, lütfen."

Kadehi bana uzattı; ben de yarı yarıya su doldurdum. "Tamam. Şimdi de tüpün ağzını ıslat." Islattım. Tüpün içindeki kızıl renkli sıvıdan kadehe on iki damla damlattı, sonra kadehi Mason'a uzattı. "İç bakalım, Richard. Bu iksir sana birkaç saat için yürek verecek ki bu da sende olmayan bir şey!"

"Ama zararlı bir şey olmasın? Tahriş falan etmesin sakın?"

"İç be adam! İç şunu! İç!"

Mason buyruğa boyun eğdi; çünkü karşı gelmenin boş olduğu belliydi. Adamcağız artık giyinmişti. Benzi hâlâ kül gibiyse de kan revan içinde değildi artık. Mr. Rochester onun ilacı içtikten sonra üç dakika kadar oturmasına izin verdi. Sonra koluna girdi: "Şimdi artık ayağa kalkabileceğine kalıbımı basarım. Bir dene bakalım." Yaralı adam ayağa kalktı. "Carter, öbür koluna da sen gir şunun. Kalbini ferah tut, Richard. Moralini bozma. Yürü bakayım... Aferin sana!"

Mason, "Sahiden daha iyiceyim," dedi.

"Ben dedim sana. Şimdi, Jane, sen bizim önümüzden şöyle bir arka merdivene doğru seyirt, bakayım. Yan sofanın kapısını aç. Avluda bir fayton göreceksin. Belki de avlunun hemen dışında bekliyordur; çünkü sessiz gelmesini söylemiştim. Bu faytonun sürücüsüne söyle, hazır olsun, geliyoruz. Ha, Jane, ortalıkta birileri varsa merdiven başına gel, şöyle bir öksür."

Bu arada saat beşe gelmişti; güneş doğmak üzereydi. Ama mutfak hâlâ sessiz, karanlıktı. Yan sofanın kapısı sürmelenmişti, elimden geldiği kadar sessizce açtım. Avlu da sessizlik içindeydi, ama kapılar ardına kadar açık duruyordu; kapı önünde de, atlarıyla, sürücüsüyle hazır bekleyen bir araba vardı. Gidip arabacıya beylerin gelmek üzere olduğunu söyledim. "Peki" gibilerden baş salladı. Dört bir yanı dikkatle gözden geçirdim, dinledim. Her tarafta sabah saatinin sessiz dinginliği mışıl mışıldı. Hizmetçi bölümünün pencerelerindeki perdeler daha açılmamıştı. Çiçeklerle bembeyaz kesilmiş meyve ağaçlarının avlu duvarından sarkan çelenk çelenk dalları arasında minicik kuşlar yeni yeni cıvıldaşmaya başlıyorlardı. Ahırdan arada bir atların yeri teptikleri duyuluyordu. Başkaca ses seda yoktu. Şimdi beyler de görünmüştü. Bir koluna Mr. Rochester'ın, öbür koluna da doktorun girmiş olduğu Mason oldukça rahat yürür gibiydi. Onların yardımıyla arabaya bindi, Carter da arkasından.

Mr. Rochester doktora, "İyi bak hastamıza," diye sıkıladı. "Tam iyileşinceye kadar evinde alıkoy. Birkaç güne kadar gelir yoklarım onu. Richard, nasılsın bakalım?"

"Temiz hava beni canlandırdı sanki."

"Carter, şu pencereyi açık bırak. Nasıl olsa rüzgâr falan yok. Haydi bakalım, güle güle, Richard."

"Rochester..."

"Evet? Ne istiyorsun?"

"Ona iyi bak, Rochester. Kimse incitmesin onu. Sakın..." Mason burada hıçkıra hıçkıra ağlamaya başladı.

"Elimden geleni yapıyorum ben. Hep yaptım, bundan sonra da yapacağım!" Mr. Rochester böyle diyerek kapıyı kapadı, araba kalktı. Efendim avlu kapısını kapayıp demirlerken, "Yapacağım, ama Tanrı acısa da bu işe bir son verse!" diye söylendi. Kapıyı kapadıktan sonra, dalgın bir tavırla, yavaş yavaş, meyve bahçesinin duvarındaki bir kapıya doğru yürüdü. Ben de artık işim bitti sanarak eve doğru dönmüştüm ki onun bana seslendiğini duydum:

"Jane!" Kapıyı açıp durmuş, beni bekliyordu. "Gel birkaç dakika şu tazeliğin tadını çıkaralım," dedi. "Ev bir zindandan farksız. Öyle gelmiyor mu sana da?"

"Bana saray gibi geliyor, efendim."

"Gözlerinde hâlâ toyluğun büyüsü var da ondan," dedi. "Bu büyü gözlerini kamaştırıyor. Yaldızların aslında çirkef, atlas örtülerin de örümcek ağı olduğunu seçemiyorsun. Senin mermer sandığın şeyler adi birer kaya parçası, cilalı maun gördüklerin keresteden ibaret." Şimdi girmiş olduğumuz küçük bahçeyi gösterdi. "Ama burada her şey sahici, her şey temiz ve güzel!"

İki yanı taflanlı dar bir yola saptı. Yolun bir yanında elma, armut, kiraz ağaçları, öbür yanında da her türlü bahçe çiçeği vardı: Hatmiler, hüsnüyusuflar, papatyalar, hercailer, kadifeçiçekleri, çeşitli, tatlı kokulu fundalarla bir aradaydı. Hepsi de geçirdiğimiz nisan yağmurlarından, güneşli günlerden sonra bu nefis bahar sabahında, taptaze, pırıl pırıl, kıyasıya güzeldiler. Güneş, bulut benekli doğu ufkunda yeni doğmuş, ışıkları çiyli, çiçekli meyve dallarının arasından, sessiz, dingin bahçe yollarına vurmuştu.

"Jane, bir çiçek alır mısın?"

Efendim yarı açılmış bir gonca gül kopararak bana uzatmıştı.

"Teşekkür ederim, efendim," dedim.

"Şu günün doğuşu hoşuna gidiyor mu, Jane? Yüksek, ışıklı bulutlarıyla şu gökyüzü? Şu durgun, tatlı hava?"

"Hem de çok hoşuma gidiyor, efendim."

"Çok acayip bir gece geçirdin, Jane."

"Evet, efendim."

"Sapsarı kesildin bu yüzden. Seni Mason'la baş başa bırakıp gittiğim zaman korktun mu?"

"İç odadan biri çıkacak diye korktum."

"Kilitledim ben orasını. Anahtarı da cebimde. Ben bu evin çobanı olduğuma göre, kuzularımdan birini, hem de gözbebeğimi, o kurt ininin önünde, öylece bırakıp gidemezdim. Yok, Jane, güvenlik önlemlerini almıştım."

"Grace gene burada mı oturacak, efendim?" diye sordum.

"Ne yazık ki evet. Ama sen üzme tatlı canını bunun için. Çıkar aklından."

"O burada kaldıkça sizin hayatınız tehlikede sayılır da!"

"Korkma sen. Ben kendimi korumasını bilirim."

"Dün akşam sizi ürküten tehlike de artık geçti mi, efendim?"

"Mason buradan gitmedikçe kesinlikle bilemem; hatta o zaman bile. Ah, Jane, benim için yaşamak, bir yanardağ ağzında durmak demek. Her an yer yarılıp alevler fışkırabilir."

"Mr. Mason sizin her sözünüzü dinleyen bir insana benziyor, efendim. Ona sözünüzün geçtiği besbelli. Size, dünyada karşı gelemez, bile bile zarar veremez."

"Yok, Mason sözümden çıkmaz benim; bile bile de dünyada zarar vermez. Ama bilmeden, iyi niyetle, günün birinde ağzından kaçırdığı sırasız, yersiz bir sözle beni... Mutlu olmak fırsatından ömür boyu yoksun bırakabilir."

"Söyleyin ona, dikkatli davransın. Korkunuzu kendisine açın, tehlikenin nasıl önlenebileceğini de öğretin."

Mr. Rochester acı acı güldü. Elimi kavradı birden, sonra gene birdenbire bıraktı. "Ah! Küçük budala! Bu senin dediklerini yapabilsem zaten tehlike kalmaz ki! O anda yok olur. Mason'la ilk tanıştığımızdan beri, 'Şunu yap!' dedim mi hemencecik yapar. Ama tek bir sorun var ki o konuda buyruk veremem ona! 'Richard, bana zarar vermekten kaçın!' diyemem; çünkü o bana zarar verebileceğini bilmemelidir. Bu zorunlu... Şaşkına döndüğün belli. Şimdi, daha da şaşalatacağım seni. Sen benim küçük arkadaşımsın, değil mi?"

"Size yardımcı olmak, yerinde bulduğum her dilediğinizi yerine getirmek benim için bir mutluluk, efendim."

"Tamam. Biliyorum zaten. Bana yardım ettiğin, benim işimi kolaylaştırdığın zaman, benim için, benimle birlikte çalıştığın zamanlar senin gözlerinde, yüzünde, hatta yürüyüşünde, duruşunda katıksız bir hoşnutluk buluyorum. Ama bak ne diyorsun... ki bu tam senden beklenilen bir söz. 'Yerinde bulduğum her dileğiniz,' diyorsun; çünkü sana doğru bulmadığın bir şey buyursam keklik gibi seyirtmezsin öyle, hamarat hanımlar gibi yardım etmezsin bana. Gözlerin öyle parlamaz, yanakların pembeleşmez. Şimdi benim dostum olan sen, sapsarı kesilerek yavaşça, 'Yok, efendim, olanaksız bu,' dersin. 'Yapamam bu dediğinizi; çünkü yanlış bir şey,' dersin. Durağan bir yıldız gibi çakılıp kalırsın yerinde... Kımıldatabilene aşk olsun! Bir şey söyleyeyim mi sana: Senin de beni incitebilme, bana zarar verebilme gücün var elinde. Ama zayıf yönümü sana gösteremiyorum; çünkü vefalı dost olmakla birlikte tek bir hareketinle beni yıkabileceğinden korkuyorum."

"Mr. Mason'ın sizi yıkma olasılığı benim sizi yıkma olasılığımla birse hiç korkunuz olmasın, efendim! Tehlike yok demektir."

"Umarım böyle olsun! Jane, gel şu köşeye oturalım." Köşe dediği yer duvarın, içi sarmaşık kaplı, kemerli bir oyuntusuydu. Buraya tahtadan bir sıra konmuştu. Efendim sıraya oturdu, bana da yer bıraktı, ama ben geçip karşısında, ayakta durmayı yeğledim. "Otur!" dedi. "Sırada ikimize de yer var. Yoksa benim yanımda yer almaktan kaçınıyor musun?" Buna karşılık gidip hemen onun yanına oturdum. Duralamanın yanlış kaçacağını sezmiştim. "Şimdi, küçük dostum... Güneş, çiy tanelerini içer; bu eski bahçedeki çiçekler birer birer uyanıp açılır, kuşlar mısır tarlalarından yavrularının kahvaltısı için yem toplar, erkenci arılar sabah telaşına girişirken... Sana bir örnek vereceğim. Anlatacağım durumu kendi başına gelmiş sayacaksın. Yalnız, önce yüzüme bak, söyle bana, rahat mısın? Seni alıkoyduğum... Benim yanımda kaldığın için tedirgin falan değilsin ya?"

"Yok, efendim, çok rahatım."

"Öyleyse, Jane, düş gücünü yardıma çağır, kendini iyi terbiye almış bir hanım kız değil de küçüklüğünden beri alabildiğine şımartılmış, atak bir delikanlı say. Sonra, yabancı bir ülkeye gittiğini, o gurbet elde büyük bir hata işlediğini düşün. Bu hatanın türü, neden işlendiği üzerinde durma; yalnız, yaptığın işin sonuçlarının seni ömrünün sonuna kadar izleyeceğini, hiç yakanı bırakmayarak hayatını zindan edeceğini düşün. Bak... Suç işlemekten söz etmiyorum ha! Kan dökmek ya da insanı yasalar karşısında hesap vermeye zorlayabilecek bir suç değil benim söylediğim. Hata, diyorum yalnızca... Her neyse, bu hatanın sonucu olarak çektiğin sıkıntılara zamanla, taş çatlasa, dayanamaz oluyorsun. Biraz ferahlayabilmek, rahat bir soluk almak için birtakım yollara başvuruyorsun. Bu yaptığın işler pek sıradan işler değilse de yasa gözünde suç sayılamayacak, tümüyle yasal işlerdir. Ama hâlâ mutsuzsun; çünkü hayatın daha eşiğindeyken umudun sönmüş durumda. Daha öğle olmadan senin güneşin batmış; sana öyle geliyor ki bir daha da hiç doğmayacak. Layık olmadığın, tat bulmadığın birtakım ilişkilerle oyalanıyor, oradan oraya gezerek sürgünde huzur, eğlencede mutluluk arıyorsun... Zekâyı körleten, duyguları söndüren ruhsuz, bedensel eğlenceleri demek istiyorum.

"Yıllar süren, kendi isteğinle atıldığın bir sürgünden sonra, ömrün çürümüş, ruhun çökmüş olarak yurduna, yuvana dönüyorsun. Yepyeni birisiyle tanışıyorsun... Ama nerede, nasıl... Boş ver! Bu yabancıda yirmi yıldır arayıp da bir türlü bulamadığın temiz, aydınlık ruhu buluyorsun... Lekesiz, tortusuz, tertemiz, taptaze, sapsağlam bir ruh. Bu ilişki canına can katıyor, yeniden hayat veriyor sana. Gene, çok eskisi gibi, daha iyi bir insan olmaya başladığını hissediyorsun. Duyguların saflaşmaya, isteklerin yücelmeye başlıyor. Yaşamaya yeniden başlamak, ömrünün geri kalan yıllarını, insanlığa daha yaraşır bir biçimde geçirmek istiyorsun. İşte buna ulaşabilmen için önünde bir engel var. Ne vicdanın, ne de aklın kabul etmediği, salt geleneksel anlamda bir engel. Bence sen demin, anlattığım amacına ulaşabilmek için bu engeli atlayıp geçmekte haklı mısın, değil misin?"

Vereceğim karşılığı bekleyerek sustu. Ne diyebilirdim ki! O anda bir iyilik perisi gelse de kulağıma doğru, işe yarar bir söz fısıldasa! Ne gezer! Yalnızca sarmaşıkların arasındaki rüzgâr fısıldıyordu. Ağaç tepelerinde de kuşlar ötüşüyordu, ama bu ötüşler, ne kadar tatlı olursa olsun bana hiçbir şey söylemiyordu.

Efendim sorusunu yineledi: "Yersiz yurtsuz dolaşarak bir sürü günahlar işlemiş olan bu adam şimdi pişmanlık getirmiş, huzur arıyor. Bu huzura kavuşup yaşama yeniden doğabilmek için de bu iyi, temiz, güler yüzlü yabancıya dört elle sarılmak istiyor. Bu uğurda kendini çevresinin yergilerine açık bırakmakta haklı mı, değil mi?"

En sonunda, "Efendim," dedim, "bir sürgünün huzuru, bir günahkârın tövbe getirmesi hiçbir zaman başka bir insana bağlı olmamalıdır; çünkü insan denilen şey ölümlüdür. Sonra, filozofların bile yanlış düşündüğü, dindarların bile kötülük yaptığı da görülmüştür. Bir insan, ruhunun dirliği için hiçbir zaman başka bir insanoğluna güvenmemelidir. Dünyada hata işleyip acı çekenler doğru yola dönmek için güç, acılarını giderebilmek için şifa arıyorlarsa gözlerini daha yükseklere çevirmelidir."

"Ama Tanrı'nın bu iş için kullandığı bir araç gerekmez mi, Jane? Artık bu bilmeceli konuşmayı bırakalım. Bunca yıldır sefahat, huzursuzluk içinde, bedensel zevkler peşinde koşan ben, en sonunda beni iyi edebilecek şifayı bulduğuma inanıyorum. Tanrı bana bir insan kılığında gönderdi bu şifayı. Bu insan da..."

Sustu. Kuşlar hâlâ ötmekte, yapraklar hafif hafıf hışırdamaktaydı. Mr. Rochester'ın söyleyeceği adı duyabilmek için onlar da susup duracaklar gibi geldi bana. Susmayışlarına şaştım, ama sussalar çok beklemek zorunda kalacaklarmış; çünkü efendimin sessizliği dakikalarca sürdü. Sonunda, lafının sonunu neden getirmiyor diye merak edip başımı kaldırdım. O da heyecanla bana bakıyordu.

"Küçük dostum," dedi. Sesi değişivermişti. Yüzü de baştan başa değişerek yumuşaklığını, ciddiliğini yitirmiş, hoyrat, alaycı bir ifadeye bürünmüştü. "Benim Blanche Ingram'a olan düşkünlüğümü görmüşsündür. Onunla evlensem beni gıcır gıcır, yepyeni bir insan yapar çıkar mı dersin?" Ayağa kalktı, benden karşılık beklemeden yolun sonuna kadar yürüdü. Yeniden yanıma döndüğünde bir şarkı mırıldanmaktaydı. Tam karşımda durarak, "Jane," dedi. "Jane, sabahlara kadar nöbet tuttun... Solgunsun. Uykusuz bıraktığım için lanet okumuyor musun bana?"

"Lanet okumak mı, efendim?"

"Öyleyse ver elini! Ne soğuk parmakların! Dün gece daha sıcaktılar! Jane, gerekirse gene nöbet tutar mısın benimle?"

"Ne zaman ihtiyacınız olursa, efendim."

"Örneğin, düğünümden önceki gece, biliyorum, hiç uyku girmeyecek gözüme. O gece benimle sabaha kadar oturup bana can yoldaşı olmaya söz verebilir misin? Sana sabaha kadar dilber nişanlımı anlatırım. Onu artık sen de gördün, tanıyorsun."

"Evet, efendim."

"Eşsiz bir kız o, öyle değil mi, Jane?"

"Evet, efendim."

"Küheylan gibi kız, Jane! Boylu boslu, yapılı, kanlı canlı bir esmer güzeli! Saçları da ne gür! Eski Kartaca kadınlarının da saçları böyleydi herhalde... Vay canına! Bak, Dent'le Lynn kalkmışlar da ahırlara doğru gidiyorlar! Haydi sen şu çit kapısından fidanlığa git, Jane."

Ben bir yana gittim, efendim öbür yana. Onun avluya girdiği zaman neşeyle, "Mason hepinizden erkenci davrandı bu sabah," dediğini duydum. "Gün doğmadan yola çıktı. Onu geçirmek için saat dörtte kalktım."